มูล > อภิธมฺมปิฏก > กถาวตฺถุปาฬิ

๖๓๐. สํวโร ¶ กมฺมนฺติ? อามนฺตา. จกฺขุนฺทฺริยสํวโร จกฺขุกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… โสตินฺทฺริยสํวโร…เป… ฆานินฺทฺริยสํวโร…เป… ชิวฺหินฺทฺริยสํวโร…เป… กายินฺทฺริยสํวโร กายกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

กายินฺทฺริยสํวโร กายกมฺมนฺติ? อามนฺตา. จกฺขุนฺทฺริยสํวโร จกฺขุกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… กายินฺทฺริยสํวโร กายกมฺมนฺติ? อามนฺตา. โสตินฺทฺริยสํวโร…เป… ฆานินฺทฺริยสํวโร…เป… ชิวฺหินฺทฺริยสํวโร ชิวฺหากมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… มนินฺทฺริยสํวโร มโนกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

มนินฺทฺริยสํวโร มโนกมฺมนฺติ? อามนฺตา. จกฺขุนฺทฺริยสํวโร จกฺขุกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… มนินฺทฺริยสํวโร มโนกมฺมนฺติ? อามนฺตา. โสตินฺทฺริยสํวโร ¶ …เป… ฆานินฺทฺริยสํวโร… ชิวฺหินฺทฺริยสํวโร…เป… กายินฺทฺริยสํวโร กายกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๓๑. อสํวโร กมฺมนฺติ? อามนฺตา. จกฺขุนฺทฺริยอสํวโร จกฺขุกมฺมนฺติ ¶ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… โสตินฺทฺริยอสํวโร…เป… ฆานินฺทฺริยอสํวโร…เป… ชิวฺหินฺทฺริยอสํวโร… กายินฺทฺริยอสํวโร กายกมฺมนฺติ? น ¶ เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

กายินฺทฺริยอสํวโร ¶ กายกมฺมนฺติ? อามนฺตา. จกฺขุนฺทฺริยอสํวโร จกฺขุกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… กายินฺทฺริยอสํวโร กายกมฺมนฺติ? อามนฺตา. โสตินฺทฺริยอสํวโร…เป… ฆานินฺทฺริยอสํวโร…เป… ชิวฺหินฺทฺริยอสํวโร ชิวฺหากมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… มนินฺทฺริยอสํวโร มโนกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

มนินฺทฺริยอสํวโร มโนกมฺมนฺติ? อามนฺตา. จกฺขุนฺทฺริยอสํวโร จกฺขุกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… มนินฺทฺริยอสํวโร มโนกมฺมนฺติ? อามนฺตา. โสตินฺทฺริยอสํวโร…เป… ฆานินฺทฺริยอสํวโร…เป… ชิวฺหินฺทฺริยอสํวโร…เป… กายินฺทฺริยอสํวโร กายกมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๓๒. น วตฺตพฺพํ – ‘‘สํวโรปิ อสํวโรปิ กมฺม’’นฺติ? อามนฺตา. นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป… น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ, โสเตน สทฺทํ สุตฺวา…เป… มนสา ธมฺมํ วิฺาย นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป… น นิมิตฺตคฺคาหี โหตี’’ติ! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตา. เตน หิ สํวโรปิ อสํวโรปิ กมฺมนฺติ.

๖๓๓. สพฺพํ ¶ กมฺมํ สวิปากนฺติ? อามนฺตา. สพฺพา ¶ เจตนา สวิปากาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สพฺพา เจตนา สวิปากาติ? อามนฺตา. วิปากาพฺยากตา เจตนา สวิปากาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สพฺพา เจตนา สวิปากาติ ¶ ? อามนฺตา. กิริยาพฺยากตา เจตนา สวิปากาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

สพฺพา ¶ เจตนา สวิปากาติ? อามนฺตา. กามาวจรา วิปากาพฺยากตา เจตนา สวิปากาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สพฺพา เจตนา สวิปากาติ? อามนฺตา. รูปาวจรา อรูปาวจรา อปริยาปนฺนา วิปากาพฺยากตา เจตนา สวิปากาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

สพฺพา เจตนา สวิปากาติ? อามนฺตา. กามาวจรา กิริยาพฺยากตา เจตนา สวิปากาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สพฺพา เจตนา สวิปากาติ? อามนฺตา. รูปาวจรา อรูปาวจรา กิริยาพฺยากตา เจตนา สวิปากาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๓๔. วิปากาพฺยากตา เจตนา อวิปากาติ? อามนฺตา. หฺจิ วิปากาพฺยากตา เจตนา อวิปากา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สพฺพา เจตนา สวิปากา’’ติ.

กิริยาพฺยากตา เจตนา อวิปากาติ? อามนฺตา. หฺจิ กิริยาพฺยากตา เจตนา อวิปากา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สพฺพา ¶ เจตนา สวิปากา’’ติ.

กามาวจรา รูปาวจรา อรูปาวจรา อปริยาปนฺนา วิปากาพฺยากตา เจตนา อวิปากาติ? อามนฺตา ¶ . หฺจิ อปริยาปนฺนา วิปากาพฺยากตา เจตนา อวิปากา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สพฺพา เจตนา สวิปากา’’ติ.

กามาวจรา รูปาวจรา อรูปาวจรา กิริยาพฺยากตา เจตนา อวิปากาติ? อามนฺตา. หฺจิ อรูปาวจรา กิริยาพฺยากตา เจตนา อวิปากา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สพฺพา เจตนา สวิปากา’’ติ.

๖๓๕. น วตฺตพฺพํ – ‘‘สพฺพํ กมฺมํ สวิปาก’’นฺติ? อามนฺตา. นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘นาหํ, ภิกฺขเว, สฺเจตนิกานํ กมฺมานํ กตานํ อุปจิตานํ อปฺปฏิสํวิทิตฺวา พฺยนฺติภาวํ วทามิ, ตฺจ โข ทิฏฺเว ธมฺเม อุปปชฺเช [อุปปชฺชํ (อ. นิ. ๑๐.๑๗)] วา อปเร วา ปริยาเย’’ติ [อ. นิ. ๑๐.๒๑๗]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตา. เตน หิ สพฺพํ กมฺมํ สวิปากนฺติ.

๖๓๖. สทฺโท ¶ ¶ วิปาโกติ? อามนฺตา. สุขเวทนิโย ทุกฺขเวทนิโย อทุกฺขมสุขเวทนิโย, สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺโต, ทุกฺขาย เวทนาย สมฺปยุตฺโต ¶ , อทุกฺขมสุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺโต, ผสฺเสน สมฺปยุตฺโต, เวทนาย สมฺปยุตฺโต, สฺาย สมฺปยุตฺโต, เจตนาย สมฺปยุตฺโต, จิตฺเตน สมฺปยุตฺโต, สารมฺมโณ; อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา อาโภโค สมนฺนาหาโร มนสิกาโร เจตนา ปตฺถนา ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… นนุ น สุขเวทนิโย น ทุกฺขเวทนิโย…เป… อนารมฺมโณ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา. หฺจิ ¶ น สุขเวทนิโย…เป… อนารมฺมโณ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สทฺโท วิปาโก’’ติ.

ผสฺโส วิปาโก, ผสฺโส สุขเวทนิโย…เป… สารมฺมโณ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา. สทฺโท วิปาโก, สทฺโท สุขเวทนิโย…เป… สารมฺมโณ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

สทฺโท วิปาโก, สทฺโท น สุขเวทนิโย…เป… อนารมฺมโณ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา. ผสฺโส วิปาโก, ผสฺโส น สุขเวทนิโย, น ทุกฺขเวทนิโย…เป… อนารมฺมโณ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๓๗. น วตฺตพฺพํ – ‘‘สทฺโท วิปาโก’’ติ? อามนฺตา. นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘โส ตสฺส กมฺมสฺส กตตฺตา อุปจิตตฺตา อุสฺสนฺนตฺตา วิปุลตฺตา พฺรหฺมสฺสโร โหติ กรวิกภาณี’’ติ [ทีฆนิกาเย]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตา ¶ . เตน หิ สทฺโท วิปาโกติ.

๖๓๘. จกฺขายตนํ ¶ ¶ วิปาโกติ? อามนฺตา. สุขเวทนิยํ ทุกฺขเวทนิยํ…เป… สารมฺมณํ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… นนุ น สุขเวทนิยํ…เป… อนารมฺมณํ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา. หฺจิ ¶ น สุขเวทนิยํ…เป… อนารมฺมณํ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขายตนํ วิปาโก’’ติ…เป….

ผสฺโส วิปาโก, ผสฺโส สุขเวทนิโย…เป… สารมฺมโณ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา. จกฺขายตนํ วิปาโก, จกฺขายตนํ สุขเวทนิยํ…เป… สารมฺมณํ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

จกฺขายตนํ วิปาโก, จกฺขายตนํ น สุขเวทนิยํ…เป… อนารมฺมณํ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา. ผสฺโส วิปาโก, ผสฺโส น สุขเวทนิโย…เป… อนารมฺมโณ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๓๙. โสตายตนํ…เป… ฆานายตนํ…เป… ชิวฺหายตนํ…เป… กายายตนํ ¶ วิปาโกติ? อามนฺตา. สุขเวทนิยํ…เป… สารมฺมณํ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป… นนุ น สุขเวทนิยํ…เป… อนารมฺมณํ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา. หฺจิ น สุขเวทนิยํ…เป… อนารมฺมณํ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘กายายตนํ วิปาโก’’ติ.

ผสฺโส วิปาโก, ผสฺโส สุขเวทนิโย…เป… สารมฺมโณ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา. กายายตนํ วิปาโก, กายายตนํ สุขเวทนิยํ…เป… สารมฺมณํ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ ¶ …เป… กายายตนํ วิปาโก, กายายตนํ น สุขเวทนิยํ…เป… อนารมฺมณํ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? อามนฺตา ¶ . ผสฺโส วิปาโก, ผสฺโส น สุขเวทนิโย…เป… อนารมฺมโณ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๔๐. น ¶ วตฺตพฺพํ – ‘‘สฬายตนํ วิปาโก’’ติ? อามนฺตา. นนุ สฬายตนํ กมฺมสฺส กตตฺตา อุปฺปนฺนนฺติ? อามนฺตา. หฺจิ สฬายตนํ กมฺมสฺส กตตฺตา อุปฺปนฺนํ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สฬายตนํ วิปาโก’’ติ.

๖๔๑. สตฺตกฺขตฺตุปรโม ¶ ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? อามนฺตา. มาตา ชีวิตา โวโรปิตา… ปิตา ชีวิตา โวโรปิโต… อรหา ชีวิตา โวโรปิโต… ทุฏฺเน จิตฺเตน ตถาคตสฺส โลหิตํ อุปฺปาทิตํ… สงฺโฆ ภินฺโนติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? อามนฺตา. อภพฺโพ อนฺตรา ธมฺมํ อภิสเมตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป…. อภพฺโพ อนฺตรา ธมฺมํ อภิสเมตุนฺติ? อามนฺตา. มาตา ชีวิตา โวโรปิตา… ปิตา ชีวิตา โวโรปิโต… อรหา ชีวิตา โวโรปิโต… ทุฏฺเน จิตฺเตน ตถาคตสฺส โลหิตํ อุปฺปาทิตํ… สงฺโฆ ภินฺโนติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๔๒. สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? อามนฺตา. อตฺถิ โส นิยโม ¶ เยน นิยเมน สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… อตฺถิ ¶ เต สติปฏฺานา…เป… สมฺมปฺปธานา… อิทฺธิปาทา… อินฺทฺริยา… พลา… โพชฺฌงฺคา เยหิ โพชฺฌงฺเคหิ สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๔๓. นตฺถิ โส นิยโม เยน นิยเมน สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? อามนฺตา. หฺจิ นตฺถิ โส ¶ นิยโม เยน นิยเมน สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโต, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโต’’ติ.

นตฺถิ ¶ เต สติปฏฺานา… โพชฺฌงฺคา เยหิ โพชฺฌงฺเคหิ สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? อามนฺตา. หฺจิ นตฺถิ เต โพชฺฌงฺคา เยหิ โพชฺฌงฺเคหิ สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโต, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโต’’ติ.

๖๔๔. สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? อามนฺตา. สกทาคามินิยเมนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… อนาคามินิยเมนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… อรหตฺตนิยเมนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

กตเมน นิยเมนาติ? โสตาปตฺตินิยเมนาติ. สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโตติ? อามนฺตา. เย เกจิ โสตาปตฺตินิยามํ โอกฺกมนฺติ, สพฺเพ เต สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยตาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๔๕. น วตฺตพฺพํ – ‘‘สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโต’’ติ? อามนฺตา ¶ . นนุ โส สตฺตกฺขตฺตุปรโมติ? อามนฺตา. หฺจิ โส สตฺตกฺขตฺตุปรโม, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโต’’ติ.

๖๔๖. น ¶ ¶ วตฺตพฺพํ – ‘‘โกลงฺโกโล ปุคฺคโล โกลงฺโกลตานิยโต’’ติ? อามนฺตา. นนุ โส โกลงฺโกโลติ? อามนฺตา. หฺจิ โส โกลงฺโกโล, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘โกลงฺโกโล ปุคฺคโล โกลงฺโกลตานิยโต’’ติ.

๖๔๗. น ¶ วตฺตพฺพํ – ‘‘เอกพีชี ปุคฺคโล เอกพีชิตานิยโต’’ติ? อามนฺตา. นนุ โส เอกพีชีติ? อามนฺตา. หฺจิ โส เอกพีชี, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘เอกพีชี ปุคฺคโล เอกพีชิตานิยโต’’ติ.

๖๔๘. ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺยาติ? อามนฺตา. ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปยฺย…เป… ปิตรํ ชีวิตา โวโรเปยฺย ¶ …เป… อรหนฺตํ ชีวิตา โวโรเปยฺย…เป… ทุฏฺเน จิตฺเตน ตถาคตสฺส โลหิตํ อุปฺปาเทยฺย…เป… สงฺฆํ ภินฺเทยฺยาติ? น ¶ เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺยาติ? อามนฺตา. ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สตฺถริ อคารโวติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ธมฺเม…เป… สงฺเฆ…เป… สิกฺขาย ¶ อคารโวติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

นนุ ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สตฺถริ สคารโวติ? อามนฺตา. หฺจิ ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สตฺถริ สคารโว, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺยา’’ติ. นนุ ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล ธมฺเม…เป… สงฺเฆ…เป… สิกฺขาย สคารโวติ? อามนฺตา. หฺจิ ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สิกฺขาย สคารโว, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺยา’’ติ.

๖๔๙. ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สตฺถริ อคารโวติ? อามนฺตา. ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล พุทฺธถูเป โอหเทยฺย โอมุตฺเตยฺย นิฏฺุเภยฺย พุทฺธถูเป อปพฺยามโต [อสพฺยากโต (สี. ก.)] กเรยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

ทิฏฺิสมฺปนฺโน ¶ ปุคฺคโล สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺยาติ? อามนฺตา. นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, มหาสมุทฺโท ิตธมฺโม เวลํ นาติวตฺตติ; เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ยํ มยา สาวกานํ สิกฺขาปทํ ปฺตฺตํ ตํ มม สาวกา ชีวิตเหตุปิ นาติกฺกมนฺตี’’ติ [จูฬว. ๓๘๕; อ. นิ. ๘.๒๐; อุทา. ๔๕]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตา ¶ . เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺยา’’ติ.

๖๕๐. ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ¶ ¶ ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคตีติ? อามนฺตา. ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล อาปายิเก รูเป รชฺเชยฺยาติ? อามนฺตา. หฺจิ ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล อาปายิเก รูเป รชฺเชยฺย, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคตี’’ติ.

ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคตีติ? อามนฺตา. ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล อาปายิเก สทฺเท…เป… คนฺเธ… รเส… โผฏฺพฺเพ…เป… อมนุสฺสิตฺถิยา ติรจฺฉานคติตฺถิยา นาคกฺาย เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสเวยฺย, อเชฬกํ ปฏิคฺคณฺเหยฺย, กุกฺกุฏสูกรํ ปฏิคฺคณฺเหยฺย, หตฺถิควสฺสวฬวํ ปฏิคฺคณฺเหยฺย… ติตฺติรวฏฺฏกโมรกปิฺชรํ [… กปิฺชลํ (สฺยา. กํ. ปี.)] ปฏิคฺคณฺเหยฺยาติ? อามนฺตา. หฺจิ ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล ติตฺติรวฏฺฏกโมรกปิฺชรํ ปฏิคฺคณฺเหยฺย, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคตี’’ติ.

๖๕๑. ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคติ, ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล อาปายิเก รูเป รชฺเชยฺยาติ? อามนฺตา. อรหโต ปหีนา ทุคฺคติ, อรหา อาปายิเก รูเป รชฺเชยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคติ, ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล อาปายิเก สทฺเท… คนฺเธ… รเส… โผฏฺพฺเพ…เป… ติตฺติรวฏฺฏกโมรกปิฺชรํ ปฏิคฺคณฺเหยฺยาติ? อามนฺตา ¶ ¶ . อรหโต ¶ ปหีนา ทุคฺคติ, อรหา ติตฺติรวฏฺฏกโมรกปิฺชรํ ปฏิคฺคณฺเหยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

อรหโต ปหีนา ทุคฺคติ, น จ อรหา อาปายิเก รูเป รชฺเชยฺยาติ? อามนฺตา. ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคติ, น จ ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล อาปายิเก รูเป รชฺเชยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… อรหโต ปหีนา ทุคฺคติ, น จ อรหา อาปายิเก สทฺเท…เป… คนฺเธ…เป… รเส…เป… โผฏฺพฺเพ…เป… อมนุสฺสิตฺถิยา ติรจฺฉานคติตฺถิยา นาคกฺาย เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสเวยฺย, อเชฬกํ ปฏิคฺคณฺเหยฺย, กุกฺกุฏสูกรํ ปฏิคฺคณฺเหยฺย, หตฺถิควสฺสวฬวํ ปฏิคฺคณฺเหยฺย…เป… ติตฺติรวฏฺฏกโมรกปิฺชรํ ปฏิคฺคณฺเหยฺยาติ? อามนฺตา ¶ . ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคติ, น จ ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล ติตฺติรวฏฺฏกโมรกปิฺชรํ ปฏิคฺคณฺเหยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๖๕๒. [อฏฺกถานุโลมํ ปรวาทีปุจฺฉาลกฺขณํ. ตถาปายํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปุริมาโย จ อิมิสฺสํ ทุคฺคติกถายํ ปรวาทิสฺสาติ คเหตพฺพา วิย ทิสฺสนฺติ] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคตี’’ติ? อามนฺตา. ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล นิรยํ อุปปชฺเชยฺย…เป… ติรจฺฉานโยนึ อุปปชฺเชยฺย… เปตฺติวิสยํ อุปปชฺเชยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ. เตน หิ ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคตีติ.

๖๕๓. น ¶ ¶ วตฺตพฺพํ ‘‘สตฺตมภวิกสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคตี’’ติ? อามนฺตา. สตฺตมภวิโก ปุคฺคโล นิรยํ อุปปชฺเชยฺย, ติรจฺฉานโยนึ อุปปชฺเชยฺย, เปตฺติวิสยํ อุปปชฺเชยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ. เตน หิ สตฺตมภวิกสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคตีติ.

สํวโร ¶ กมฺมํ ตเถว อสํวโร, สพฺพกมฺมํ สวิปากํ, สทฺโท วิปาโก, สฬายตนํ วิปาโก, สตฺตกฺขตฺตุปรโม ปุคฺคโล สตฺตกฺขตฺตุปรมตานิยโต, โกลงฺโกลปุคฺคโล โกลงฺโกลตานิยโต, เอกพีชี ปุคฺคโล เอกพีชิตานิยโต, ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺย, ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ปหีนา ทุคฺคติ, ตเถว สตฺตมภวิกสฺสาติ.