📜
๑๔. สิกฺขาปทวิภงฺโค
๑. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา
๗๐๓. ปติฏฺานฏฺเนาติ ¶ ¶ สมฺปโยควเสน อุปนิสฺสยวเสน จ โอกาสภาเวน. ปิฏฺปูวโอทนกิณฺณนานาสมฺภาเร ปกฺขิปิตฺวา มทฺทิตฺวา กตา สุรา นาม. มธุกาทิปุปฺผปนสาทิผลอุจฺฉุมุทฺทิกาทินานาสมฺภารานํ รสา จิรปริวาสิตา เมรยํ นาม, อาสโวติ อตฺโถ.
๗๐๔. ตํสมฺปยุตฺตตฺตาติ วิรติสมฺปยุตฺตตฺตา, วิรติเจตนาสมฺปยุตฺตตฺตา วา.
กมฺมปถา เอวาติ อสพฺพสาธารเณสุ ฌานาทิโกฏฺาเสสุ กมฺมปถโกฏฺาสิกา เอวาติ อตฺโถ. สุราปานมฺปิ ‘‘สุราปานํ, ภิกฺขเว, อาเสวิตํ…เป… นิรยสํวตฺตนิก’’นฺติ (อ. นิ. ๘.๔๐) วิสุํ กมฺมปถภาเวน อาคตนฺติ วทนฺติ. เอวํ สติ เอกาทส กมฺมปถา สิยุํ, ตสฺมาสฺส ยถาวุตฺเตสฺเวว กมฺมปเถสุ อุปการกตฺตสภาคตฺตวเสน อนุปเวโส ทฏฺพฺโพ.
สตฺตอิตฺถิปุริสารมฺมณตา ตถาคหิตสงฺขารารมฺมณตาย ทฏฺพฺพา. ‘‘ปฺจ สิกฺขาปทา ปริตฺตารมฺมณา’’ติ หิ วุตฺตํ. ‘‘สพฺพาปิ หิ เอตา วีติกฺกมิตพฺพวตฺถุํ อารมฺมณํ กตฺวา เวรเจตนาหิ เอว วิรมนฺตี’’ติ (วิภ. อฏฺ. ๗๐๔) จ วกฺขตีติ.
โครูปสีลโก ปกติภทฺโท. กากณิกมตฺตสฺส อตฺถายาติอาทิ โลภวเสน มุสากถเน วุตฺตํ. โทสวเสน มุสากถเน จ นิฏฺปฺปตฺโต สงฺฆเภโท คหิโต. โทสวเสน ปรสฺส พฺยสนตฺถาย มุสากถเน ปน ตสฺส ตสฺส คุณวเสน อปฺปสาวชฺชมหาสาวชฺชตา โยเชตพฺพา, มนฺทาธิมตฺตพฺยสนิจฺฉาวเสน ¶ จ. นิสฺสคฺคิยถาวรวิชฺชามยิทฺธิมยา สาหตฺถิกาณตฺติเกสฺเวว ปวิสนฺตีติ ทฺเว เอว คหิตา.
ปฺจปิ กมฺมปถา เอวาติ เจตนาสงฺขาตํ ปริยายสีลํ สนฺธาย วุตฺตํ, วิรติสีลํ ปน มคฺคโกฏฺาสิกนฺติ. เตสํ ปนาติ เสสสีลานํ.
๗๑๒. ‘‘โกฏฺาสภาเวนา’’ติ วุตฺตํ, ‘‘ปติฏฺานภาเวนา’’ติ ปน วตฺตพฺพํ. เอตฺถ ปน สิกฺขาปทวาเร ปหีนปฺจาภพฺพฏฺานสฺส อรหโต วิรมิตพฺพเวรสฺส ¶ สพฺพถา อภาวา กิริเยสุ วิรติโย น สนฺตีติ น อุทฺธฏา, เสกฺขานํ ปน ปหีนปฺจเวรตฺเตปิ ตํสภาคตาย เวรภูตานํ อกุสลานํ เวรนิทานานํ โลภาทีนฺจ สพฺภาวา วิรตีนํ อุปฺปตฺติ น น ภวิสฺสติ. อกุสลสมุฏฺิตานิ จ กายกมฺมาทีนิ เตสํ กายทุจฺจริตาทีนิ เวราเนว, เตหิ จ เตสํ วิรติโย โหนฺเตว, ยโต นผลภูตสฺสปิ อุปริมคฺคตฺตยสฺส อฏฺงฺคิกตา โหติ. สิกฺขาวาเร จ อภาเวตพฺพตาย ผลธมฺมาปิ น สิกฺขิตพฺพา, นาปิ สิกฺขิตสิกฺขสฺส อุปฺปชฺชมานา กิริยธมฺมาติ น เกจิ อพฺยากตา สิกฺขาติ อุทฺธฏา.
อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺิตา.
๒. ปฺหปุจฺฉกวณฺณนา
๗๑๔. สมฺปตฺตวิรติวเสนาติ สมฺปตฺเต ปจฺจุปฺปนฺเน อารมฺมเณ ยถาวิรมิตพฺพโต วิรติวเสนาติ อตฺโถ.
ปฺหปุจฺฉกวณฺณนา นิฏฺิตา.
สิกฺขาปทวิภงฺควณฺณนา นิฏฺิตา.