มูล > อภิธมฺมปิฏก > ปฏฺานปาฬิ-๔ > ๗-๑. สปฺปจฺจยทุก-กุสลตฺติกํ

เหตุยา เอกํ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา ทฺเว, อนนฺตเร เอกํ…เป… นิสฺสเย เอกํ, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต เอกํ, ปจฺฉาชาเต เอกํ, (สพฺพตฺถ เอกํ), อวิคเต เอกํ (สํขิตฺตํ).

๑๒. สปฺปจฺจโย อพฺยากโต ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส อพฺยากตสฺส ¶ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย.

อปฺปจฺจโย อพฺยากโต ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย (สํขิตฺตํ).

๑๓. นเหตุยา ทฺเว, นอารมฺมเณ เอกํ (สํขิตฺตํ).

เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ เอกํ (สํขิตฺตํ).

นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ ทฺเว (สํขิตฺตํ).

สปฺปจฺจยทุกกุสลตฺติกํ นิฏฺิตํ.

๑๔. สงฺขตํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สงฺขโต กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ. สปฺปจฺจยสทิสํ วิตฺถาเรตพฺพํ).

สงฺขตทุกกุสลตฺติกํ นิฏฺิตํ.

๑๕. อนิทสฺสนํ ¶ ¶ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อนิทสฺสโน กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๑๖. เหตุยา ¶ เอกํ, อารมฺมเณ เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ. (สหชาตวาเรปิ…เป… ปฺหาวาเรปิ สพฺพตฺถ เอกํ.)

๑๗. อนิทสฺสนํ อกุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อนิทสฺสโน อกุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๑๘. เหตุยา เอกํ, อารมฺมเณ เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ. (สหชาตวาเรปิ…เป… ปฺหาวาเรปิ สพฺพตฺถ เอกํ.)

๑๙. อนิทสฺสนํ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อนิทสฺสโน อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๒๐. เหตุยา ¶ ตีณิ, อารมฺมเณ เอกํ, อธิปติยา ตีณิ…เป… อวิคเต ตีณิ (สํขิตฺตํ).

นเหตุยา ตีณิ (สพฺพตฺถ ตีณิ), นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก ตีณิ, นอาหาเร ตีณิ…เป… โนวิคเต ตีณิ (สํขิตฺตํ).

๒๑. อนิทสฺสโน ¶ อพฺยากโต ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.

สนิทสฺสโน ¶ อพฺยากโต ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

อนิทสฺสโน อพฺยากโต ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

สนิทสฺสโน อพฺยากโต ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ. (๑)

อนิทสฺสโน อพฺยากโต ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อนิทสฺสโน อพฺยากโต ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส จ อนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตาธิปติ. (๒)

สนิทสฺสโน ¶ อพฺยากโต ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – ปกตูปนิสฺสโย. (๑)

อนิทสฺสโน อพฺยากโต ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. (๑) (สํขิตฺตํ.)

๒๒. ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ¶ ตีณิ, วิปาเก ตีณิ, (สพฺพตฺถ ตีณิ) สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา ปฺจ, นตฺถิยา เอกํ…เป… อวิคเต ปฺจ. (สํขิตฺตํ.)

สนิทสฺสนทุกกุสลตฺติกํ นิฏฺิตํ.

(อปฺปจฺจยมฺปิ อสงฺขตมฺปิ สนิทสฺสนมฺปิ น ลพฺภติ.)

๒๓. อปฺปฏิฆํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๒๔. เหตุยา ¶ ¶ เอกํ, อารมฺมเณ เอกํ…เป… วิปฺปยุตฺเต เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ (สํขิตฺตํ).

(สหชาตวาเรปิ…เป… ปฺหาวาเรปิ สพฺพตฺถ เอกํ.)

๒๕. อปฺปฏิฆํ อกุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ อกุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

เหตุยา เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ (ปฺหาวาเรปิ สพฺพตฺถ เอกํ.)

๒๖. สปฺปฏิฆํ ¶ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา. สปฺปฏิฆํ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา. สปฺปฏิฆํ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ อพฺยากโต จ อปฺปฏิโฆ อพฺยากโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา… นว.

อปฺปฏิฆํ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๒๗. เหตุยา นว, อารมฺมเณ เอกํ, อธิปติยา นว…เป… อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย เอกํ, ปุเรชาเต อาเสวเน เอกํ, กมฺเม นว, วิปาเก นว…เป… อวิคเต นว (สํขิตฺตํ).

๒๘. สปฺปฏิฆํ ¶ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๒๙. นเหตุยา นว…เป… โนวิคเต นว (สพฺพตฺถ นว, สํขิตฺตํ).

๓๐. อปฺปฏิโฆ อพฺยากโต ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓) (สํขิตฺตํ.)

๓๑. เหตุยา ¶ ตีณิ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา ตีณิ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ¶ ตีณิ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก ตีณิ, อาหาเร ตีณิ, อินฺทฺริเย ปฺจ, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต จตฺตาริ, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา เอกํ, วิคเต เอกํ, อวิคเต นว.

๓๒. สปฺปฏิโฆ อพฺยากโต ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย (สํขิตฺตํ).

๓๓. นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ นว (สํขิตฺตํ).

เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ (สํขิตฺตํ).

นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ ทฺเว (สํขิตฺตํ).

(ยถา กุสลตฺติเก ปฺหาวารสฺส อนุโลมมฺปิ ปจฺจนียมฺปิ อนุโลมปจฺจนียมฺปิ ปจฺจนียานุโลมมฺปิ คณิตํ, เอวํ คเณตพฺพํ.)

สปฺปฏิฆทุกกุสลตฺติกํ นิฏฺิตํ.

๓๔. อรูปึ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อรูปี กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๓๕. เหตุยา เอกํ, อารมฺมเณ เอกํ (สํขิตฺตํ. สหชาตวาเรปิ…เป… ปฺหาวาเรปิ สพฺพตฺถ เอกํ).

๓๖. อรูปึ ¶ อกุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อรูปี อกุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๓๗. เหตุยา เอกํ, อารมฺมเณ เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ (สํขิตฺตํ. สหชาตวาเรปิ…เป… ปฺหาวาเรปิ สพฺพตฺถ เอกํ).

๓๘. รูปึ ¶ ¶ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา… ตีณิ.

อรูปึ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อรูปี อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา… ตีณิ.

รูปึ อพฺยากตฺจ อรูปึ อพฺยากตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา… ตีณิ.

รูปึ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อรูปี อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๓๙. เหตุยา นว, อารมฺมเณ ตีณิ, อธิปติยา ปฺจ, อนนฺตเร ตีณิ, สมนนฺตเร ตีณิ…เป… อฺมฺเ ฉ…เป… ปุเรชาเต เอกํ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม นว, วิปาเก นว…เป… อวิคเต นว (สํขิตฺตํ).

๔๐. นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว…เป… นกมฺเม ทฺเว, นวิปาเก ปฺจ, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน ทฺเว, นมคฺเค นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ¶ ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (สํขิตฺตํ, ปจฺจนียํ).

๔๑. อรูปี ¶ อพฺยากโต ธมฺโม อรูปิสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย (สํขิตฺตํ).

๔๒. เหตุยา ตีณิ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา ตีณิ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต สตฺต, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย สตฺต, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต เอกํ, ปจฺฉาชาเต เอกํ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก ตีณิ, อาหาเร จตฺตาริ, อินฺทฺริเย ฉ, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต ทฺเว…เป… อวิคเต สตฺต (สํขิตฺตํ).

นเหตุยา สตฺต, นอารมฺมเณ สตฺต (สํขิตฺตํ).

เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ (สํขิตฺตํ).

นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ ทฺเว (สํขิตฺตํ).

๔๓. โลกิยํ ¶ ¶ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา. (๑)

โลกุตฺตรํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกุตฺตโร กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา. (๑)

โลกิยํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา. (๑)

โลกุตฺตรํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกุตฺตโร กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา. (๑) (สํขิตฺตํ.)

๔๔. เหตุยา ทฺเว, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา ทฺเว…เป… กมฺเม ทฺเว…เป… อวิคเต ทฺเว (สํขิตฺตํ, อนุโลมํ).

๔๕. นอธิปติยา ทฺเว…เป… นอาเสวเน เอกํ…เป… นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว (สํขิตฺตํ).

๔๖. โลกิโย ¶ กุสโล ธมฺโม โลกิยสฺส กุสลสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

โลกุตฺตโร ¶ กุสโล ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส กุสลสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

โลกิโย กุสโล ธมฺโม โลกิยสฺส กุสลสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

โลกุตฺตโร กุสโล ธมฺโม โลกิยสฺส กุสลสฺส ¶ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

โลกิโย กุสโล ธมฺโม โลกิยสฺส กุสลสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. (๑)

โลกุตฺตโร กุสโล ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส กุสลสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตาธิปติ. โลกุตฺตโร กุสโล ธมฺโม โลกิยสฺส กุสลสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ. (๒) (สํขิตฺตํ.)

๔๗. เหตุยา ทฺเว, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา ตีณิ, อนนฺตเร ทฺเว, สมนนฺตเร ทฺเว, สหชาเต ทฺเว…เป… อุปนิสฺสเย จตฺตาริ, อาเสวเน ทฺเว, กมฺเม ทฺเว, อาหาเร ทฺเว…เป… อวิคเต ทฺเว (สํขิตฺตํ.)

๔๘. โลกิยํ ¶ อกุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย อกุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๔๙. เหตุยา เอกํ, อารมฺมเณ เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ (สํขิตฺตํ, สหชาตวาโรปิ…เป… ปฺหาวาโรปิ สพฺพตฺถ สทิสา).

๕๐. โลกิยํ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา. (๑)

โลกุตฺตรํ ¶ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกุตฺตโร ¶ อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา… ตีณิ.

โลกิยํ ¶ อพฺยากตฺจ โลกุตฺตรํ อพฺยากตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย อพฺยากโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา. (๑) (สํขิตฺตํ.)

๕๑. เหตุยา ปฺจ, อารมฺมเณ ทฺเว…เป… อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ปฺจ, วิปาเก ปฺจ…เป… อวิคเต ปฺจ (สํขิตฺตํ, อนุโลมํ).

๕๒. นเหตุยา เอกํ, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ทฺเว…เป… นปุเรชาเต จตฺตาริ, นปจฺฉาชาเต ปฺจ…เป… นกมฺเม เอกํ, นวิปาเก เอกํ, นอาหาเร เอกํ…เป… นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (สํขิตฺตํ, ปจฺจนียํ).

๕๓. โลกิโย อพฺยากโต ธมฺโม โลกิยสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

โลกุตฺตโร อพฺยากโต ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ (สํขิตฺตํ).

๕๔. เหตุยา จตฺตาริ, อารมฺมเณ ตีณิ, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร จตฺตาริ, สหชาเต ปฺจ, อฺมฺเ ทฺเว, นิสฺสเย สตฺต, อุปนิสฺสเย จตฺตาริ, ปุเรชาเต ทฺเว, ปจฺฉาชาเต ทฺเว, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม จตฺตาริ, วิปาเก จตฺตาริ, อาหาเร จตฺตาริ…เป… มคฺเค จตฺตาริ, สมฺปยุตฺเต ทฺเว, วิปฺปยุตฺเต ¶ ตีณิ, อตฺถิยา สตฺต…เป… อวิคเต สตฺต (สํขิตฺตํ).

โลกิยทุกกุสลตฺติกํ นิฏฺิตํ.

๑๓-๑. เกนจิวิฺเยฺยทุก-กุสลตฺติกํ

๕๕. เกนจิ ¶ ¶ วิฺเยฺยํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา. เกนจิ วิฺเยฺยํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ นวิฺเยฺโย กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา. เกนจิ วิฺเยฺยํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย กุสโล จ เกนจิ นวิฺเยฺโย กุสโล จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา. (๓) (สํขิตฺตํ.)

๕๖. เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว…เป… อวิคเต นว (สํขิตฺตํ).

๕๗. เกนจิ วิฺเยฺยํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอธิปติปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๕๘. นอธิปติยา นว, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม นว, นวิปาเก นว…เป… นวิปฺปยุตฺเต นว (สํขิตฺตํ).

(สหชาตวาโรปิ ¶ ปจฺจยวาโรปิ นิสฺสยวาโรปิ สํสฏฺวาโรปิ สมฺปยุตฺตวาโรปิ ปฏิจฺจวารสทิสา วิตฺถาเรตพฺพา.)

๕๙. เกนจิ ¶ วิฺเยฺโย กุสโล ธมฺโม เกนจิ วิฺเยฺยสฺส กุสลสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย (สํขิตฺตํ).

๖๐. เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว, อนนฺตเร นว, สมนนฺตเร นว…เป… กมฺเม นว…เป… อวิคเต นว (สํขิตฺตํ).

นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ นว (สํขิตฺตํ).

เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ นว (สํขิตฺตํ).

นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ นว (สํขิตฺตํ).

(ยถา ¶ กุสลตฺติเก ปฺหาวารสฺส อนุโลมมฺปิ ปจฺจนียมฺปิ อนุโลมปจฺจนียมฺปิ ปจฺจนียานุโลมมฺปิ คณิตํ, เอวํ คเณตพฺพํ. เกนจิ วิฺเยฺยํ อกุสลมฺปิ เกนจิ วิฺเยฺยํ อพฺยากตมฺปิ เกนจิ วิฺเยฺยกุสลสทิสํ วิตฺถาเรตพฺพํ).

เกนจิวิฺเยฺยทุกกุสลตฺติกํ นิฏฺิตํ.