📜
๑๔. สิกฺขาปทวิภงฺโค
๑. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา
๗๐๓. สิกฺขาสงฺขาตานํ ¶ ¶ กุสลธมฺมานํ ปฺจ สีลงฺคานิ นิสฺสยภาเวน วา ปติฏฺา สิยุํ, อุปนิสฺสยภาเวน วาติ ตทุภยํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สมฺปโยควเสน, อุปนิสฺสยวเสน จ โอกาสภาเวนา’’ติ.
๗๐๔. ‘‘กมฺมปถา เอวา’’ติ นิยมสฺส กตตฺตา วุตฺตํ ‘‘อสพฺพสาธารเณสู’’ติ. น หิ สกฺกา อินฺทฺริยาทิสาธารณโกฏฺาสวเสน นิยมํ กาตุํ. กมฺมปถโกฏฺาสิกา เอว, น ฌานาทิโกฏฺาสิกา. กมฺมปถภาเวน อาคตนฺติ วทนฺติ, ทุคฺคติยา, ตตฺถ อุปฺปชฺชนทุกฺขสฺส จ ปวตฺติอุปายภาวโตติ อธิปฺปาโย. อสฺส สุราปานสฺส. อุปการกตฺตํ สพฺเพสํ. สภาคตฺตํ มิจฺฉาจารสฺส.
ตถาคหิตสงฺขารารมฺมณตายาติ ‘‘สตฺตํ อวหรามิ, สตฺเต วิปฺปฏิปชฺชามี’’ติอาทินา สตฺตากาเรน คหิตสงฺขารารมฺมณตาย, น ปน สตฺตปฺตฺติอารมฺมณตายาติ อธิปฺปาโย. ‘‘ปฺจ สิกฺขาปทา’’ติอาทินา ตเมวตฺถํ วิวรติ.
ตสฺส ตสฺสาติ ยสฺส ยสฺส พฺยสนตฺถาย. สยํ วา อุสุอาทึ ขิปติ, โอปาตขณนาทึ กโรติ, ตาทิสํ มนฺตํ ปริชปฺปติ, กมฺมชอิทฺธึ วฬฺเชติ, อฺเน วา ตํ สพฺพํ กาเรตีติ อาห ‘‘นิสฺสคฺคิย…เป… ทฺเว เอว คหิตา’’ติ.
ยทิปิ ¶ โกฏฺาสวาเร วิรติ สรูเปน นาคตา ‘‘เยวาปนา’’ตฺเวว วุตฺตา, ภชาปิยมานา ปน มคฺคภาวํเยว ภชตีติ อาห ‘‘วิรติสีลํ ปน มคฺคโกฏฺาสิก’’นฺติ. เสสสีลานนฺติ เสสอวีติกฺกนฺตสีลานํ.
๗๑๒. อภพฺพฏฺานาติ ปาณาติปาตาทโย. ยถา ปาณาติปาตาทโย เวรเหตุตาย เวรํ, เอวํ ตทฺเปิ อกุสลาติ วุตฺตํ ‘‘ตํสภาคตาย เวรภูตาน’’นฺติ. วิรตีนํ อุปฺปตฺติ น น ภวิสฺสติ เสกฺขานนฺติ โยชนา. ‘‘อกุสลสมุฏฺิตานิ จา’’ติอาทินาปิ เสกฺขานํ อุภเยน วิรติสพฺภาวํเยว วิภาเวติ. ตสฺสตฺโถ – ยานิ อกุสลสมุฏฺิตานิ กายกมฺมาทีนิ, ตานิ เตสํ เสกฺขานํ กายทุจฺจริตาทีนีติ เวรานิเยว ¶ , เตหิ เวเรหิ เตสํ เสกฺขานํ วิรติโย สมฺภวนฺติเยว. ยโตติ ยสฺมา ปาณาติปาตาทิวิรมิตพฺพนิปฺปริยายเวราภาเวปิ กายทุจฺจริตาทิเวรมตฺตโต เสกฺขานํ วิรติสมฺภวโต. นผลภูตสฺสาปีติ ยถา ผลสฺส มคฺคปฏิพิมฺพภูตตฺตา มคฺคสทิสํ สตฺตอฏฺงฺคิกตา สิยา, เอวํ อผลภูตสฺสาปิ สกทาคามิมคฺคาทิกสฺส ยโต วิรติสมฺภวโต อฏฺงฺคิกตา โหติ, อฺถา ปฺจงฺคิโก เอว สิยาติ อธิปฺปาโย.
อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺิตา.
๒. ปฺหปุจฺฉกวณฺณนา
๗๑๔. ยถาวิรมิตพฺพโตติ โย โย ปาณาติปาตาทิ วิรมิตพฺโพ, ตโต วิรติวเสน.
ปฺหปุจฺฉกวณฺณนา นิฏฺิตา.
สิกฺขาปทวิภงฺควณฺณนา นิฏฺิตา.