📜
จุทฺทสโม ปริจฺเฉโท
๑๔. ราสิสมฺภวกถา
นเวว ¶ เยวาปนกา, อฏฺารส จ ราสโย;
นวภึสติสมฺภินฺนา, ทส ทฺเว สวิภตฺติกา.
เอกทฺวยติจตุฉสตฺตฏฺานานวชฺชเก;
สตฺตวีสติ สตฺเตโก, ทฺวยเมโก ปุเนกโก.
ทเสว เยวาปนกา, เอกาทส จ ราสโย;
อฏฺวีสติสมฺภินฺนา, ทเสว สวิภตฺติกา.
เอกทฺวยติจตุกฺกฉฏฺานนิยตา ปน;
อฏฺารส จ สตฺเตโก, เอโก เจโกว ปาปเก.
ทฺเว เยวาปนกา โหนฺติ, ราสโย จ จตุพฺพิธา;
เตรเสตฺถ อสมฺภินฺนา, ตโยว สวิภตฺติกา.
เอกทฺวยติกฏฺานา, ทส ทฺเวโก อเหตุเก;
อิจฺจานวชฺชา สาวชฺชา-เหตุเก โยคนิจฺฉโย.
สตฺตาปิ ¶ นตฺถิ สาวชฺเช, นิรวชฺเช ปกาสโก;
อเหตุเก จ มคฺคาทิราสโย นตฺถิ จุทฺทส.
อนวชฺชา ตุ สาวชฺเช, สาวชฺชกานวชฺชเก;
จิตฺตุปฺปาทมฺหิ นตฺเถว, นตฺโถภยมเหตุเก.
สาวชฺชา ปน สาวชฺเช, อนวชฺชานวชฺชเก;
คเหตพฺพา ตุ สพฺพตฺถ, สาธารณา ปกิณฺณกา.
ฌานปฺจกจิตฺเตสุ, สตฺตสฏฺิสุ นิทฺทิเส;
ฌานงฺคโยคเภเทน, ราสิเภทํ ตหึ ตหึ.
จตุฉกฺกานวชฺเชสุ ¶ , าณปีติกตํ ตถา;
จตุวีส ปริตฺเตสุ, จตุธา เภทมุทฺทิเส.
สราควีตราคานํ, อปฺปมฺาปวตฺติยํ;
กรุณามุทิตา โหนฺติ, กามปฺุมหากฺริเย.
อุปจารปฺปนาปตฺตา, สุขิตา สตฺตโคจรา;
ตสฺมา น ปฺจมารุปฺเป, มหาปาเก อนุตฺตเร.
โสตาปติตุเปกฺขาสุ, ปริกมฺมาทิสมฺภเว;
ฌานานํ ตุลฺยปากตฺตา, ตปฺปาเกสุ จ ลพฺภเร.
วิรตี จ สราคานํ, วีติกฺกมนสมฺภวา;
สมฺปตฺเต จ สมาทาเน, กามปฺุเสุ ลพฺภเร.
ตํตํทฺวาริกทุสฺสิลฺย-เจตนุจฺเฉทกิจฺจโต;
มคฺเค จ ตุลฺยปากตฺตา, ผเล จ นิยตา สิยุํ.
ปวตฺตาการวิสยภินฺนา ปฺจาปิ สมฺภวา;
โลกิเย ลพฺภมานาปิ, วิสุํ เจว สิยุํ น วา.
ปาปา ลพฺภนฺติ ปาเปสุ, สตฺต ฉกฺเกกกา กมา;
สรูปเยโวภยกา, นิยตฏฺ ฉเฬตเร.
สาธารณา จ สพฺพตฺถ, ยถาวุตฺตา ปกิณฺณกา;
ตตฺถ เจกคฺคตา นตฺถิ, อินฺทฺริยาทีสุ กงฺขิเต.
ฉนฺทาธิโมกฺขา ¶ เยวาปิ, วีเสกาทสวชฺชิเต;
อุทฺธจฺจเมกาทสสุ, มชฺฌตฺตมนวชฺชเก.
สพฺพตฺถ มนสิกาโร, ติทฺเวกทฺวิติกาปเร;
อฏฺฏฺวีสจตูสุ, ปฺจทฺวีสุ ยถากฺกมํ.
สมุทายวเสเนตฺถ, อุทฺธจฺจวิรติตฺตยํ;
สวิภตฺติกมฺตฺถ, อวิภตฺติกเมว ตํ.
จิตฺตุปฺปาเทสุ ¶ เตเนตํ, วิภตฺติอวิภตฺติกํ;
อิติ สาธุ สลฺลกฺเขยฺย, สมฺภวาสมฺภวํ พุโธติ.
อิติ เจตสิกวิภาเค ราสิสมฺภวกถา นิฏฺิตา.
จุทฺทสโม ปริจฺเฉโท.