📜
ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโท
๑๒. ราสิวินิจฺฉยกถา
ตตฺถ วิฺาณกายา ฉ, สตฺต วิฺาณธาตุโย;
ผสฺสา จกฺขาทิสมฺผสฺสา, ฉพฺพิธา สตฺตธาปิ จ.
จกฺขุสมฺผสฺสชาทีหิ ¶ ¶ , เภเทหิ ปน เวทนา;
สฺา จ เจตนา เจว, ภินฺนา ฉธา จ สตฺตธา.
จิตฺตุปฺปาเทสุ ธมฺมา จ, ขนฺธายตนธาตุโย;
อาหารา จ ยถาโยคํ, ผสฺสปฺจกราสิยํ.
สพฺเพ สงฺคหิตา โหนฺติ, ตสฺมา นามปริคฺคโห;
มูลราสิ จ โส สพฺพ-สงฺคโหติ ปวุจฺจติ.
ฌานราสิมฺหิ ปฺเจว, ธมฺมา สตฺตปฺปเภทโต;
อินฺทฺริยานิ จ พาวีส, ธมฺมโต ปน โสฬส.
นว มคฺคงฺคธมฺมา จ, ภินฺนา ทฺวาทสธาปิ เต;
ฉเฬว เหตุโย ตตฺถ, เทสิตา กงฺขิตุทฺธวา.
ทส กมฺมปถา ธมฺมา, ฉเฬว ปน เทสิตา;
เสสาว ทสธมฺเมหิ, สมานา จตุราสโย.
ปฺา ทสวิธา ตตฺถ, เวทนา นวธา ิตา;
สมาธิ สตฺตธา โหติ, วีริยํ ปน ปฺจธา.
สติ ภินฺนา จตุธาว, วิตกฺโก ติวิโธ มโต;
ทฺวิธา จิตฺตาทโย โหนฺติ, ทสปฺเจว สมฺภวา.
เสสา ทฺวตฺตึส สพฺเพปิ, ธมฺมา เอเกกธาปิ จ;
หิตฺวา รูปินฺทฺริยาเนเต, วิภาคา อฏฺธา กถํ.
ผสฺโส จ เจตนา สฺา, วิจาโร ปีติ ชีวิตํ;
นิรวชฺชา ฉ ยุคฬา, สาวชฺชโมหกงฺขิตา.
เยวาปนกธมฺมา จ, วิรตุทฺธจฺจวชฺชิตา;
ทฺวาทสา เจติ สพฺเพปิ, ทฺวตฺตึสเกกธา ตถา.
จิตฺตํ มนินฺทฺริยํ จิตฺตํ, สทฺธา สทฺธินฺทฺริยํ พลํ;
พเลสุ โลกิยา วุตฺตา, โลกิเย จ ทุกทฺวเย.
จตฺตาโร เหตุราสิยํ;
มิจฺฉาทิฏฺิ จ มคฺคงฺเค,
ปฺจกมฺมปเถปิ เต.
เยวาปนกราสิมฺหิ, เทสิตา วิรตุทฺธวา;
มคฺคเหตูสุ เจเวติ, ทฺวิธา ปฺจทส ิตา.
วิตกฺโก ฌานมคฺเคสุ, ติวิธา นวธา ปน;
เวทนา มูลราสิมฺหิ, ตถา ฌานินฺทฺริเยสุ จ.
อินฺทฺริยมคฺคราสิมฺหิ, พลปิฏฺิทุกตฺติเก;
จตุธา สติ ตตฺเถว, วีริยมฺปิ จ ปฺจธา.
สมาธิ สตฺตธา วุตฺโต, ฌานงฺเคสุ จ ตตฺถ จ;
ตตฺเถว ทสธา ปฺา, เหตุกมฺมปเถสุ จ.
ทสนวสตฺตปฺจจตุติทฺเวกธา ิตา;
ฉเฬกกา ปฺจทส, ทฺวตฺตึส จ ยถากฺกมํ.
อฏฺ วิภาคสงฺเขปา, ปทานิ ทสธา สิยุํ;
เตปฺาเสว ธมฺมา จ, อฏฺารส จ ราสโย.
อิติ ธมฺมววตฺถาเน, ธมฺมสงฺคณิยํ ปน;
จิตฺตุปฺปาทปริจฺเฉเท, อุทฺเทสนยสงฺคโห.
ปทานิ จตุราสีติ, เทสิตานิ สรูปโต;
เยวาปนกนาเมน, โสฬเสว ยถารหํ.
ตตฺถานิยตนามานิ, ปทาเนกาทเสว ตุ;
วุตฺตาเนกูนนวุติ, นิยตาเนว สมฺภวา.
อสมฺภินฺนปทาเนตฺถ, เตปฺาเสว สพฺพถา;
จิตฺตเจตสิกานํ ตุ, วเสน ปริทีปเย.
วิภาคปทธมฺมานํ ¶ ¶ , วเสเนวํ ปกาสิโต;
จิตฺตเจตสิกานํ ตุ, กมโต ราสินิจฺฉโยติ.
อิติ เจตสิกวิภาเค ราสิวินิจฺฉยกถา นิฏฺิตา.
ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโท.