📜
๒. ทุติโย ปริจฺเฉโท
ขนฺธตฺตยสงฺเขโป
เวทนานุภโว เตธา, สุขทุกฺขมุเปกฺขยา;
อิฏฺานิฏฺานุภวนมชฺฌานุภวลกฺขณา.
กายิกํ มานสํ ทุกฺขํ, สุโขเปกฺขา จ เวทนา;
เอกํ มานสเมเวติ, ปฺจธินฺทฺริยเภทโต.
ยถา ตถา วา สฺาณํ, สฺา สตินิพนฺธนํ;
ฉธา ฉทฺวารสมฺภูตผสฺสชานํ วเสน สา.
สงฺขารา เจตนา ผสฺโส,
มนกฺการายุ สณฺิติ;
ตกฺโก จาโร จ วายาโม,
ปีติ ฉนฺโทธิโมกฺขโก.
สทฺธา สติ หิโรตฺตปฺปํ, จาโค เมตฺตา มติ ปุน;
มชฺฌตฺตตา จ ปสฺสทฺธี, กายจิตฺตวสา ทุเว.
ลหุตา มุทุกมฺมฺปาคฺุมุชุตา ตถา;
ทยา มุทา มิจฺฉาวาจา, กมฺมนฺตาชีวสํวโร.
โลโภ โทโส จ โมโห จ, ทิฏฺิ อุทฺธจฺจเมว จ;
อหิรีกํ อโนตฺตปฺปํ, วิจิกิจฺฉิตเมว จ.
มาโน ¶ ¶ อิสฺสา จ มจฺเฉรํ, กุกฺกุจฺจํ ถินมิทฺธกํ;
อิติ เอเตว ปฺาส, สงฺขารกฺขนฺธสฺิตา.
พฺยาปาโร เจตนา ผสฺโส, ผุสนํ สรณํ ตหึ;
มนกฺกาโร ปาลนายุ, สมาธิ อวิสารตา.
อาโรปนานุมชฺชฏฺา, ตกฺกจารา ปนีหนา;
วีริยํ ปีนนา ปีติ, ฉนฺโท ตุ กตฺตุกามตา.
อธิโมกฺโข นิจฺฉโย สทฺธา,
ปสาโท สรณํ สติ;
หิรี ปาปชิคุจฺฉา หิ,
โอตฺตปฺปํ ตสฺส ภีรุตา.
อลคฺโค จ อจณฺฑิกฺกํ, จาโค เมตฺตา มติ ปน;
ยาถาวโพโธ มชฺฌตฺตํ, สมวาหิตลกฺขณํ.
ฉ ยุคานิ กายจิตฺตทรคารวถทฺธตา-
อกมฺมฺตฺตเคลฺกุฏิลานํ วิโนทนา.
ตานุทฺธตาทิถินาทิทิฏฺาทีนํ ยถากฺกมํ;
เสสกาทิอสทฺธาทิมายาทีนํ วิปกฺขิโน.
ทุกฺขาปนยนกามา, ทยา โมทา ปโมทนา;
วจีทุจฺจริตาทีนํ, วิราโม วิรติตฺตยํ.
โลโภ โทโส จ โมโห จ,
เคธจณฺฑมนนฺธนา;
กเมน ทิฏฺิ ทุคฺคาโห,
อุทฺธจฺจํ ภนฺตตํ มตํ.
อหิรีกมลชฺชตฺตํ, อโนตฺตปฺปมตาสตา;
สํสโย วิจิกิจฺฉา หิ, มาโน อุนฺนติลกฺขโณ.
อุสูยา จ นิคูหนา;
อิสฺสามจฺเฉรกา ตาโป,
กตากตสฺส โสจนา.
ถินํ จิตฺตสฺส สงฺโกโจ, อกมฺมฺตฺตตา ปน;
มิทฺธมิจฺเจวเมเตสํ, ลกฺขณฺจ นเย พุโธ.
เวทนาทิสมาธนฺตา, สตฺต สพฺพคสฺิตา;
ตกฺกาทิอธิโมกฺขนฺตา, ฉ ปกิณฺณกนามกา.
สทฺธาทโย วิรมนฺตา, อรณา ปฺจวีสติ;
โลภาทิมิทฺธกนฺตานิ, สรณานิ จตุทฺทส.
อิสฺสามจฺเฉรกุกฺกุจฺจโทสา กาเม ทยา มุทา;
กาเม รูเป จ เสสา ฉ-จตฺตาลีส ติธาตุชา.
ฉนฺทนิจฺฉยมชฺฌตฺตมนกฺการา สอุทฺธวา;
ทยาที ปฺจ มานาที, ฉ เยวาปน โสฬส.
ฉนฺทาที ปฺจ นิยตา, ตตฺเถกาทส เนตรา;
อหิรีกมโนตฺตปฺปํ, โลกนาสนกํ ทฺวยํ.
เอเต ทฺเว โมหุทฺธจฺจาติ, จตฺตาโร ปาปสพฺพคา;
โลกปาลทุกํ วุตฺตํ, หิริโอตฺตปฺปนามกํ.
อารมฺมณูปนิชฺฌานา, ฌานงฺคา ตกฺกจารกา;
ปีติ เอกคฺคตา เจติ, สตฺต วิตฺติตฺตเยน เว.
สทฺธา สติ มเตกคฺค-ธิติ โลกวินาสกา;
ปาลกา นว เจตานิ, พลานิ อวิกมฺปโต.
เอตฺถ สทฺธาทิปฺจายุ, กตฺวาตฺร จตุธา มตึ;
เวทนาหิ ทฺวิสตฺเตเต, อินฺทฺริยานาธิปจฺจโต.
มนรูปินฺทฺริเยเหเต ¶ , สพฺเพ อินฺทฺริยนามกา;
พาวีสติ ภวนฺตายุทฺวยํ กตฺเวกสงฺคหํ.
ทิฏฺีเหกคฺคตาตกฺกสตีวิรติโย ¶ ปถา;
อฏฺ นิยฺยานโต อาทิจตุโร ภิตฺวาน ทฺวาทส.
ผสฺโส จ เจตนา เจว,
ทฺเวเวตฺถาหารณตฺตโต;
อาหารา มนโวชาหิ,
ภวนฺติ จตุโรถวา.
เหตุ มูลฏฺโต ปาเป,
โลภาทิตฺตยมีริตํ;
กุสลาพฺยากเต จาปิ,
อโลภาทิตฺตยํ ตถา.
ทิฏฺิโลภทุสา กมฺมปถาปายสฺส มคฺคโต;
ตพฺพิปกฺขา สุคติยา, ตโยติ ฉ ปถีริตา.
ปสฺสทฺธาทิยุคานิ ฉ, วคฺคตฺตา ยุคฬานิ ตุ;
อุปการา สติ ธี จ, พหูปการภาวโต.
โอฆาหรณโต โยคา,
โยชเนนาภวคฺคโต;
สวเนนาสวา ทิฏฺิ-
โมเหเชตฺถ ทุธา ลุโภ.
ทฬฺหคฺคาเหน ทิฏฺเชา, อุปาทานํ ติธา ตหึ;
ทิฏฺิ โทเสน เต คนฺถา, คนฺถโต ทิฏฺิห ทฺวิธา.
ปฺจาวรณโต กาม-กงฺขาโทสุทฺธวํ ตโป;
ถินมิทฺธฺจ โมเหน, ฉ วา นีวรณานิถ.
กตฺวา ¶ ตาปุทฺธวํ เอกํ, ถินมิทฺธฺจ วุจฺจติ;
กิจฺจสฺสาหารโต เจว, วิปกฺขสฺส จ เลสโต.
ทิฏฺเชุทฺธวโทสนฺธ-
กงฺขาถินุณฺณตี ¶ ทส;
โลกนาสยุเคเนเต,
กิเลสา จิตฺตกฺเลสโต.
โลภโทสมูหมาน-ทิฏฺิกงฺขิสฺสมจฺฉรา;
สํโยชนานิ ทิฏฺเชา, ภิตฺวา พนฺธนโต ทุธา.
ตานิ โมหุทฺธวํมานกงฺขาโทเสชทิฏฺิโย;
ทุธาทิฏฺิ ติธา โลภํ, ภิตฺวา สุตฺเต ทสีริตา.
ทิฏฺิโลภมูหมานโทสกงฺขา ตหึ ทุธา;
กตฺวา โลภมิเม สตฺตานุสยา สมุทีริตา.
ทิฏฺิ เอว ปรามาโส, เยฺโย เอวํ สมาสโต;
อตฺโถ สงฺขารกฺขนฺธสฺส, วุตฺโต วุตฺตานุสารโต.
อิติ สจฺจสงฺเขเป ขนฺธตฺตยสงฺเขโป นาม
ทุติโย ปริจฺเฉโท.