📜
๙. เหวตฺถิกถาวณฺณนา
๓๐๔. อิทานิ เหวตฺถิกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ ‘‘สพฺเพปิ อตีตาทิเภทา ธมฺมา รูปาทิวเสน อตฺถิ, อตีตํ อนาคตปจฺจุปฺปนฺนวเสน, อนาคตปจฺจุปฺปนฺนานิ วา อตีตาทิวเสน นตฺถิ; ตสฺมา สพฺพเมวิทํ เอวํ อตฺถิ เอวํ นตฺถี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ วุตฺตปฺปเภทานํ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย อตีตํ อตฺถีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส. เหวตฺถิ เหว นตฺถีติ วิสฺสชฺชนํ ปรวาทิสฺส. ตตฺถ เหวาติ เอวํ ¶ . อถ นํ สกวาที ‘‘ยทิ อตีโตว เอวํ อตฺถิ, เอวํ นตฺถีติ ลทฺธิ, เอวํ สนฺเต โสเยว อตฺถิ, โสเยว นตฺถิ นามา’’ติ ปุจฺฉนฺโต เสวตฺถิ, เสว นตฺถีติ อาห. อิตโร เตเนว สภาเวน อตฺถิตํ, เตเนว นตฺถิตํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ. ทุติยํ ปุฏฺโ ¶ สกภาเวเนว อตฺถิตํ, ปรภาเวเนว นตฺถิตํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. ตโต ปรํ อตฺถฏฺโ นตฺถฏฺโติ อตฺถิสภาโว นตฺถิสภาโว นาม โหตีติ ปุจฺฉติ. อิมินาวุปาเยน สพฺพวาเรสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ปริโยสาเน ปน ‘‘เตน หิ อตีตํ เหวตฺถิ, เหว นตฺถี’’ติ จ ‘‘เตน หิ รูปํ เหวตฺถิ, เหว นตฺถี’’ติ จาติอาทีนิ วตฺวา กิฺจาปิ ปรวาทินา ลทฺธิ ปติฏฺาปิตา, อโยนิโส ปติฏฺาปิตตฺตา ปเนสา อปฺปติฏฺาปิตาเยวาติ.
เหวตฺถิกถาวณฺณนา.
มหาวคฺโค นิฏฺิโต.