มูล > อภิธมฺมปิฏก > กถาวตฺถุปาฬิ

THA Vol 0
MMR Vol 0
PTS Vol 0
VRI Vol 0

Misc. Paragraph

๒๑. เอกวีสติมวคฺโค

(๒๐๐) ๑. สาสนกถา

๘๗๘. สาสนํ ¶ ¶ ¶ ¶ นวํ กตนฺติ? อามนฺตา. สติปฏฺานา นวํ กตาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สาสนํ นวํ กตนฺติ? อามนฺตา. สมฺมปฺปธานา…เป… อิทฺธิปาทา…เป… อินฺทฺริยา…เป… พลา…เป… โพชฺฌงฺคา นวํ กตาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ปุพฺเพ อกุสลํ ปจฺฉา กุสลํ กตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ปุพฺเพ สาสวํ…เป… สํโยชนิยํ คนฺถนิยํ โอฆนิยํ โยคนิยํ นีวรณิยํ ปรามฏฺํ อุปาทานิยํ…เป… สํกิเลสิกํ ปจฺฉา อสํกิเลสิกํ กตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

อตฺถิ โกจิ ตถาคตสฺส สาสนํ นวํ กโรตีติ? อามนฺตา. อตฺถิ โกจิ สติปฏฺาเน นวํ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… อตฺถิ โกจิ สมฺมปฺปธาเน…เป… อิทฺธิปาเท…เป… อินฺทฺริเย…เป… พเล…เป… โพชฺฌงฺเค นวํ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… อตฺถิ โกจิ ปุพฺเพ อกุสลํ ปจฺฉา กุสลํ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… อตฺถิ โกจิ ปุพฺเพ สาสวํ…เป… สํกิเลสิกํ ปจฺฉา อสํกิเลสิยํ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

ลพฺภา ตถาคตสฺส สาสนํ ปุน นวํ กาตุนฺติ? อามนฺตา. ลพฺภา สติปฏฺานา ปุน นวํ กาตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ลพฺภา สมฺมปฺปธานา…เป… อิทฺธิปาทา…เป… อินฺทฺริยา…เป… พลา…เป… โพชฺฌงฺคา ¶ ปุน นวํ กาตุนฺติ? น ¶ เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ลพฺภา ปุพฺเพ อกุสลํ ปจฺฉา กุสลํ กาตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ลพฺภา ปุพฺเพ สาสวํ…เป… สํกิเลสิยํ ปจฺฉา อสํกิเลสิยํ กาตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๘๗๙. ปุถุชฺชโน ¶ เตธาตุเกหิ ธมฺเมหิ อวิวิตฺโตติ? อามนฺตา. ปุถุชฺชโน เตธาตุเกหิ ผสฺเสหิ…เป… เตธาตุกาหิ เวทนาหิ… สฺาหิ ¶ … เจตนาหิ… จิตฺเตหิ… สทฺธาหิ… วีริเยหิ… สตีหิ… สมาธีหิ…เป… เตธาตุกาหิ ปฺาหิ อวิวิตฺโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

ปุถุชฺชโน เตธาตุเกหิ กมฺเมหิ อวิวิตฺโตติ? อามนฺตา. ยสฺมึ ขเณ ปุถุชฺชโน จีวรํ เทติ, ตสฺมึ ขเณ ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ…เป… อากาสานฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ยสฺมึ ขเณ ปุถุชฺชโน ปิณฺฑปาตํ เทติ…เป… เสนาสนํ เทติ…เป… คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ เทติ, ตสฺมึ ขเณ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ… เนวสฺานาสฺายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๘๘๐. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุถุชฺชโน เตธาตุเกหิ กมฺเมหิ อวิวิตฺโต’’ติ? อามนฺตา ¶ . ปุถุชฺชนสฺส รูปธาตุอรูปธาตูปคํ กมฺมํ ปริฺาตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ. เตน หิ ปุถุชฺชโน เตธาตุเกหิ กมฺเมหิ อวิวิตฺโตติ…เป….

๘๘๑. อตฺถิ ¶ กิฺจิ สํโยชนํ อปฺปหาย อรหตฺตปฺปตฺตีติ? อามนฺตา. อตฺถิ กิฺจิ สกฺกายทิฏฺึ อปฺปหาย…เป… วิจิกิจฺฉํ อปฺปหาย…เป… สีลพฺพตปรามาสํ อปฺปหาย… ราคํ อปฺปหาย… โทสํ อปฺปหาย… โมหํ อปฺปหาย… อโนตฺตปฺปํ อปฺปหาย อรหตฺตปฺปตฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

อตฺถิ ¶ กิฺจิ สํโยชนํ อปฺปหาย อรหตฺตปฺปตฺตีติ? อามนฺตา. อรหา สราโค สโทโส สโมโห สมาโน สมกฺโข สปฬาโส สอุปายาโส สกิเลโสติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… นนุ อรหา นิราโค นิทฺโทโส นิมฺโมโห นิมฺมาโน นิมฺมกฺโข นิปฺปฬาโส นิรุปายาโส นิกฺกิเลโสติ? อามนฺตา. หฺจิ อรหา นิราโค…เป… นิกฺกิเลโส, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตฺถิ กิฺจิ สํโยชนํ อปฺปหาย อรหตฺตปฺปตฺตี’’ติ.

๘๘๒. น ¶ วตฺตพฺพํ – ‘‘อตฺถิ กิฺจิ สํโยชนํ อปฺปหาย อรหตฺตปฺปตฺตี’’ติ ¶ ? อามนฺตา. อรหา สพฺพํ พุทฺธวิสยํ ชานาตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ. เตน หิ อตฺถิ กิฺจิ สํโยชนํ อปฺปหาย อรหตฺตปฺปตฺตีติ.

๘๘๓. อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? อามนฺตา. ‘‘นิจฺจปณฺณา ¶ รุกฺขา โหนฺตู’’ติ – อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… นิจฺจปุปฺผา รุกฺขา โหนฺตุ…เป… นิจฺจผลิกา รุกฺขา โหนฺตุ… นิจฺจํ ชุณฺหํ โหตุ… นิจฺจํ เขมํ โหตุ… นิจฺจํ สุภิกฺขํ โหตุ… ‘‘นิจฺจํ สุวตฺถิ [สุวุฏฺิกํ (สฺยา.)] โหตู’’ติ – อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? อามนฺตา ¶ . ‘‘อุปฺปนฺโน ผสฺโส มา นิรุชฺฌี’’ติ – อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

อุปฺปนฺนา ¶ เวทนา…เป… สฺา… เจตนา… จิตฺตํ… สทฺธา… วีริยํ… สติ… สมาธิ…เป… ปฺา มา นิรุชฺฌีติ – อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? อามนฺตา. ‘‘รูปํ นิจฺจํ โหตู’’ติ – อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ… เวทนา…เป… สฺา…เป… สงฺขารา…เป… ‘‘วิฺาณํ นิจฺจํ โหตู’’ติ – อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? อามนฺตา. ‘‘ชาติธมฺมา สตฺตา มา ชายึสู’’ติ อตฺถิ…เป… ‘‘ชราธมฺมา สตฺตา มา ชีรึสู’’ติ…เป… ‘‘พฺยาธิธมฺมา สตฺตา มา พฺยาธิยึสู’’ติ…เป… ‘‘มรณธมฺมา สตฺตา มา มียึสู’’ติ – อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๘๘๔. น ¶ วตฺตพฺพํ – ‘‘อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วา’’ติ? อามนฺตา ¶ . นนุ อายสฺมา ปิลินฺทวจฺโฉ รฺโ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส ปาสาทํ ‘‘สุวณฺณ’’นฺตฺเวว อธิมุจฺจิ, สุวณฺโณ จ ปน อาสีติ [ปารา. ๖๒๑; มหาว. ๒๗๑]? อามนฺตา. หฺจิ อายสฺมา ปิลินฺทวจฺโฉ รฺโ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส ปาสาทํ สุวณฺณนฺตฺเวว อธิมุจฺจิ, สุวณฺโณ จ ปน อาสิ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตฺถิ อธิปฺปายอิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วา’’ติ.

๘๘๕. อตฺถิ ¶ พุทฺธานํ พุทฺเธหิ หีนาติเรกตาติ? อามนฺตา. สติปฏฺานโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ ¶ …เป… สมฺมปฺปธานโต…เป… อิทฺธิปาทโต… อินฺทฺริยโต… พลโต… โพชฺฌงฺคโต… วสิภาวโต…เป… สพฺพฺุตาณทสฺสนโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๘๘๖. สพฺพา ทิสา พุทฺธา ติฏฺนฺตีติ? อามนฺตา. ปุรตฺถิมาย ทิสาย พุทฺโธ ติฏฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… ปุรตฺถิมาย ทิสาย พุทฺโธ ติฏฺตีติ? อามนฺตา. กินฺนาโม โส ภควา, กึชจฺโจ, กึโคตฺโต, กินฺนามา ตสฺส ¶ ภควโต มาตาปิตโร, กินฺนามํ ตสฺส ภควโต สาวกยุคํ, โกนาโม ตสฺส ภควโต อุปฏฺาโก, กีทิสํ จีวรํ ธาเรติ, กีทิสํ ปตฺตํ ธาเรติ, กตรสฺมึ คาเม วา นิคเม วา นคเร วา รฏฺเ วา ชนปเท วาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

ทกฺขิณาย ทิสาย…เป… ปจฺฉิมาย ทิสาย…เป… อุตฺตราย ทิสาย…เป… เหฏฺิมาย ทิสาย พุทฺโธ ติฏฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… เหฏฺิมาย ทิสาย ¶ พุทฺโธ ติฏฺตีติ? อามนฺตา. กินฺนาโม โส ¶ ภควา…เป… ชนปเท วาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

อุปริมาย ทิสาย พุทฺโธ ติฏฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป…. อุปริมาย ทิสาย พุทฺโธ ติฏฺตีติ? อามนฺตา. จาตุมหาราชิเก ติฏฺติ…เป… ตาวตึเส ติฏฺติ…เป… ยาเม ติฏฺติ…เป… ตุสิเต ติฏฺติ…เป… นิมฺมานรติยา ติฏฺติ…เป… ปรนิมฺมิตวสวตฺติยา ติฏฺติ…เป… พฺรหฺมโลเก ติฏฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๘๘๗. สพฺเพ ¶ ธมฺมา นิยตาติ? อามนฺตา. มิจฺฉตฺตนิยตาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สมฺมตฺตนิยตาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… นตฺถิ อนิยโต ราสีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… นนุ อตฺถิ อนิยโต ราสีติ? อามนฺตา ¶ . หฺจิ อตฺถิ อนิยโต ราสิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สพฺเพ ธมฺมา นิยตา’’ติ.

สพฺเพ ธมฺมา นิยตาติ? อามนฺตา. นนุ ตโย ราสี วุตฺตา ภควตา – มิจฺฉตฺตนิยโต ราสิ, สมฺมตฺตนิยโต ราสิ, อนิยโต ราสีติ [ธ. ส. ติกมาติกา ๑๕]? อามนฺตา. หฺจิ ตโย ราสี วุตฺตา ภควตา – มิจฺฉตฺตนิยโต ราสิ, สมฺมตฺตนิยโต ราสิ, อนิยโต ราสิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สพฺเพ ธมฺมา นิยตา’’ติ.

รูปํ ¶ รูปฏฺเน นิยตนฺติ? อามนฺตา. มิจฺฉตฺตนิยตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สมฺมตฺตนิยตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… เวทนา…เป… สฺา…เป… สงฺขารา…เป… วิฺาณํ วิฺาณฏฺเน นิยตนฺติ? อามนฺตา. มิจฺฉตฺตนิยตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สมฺมตฺตนิยตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๘๘๘. น วตฺตพฺพํ – รูปํ รูปฏฺเน นิยตํ…เป… เวทนา…เป… สฺา…เป… สงฺขารา…เป… วิฺาณํ วิฺาณฏฺเน นิยตนฺติ? อามนฺตา. รูปํ เวทนา โหติ…เป… ¶ สฺา โหติ… สงฺขารา โหนฺติ… วิฺาณํ โหติ… เวทนา…เป… สฺา…เป… สงฺขารา…เป… วิฺาณํ รูปํ โหติ…เป… เวทนา โหติ… สฺา โหติ… สงฺขารา โหนฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ. เตน หิ รูปํ รูปฏฺเน นิยตํ, เวทนา…เป… สฺา…เป… สงฺขารา…เป… วิฺาณํ วิฺาณฏฺเน นิยตนฺติ.

๘๘๙. สพฺเพ ¶ ¶ กมฺมา นิยตาติ? อามนฺตา. มิจฺฉตฺตนิยตาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สมฺมตฺตนิยตาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… นตฺถิ อนิยโต ราสีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… นนุ อตฺถิ อนิยโต ราสีติ? อามนฺตา. หฺจิ ¶ อตฺถิ อนิยโต ราสิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สพฺเพ กมฺมา นิยตา’’ติ.

สพฺเพ กมฺมา นิยตาติ? อามนฺตา. นนุ ตโย ราสี วุตฺตา ภควตา – มิจฺฉตฺตนิยโต ราสิ, สมฺมตฺตนิยโต ราสิ, อนิยโต ราสีติ? อามนฺตา. หฺจิ ตโย ราสี วุตฺตา ภควตา – มิจฺฉตฺตนิยโต ราสิ, สมฺมตฺตนิยโต ราสิ, อนิยโต ราสิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สพฺเพ กมฺมา นิยตา’’ติ.

๘๙๐. ทิฏฺธมฺมเวทนียํ กมฺมํ ทิฏฺธมฺมเวทนียฏฺเน นิยตนฺติ? อามนฺตา. มิจฺฉตฺตนิยตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สมฺมตฺตนิยตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป…. อุปปชฺชเวทนียํ กมฺมํ…เป… อปราปริยเวทนียํ กมฺมํ อปราปริยเวทนียฏฺเน นิยตนฺติ? อามนฺตา. มิจฺฉตฺตนิยตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป… สมฺมตฺตนิยตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป….

๘๙๑. น วตฺตพฺพํ – ทิฏฺธมฺมเวทนียํ กมฺมํ ทิฏฺธมฺมเวทนียฏฺเน ¶ นิยตํ, อุปปชฺชเวทนียํ กมฺมํ…เป… อปราปริยเวทนียํ กมฺมํ อปราปริยเวทนียฏฺเน นิยตนฺติ? อามนฺตา. ทิฏฺธมฺมเวทนียํ กมฺมํ อุปปชฺชเวทนียํ โหติ, อปราปริยเวทนียํ โหติ…เป… อุปปชฺชเวทนียํ กมฺมํ ทิฏฺธมฺมเวทนียํ โหติ, อปราปริยเวทนียํ ¶ โหติ…เป… อปราปริยเวทนียํ กมฺมํ ทิฏฺธมฺมเวทนียํ โหติ, อุปปชฺชเวทนียํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ ¶ . เตน หิ ทิฏฺธมฺมเวทนียํ กมฺมํ ทิฏฺธมฺมเวทนียฏฺเน นิยตํ, อุปปชฺชเวทนียํ กมฺมํ…เป… อปราปริยเวทนียํ ¶ กมฺมํ อปราปริยเวทนียฏฺเน นิยตนฺติ.

สาสนํ นวํ กตํ อตฺถิ โกจิ ตถาคตสฺส สาสนํ นวํ กโรติ ลพฺภา ตถาคตสฺส สาสนํ ปุน นวํ กาตุํ, ปุถุชฺชโน เตธาตุเกหิ ธมฺเมหิ อวิวิตฺโต, อตฺถิ กิฺจิ สํโยชนํ อปฺปหาย อรหตฺตปฺปตฺติ, อตฺถิ อธิปฺปายิทฺธิ พุทฺธานํ วา สาวกานํ วา, อตฺถิ พุทฺธานํ พุทฺเธหิ หีนาติเรกตา, สพฺพา ทิสา พุทฺธา ติฏฺนฺติ, สพฺเพ ธมฺมา นิยตา, สพฺเพ กมฺมา นิยตาติ.