📜
๒๒. พาวีสติโม ปริจฺเฉโท
าณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส
อิโต ¶ ปรํ ตุ ภิกฺขุสฺส, โหติ โคตฺรภุมานสํ;
อาวชฺชนิยานตฺตา, มคฺคจิตฺตสฺส ตํ ปน.
น จปฺปฏิปทาาณ-ทสฺสนํ วา ตเถว จ;
าณทสฺสนสุทฺธึ วา, ภชเต น กุทาจนํ.
อุภินฺนมนฺตรา เอตํ, อพฺโพหาริกเมว ตํ;
วิปสฺสนาย โสตสฺมึ, ปติตตฺตา วิปสฺสนา.
โปถุชฺชนิกโคตฺตํ วา, อภิภุยฺย ปวตฺติโต;
โคตฺตํ วุจฺจติ นิพฺพานํ, ตโต ภวติ โคตฺรภุ.
าณํ จตูสุ มคฺเคสุ, าณทสฺสนสุทฺธิกํ;
ตตฺถ ตํ ปมํ มคฺคํ, สมฺปาเทตุํ ปนิจฺฉตา.
อฺํ ¶ ¶ กิฺจิปิ กาตพฺพํ, ภิกฺขุนา เตน นตฺถิ ตํ;
ยฺหิ เตน จ กาตพฺพํ, สิยา ตํ กตเมว ตุ.
อนุโลมาวสานฺหิ, สูรํ ติกฺขํ วิปสฺสนํ;
อุปฺปาเทนฺเตน ตํ สพฺพํ, กตเมว จ โยคินา.
ตสฺสานุโลมาณสฺส, อนฺเต ตุ อนิมิตฺตกํ;
วิสงฺขารํ นิโรธฺจ, นิพฺพานํ อมตํ ปทํ.
โคจรํ กุรุมานํ ตํ, นิพฺพานารมฺมเณ ปน;
ปมาวชฺชนฺเจว, ปมาโภคตาปิ จ.
มคฺคสฺสานนฺตราทีหิ, ปจฺจเยหิ ปนจฺฉหิ;
ตสฺส ปจฺจยภาวฺจ, สาธยนฺตํ ตโต ปน.
วิปสฺสนาย มุทฺธฺหิ, สิขาปตฺตาย ตาย ตํ;
อุปฺปชฺชติ อนาวตฺตํ-รมฺมณํ ตสฺส โคตฺรภุ.
เอเกนาวชฺชเนเนว, เอกิสฺสาเยว วีถิยา;
นานารมฺมณตา จานุ-โลมโคตฺรภุเจตสํ.
ตฺวา ¶ อาวชฺชนฏฺาเน, ตมนาวชฺชนมฺปิ จ;
มคฺคสฺส ปน ตํ สฺํ, ทตฺวา วิย นิรุชฺฌติ.
มคฺโคปิ เตน ตํ ทินฺนํ, อมฺุจิตฺวาว สฺหิตํ;
ตํ าณมนุพนฺธนฺโต, ชายเต ตทนนฺตรํ.
กทาจิปิ อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ มคฺโค ปเนส หิ;
โลภํ โทสฺจ โมหฺจ, วิทฺธํสนฺโตว ชายติ.
น เกวลมยํ มคฺโค, โทสนาสนเมว จ;
กโรติ อถ โขปายทฺวารานิปิ ปิเธติ จ.
อนามตคฺคสํสารวฏฺฏทุกฺขมโหทธึ;
อปารมติโฆรฺจ, โสเสติ จ อเสสโต.
มิจฺฉามคฺคํ ¶ ¶ ปนฏฺงฺคํ, ชายมาโน จ อุชฺฌติ;
สพฺพเวรภยาเนตฺถ, นิจฺจํ วูปสเมติ จ.
พุทฺธสฺโสรสปุตฺตตฺตํ, อุปเนติ นยํ ปน;
อานิสํเส อเนเกปิ, ปวตฺตยติ โยคิโน.
ทายเกนานิสํสานํ, อเนเกสมเนน จ;
อาทิมคฺเคน สํยุตฺตํ, าณนฺติ าณทสฺสนํ.
ปมมคฺคาณํ.
ตสฺเสวานนฺตรํ ตสฺส, วิปากา ทฺเวปิ ตีณิ วา;
ผลจิตฺตานิ ชายนฺเต, น ชายนฺเต ตโต ปรํ.
เกจิ เอกฺจ ทฺเว ตีณิ, จตฺตารีติ วทนฺติ ตุ;
น ปเนตํ คเหตพฺพํ, อชานิตฺวา วทนฺติ เต.
เอกสฺสาเสวนํ นตฺถิ, ตสฺมา ทฺเว อนุโลมกา;
เตหิ อาเสวนํ ลทฺธา, ตติยํ โหติ โคตฺรภุ.
จตุตฺถํ มคฺคจิตฺตํ ตุ,
ตสฺมา ตีณิ ผลานิ หิ;
อนุโลมา ตโย โหนฺติ,
จตุตฺถํ โหติ โคตฺรภุ.
ปฺจมํ มคฺคจิตฺตฺจ, ผลานิ ทฺเว ตโต ปน;
สตฺตจิตฺตปรมาว, เอกาวชฺชนวีถิ หิ.
เอตฺตาวตา ปเนโส หิ, โสตาปนฺโนติ วุจฺจติ;
ผลสฺส ปริโยสาเน, ภวงฺโคตฺตรณํ สิยา.
ตโต ภวงฺคํ ฉินฺทิตฺวา, มคฺคเปกฺขนเหตุกํ;
อุปฺปชฺชติ มโนทฺวาเร, อาวชฺชนมโน ปน.
ตสฺมึ ¶ ¶ นิรุทฺเธ มคฺคสฺส, ปจฺจเวกฺขณสฺิตา;
ชวนานิ หิ ชายนฺเต, สตฺเตว ปฏิปาฏิยา.
เอเสว จ นโย เยฺโย, ผลาทีนมฺปิ เปกฺขเน;
ปจฺจเวกฺขณาณานิ, ภวนฺเตกูนวีสติ.
มคฺโค ¶ ผลํ ปหีนา จ, กิเลสา อวสิฏฺกา;
นิพฺพานฺเจติ ปฺเจเต, ปจฺจเวกฺขณภูมิโย.
เอวํ โส ปจฺจเวกฺขิตฺวา, โสตาปนฺโนปปตฺติยา;
โยคมารภเต ธีโร, ทุติยาย จ ภูมิยา.
ขนฺธปฺจกสงฺขาตํ, ตํ สงฺขารคตํ ปุน;
อนิจฺจํ ทุกฺขมนตฺตาติ, าเณน ปริมชฺชติ.
ตโต วิปสฺสนาวีถิ-โมคาหติ จ ตาวเท;
ตสฺเสวํ ปฏิปนฺนสฺส, เหฏฺา วุตฺตนเยน ตุ.
ตโต สงฺขารุเปกฺขาย, อวสาเน ตเถว จ;
เอกาวชฺชนวารสฺมึ, โคตฺรภุสฺส อนนฺตรํ.
พฺยาปาทกามราคานํ, ตนุภาวํ ตุ สาธยํ;
สกทาคามิมคฺโคยํ, ชายเต ทุติโย ปน.
ทุติยมคฺคาณํ.
อิมสฺสาปิ จ าณสฺส, เหฏฺา วุตฺตนเยนิธ;
ผลจิตฺตานิ เยฺยานิ, วิฺุนา ทฺเวปิ ตีณิ วา.
เอตฺตาวตา ปเนโส หิ, สกทาคามิ นามยํ;
สกิเทว อิมํ โลกํ, อาคนฺตฺวานฺตกโร ภเว.
เหฏฺา วุตฺตนเยเนว, ปฺจธา ปจฺจเวกฺขณํ;
เอวํ โส ปจฺจเวกฺขิตฺวา, สกทาคามิปตฺติยา.
โยคมารภเต ¶ ¶ ธีโร, ตติยาย จ ภูมิยา;
พฺยาปาทกามราคานํ, ปหานาย จ ปณฺฑิโต.
ขนฺธปฺจกสงฺขาตํ, ตํ สงฺขารคตํ ปน;
อนิจฺจํ ทุกฺขมนตฺตาติ, าเณน ปริมชฺชติ.
ตโต วิปสฺสนาวีถิ-โมคาหติ จ ตาวเท;
ตสฺเสวํ ปฏิปนฺนสฺส, เหฏฺา วุตฺตนเยน ตุ.
ตโต สงฺขารุเปกฺขาย, อวสาเน ตเถว จ;
เอกาวชฺชนวีถิมฺหิ, โคตฺรภุสฺส อนนฺตรํ.
พฺยาปาทกามราคานํ, มูลฆาตํ ตุ สาธยํ;
ตสฺสานาคามิมคฺโคยํ, ชายเต ตติโย ปน.
ตติยมคฺคาณํ.
อิมสฺสาปิ จ าณสฺส, เหฏฺา วุตฺตนเยนิธ;
ปวตฺติ ผลจิตฺตานํ, เวทิตพฺพา วิภาวินา.
เอตฺตาวตา ปเนโสปิ, โหตินาคามิ นามยํ;
ตตฺเถว ปรินิพฺพายี, อนาวตฺติสภาวโต.
เหฏฺา ¶ วุตฺตนเยเนว, ปฺจธา ปจฺจเวกฺขณํ;
เอวํ โส ปจฺจเวกฺขิตฺวา, อนาคามิริยสาวโก.
โยคมารภเต ธีโร, จตุตฺถาย จ ภูมิยา;
ปตฺติยารูปราคาทิ-ปหานาย จ ปณฺฑิโต.
ตเถว สงฺขารคตํ, อนิจฺจาทิวเสน โส;
ปริวตฺตติ าเณน, ตเถว ปริมชฺชติ.
ตโต วิปสฺสนาวีถิ-โมคาหติ จ ตาวเท;
ตสฺเสวํ ปฏิปนฺนสฺส, เหฏฺา วุตฺตนเยน ตุ.
ตโต ¶ ¶ สงฺขารุเปกฺขาย, อวสาเน ตเถว จ;
เอกาวชฺชนวารสฺมึ, โคตฺรภุสฺส อนนฺตรํ.
ตสฺสารหตฺตมคฺโคยํ,
ชายเต ตุ ตโต ปรํ;
รูปราคาทิโทสานํ,
วิทฺธํสาย กโร ปน.
จตุตฺถมคฺคาณํ.
อิมสฺสาปิ จ าณสฺส, เหฏฺา วุตฺตนเยนิธ;
ปวตฺติ ผลจิตฺตานํ, เวทิตพฺพา วิภาวินา.
เอตฺตาวตา ปเนโส หิ,
อรหา นาม อฏฺโม;
อริโย ปุคฺคโล โหติ,
มหาขีณาสโว อยํ.
อนุปฺปตฺตสทตฺโถ จ,
ขีณสํโยชโน มุนิ;
สเทวกสฺส โลกสฺส,
ทกฺขิเณยฺโย อนุตฺตโร.
เอตฺตาวตา จตสฺโสปิ, าณทสฺสนสุทฺธิโย;
หิตตฺถาย จ ภิกฺขูนํ, สงฺเขเปเนว ทสฺสิตา.
สทฺเธน สมฺมา ปน ภาวนียา,
อริยาย ปฺาย จ ภาวนาย;
วิสุทฺธิกาเมน ตโปธเนน,
ภวกฺขยํ ปตฺถยตา พุเธน.
อิติ อภิธมฺมาวตาเร าณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส นาม
พาวีสติโม ปริจฺเฉโท.