📜
๘. อฏฺโม ปริจฺเฉโท
กสิณาสุภวิภาโค
อิโต ¶ ปรํ ปวกฺขามิ, ภาวนานยมุตฺตมํ;
นามรูปํ ปริคฺคยฺห, ปฏิปชฺชิตุมีหโต.
ภาวนา ทุวิธา ตตฺถ, สมโถ จ วิปสฺสนา;
สมโถ ทุวิโธ ตตฺถ, ปริตฺโต จ มหคฺคโต.
อุปจารมนุปฺปตฺโต, ปริตฺโตติ ปวุจฺจติ;
มหคฺคตปฺปนาปตฺโต, สมโถ โลกิโย มโต.
กสิณานิ ทสาสุภา, ทสธานุสฺสตี ตถา;
อปฺปมฺา จ สฺา จ, ววตฺถารุปฺปกานิ จ.
กมฺมฏฺานานิ ตตฺถาหุ, จตฺตาลีส วิจกฺขณา;
ยตฺถานุโยคํ กุพฺพนฺตา, ภาเวนฺติ สมถทฺวยํ.
ตํ ¶ ปโยควิสุทฺเธน, ปตฺวาโนปายสมฺปทํ;
อชฺฌาสยํ วิโสเธตฺวา, ภาเวตพฺพนฺติ ภาสิตํ.
กถํ กโรนฺโต จาริตฺตํ, วาริตฺตฺจ วิวชฺชิย;
ปาติโมกฺขํ สมาทาย, สทฺธาย ปริปูรเย.
ปฏิสงฺขาย โสเธตฺวา, ฉทฺวาเรสุ มลาสวํ;
ฉฬินฺทฺริยานิ เมธาวี, สตารกฺเขน โคปเย.
ปาปกาชีวนิสฺสงฺโค, กุหกาจารนิสฺสโฏ;
อาชีวํ ปริโสเธยฺย, ปหิตตฺเตฏฺิสุทฺธิยา.
อิทมตฺถิตมารพฺภ, ปฏิสงฺขาย โยนิโส;
ปฺวา สมฺปชฺเน, ปริภฺุเชยฺย ปจฺจเย.
สํวรํ ปาติโมกฺเข จ, สีลมินฺทฺริยสํวรํ;
อาชีวปาริสุทฺธิฺจ, ตถา ปจฺจยนิสฺสิตํ.
สมาทาย ¶ จตุทฺเธว-มธิฏฺเยฺย ตโต ปรํ;
ตสฺเสว ปริวาราย, ธุตงฺคานิ ยถารหํ.
ปํสุกูลิกมงฺคํ ติ-จีวรํ จีวรายุคํ;
ปิณฺฑปาติกมงฺคฺจ, สปทานิกมุตฺตมํ.
ขลุปจฺฉาภตฺติกงฺคํ, ธุตงฺคํ ปตฺตปิณฺฑิกํ;
เอกาสนิกมิจฺเจวํ, ปฺจธา โภชเน ิตํ.
อารฺิกํ ยถาสนฺถ-
ติกงฺคํ รุกฺขมูลิกํ;
อพฺโภกาสิกโสสานิ-
กงฺคา เนสชฺชิกํ ตถา.
ฉ เสนาสนมารพฺภ, ธุตงฺคานีติ เตรส;
กปฺปิเยปิ จ โลลุปฺป-สมาจารวิมุตฺติยา.
สามีจิปฏิปตฺตีติ ¶ , กตฺวา สลฺเลขวุตฺติยา;
ปจฺจยตฺตยมาหจฺจ, ปฺตฺตานิ มเหสินา.
จตุปาริสุทฺธิสีลํ, ธุตงฺคปริวาริตํ;
ปูเรตฺวาน วิสุทฺเธวํ, ปโยคปริสุทฺธิยา.
ตโต ปณิธิสมฺปนฺโน, ภาวนาย วิสารโท;
อุปายํ ปฏิปาเทยฺย, ปวิเวกรโต กถํ?
อาวาโส จ กุลํ ลาโภ,
คโณ กมฺมฺจ ปฺจมํ;
อทฺธานํ าติ อาพาโธ,
คนฺโถ อิทฺธีติ เต ทส.
เฉตฺวาน นิปโก โยคี,
ปลิโพเธ ยถารหํ;
นิราลโย นิรารมฺโภ,
ปปฺโจปสเม รโต.
ปิยํ ¶ ครุํ ภาวนิยํ, วตฺตารํ วจนกฺขมํ;
กตฺตารมติคมฺภีรกถํ านนิโยชกํ.
พหุสฺสุตํ คุณวนฺต-มาคมฺมาจริยํ พุโธ;
ขโม ปทกฺขิณคฺคาหี, นิยฺยาตตฺตุชุ ภทฺรโก.
อาราเธตฺวาน คณฺเหยฺย, ตํ กมฺมฏฺานทายกํ;
กมฺมฏฺานํ ปริกฺขิตฺวา, จริยารหมตฺตโน.
ราโค โทโส จ โมโห จ,
จริยา ตีหิ ปณฺฑิตา;
สทฺธาพุทฺธิวิตกฺเกหิ,
ฉพฺพิธา จ วิภาวยุํ.
ราคุสฺสนฺนสฺส ¶ สปฺปายา, โกฏฺาสาสุภภาวนา;
โทสุสฺสนฺนสฺสปฺปมฺา, นีลาทิ จ จตุพฺพิธา.
วิตกฺกํ โมหุสฺสนฺนานํ, อานาปานํ ปกาสิตํ;
ฉ สทฺธาจริตสฺสาหุ, พุทฺธานุสฺสติอาทโย.
มรโณปสมาสฺาววตฺถานานิ พุทฺธิโน;
เสสานิ ปน สพฺเพสํ, ตตฺถาปิ กสิณํ พุธา.
วิตกฺกปกติกสฺส, ปริตฺตํ โมหจาริโน;
มหนฺตมิติ สปฺปายํ, คเหตฺวาน ตโต ปรํ.
มหาวาสํ นวํ ชิณฺณํ, ปนฺถโสณฺฑิกสนฺติกํ;
ปณฺณปุปฺผผลากิณฺณํ, พหุสมฺมานปตฺถิตํ.
สีมนฺตทารุนคร-กฺเขตฺตปจฺจนฺตนิสฺสิตํ;
วิสภาคมสปฺปายํ, ปฏฺฏนํ มิตฺตทุลฺลภํ.
านานิฏฺารเสตานิ, ปริวชฺเชยฺย ปณฺฑิโต;
เสเวยฺย ภาวนาโยคฺคํ, เสนาสนมตนฺทิโต.
นาติทูรํ นาจฺจาสนฺนํ, อปฺปสทฺทมนากุลํ;
คมนาคมนสมฺปนฺนํ, อปฺปฑํสานุปทฺทวํ.
อกิจฺฉปจฺจยุปฺปาทํ ¶ , ลชฺชีภิกฺขุคโณจิตํ;
วิเวกฏฺานพหุลํ, พหุสฺสุตนิเสวิตํ.
อปฺปภยํ นิราสงฺกํ, อปฺปโทสํ มหาคุณํ;
วิหารมนุเสวนฺโต, ตตฺถ นิสฺสงฺคเจตสา.
ตโต เกสนขจฺเฉท-รชนาทิมเสสโต;
ขุทฺทกํ ปลิโพธฺจ, ฉินฺทิตฺวาน ยถารหํ.
อาวาสํ โคจรํ ภสฺสํ, ปุคฺคลํ โภชนํ ตถา;
วชฺเชนฺโตตุมสปฺปายํ, อิริยาปถมตฺตโน.
เสวนฺโต ¶ สตฺต สปฺปาเย, เต เอวาติ ปธานวา;
ภาวนูปายสมฺปนฺโน, วูปกฏฺโ รโหคโต.
กาเมสฺวาทีนวํ ทิสฺวา, เนกฺขมฺมํ ทฏฺุ เขมโต;
ปริยุฏฺานนิพฺพินฺโท, โสเธยฺยชฺฌาสยํ กถํ.
อปฺปสฺสาทา มหาทุกฺขา, กามา หิ กฏุกปฺผลา;
ทุสฺสํหารา ทุรารกฺขา, พหฺวาทีนวสณฺิตา.
อฏฺิกา ขชฺชมานาว, วิฆาตาย ปภิชฺชิตา;
คยฺหนฺตตฺตวธาเยเต, มํสเปสีว ปกฺขิภิ.
ปฏิวาเต ติณุกฺกาว, ปริคฺคาหกทาหิโน;
องฺคารกาสุสงฺกาสา, สพฺพงฺคปริตาสกา.
สุปิเน ปริภุตฺตาว, นาลํ กสฺสจิ ติตฺติยา;
น ตุ กสฺสจิ อจฺจนฺตา, อลงฺการาว ยาจิตา.
ฉชฺชนฺตา ผลรุกฺขาว, ปฏิปนฺนปภฺชิโน;
อสิสูนูปมา นิจฺจ-มธิโกฏฺเฏนฺติ ปาณิโน.
สตฺติสูลูปมา ทฬฺหํ, ตณฺหาสลฺลานุเวธิโน;
โฆรานตฺถวิสากิณฺณา, กณฺหสปฺปสิรูปมา.
สพฺพาสวปริกฺลิฏฺา ¶ , สพฺพาสํกฺเลสวตฺถุกา;
คมฺมา จ จปลา นีจา, ปุถุชฺชนมมายิตา.
พหุสาธารณา เจเต, สปตฺตชนปตฺถิตา;
มโหปทฺทวุปยฏฺา, พหฺวายาสา ภยาวหา.
มหารมฺภสมารทฺธา, ขิปฺปาการวิธํสิโน;
โสกสลฺลํ ปเวเสนฺตา, วิคจฺฉนฺติ สุเว สุเว.
นาลํ กสฺสจิ ตาณาย, นาลมสฺสาสนาย จ;
อวิสาสนิยาวสฺสํ, กิตวา มารกึกรา.
สตฺตานมุปฆาตาย ¶ , มธุราการนิมฺมิตา;
รกฺขสี วิย สนฺตาน-มาวิสนฺติ มโนหรา.
อาวิฏฺา เยหิ ทุมฺเมธา, พฺยสนาหิตสมฺภวา;
วิปลฺลาสปราภูตา, พฺยาปชฺชนฺตา วิหฺเร.
เจโตสงฺกปฺปรจิตา, นนฺทิราโคปเสวนา;
มธุลิตฺตาสิธาราว, พฺยาปาเรโนปเสวิตา.
มโนรมสุภาการา, ปิยรูโปปลมฺภิโน;
มิตฺตมุขํ สปตฺตาว, วฺจยนฺติ มหาชนํ.
วฺจิตา เยหิ ทุมฺเมธา, สพฺพสมฺปตฺติธํสิตา;
เขมมคฺคา ปริพฺภฏฺา, ธาเรนฺติ วธมตฺตโน.
วิรูปรูปากาเรน, นิมฺมเถนฺตา ปโลภิโน;
อภาวิตานํ พาลานํ, มานสํ นิหนนฺติเม.
ยตฺถ ราคสลฺลวิทฺธา, สลฺเลเนว วเน มิคา;
ตตฺถ ตตฺถานุธาวนฺตา, วิปฺผนฺทนฺติ นิรนฺตรํ.
มมํกาเรน วุฑฺฒนฺตา, โฆรมาสีวิสํ ยถา;
วิสฺสฏฺา โภคธมฺเมสุ, อสฺสาเทนฺติ อวิทฺทสุ.
อนยพฺยสนาเยเต ¶ , วสี กุพฺพนฺติ ปาณิโน;
วิจิตฺตาการสณฺานา, ปิสาจนครํ ยถา.
อนตฺถาวหิตา พาลา, วาคุรํ นาวพุชฺฌเร;
ตตฺเถว ปฏิวมนฺติ, ยถา หฺนฺติ มุจฺฉิตา.
สีฆวาหี มโหโฆยํ, กฺเลสวฏฺฏํ มหพฺภโย;
สกณฺฏกฺจ คหนํ, ปงฺโกว ทุรติกฺกโม.
เจโตสํโมหนฏฺานํ, ปมาทปฏิสนฺธิตํ;
โอหาริ สิถิลํ เจตํ, ทุปฺปมฺุจฺจ พนฺธนํ.
ชาลํว ¶ วิตฺถตํ โลเก,
มารปาโส สโมฑฺฑิโต;
ปฺชรํ จารโก เจโส,
สตฺตานมนยาวโห.
ยตฺถานุราคสมฺพทฺธา, ปลิคุณฺิตสายิโน;
มกฺกฏาเลปพทฺธาว, นิตฺถุนนฺติ วิฆาติโน.
พฬิสํวามิสจฺฉนฺนํ, สวิสํ วิย โภชนํ;
มิคลุทฺทนิวาโปว, วินาสาย สโมฑฺฑิตา.
มีนกา วงฺกคิทฺธาว, เย คิลิตฺวา ปุถุชฺชนา;
โฆรํ มจฺจุมุขํ ปตฺวา, โสจนฺตาปายภาคิโน.
ปาปกฺเขตฺตมิทํ านํ, มิจฺฉาโลภนิเสวนํ;
ทุจฺจรีตงฺกุราโรหํ, อปายผลปูรณํ.
อชฺโฌสิตา ปเนตฺถ จ, โลภมุจฺฉาวิทาหิโน;
โกธูปนาหชลิตา, อิสฺสามจฺเฉรธูปิตา.
สารมฺภายุธสนฺนทฺธา, วิปฺผุรนฺตา มโนรถา;
อาพนฺธิจฺฉา มหากจฺฉา, นฺติ โลกวิปตฺติยา.
อวชฺชํ ¶ นตฺถิ เอเตส-มกตฺตพฺพํ น วิชฺชติ;
สมฺมุฏฺสจฺจตา เตสุ, น ปติฏฺาติ สาธุตา.
ปโรปฆาตาภิรตา, ทยาธมฺมปรมฺมุขา;
สพฺพสตฺเตสฺววิสฺสาสี, สพฺพตฺถ ปริสงฺกิตา.
ภยสนฺตาสพหุลา, สพฺพานตฺถานุสาริโน;
สาเธนฺตา จตุราปายํ, ปาปกมฺมปุรกฺขกา.
มหาสงฺกฏุปพฺยุฬฺหา, ปลิโพธปริปฺผุฏา;
หฺนฺติ ทุกฺขธมฺเมหิ, กาเม พาลา ภเวปเร.
ตโต ¶ มจฺจุนิราสงฺกา, ขิฑฺฑารติวิโมหิตา;
กิมฺปกฺกมิว ภกฺขนฺตา, รมฺมการวิโรธิโน.
คามสูกรโปตาว, กามาสุจิปริปฺลุตา;
จมรีกตกมฺมนฺตา, อสฺมึ โลเก ปโลภิตา.
ขชฺชมานา กิเลเสหิ, กิมีหิว นิรนฺตรํ;
ปริหานึ ปนฺาย, ปริวาเรนฺติ มุจฺฉิตา.
ตโต ชราหิ สนฺตตฺตํ, โยพฺพนฺโจปมุยฺหติ;
กามา จ ปริหายนฺติ, ชีวิตฺโจปรุชฺฌติ.
ปรํ ปมาทาภิวฏฺา, ปาปกฺเลสมโหทกา;
ตโต ตณฺหานที ปูรา, ปาเปตาปายสาครํ.
อิธโลกปริจฺจตฺตา, ปรโลกตฺถธํสิตา;
คงฺคากุณปกากาว, เสนฺติ โสกปรายณา.
อิจฺจตฺตตฺถํ ปรตฺถฺจ, สตฺตา กามนิพนฺธนา;
วิทฺธํเสตฺวา วินสฺสนฺติ, อิธ เจว ปรตฺถ จ.
อิติ สาทีนวา กามา, โฆรา สาลสิลูปมา;
ยตฺถ พาลา วิสีทนฺติ, นตฺถิ สงฺโค วิชานตํ.
อิตฺถํ ¶ กามภยฏฺฏานํ, สิกฺขตฺตยมนุตฺตรํ;
สมาจิกฺขิ วิโมกฺขาย, เนกฺขมฺมมิติ จกฺขุมา.
สพฺพาสววิฆาตาย, ปฏิปตฺติ อนุตฺตรา;
อนฺตทฺวยมนาคมฺม, มชฺฌิมายํ ปกาสิตา.
สพฺพทุกฺขสมุคฺฆาตี, วิสุทฺธิ ปรมุตฺตมา;
วิชฺชาจรณสมฺปตฺติ, สพฺพสมฺปตฺติสาธิกา.
ปฺุกฺเขตฺตมิทํ านํ, ตโปกมฺมนิเสวนํ;
สทฺธาสีลงฺกุราโรหํ, สมฺปตฺติผลปูรณํ.
กฺเลสจารกโมกฺขาย ¶ , ทฺวารเมตมนุตฺตรํ;
มโหฆุตฺตรณํ กุลฺลํ, โสตฺถิ ปาริมปาปกํ.
ปาปโจรวิฆาตาย, เขมมคฺโค อนุตฺตโร;
อกณฺฏโก อคหโน, อุชุ สพฺภิ ปเวทิโต.
มหาพนฺธนโมกฺขาย,
อพฺภุโต ชินโฆสิโต;
ปลิโพธปริจฺจาโค,
อพฺโภกาโส อเลปโน.
สงฺคปงฺกสมุตฺตาโร, คนฺถานํ วินิเวนํ;
ตณฺหาทาสพฺยนิตฺถาโร, เสริภาโว สุขาวโห.
สพฺพโยควิสํโยโค, สพฺพโสกนิรุนฺธโน;
สพฺพาลยวิสงฺขาโร, สพฺพทุกฺขวินิคฺคโม.
มารปาสสมุจฺเฉที, ปตฺตเมตมนุตฺตรํ;
โมหนฺธการวิทฺธํสี, วิชฺชาโลกวิโรจโน.
อพฺยาปชฺชมิทํ าน-มภยํ นิรุปทฺทวํ;
ตโปกมฺมานโมกาโส, มารจกฺขุวิโมหโน.
สพฺพสนฺตาปหรณมิทํ สีตํว จนฺทนํ;
นิมฺมลํ ธมฺมสลิลํ, สํกฺเลสมลโสธนํ.
สํสารเสตุ ¶ สุหตา, โพธิปกฺขิยปตฺถตา;
โสกสลฺลสมุทฺธารี, ยนฺตํ สุกตโยชิตํ.
จิตฺตาตงฺกสมุทฺธํสี, ปริโภคสุโขสธํ;
โลกามิสานํ วมนํ, เจโตโทสวิเรจนํ.
อจฺจนฺตติตฺติการณมีเรนฺติ ธมฺมโภชนํ;
ปิปาสหรณํ ปานํ, วิมุตฺติรสเปสลํ.
วณฺณกิตฺติสุคนฺธาย ¶ , คุณมาลา สุคนฺถิตา;
ปาปโกปีนวสนํ, หิโรตฺตปฺปวิจิตฺติตํ.
อจฺจนฺตปริสุทฺโธ จ, สทฺธมฺมรตนาวลิ;
อริยานมลงฺกาโร, อนุปายิ สิริงฺกโร.
จินฺตานํ ทุนฺนิมิตฺตานมิทํ สนฺติกรํ ปรํ;
วิปตฺติปฏิฆาตาย, ปริตฺตมิทมุตฺตมํ.
อนฺตรายวินาสาย, มงฺคลํ ชินเทสิตํ;
มิจฺฉาคาหวิโมกฺขาย, โสตฺถิ สมฺพุทฺธภาสิตา.
อนิวตฺติ จ ปจฺจกฺขมาเวนิกมภาริยํ;
อมโตสธมจฺจนฺตมชรามรสาธนํ.
ยเมตํ สมธิฏฺาย, สมฺโพธิตฺตยมุตฺตมํ;
ปปฺโปนฺติ สพฺพสมฺปตฺติคุณปารมิปูริตํ.
สพฺพาการวโรเปต-เมตํ เนกฺขมฺมสมฺมตํ;
สีลคมฺภีรปริกฺขํ, ธุตงฺโคทิตโตรณํ.
สมาธิวีถิวิตฺถินฺนํ, สติปาการโคปุรํ;
สทฺธาสมิทฺธิสมฺผุลฺลํ, ปฺาปาสาทโสภิตํ.
สมฺมาชีวธชํ รมฺมํ, หิโรตฺตปฺปปฏิจฺฉทํ;
วิมุตฺตามตสมฺโภคํ, เวเนยฺยชนเสวิตํ.
อเภชฺชํ ปาปเวรีหิ, ปุรํ สุคตมาปิตํ;
อนีติมนุปสคฺคํ, ปฏิปนฺนา มเหสโย.
ปรมสฺสาสสมฺปตฺตา ¶ , ปริปุณฺณมโนรถา;
สพฺพสงฺคมติกฺกมฺม, นิกฺขนฺตา อกุโต ภยา.
สมฺมทตฺถมภิฺาย, มจฺจุเธยฺยปหายิโน;
สพฺพทุกฺโขฆนิตฺติณฺณา, ปารํ คจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา.
อิติ ¶ สพฺพงฺคสมฺปนฺนํ, มเหสิคณเสวิตํ;
เนกฺขมฺมํ กามนิกฺขนฺตํ, สทฺธมฺมปถมุตฺตมํ.
วิราเธนฺติ ปราภูตา, มุจฺฉิตา เยน ทุชฺชนา;
ตํ ปาปสมุทาจารํ, ปริยุฏฺานมพฺรวุํ.
เจโตนีวรณํ เจตํ, ปฺาจกฺขุนิโรธนํ;
สีโลปฆาตกรณํ, จิตฺตวิกฺเขปสงฺคโม.
อยสานํ ปทฏฺานํ, คุณเตชวินาสนํ;
สพฺพสมฺปตฺติทหนํ, จตุราปายสาธกํ.
สพฺพาสวมโลเปโต, สพฺโพปกฺเลสสฺจโย;
ปาปยกฺขสโม เจโส, โทสาสีวิสสงฺคโม.
ปมาทปถมกฺกนฺตํ, อมิตฺตคณสงฺคมํ;
มหพฺภยสมุฏฺานํ, มหาพฺยสนสงฺกรํ.
อปายทุกฺขมารุฬฺหํ, อหิตาวหิตํ ปทํ;
สพฺพานตฺถกรํ โฆรํ, สพฺพทุกฺขวิธายกํ.
ธิรตฺถุ ปาปธมฺมานํ, สพฺพกลฺยาณหายินํ;
ลทฺธาปิ ขณสมฺปตฺติ, ทุลฺลภา เยหิ นาสิตา.
เตสํ หิ สมุทาจาโร, ทุลฺลภํ พุทฺธสาสนํ;
สมุทฺธํเสติ อสนิ, ยถา รตนปพฺพตํ.
สทฺธมฺมธนโจรา เต, เนกฺขมฺมปติพนฺธกา;
ปฏิปตฺตึ วิลุมฺปนฺตา, ปลิพุนฺธนฺติ ปาณิโน.
วิสฺสาสิวธกาเปเต, วิสฺสฏฺาวสฺสฆาติโน;
เยหิ พาลาหตา เสนฺติ, นิสฺสเยชินสาสเน.
เตปิ ¶ วาเสนฺติ ทุมฺเมธา, นิสฺสงฺกา โมหปารุตา;
อนฺโตมนสิ อุจฺฉงฺเก, โฆรมาสีวิสํ ยถา.
อตฺตโน ¶ จ วินาสาย, นิสฺสฏํ กฺเลสปฺชเร;
จินนฺตา นาวพุชฺฌนฺติ, วิปตฺติปถยายิโน.
หลาหลํว ขาทนฺตา, อาลิงฺคนฺตาว ปาปกํ;
อวสฺสมุปหฺนฺติ, ปาปธมฺโมปลาฬิโน.
ปาปจินฺตา ปริพฺยุฬฺหา, วิตกฺกมถิตา ชนา;
โลกทฺวยาปิ ธํเสนฺติ, อตฺถทฺวยวินาสิโน.
โกธูปนาหิ วิคจฺฉา, อิสฺสามจฺเฉรทูสิตา;
มกฺขี ปลาสี สารมฺภี, อปฺปติสฺสา อคารวา.
มานาติมานพหุลา, มุธามุขรจณฺฑิกา;
อุทฺธตา จ ปมตฺตา จ, ทพฺพิตา เกตุคาหิโน.
เจโตขิลขิลภูตา, วินิพนฺธานุเวิตา;
มโหโฆ วิย สสฺสานิ, วินาเสนฺติ ตโปคุณํ.
วิสยสฺสาทวิกฺขิตฺตา, วิกิณฺณา ปากตินฺทฺริยา;
มุฏฺสฺสตี กุสีตา จ, ชีวนฺติ โมฆชีวิตํ.
มหคฺฆสา พาหุลิกา, ทุปฺปฺา กายทฬฺหิกา;
คนฺถนีวรณาพทฺธา, อิจฺฉาโลภวสีกตา.
มลคฺคหิตสนฺตานา, ติรจฺฉานกถารตา;
วินโยปสมาเปตา, วิสมาจารโคจรา.
ทุพฺภรตา จ ทุปฺโปสา, สุกุมารสุขาลยา;
อสนฺตุฏฺา มหิจฺฉา จ, โลลุปฺปาจารลกฺขิตา.
ทุคฺคนฺเธเนว สุนขา, อามคนฺเธน มุจฺฉิตา;
ตตฺถ ตตฺถาภิธาวนฺตา, น ปติฏฺนฺติ สาสเน.
นิลฺลชฺชา ¶ วีตสารชฺชา, โลกธมฺเมสุ มุจฺฉิตา;
ปาปิจฺฉา กุหนจฺฉนฺนา, มิจฺฉาชีวปโลภิตา.
สา ¶ ปคพฺภา มายาวี, อนฺโตปูติ อวสฺสุตา;
สงฺกสฺสรสมาจารา, กสมฺพุ สิถิลา ชฬา.
สิงฺคารจปลาจิตฺตา, ปูติกายานุราคิโน;
สีทนฺตา ปลิมาปนฺนา, น วิรุฬฺหนฺติ สาสเน.
ปาปปุคฺคลสํสฏฺา, ปาปทิฏฺิปราคตา;
อสทฺธา ธมฺมนิจฺฉินฺนา, ทุฏฺา ทุพฺพจนิฏฺุรา.
สามฺํ ปริธํเสนฺตา, ทูเสนฺตา ชินสาสนํ;
อติกฺกมฺม ชิโนวาทํ, พาลา ทุคฺคติภาคิโน.
กามคิทฺธา ทุราจารา, ทุสฺสีลา โมหปารุตา;
ขชฺชนฺตา กทฺทมีภูตา, ชินสาสนกณฺฏกา.
หิตาหิตมชานนฺตา, อนุโรธวิโรธิโน;
เจโตปหตสนฺตานา, วิปลฺลาสปลมฺภิตา.
วิปนฺนากุลกมฺมนฺตา, ปาปการี ปราชิตา;
โสจนฺติ ทีฆมทฺธานํ, อปายมฺหิ สมปฺปิตา.
อิตฺถํ หิตสมุจฺเฉที, กุมคฺโคยํ รชาปโถ;
ปาปธมฺมปฺปวตฺตีติ, วิทิตฺวา ปุน ปณฺฑิโต.
ปริยุฏฺานสํกฺเลสํ, วิปฺผรนฺตํ วิสารโท;
ปฏิสงฺขาย รุนฺเธยฺย, มนฺเตเนว มหาวิสํ.
ขิปฺปมาทิตฺตเจโลว, ปาปปาวกมุฏฺิตํ;
ภาวนาชลเสเกน, นิพฺพาเปยฺย นิรนฺตรํ.
อปฺปมาเทน เมธาวี, นเคเนว มหานทึ;
ปาโปฆํ ปฏิพนฺธนฺโต, ปิทเหยฺย ขเณ ขเณ.
สภยํ ¶ วิย กนฺตารํ, โฆรมาสีวิสํ ยถา;
ปปาตมิว คมฺภีรํ, มิฬฺหํ วิย จ ปณฺฑิโต.
ปหาย ¶ ปริยุฏฺานํ, เนกฺขมฺมมธิมุจฺจติ;
กลฺยาณมิตฺโต วชฺเชสุ, ภยทสฺสาวิ สุพฺพโต.
กามราควิสํยุตฺโต, โภคธนนิราลโย;
อิจฺฉาโลภวินิมุตฺโต, อมโม อปริคฺคโห.
โสรโต สขิโล สณฺโห, เมตฺตายนฺโต ทยาปโร;
อนาหฏมโน ธีโร, สนฺตจิตฺโต ขมาปโร.
หิเตสี สพฺพปาณีนํ,
อิสฺสามจฺเฉรมุจฺจิโต;
โกโธปนาหพฺยาปาท
วิโรโธปสเม รโต.
อโนลีนมโน โยคี, นิจฺจารทฺธปรกฺกโม;
สุสมาหิตสงฺกปฺโป, วิปฺปสนฺโน อนาวิโล.
โอกปฺเปนฺโต วิมุจฺจนฺโต, ปฺวา ปฏิปตฺติยํ;
ปิหยนฺโต มมายนฺโต, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสนํ.
อิติ นีวรณาเปโต, าณาโลกชุตินฺธโร;
ปูเชติ สมฺมาสมฺพุทฺธํ, สทฺธมฺมปฏิปตฺติยา.
หิโรตฺตปฺปคุโณเปโต,
กลฺยาณาจารโคจโร;
มกฺขปฺปลาสรหิโต,
สปฺปติสฺโส สคารโว.
อชฺชวาจารจาริตฺโต, มายาสาเยฺยนิสฺสโฏ;
ถมฺภสารมฺภนิสฺสงฺโค, มทฺทวาจารเปสโล.
มานาติมานวิมุโข ¶ , สทฺธมฺมครุสาทโร;
ปรปฺปมาทนิมฺมทฺที, สํเวคพหุโล สทา.
โวทาตจิตฺตสงฺกปฺโป ¶ , ปาปิจฺฉามลวชฺชิโต;
มิจฺฉาทิฏฺิมติกฺกนฺโต, สทฺธมฺเมสุ ปติฏฺิโต.
เจโตขิลสมุจฺเฉที, วินิพนฺธวิเวโก;
มานสํ สมฺปหํเสติ, สํกิเลสวิมุตฺติยา.
ปวิวิตฺโต อสํสฏฺโ, สนฺโต อปฺปิจฺฉตารโต;
อริยาวํสาลงฺกาโร, สุปฺโปโส สุภโร สุขี.
สลฺเลขวุตฺติ ธุตวา, ปาปาปจยตปฺปโร;
ปาสาทิกสมาจาโร, ปสาทพหุโล มุนิ.
อนุทฺธโต อจปโล,
ทนฺโต คุตฺโต ยตินฺทฺริโย;
เจโตสมาธิครุโก,
สมฺปชาโน สตียุโต.
อุสฺสาหชาโต สทฺธมฺเม, ฉนฺทชาโต นิรนฺตรํ;
สาตจฺจการี สฺวากาโร, ปฏิปตฺติปรายโณ.
เจโตกาฬกาปคโต, ภาวนารสมุตฺตมํ;
รงฺคํ นิทฺโธตวตฺถํว, สาธุกํ ปฏิคณฺหติ.
อิติ สมฺปาทิตากาโร, ปริสุทฺธมโนรโถ;
นิราทีนวสฺจาโร, โสตฺถิปตฺโต นิรงฺคโณ.
ปาปคาหวินิมุตฺโต, ราหุมุตฺโตว จนฺทิมา;
คุณรํสิปริกฺขิตฺโต, โสเภติ ชินสาสนํ.
อิจฺจาโลภมโทสฺจ, โมหาภาวมถาปรํ;
เนกฺขมฺมํ ปวิเวกฺจ, ตถา นิสฺสรณํ พุโธ.
สมารพฺภ ¶ วิโสเธนฺโต, อชฺฌาสยมเสสโต;
ธีโร สมฺปฏิปาเทติ, ภาวนาสุขมุตฺตมํ.
ตโต ¶ ปณีตาธิมุตฺติ, ปลิโพธวินิสฺสโฏ;
ปริปนฺถวินิมุตฺโต, วิคตาวรณาลโย.
ภาวนานินฺนสนฺตาโน, กลฺลจิตฺโต วิสารโท;
กสิณาทิกมารพฺภ, ภาเวยฺย สมถํ กถํ.
ปถวีกสิณํ ตาว, วิทตฺถิจตุรงฺคุลํ;
กตฺวานารุณวณฺณาย, มตฺติกาย สุมณฺฑลํ.
ยุคมตฺเต เปตฺวาน, าเน สุขนิสินฺนโก;
ปถวีติ สมฺาย, กตฺวาโภคํ ตุ ภาวเย.
อกเตปิ ขลาทิมฺหิ, อกิจฺเฉเนว มณฺฑเล;
นิมิตฺตํ ชายติจฺจาหุ, ปุพฺพโยควโต ปน.
อาโปมณฺฑลมุคฺคณฺเห, ภาชนาทิคเต ชเล;
เตชมฺหิ เตโชกสิณํ, ปฏจฺฉิทฺทาทิสํคเต.
สสฺสคฺคาทิมฺหิ กมฺมนฺเต, วาโยกสิณมณฺฑลํ;
ปฏิภาคสมาจาโร, ผุฏฺฏฺาเนว ชายติ.
นีลาทิกสิณํ วตฺเถ, ปุปฺเผ วา วณฺณธาตุยํ;
อากาสมณฺฑลํ ภิตฺติ-ฉิทฺทาทิมฺหิ อุปฏฺิตํ.
ฉิทฺทปฺปวิฏฺมาโลกํ, อุคฺคณฺเหยฺย ปติฏฺิตํ;
สูริยาโลกาทิเภทํ, ภูมิยํ วาถ ภิตฺติยํ.
ทสธา กสิเณสฺเววํ, ยตฺถ กตฺถจิ โยคิโน;
ปริกมฺมํ กโรนฺตสฺส, อุคฺคโห นาม ชายติ.
จิตฺตสฺสุปฏฺิเต ตสฺมึ, ปสฺสนฺตสฺเสว จกฺขุนา;
อุคฺคหมฺหิ นิมิตฺตมฺหิ, ปฏิปาเทยฺย ภาวนํ.
วิกฺเขปํ วินิวาเรนฺโต, ปริปนฺเถ วิราชยํ;
นิมิตฺตาภิมุเขเนว, มานสํ ปฏิปาทเย.
อาเสวนฺตสฺส ¶ ¶ ตสฺเสวํ, จิตฺตํ โหติ สมาหิตํ;
สํกฺเลสา สนฺนิสีทนฺติ, ปฏิภาโค จ ชายติ.
ตตฺถ ปณฺณตฺติสงฺขาเต, นิมิตฺเต ภาวนามเย;
ตเถว ปฏิภาคมฺหิ, ตโต ยฺุเชยฺย ภาวนํ.
ตตฺถาธิมุตฺโต สติมา, นิมิตฺตวิธิโกวิโท;
อินฺทฺริยานิ สมาเนนฺโต, สปฺปายมุปลกฺขยํ.
นิคฺคยฺห อุทฺธตํ จิตฺตํ, ปคฺคยฺห ลีนมานสํ;
อูหตํ สมฺปหํเสนฺโต, อุเปกฺขนฺโต สมาหิตํ.
เรณุมฺหิ อุปฺปลทเล, สุตฺเต นาวาย นาฬิยา;
ยถา มธุกราทีนํ, ปวตฺติ สมฺม วณฺณิตา.
จิตฺตปวตฺติอาการํ, สาธุกํ ลกฺขยํ พุโธ;
ตถา สเมนากาเรน, ปหิตตฺโต ปรกฺกเม.
สมปฺปวตฺตมาการํ, สลฺลกฺเขตฺวา นิรนฺตรํ;
ปทหนฺตสฺส ตสฺเสวํ, อปฺปนา นาม ชายติ.
ปฏิภาคนิมิตฺตํ ตุ, วฑฺเฒยฺย กสิณํ ปุน;
อุปจารภูมิยํ วา, อปฺปนายํ ว กตฺถจิ.
เอกงฺคุลทฺวงฺคุลาทิ-วเสเนว ยถากฺกมํ;
ผรนฺโต มนสาเยว, นิปุโณ ยาวทิจฺฉกํ.
ตตฺเถวํ ปมชฺฌานํ, ปตฺวาน ปคุณํ ตโต;
กตฺวา จิณฺณวสีภูตา, ตมฺหา วุฏฺาย ปณฺฑิโต.
วิตกฺกาทิกถูลงฺคํ, ปหานาย ยถากฺกมํ;
ตเถว ปฏิปชฺชนฺโต, ปปฺโปติ ทุติยาทโย.
ทสธา กสิณาเนวํ, ภาเวตฺวา ปน โยคิโน;
จตุกฺกปฺจกชฺฌานํ, กตฺวา วิกฺเขปนิสฺสฏา.
สุปกฺขาลิตุปกฺเลสา ¶ , สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
ปวิเวกรสสฺสาทํ, อนุโภนฺติ ยถาสุขํ.
อสุภํ ¶ ปน ภาเวนฺโต, นิมิตฺตํ ยตฺถ กตฺถจิ;
อุทฺธุมาตาทิเภทมฺหิ, อุคฺคณฺเหยฺยาสุเภ กถํ?
เอกาหาทิมติกฺกนฺตํ, อุทฺธุมาตกมีริตํ;
วิคตจฺฉวิ พีภจฺฉํ, นีลาการํ วินีลกํ.
วิกิณฺณปุพฺพกุธิตํ, ปริภินฺนํ วิปุพฺพกํ;
วิจฺเฉทิตงฺคปจฺจงฺคํ, วิจฺฉิทฺทกํ กเฬวรํ.
วิวิธาการปาเณหิ, ขชฺชมานํ วิขาทิตํ;
วินาสิตงฺคปจฺจงฺคํ, วิกฺขิตฺตนฺติ ปวุจฺจติ.
ปาทาทิภงฺควิกฺขิตฺตํ, หตวิกฺขิตฺตกํ มตํ;
โลหิตํ โลหิตากิณฺณํ, ปุฬวํ กิมิสงฺกุลํ.
อฏฺิสงฺขลิกามตฺตํ, อฏฺิกนฺติ จ สพฺพถา;
สณฺานาการเภเทน, ทสธาสุภเทสนา.
ตตฺเถวํ ทสธา เภเท, นิชฺชีวกุณปาสุเภ;
อุชฺฌิเต ภูมิภาคสฺมึ, มตกาเย กเฬวเร.
ลพฺภมานกมาการํ, โอโลเกตฺวา สลกฺขณํ;
อุคฺคเหตฺวาน จิตฺเตน, ตํตํนาเมน ภาวเย.
ปฏิกูลฺจ เชคุจฺฉํ, ทุคฺคนฺธฺจ วิรูปกํ;
หรายิตมชฺฺจ, หีฬิตํ วิกฺขิตาสิวํ.
อิจฺเจวมสุภากาเร,
กตฺวาโภคํ ตุ โยคิโน;
ภาเวนฺตสฺสุปจาโร จ,
ปฏิภาโค จ ชายติ.
ปฏิภาคนิมิตฺตํ ¶ ตุ, อุปจาเรน เสวโต;
อปฺเปติ ปมชฺฌาน-เมตฺเถวํ สมเถ นโย.
วินา ¶ สทฺธมฺมํ ปนิทํ, สรีรํ พาลนนฺทิตํ;
วิปตฺติปริโยสานํ, อวสฺสํ เภทคามิกํ.
ยถา อิทํ ตถา เอตํ, ยถา เอตํ ตถา อิทํ;
ชีวมานฺจ นิชฺชีวเมว ธมฺมปรายณํ.
สภาโว โสปิ เทหสฺส,
สพฺพสฺสาปิ จ สพฺพถา;
วิจิตพฺพา ธิเรนาปิ,
เอสายํ นิยตา คติ.
อนิจฺจํ ขยธมฺมฺจ, ทุกฺขเมว ภยาวหํ;
อนตฺตา จ ปราภูตา, วิพฺภิชฺชติ ขเณ ขเณ.
วินาสมานสฺสาการํ, ตตฺเถวํ ปน ปสฺสโต;
วิปสฺสนาภาวนาติ, ตมีเรนฺติ ตถาคตา.
ภาวนํ ทุวิธมฺเปตํ, ภาเวนฺติ ปุน ปณฺฑิตา;
ชีวมาเนปิ กายมฺหิ, ตํตทาการสมฺภเว.
ชีวมาโนปิ กาโยยํ,
กุณโปว สภาวโต;
ตมลงฺการปฏิจฺฉนฺโน,
พาลานํ น ปกาสติ.
พหิ มฏฺมุปฏฺาติ, อนฺโต กุณปปูริตํ;
อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ, นวทฺวารมลสฺสวํ.
สรีรํ นิจฺจทุคฺคนฺธํ, นานากิมิสมากุลํ;
ตจมํสปฏิจฺฉนฺนํ, อฏฺิปฺชรสณฺิตํ.
วจฺจกูปมิทํ ¶ นาม, ทฺวตฺตึสาสุจิปูริตํ;
นรานุกฺการภูมีว, เนกวสฺสคโณจิตา.
สุสานคมโนสานํ, พหุสาธารณาสุภํ;
คณฺฑภูตํ สลฺลภูตํ, พหุทุกฺขนิพนฺธนํ.
นานาพฺยาธิสมากิณฺณํ ¶ , นาโนปทฺทวสํกุลํ;
นานานตฺถสโมธานํ, นานาสํกฺเลสวตฺถุกํ.
โปสิตมฺปิ จิรํ กาลํ, มมํการมมายิตํ;
ลหุทุชฺชนมิตฺโตว, ปีฬิตํ สมฺปทุสฺสติ.
ปริหายติ นิสฺสารํ, ชรตาปิ ตํ โยพฺพนํ;
มจฺจุภชฺชิตมจฺจนฺต-มเสสํ ปริภิชฺชติ.
ตถาปิ ชาลสนฺตาโน, พหุสมฺภารสงฺขโต;
วตฺถาลงฺการสฺฉนฺโน, มาลาคนฺธาทิโสภิโต.
สวิฺตฺติวิกาเรหิ, วิจิตฺตาการมณฺฑิโต;
กาโย ลีฬวิลาเสหิ, ปลมฺเภติ มหาชนํ.
วฺจิตา เยน ทุมฺเมธา, กามกฺเลสมลีมยา;
ปูเรนฺติ จตุราปายํ, มารเธยฺยานุสาริโน.
เอวมาทีนวํ ตฺวา, ปูติกาเย วิจกฺขณา;
อสุภาทิกมาการ-มารพฺภ ฉนฺทุปฏฺหุํ.
ยสฺมึ ปตนฺติ กุณเป วิปรีตสฺา,
สํกฺเลสปาปวสคา วิสมํ จรนฺตา;
ตํ ปสฺสเถตมสุภมฺปิ วินาสธมฺมํ,
อิจฺเจวมาห สุคโต ทสธา วิภาคํ.
สตฺถารา กสิณฺจ ยํ ทสวิธํ วิกฺเขปวิกฺขมฺภนํ,
กามกฺเลสวินาสนํ ทสวิธํ ยฺจาสุภํ ภาสิตํ;
ทิพฺพพฺรหฺมสุขาวหํ ¶ สมปทํ วิชฺโชทยํ โยคินา,
กมฺมฏฺานมลํ ตมุตฺตมคุเณนาเสวิตํ เสวิตุํ.
อิติ นามรูปปริจฺเฉเท กสิณาสุภวิภาโค นาม
อฏฺโม ปริจฺเฉโท.