📜
๓. วิปากตฺติกวณฺณนา
๑-๒๓. วิปากตฺติเก ¶ วิปากํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ วิปาโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยาติ เย เหตุปจฺจเย เตรส วารา วุตฺตา, เต สงฺขิปิตฺวา คณนาย ทสฺเสตุํ เหตุยา เตรสาติ วุตฺตํ. อารมฺมเณ ปฺจาติอาทีสุปิ เอเสว นโย. เอวเมตฺถ เตรส ปฺจ นว สตฺต ตีณิ ทฺเวติ ฉ คณนปริจฺเฉทา, เตสํ วเสน ปจฺจยสํสนฺทเน เหฏฺา วุตฺตนเยเนว คณนา เวทิตพฺพา.
๒๔-๕๒. ปจฺจนีเยปิ วิปากํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ วิปาโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยาติ เย นเหตุปจฺจเย ทส วารา วุตฺตา, เต สงฺขิปิตฺวา คณนาย ทสฺเสตุํ นเหตุยา ทสาติ วุตฺตํ. น อารมฺมเณ ปฺจาติอาทีสุปิ เอเสว นโย. เอวเมตฺถ ทส ปฺจ เตรส ทฺวาทส ทฺเว เอกํ นว ตีณีติ อฏฺ คณนปริจฺเฉทา, เตสํ วเสน ปจฺจยสํสนฺทเน เหฏฺา วุตฺตนเยเนว วิตฺถารโต คณนา เวทิตพฺพา. ปาฬิ ปน สงฺขิตฺตา, เอเตสฺเว ปน ลทฺธคณนรปริจฺเฉทานํ วารานํ วเสน สํสนฺทิตฺวา อนุโลมปจฺจนียํ ปจฺจนียานุโลมฺจ เวทิตพฺพํ.
สหชาตวาโร ¶ อิมินาว เอกคติโก. ปจฺจยนิสฺสยสํสฏฺสมฺปยุตฺตวารา ยถาปาฬิเมว นิยฺยนฺติ.
๙๒. ปฺหาวาเร กุสลากุสเล นิรุทฺเธติ เอตสฺมึ วิปสฺสนาวเสน ปวตฺเต กุสเล สารชฺชนาทิวเสน ปวตฺเต อกุสเล จ นิรุทฺเธ. วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชตีติ กามาวจรวิปาโก ตทารมฺมณตาย อุปฺปชฺชติ. เย ปน ‘‘วิปสฺสนาชวนานํ วิจิกิจฺฉุทฺธจฺจานฺจ ปริโยสาเน ตทารมฺมณํ นตฺถี’’ติ วทนฺติ, เต อิมาย ตนฺติยา ปฏิเสเธตพฺพา. อากาสานฺจายตนกุสลํ วิฺาณฺจายตนสฺส กิริยสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโยติ อรหตฺตํ ปตฺวา อสมาปนฺนปุพฺพา สมาปตฺติโย ปฏิโลมโต สมาปชฺชนฺตสฺส วเสเนตํ วุตฺตํ. อิมินา อุปาเยน สพฺพวิสฺสชฺชเนสุ สาธุกํ ปาฬึ อุปปริกฺขิตฺวา อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
๑๒๐. เหตุยา สตฺต, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา ทสาติอาทีสุปิ สหชาตาธิปติวเสน อารมฺมณาธิปติวเสน สหชาตนิสฺสยวเสน ปุเรชาตนิสฺสยวเสน อนนฺตรูปนิสฺสยวเสน อารมฺมณูปนิสฺสยวเสน ¶ ปกตูปนิสฺสยวเสน สหชาตวิปฺปยุตฺตวเสน ปุเรชาตปจฺฉาชาตวิปฺปยุตฺตวเสนาติ ยตฺถ ยตฺถ ยถา ยถา ยตฺตกานิ วิสฺสชฺชนานิ ลพฺภนฺติ, ตตฺถ ตตฺถ ตถา ตถา ตานิ สพฺพานิ สลฺลกฺเขตพฺพานิ. ตถา ปจฺจนียาทีสุ อนุโลมวเสน วารุทฺธรณํ, อนุโลมโต ลทฺธวารานํ ปจฺจนียโต คณนา, ปจฺจยสํสนฺทนํ, อนุโลมปจฺจนีเย ปจฺจนียานุโลเม จ สุทฺธิเกสุ เจว สํสนฺทนวเสน จ ปวตฺเตสุ เหตุมูลกาทีสุ ลพฺภมานวารคณนา, อลพฺภมานานํ อลพฺภมานตาติ สพฺพํ เหฏฺา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ.
ยถา เจตฺถ, เอวํ อิโต ปเรสุปิ ติกทุเกสุ. ปฏฺานปกรณฺหิ ปาฬิโตว อนนฺตํ อปริมาณํ. ตสฺส ปทปฏิปาฏิยา อตฺถํ วณฺณยิสฺสามีติ ปฏิปนฺนสฺส อติทีฆายุกสฺสาปิ อายุ นปฺปโหติ. น จสฺส เอกเทสํ วณฺเณตฺวา เสสมฺหิ นยโต ทสฺสิยมาเน น สกฺกา อตฺโถ ชานิตุํ, ตสฺมา อิโต ปรํ เอตฺตกมฺปิ อวตฺวา เสเสสุ ติกทุเกสุ เหฏฺา อวุตฺตปฺปการตฺตา ยํ ยํ อวสฺสํ วตฺตพฺพํ, ตํ ตเทว วกฺขาม. ยํ ปน อวตฺวา คมิสฺสาม, ตํ ปาฬินเยเนว เวทิตพฺพนฺติ.
วิปากตฺติกวณฺณนา.