📜
๙. นวโม ปริจฺเฉโท
ปฺุวิปากปจฺจยนิทฺเทโส
พาตฺตึส ¶ ปากจิตฺตานิ, โลกิกาเนว ยานิ หิ;
เอเตสํ ปากจิตฺตานํ, ปฏิสนฺธิปวตฺติสุ.
ปฺุาปฺุาทิสงฺขารา, ยถา เยสฺจ ปจฺจยา;
ภวาทีสุ ตถา เตปิ, วิฺาตพฺพา วิภาวินา.
ตโย ภวา จตสฺโส จ, โยนิโย คติปฺจกํ;
วิฺาณฏฺิติโย สตฺต, สตฺตาวาสา นเวริตา.
กาเม ¶ ปฺุาภิสงฺขาร-สฺิตา อฏฺ เจตนา;
นวนฺนํ ปากจิตฺตานํ, กาเม สุคติยํ ปน.
นานากฺขณิกกมฺมูป-นิสฺสยปจฺจเยหิ จ;
ทฺเวธา หิ ปจฺจยา เตสํ, ภวนฺติ ปฏิสนฺธิยํ.
อุเปกฺขาสหิตาเหตุ-มโนวิฺาณธาตุยา ¶ ;
วินา ปริตฺตปากานํ, โหนฺติ ทฺเวธา ปวตฺติยํ.
ตาเยว เจตนา รูป-ภเว ทฺเวธาว ปจฺจยา;
ปฺจนฺนํ ปากจิตฺตานํ, ภวนฺติ หิ ปวตฺติยํ.
อฏฺนฺนํ ตุ ปริตฺตานํ, กาเม ทุคฺคติยํ ตถา;
ปวตฺเต ปจฺจยา โหนฺติ, น โหนฺติ ปฏิสนฺธิยํ.
โหนฺติ วุตฺตปฺปการาว, กาเม สุคติยํ ตถา;
โสฬสนฺนํ วิปากานํ, ปวตฺเต ปฏิสนฺธิยํ.
รูเป ปฺุาภิสงฺขารา, รูปาวจรภูมิยํ;
ปฺจนฺนํ ปากจิตฺตานํ, ปจฺจยา ปฏิสนฺธิยํ.
โหนฺติมาปฺุสงฺขารา, กาเม ทุคฺคติยํ ทฺวิธา;
วิฺาณสฺส ปเนกสฺส, ปจฺจยา ปฏิสนฺธิยํ.
ฉนฺนํ ปน ปวตฺเตว, โหนฺติ โน ปฏิสนฺธิยํ;
สตฺตนฺนมฺปิ ภวนฺเตว, ปวตฺเต ปฏิสนฺธิยํ.
กาเม สุคติยํ เตสํ, สตฺตนฺนมฺปิ ตเถว จ;
ปวตฺเต ปจฺจยา โหนฺติ, น โหนฺติ ปฏิสนฺธิยํ.
วิฺาณานํ จตุนฺนมฺปิ, เตสํ รูปภเว ตถา;
ปวตฺเต ปจฺจยา โหนฺติ, น โหนฺติ ปฏิสนฺธิยํ.
โส ¶ จ กามภเวนิฏฺ-รูปาทิอุปลทฺธิยํ;
อนิฏฺรูปาทโย ปน, พฺรหฺมโลเก น วิชฺชเร.
ตเถวาเนฺชสงฺขาโร ¶ , อรูปาวจรภูมิยํ;
จตุนฺนํ ปากจิตฺตานํ, ปวตฺเต ปฏิสนฺธิยํ.
เอวํ ¶ ตาว ภเวสฺเวเต, ปฏิสนฺธิปวตฺติสุ;
ยถา จ ปจฺจยา โหนฺติ, ตถา เยฺยา วิภาวินา.
เอเสว จ นโย เยฺโย, โยนิอาทีสุ ตตฺริทํ;
อาทิโต ปน ปฏฺาย, มุขมตฺตนิทสฺสนํ.
อวิเสเสน ปฺุาภิ-สงฺขาโร ทฺวิภเวสุปิ;
ทตฺวาน ปฏิสนฺธึ ตุ, สพฺพปากํ ชเนติ โส.
ตถา จตูสุ วิฺเยฺโย, อณฺฑชาทีสุ โยนิสุ;
พหุเทวมนุสฺสานํ, คตีสุ ทฺวีสุ เอว จ.
ตถา นานตฺตกายาทิ-วิฺาณานํ ิตีสุปิ;
ตถา วุตฺตปฺปการสฺมึ, สตฺตาวาเส จตุพฺพิเธ.
เอวํ ปฺุาภิสงฺขาโร, ภวาทีสุ ยถารหํ;
เอกวีสติปากานํ, ปจฺจโย โหติ จ ทฺวิธา.
กาเม อปฺุสงฺขาโร, ภเว จตูสุ โยนิสุ;
ตีสุ คตีสุ เอกิสฺสา, วิฺาณฏฺิติยาปิ จ.
สตฺตาวาเส ปเนกสฺมึ,
อุโหติ โส ปจฺจโย ทฺวิธา;
สตฺตนฺนํ ปากจิตฺตานํ,
ปวตฺเต ปฏิสนฺธิยํ.
ตเถวาเนฺชสงฺขาโร, เอการูปภเว ปุน;
เอกิสฺสา โยนิยา เจว, เอกิสฺสา คติยาปิ จ.
ตีสุ จิตฺตฏฺิตีสฺเวว, สตฺตาวาเส จตุพฺพิเธ;
จตุนฺนํ ปากจิตฺตานํ, ทฺเวธา โส โหติ ปจฺจโย.
ปฏิสนฺธิปวตฺตีนํ ¶ , วเสเนว ภวาทิสุ;
วิชานิตพฺพา สงฺขารา, ยถา เยสฺจ ปจฺจยา.
น ¶ รูปารูปธมฺมานํ, สงฺกนฺติ ปน วิชฺชติ;
สงฺกนฺติภาเว อสติ, ปฏิสนฺธิ กถํ สิยา.
นตฺถิ จิตฺตสฺส สงฺกนฺติ, อตีตภวโต อิธ;
ตโต เหตุํ วินา ตสฺส, ปาตุภาโว น วิชฺชติ.
สุลทฺธปจฺจยํ รูปา-รูปมตฺตํ ตุ ชายติ;
อุปฺปชฺชมานเมวํ ตุ, ลภิตฺวา ปจฺจยํ ปน.
ภวนฺตรมุเปตีติ, สมฺาย ปวุจฺจติ;
น จ สตฺโต น จ ชีโว, น อตฺตา วาปิ วิชฺชติ.
ตยิทํ ปากฏํ กตฺวา, ปฏิสนฺธิกฺกมํ ปน;
ทสฺสยิสฺสามหํ สาธุ, นิโพธถ สุทุพฺพุธํ.
อตีตสฺมึ ¶ ภเว ตสฺส, อาสนฺนมรณสฺส หิ;
หริตํ ตาลปณฺณํว, ปกฺขิตฺตํ อาตเป ปน.
สุสฺสมาเน สรีรสฺมึ, นฏฺเ จกฺขุนฺทฺริยาทิเก;
หทยวตฺถุมตฺตสฺมึ, ิเต กายปฺปสาทิเก.
วตฺถุสนฺนิสฺสิตํ จิตฺตํ, โหติ ตสฺมึ ขเณปิ จ;
ปุพฺพานุเสวิตํ กมฺมํ, ปฺุํ วาปฺุเมว วา.
กมฺมํ กมฺมนิมิตฺตํ วา, อาลมฺพิตฺวา ปวตฺตติ;
เอวํ ปวตฺตมานํ ตํ, วิฺาณํ ลทฺธปจฺจยํ.
อวิชฺชาย ปฏิจฺฉนฺนา-ทีนเว วิสเย ปน;
ตณฺหา นเมติ สงฺขารา, ขิปนฺติ สหชา ปน.
น มียมานํ ตณฺหาย, ตํ สนฺตติวสา ปน;
โอริมา ปน ตีรมฺหา, อาลมฺพิตฺวาน รชฺชุกํ.
มาติกาติกฺกโมเวตํ ¶ ¶ , ปุริมํ ชหติ นิสฺสยํ;
อปรํ กมฺมสมฺภูตํ, ลมฺพิตฺวา วาปิ นิสฺสยํ.
ตํ ปนารมฺมณาทีหิ, ปจฺจเยหิ ปวตฺตติ;
ปุริมํ จวนํ เอตฺถ, ปจฺฉิมํ ปฏิสนฺธิ ตุ.
ตเทตํ นาปิ ปุริมา, ภวโตปิ อิธาคตํ;
กมฺมาทิฺจ วินา เหตุํ, ปาตุภูตํ น เจว ตํ.
เอตฺถ เจตสฺส จิตฺตสฺส, ปุริมา ภวโต ปน;
อิธานาคมเนตีต-ภวเหตูหิ สมฺภเว.
ปฏิโฆสทีปมุทฺทาที, ภวนฺเตตฺถ นิทสฺสนา;
ยถา อาคนฺตฺวา อฺตฺร, โหนฺติ สทฺทาทิเหตุกา.
เอวเมว จ วิฺาณํ, เวทิตพฺพํ วิภาวินา;
สนฺตานพนฺธโต นตฺถิ, เอกตา วาปิ นานตา.
สติ สนฺตานพนฺเธ ตุ, เอกนฺเตเนกตา สิยา;
ขีรโต ทธิสมฺภูตํ, น ภเวยฺย กทาจิปิ.
อถาปิ ปน เอกนฺต-นานตา สา ภเวยฺย เจ;
ขีรสามี นโร เนว, ทธิสามี ภเวยฺย โส.
ตสฺมา เอตฺถ ปเนกนฺต-เอกตานานตาปิ วา;
น เจว อุปคนฺตพฺพา, วิฺุนา สมยฺุนา.
นนุ เอวมสงฺกนฺติ-ปาตุภาเว ตสฺส สติ;
เย อิมสฺมึ มนุสฺสตฺต-ภาเว ขนฺธาภิสมฺภวา.
เตสํ อิธ นิรุทฺธตฺตา, กมฺมสฺส ผลเหตุโน;
ปรตฺถาคมโต เจว, อิธ ตสฺส กตสฺส หิ.
อฺสฺส ¶ อฺโต เจว, กมฺมโต ตํ ผลํ สิยา;
ตสฺมา น สุนฺทรํ เอตํ, วิธานํ สพฺพเมว จ.
เอตฺถาห ¶ –
สนฺตาเน ¶ ยํ ผลํ เอตํ, นาฺสฺส น จ อฺโต;
พีชานํ อภิสงฺขาโร, เอตสฺสตฺถสฺส สาธโก.
เอกสฺมึ ปน สนฺตาเน, วตฺตมานํ ผลํ ปน;
อฺสฺสาติปิ วา เนว, อฺโต วา น โหติ ตํ.
พีชานํ อภิสงฺขารา, เอตสฺสตฺถสฺส สาธโก;
พีชานํ อภิสงฺขาเร, กเต ตุ มธุอาทินา.
ตสฺส พีชสฺส สนฺตาเน, ปมํ ลทฺธปจฺจโย;
มธุโร ผลโส ตสฺส, โหติ กาลนฺตเร ปน.
น หิ ตานิ หิ พีชานิ, อภิสงฺขรณมฺปิ วา;
ปาปุณนฺติ ผลฏฺานํ, เอวํ เยฺยมิทมฺปิ จ.
พาลกาเล ปยุตฺเตน, วิชฺชาสิปฺโปสธาทินา;
ทีเปตพฺโพ อยํ วุทฺธ-กาลสฺมึ ผลทายินา.
เอวํ สนฺเตปิ ตํ กมฺมํ, วิชฺชมานมฺปิ วา ปน;
ผลสฺส ปจฺจโย โหติ, อถ วาวิชฺชมานกํ.
วิชฺชมานํ สเจ โหติ, ตปฺปวตฺติกฺขเณ ปน;
ภวิตพฺพํ วิปาเกน, สทฺธิเมว จ เหตุนา.
อถ วาวิชฺชมานํ ตํ, นิรุทฺธํ ปจฺจโย ภเว;
ปวตฺติกฺขณโต ปุพฺเพ, ปจฺฉา นิจฺจผลํ สิยา.
วุจฺจเต ¶ –
กฏตฺตา ปจฺจโย กมฺมํ, ตสฺมา นิจฺจผลํ น จ;
ปาฏิโภคาทิกํ กมฺมํ, เวทิตพฺพํ นิทสฺสนํ.
กฏตฺตาเยว ¶ ตํ กมฺมํ, ผลสฺส ปน ปจฺจโย;
น จสฺส วิชฺชมานตฺตํ, ตสฺส วาวิชฺชมานตา.
อภิธมฺมาวตาโรยํ, ปรมตฺถปกาสโน;
โสตพฺโพ ปน โสตูนํ, ปีติพุทฺธิวิวฑฺฒโน.
อิติ อภิธมฺมาวตาเร ปฺุวิปากปจฺจยนิทฺเทโส นาม
นวโม ปริจฺเฉโท.