มูล > อภิธมฺมปิฏก > ปฏฺานปาฬิ-๒ > ๒๑. อชฺฌตฺตารมฺมณตฺติกํ

๑. อชฺฌตฺตารมฺมณํ ¶ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อชฺฌตฺตารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ อชฺฌตฺตารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)

พหิทฺธารมฺมณํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – พหิทฺธารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ พหิทฺธารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)

๒. อชฺฌตฺตารมฺมณํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา…เป… อวิคตปจฺจยา (สํขิตฺตํ).

๓. เหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ทฺเว (สํขิตฺตํ, สพฺพตฺถ ทฺเว), อวิคเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).

๔. อชฺฌตฺตารมฺมณํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อชฺฌตฺตารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ อชฺฌตฺตารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต ¶ โมโห. (๑)

พหิทฺธารมฺมณํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ พหิทฺธารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)

๕. อชฺฌตฺตารมฺมณํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอธิปติปจฺจยา ¶ … (อนุโลมสหชาตสทิสํ, นินฺนานากรณํ) นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป อชฺฌตฺตารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)

๖. พหิทฺธารมฺมณํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป พหิทฺธารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป…. ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… นปจฺฉาชาตปจฺจยา… นอาเสวนปจฺจยา… (สหชาตสทิสํ) นกมฺมปจฺจยา – อชฺฌตฺตารมฺมเณ ขนฺเธ ปฏิจฺจ อชฺฌตฺตารมฺมณา เจตนา.

พหิทฺธารมฺมณํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – พหิทฺธารมฺมเณ ขนฺเธ ปฏิจฺจ พหิทฺธารมฺมณา เจตนา.

๗. อชฺฌตฺตารมฺมณํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นวิปากปจฺจยา (ปฏิสนฺธิ นตฺถิ)… นฌานปจฺจยา…เป… ปฺจวิฺาณสหคตํ อชฺฌตฺตารมฺมณํ เอกํ…เป…. (๑)

พหิทฺธารมฺมณํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นฌานปจฺจยา – ปฺจวิฺาณสหคตํ พหิทฺธารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… นมคฺคปจฺจยา (นเหตุสทิโส. โมโห นตฺถิ)… นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา – อรูเป อชฺฌตฺตารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป…. (๑)

พหิทฺธารมฺมณํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา – อรูเป พหิทฺธารมฺมณํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป…. (๑)

๘. นเหตุยา ¶ ¶ ทฺเว, นอธิปติยา ทฺเว, นปุเรชาเต ทฺเว, นปจฺฉาชาเต ทฺเว, นอาเสวเน นกมฺเม นวิปาเก นฌาเน นมคฺเค นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).

๙. เหตุปจฺจยา นอธิปติยา ทฺเว…เป… นวิปาเก ทฺเว, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).

๑๐. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ ทฺเว, อนนฺตเร ทฺเว, สมนนฺตเร ทฺเว…เป… มคฺเค ทฺเว…เป… อวิคเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).

๒-๖. สหชาต-ปจฺจย-นิสฺสย-สํสฏฺ-สมฺปยุตฺตวาโร

(สหชาตวาโรปิ ปจฺจยวาโรปิ นิสฺสยวาโรปิ สํสฏฺวาโรปิ สมฺปยุตฺตวาโรปิ ปฏิจฺจวารสทิสา.)

๑๑. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ¶ ¶ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อชฺฌตฺตารมฺมณา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. ปฏิสนฺธิกฺขเณ อชฺฌตฺตารมฺมณา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

พหิทฺธารมฺมโณ ¶ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – พหิทฺธารมฺมณา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)

๑๒. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อชฺฌตฺตํ วิฺาณฺจายตนํ ปจฺจเวกฺขติ, เนวสฺานาสฺายตนํ ปจฺจเวกฺขติ, อชฺฌตฺตารมฺมณํ อชฺฌตฺตํ ทิพฺพํ จกฺขุํ ปจฺจเวกฺขติ, ทิพฺพํ โสตธาตุํ…เป… อิทฺธิวิธาณํ…เป… ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณํ…เป… ยถากมฺมูปคาณํ…เป… อนาคตํสาณํ ปจฺจเวกฺขติ. อริยา อชฺฌตฺตารมฺมเณ ปหีเน กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, วิกฺขมฺภิเต กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณ กิเลเส ชานนฺติ. อชฺฌตฺตารมฺมเณ อชฺฌตฺเต ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… วิปสฺสติ, อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ อชฺฌตฺตารมฺมโณ ราโค อุปฺปชฺชติ…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ. อชฺฌตฺตารมฺมณา อชฺฌตฺตา ขนฺธา ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – พหิทฺธา วิฺาณฺจายตนํ ¶ ปจฺจเวกฺขติ, เนวสฺานาสฺายตนํ ปจฺจเวกฺขติ. อชฺฌตฺตารมฺมณํ พหิทฺธา ทิพฺพํ จกฺขุํ ปจฺจเวกฺขติ, ทิพฺพํ โสตธาตุํ…เป… อิทฺธิวิธาณํ…เป… ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณํ…เป… ยถากมฺมูปคาณํ…เป… อนาคตํสาณํ ปจฺจเวกฺขติ, อชฺฌตฺตารมฺมเณ พหิทฺธา ขนฺเธ อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต วิปสฺสติ…เป… เจโตปริยาเณน อชฺฌตฺตารมฺมณพหิทฺธาจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ, อชฺฌตฺตารมฺมณา พหิทฺธา ขนฺธา เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

๑๓. พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – พหิทฺธารมฺมณํ พหิทฺธา ทิพฺพํ จกฺขุํ ปจฺจเวกฺขติ, ทิพฺพํ โสตธาตุํ ปจฺจเวกฺขติ. อิทฺธิวิธาณํ…เป… เจโตปริยาณํ…เป… ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณํ…เป… ยถากมฺมูปคาณํ…เป… อนาคตํสาณํ ปจฺจเวกฺขติ. พหิทฺธารมฺมเณ พหิทฺธา ขนฺเธ อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต วิปสฺสติ…เป… เจโตปริยาเณน พหิทฺธารมฺมณพหิทฺธาจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ. พหิทฺธารมฺมณา ¶ พหิทฺธา ขนฺธา เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา สีลํ สมาทิยิตฺวา อุโปสถกมฺมํ ¶ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา วุฏฺหิตฺวา ฌานํ ปจฺจเวกฺขติ. อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, พหิทฺธารมฺมเณ ปหีเน กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, วิกฺขมฺภิเต กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณ กิเลเส ชานนฺติ. พหิทฺธารมฺมณํ อชฺฌตฺตํ ทิพฺพํ จกฺขุํ ปจฺจเวกฺขติ, ทิพฺพํ โสตธาตุํ… อิทฺธิวิธาณํ… เจโตปริยาณํ… ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณํ… ยถากมฺมูปคาณํ… อนาคตํสาณํ… พหิทฺธารมฺมเณ อชฺฌตฺเต ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… วิปสฺสติ, อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ อชฺฌตฺตารมฺมโณ ราโค อุปฺปชฺชติ…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ. พหิทฺธารมฺมณา อชฺฌตฺตา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

๑๔. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ¶ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – อชฺฌตฺตํ วิฺาณฺจายตนํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, เนวสฺานาสฺายตนํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ. อชฺฌตฺตารมฺมณํ อชฺฌตฺตํ ทิพฺพํ จกฺขุํ ครุํ กตฺวา…เป… ทิพฺพํ โสตธาตุํ…เป… อิทฺธิวิธาณํ… ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณํ… ยถากมฺมูปคาณํ… อนาคตํสาณํ ครุํ กตฺวา…เป… อชฺฌตฺตารมฺมเณ อชฺฌตฺเต ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา อชฺฌตฺตารมฺมโณ ราโค ¶ อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – อชฺฌตฺตารมฺมณาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

๑๕. พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – พหิทฺธารมฺมณาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

พหิทฺธารมฺมโณ ¶ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ สมาทิยิตฺวา อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ…เป… ฌานา วุฏฺหิตฺวา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ… ผลํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ. พหิทฺธารมฺมณํ อชฺฌตฺตํ ทิพฺพํ จกฺขุํ ครุํ กตฺวา…เป… ทิพฺพํ โสตธาตุํ… อิทฺธิวิธาณํ… เจโตปริยาณํ… ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณํ… ยถากมฺมูปคาณํ… อนาคตํสาณํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, พหิทฺธารมฺมเณ อชฺฌตฺเต ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา อชฺฌตฺตารมฺมโณ ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. (๒)

๑๖. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อชฺฌตฺตารมฺมณา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อชฺฌตฺตารมฺมณานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

อชฺฌตฺตารมฺมโณ ¶ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – อชฺฌตฺตารมฺมณํ จุติจิตฺตํ พหิทฺธารมฺมณสฺส อุปปตฺติจิตฺตสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. อชฺฌตฺตารมฺมณํ ภวงฺคํ พหิทฺธารมฺมณาย อาวชฺชนาย อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. อชฺฌตฺตารมฺมณา ขนฺธา พหิทฺธารมฺมณสฺส วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. อชฺฌตฺตารมฺมณํ อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส… อนุโลมํ ผลสมาปตฺติยา… นิโรธา วุฏฺหนฺตสฺส… เนวสฺานาสฺายตนํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

๑๗. พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา พหิทฺธารมฺมณา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ พหิทฺธารมฺมณานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. พหิทฺธารมฺมณํ อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส… โคตฺรภุ มคฺคสฺส… โวทานํ มคฺคสฺส… มคฺโค ผลสฺส… ผลํ ผลสฺส… อนุโลมํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – พหิทฺธารมฺมณํ จุติจิตฺตํ อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส อุปปตฺติจิตฺตสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. พหิทฺธารมฺมณํ ภวงฺคํ อชฺฌตฺตารมฺมณาย อาวชฺชนาย อนนฺตรปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. พหิทฺธารมฺมณา ขนฺธา อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

๑๘. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ¶ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย.

๑๙. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – อชฺฌตฺตารมฺมณา ¶ อนิจฺจานุปสฺสนา, ทุกฺขานุปสฺสนา, อนตฺตานุปสฺสนา, อชฺฌตฺตารมฺมณาย อนิจฺจานุปสฺสนาย, ทุกฺขานุปสฺสนาย, อนตฺตานุปสฺสนาย อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – อชฺฌตฺตารมฺมณา อนิจฺจานุปสฺสนา, ทุกฺขานุปสฺสนา, อนตฺตานุปสฺสนา พหิทฺธารมฺมณาย อนิจฺจานุปสฺสนาย, ทุกฺขานุปสฺสนาย, อนตฺตานุปสฺสนาย อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

๒๐. พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – พหิทฺธารมฺมณา อนิจฺจานุปสฺสนา, ทุกฺขานุปสฺสนา, อนตฺตานุปสฺสนา พหิทฺธารมฺมณาย อนิจฺจานุปสฺสนาย, ทุกฺขานุปสฺสนาย, อนตฺตานุปสฺสนาย อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – พหิทฺธารมฺมณา อนิจฺจานุปสฺสนา ¶ , ทุกฺขานุปสฺสนา, อนตฺตานุปสฺสนา อชฺฌตฺตารมฺมณาย อนิจฺจานุปสฺสนาย, ทุกฺขานุปสฺสนาย, อนตฺตานุปสฺสนาย อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

๒๑. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ¶ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อชฺฌตฺตารมฺมณา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อชฺฌตฺตารมฺมณานํ ขนฺธานํ อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – อชฺฌตฺตารมฺมณํ อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส, อนุโลมํ โวทานสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา ¶ พหิทฺธารมฺมณา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ พหิทฺธารมฺมณานํ ขนฺธานํ อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. พหิทฺธารมฺมณํ อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส… โคตฺรภุ มคฺคสฺส… โวทานํ มคฺคสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

๒๒. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – อชฺฌตฺตารมฺมณา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – อชฺฌตฺตารมฺมณา เจตนา วิปากานํ อชฺฌตฺตารมฺมณานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. นานากฺขณิกา – อชฺฌตฺตารมฺมณา เจตนา วิปากานํ พหิทฺธารมฺมณานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – พหิทฺธารมฺมณา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – พหิทฺธารมฺมณา เจตนา วิปากานํ พหิทฺธารมฺมณานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. นานากฺขณิกา – พหิทฺธารมฺมณา เจตนา วิปากานํ อชฺฌตฺตารมฺมณานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

๒๓. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ¶ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ … มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย… สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย… อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย… นตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…วิคตปจฺจเยน ปจฺจโย… อวิคตปจฺจเยน ปจฺจโย.

๒๔. เหตุยา ทฺเว, อารมฺมเณ จตฺตาริ, อธิปติยา ตีณิ, อนนฺตเร จตฺตาริ, สมนนฺตเร จตฺตาริ, สหชาเต ทฺเว, อฺมฺเ ทฺเว, นิสฺสเย ทฺเว, อุปนิสฺสเย จตฺตาริ, อาเสวเน ตีณิ, กมฺเม จตฺตาริ, วิปาเก ทฺเว …เป… (สพฺพตฺถ ทฺเว ¶ ), สมฺปยุตฺเต ทฺเว, อตฺถิยา ทฺเว, นตฺถิยา จตฺตาริ, วิคเต จตฺตาริ, อวิคเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).

๒๕. อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

อชฺฌตฺตารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม พหิทฺธารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)

พหิทฺธารมฺมโณ ธมฺโม อชฺฌตฺตารมฺมณสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)

๒๖. นเหตุยา ¶ ¶ จตฺตาริ, นอารมฺมเณ จตฺตาริ, นอธิปติยา จตฺตาริ, นอนนฺตเร จตฺตาริ (สํขิตฺตํ, สพฺพตฺถ จตฺตาริ), นปุเรชาเต นปจฺฉาชาเต นอาเสวเน…เป… นวิปฺปยุตฺเต จตฺตาริ…เป… โนอวิคเต จตฺตาริ (เอวํ คเณตพฺพํ).

๒๗. เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ ทฺเว, นอธิปติยา ทฺเว, นอนนฺตเร นสมนนฺตเร นอุปนิสฺสเย นอาเสวเน นกมฺเม…เป… โนนตฺถิยา โนวิคเต ทฺเว (สพฺพตฺถ ทฺเว. เอวํ คเณตพฺพํ).

๒๘. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ จตฺตาริ, อธิปติยา ตีณิ, อนนฺตเร จตฺตาริ, สมนนฺตเร จตฺตาริ, สหชาเต อฺมฺเ นิสฺสเย ทฺเว, อุปนิสฺสเย จตฺตาริ, อาเสวเน ตีณิ, กมฺเม จตฺตาริ, วิปาเก ทฺเว…เป… สมฺปยุตฺเต ทฺเว, อตฺถิยา ทฺเว, นตฺถิยา จตฺตาริ, วิคเต จตฺตาริ, อวิคเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).

อชฺฌตฺตารมฺมณตฺติกํ นิฏฺิตํ.