📜
๗. สมุจฺจยปริจฺเฉโท
๑. ทฺวาสตฺตติวิธา ¶ วุตฺตา, วตฺถุธมฺมา สลกฺขณา.
เตสํ ทานิ ยถาโยคํ, ปวกฺขามิ สมุจฺจยํ.
๒. อกุสลสงฺคโห มิสฺสกสงฺคโห โพธิปกฺขิยสงฺคโห สพฺพสงฺคโห เจติ สมุจฺจยสงฺคโห จตุพฺพิโธ เวทิตพฺโพ.
อกุสลสงฺคโห
๓. กถํ? อกุสลสงฺคเห ตาว จตฺตาโร อาสวา – กามาสโว ภวาสโว ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว.
๔. จตฺตาโร โอฆา – กาโมโฆ ภโวโฆ ทิฏฺโโฆ อวิชฺโชโฆ.
๕. จตฺตาโร โยคา – กามโยโค ภวโยโค ทิฏฺิโยโค อวิชฺชาโยโค.
๖. จตฺตาโร คนฺถา – อภิชฺฌากายคนฺโถ, พฺยาปาโท กายคนฺโถ, สีลพฺพตปรามาโส กายคนฺโถ, อิทํสจฺจาภินิเวโส กายคนฺโถ.
๗. จตฺตาโร ¶ อุปาทานา – กามุปาทานํ ทิฏฺุปาทานํ สีลพฺพตุปาทานํ อตฺตวาทุปาทานํ.
๘. ฉ นีวรณานิ – กามจฺฉนฺทนีวรณํ พฺยาปาทนีวรณํ ถินมิทฺธนีวรณํ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนีวรณํ วิจิกิจฺฉานีวรณํ อวิชฺชานีวรณํ.
๙. สตฺต ¶ อนุสยา – กามราคานุสโย ภวราคานุสโย ปฏิฆานุสโย มานานุสโย ทิฏฺานุสโย วิจิกิจฺฉานุสโย อวิชฺชานุสโย.
๑๐. ทส สํโยชนานิ – กามราคสํโยชนํ รูปราคสํโยชนํ อรูปราคสํโยชนํ ปฏิฆสํโยชนํ มานสํโยชนํ ทิฏฺิสํโยชนํ สีลพฺพตปรามาสสํโยชนํ วิจิกิจฺฉาสํโยชนํ อุทฺธจฺจสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชนํ สุตฺตนฺเต.
๑๑. อปรานิปิ ทส สํโยชนานิ – กามราคสํโยชนํ ภวราคสํโยชนํ ปฏิฆสํโยชนํ มานสํโยชนํ ทิฏฺิสํโยชนํ สีลพฺพตปรามาสสํโยชนํ วิจิกิจฺฉาสํโยชนํ อิสฺสาสํโยชนํ มจฺฉริยสํโยชนํ อวิชฺชาสํโยชนํ อภิธมฺเม (วิภ. ๙๖๙).
๑๒. ทส กิเลสา – โลโภ โทโส โมโห มาโน ทิฏฺิ วิจิกิจฺฉา ถินํ อุทฺธจฺจํ อหิริกํ อโนตฺตปฺปํ.
๑๓. อาสวาทีสุ ปเนตฺถ กามภวนาเมน ตพฺพตฺถุกา ตณฺหา อธิปฺเปตา, สีลพฺพตปรามาโส อิทํสจฺจาภินิเวโส อตฺตวาทุปาโท จ ตถาปวตฺตํ ทิฏฺิคตเมว ปวุจฺจติ.
ตโย คนฺถา จ วตฺถุโต;
อุปาทานา ทุเว วุตฺตา,
อฏฺ นีวรณา สิยุํ.
ฉเฬวานุสยา ¶ โหนฺติ, นว สํโยชนา มตา;
กิเลสา ทส วุตฺโตยํ, นวธา ปาปสงฺคโห.
มิสฺสกสงฺคโห
๑๕. มิสฺสกสงฺคเห ฉ เหตู – โลโภ โทโส โมโห อโลโภ อโทโส อโมโห.
๑๖. สตฺต ¶ ฌานงฺคานิ – วิตกฺโก วิจาโร ปีติ เอกคฺคตา โสมนสฺสํ โทมนสฺสํ อุเปกฺขา.
๑๗. ทฺวาทส มคฺคงฺคานิ – สมฺมาทิฏฺิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิ มิจฺฉาทิฏฺิ มิจฺฉาสงฺกปฺโป มิจฺฉาวายาโม มิจฺฉาสมาธิ.
๑๘. พาวีสตินฺทฺริยานิ – จกฺขุนฺทฺริยํ โสตินฺทฺริยํ ฆานินฺทฺริยํ ชิวฺหินฺทฺริยํ กายินฺทฺริยํ อิตฺถินฺทฺริยํ ปุริสินฺทฺริยํ ชีวิตินฺทฺริยํ มนินฺทฺริยํ สุขินฺทฺริยํ ทุกฺขินฺทฺริยํ โสมนสฺสินฺทฺริยํ โทมนสฺสินฺทฺริยํ อุเปกฺขินฺทฺริยํ สทฺธินฺทฺริยํ วีริยินฺทฺริยํ สตินฺทฺริยํ สมาธินฺทฺริยํ ปฺินฺทฺริยํ อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ อฺินฺทฺริยํ อฺาตาวินฺทฺริยํ.
๑๙. นว พลานิ – สทฺธาพลํ วีริยพลํ สติพลํ สมาธิพลํ ปฺาพลํ หิริพลํ โอตฺตปฺปพลํ อหิริกพลํ อโนตฺตปฺปพลํ.
๒๐. จตฺตาโร อธิปตี – ฉนฺทาธิปติ วีริยาธิปติ จิตฺตาธิปติ วีมํสาธิปติ.
๒๑. จตฺตาโร อาหารา – กพฬีกาโร อาหาโร, ผสฺโส ทุติโย, มโนสฺเจตนา ตติยา, วิฺาณํ จตุตฺถํ.
๒๒. อินฺทฺริเยสุ ¶ ปเนตฺถ โสตาปตฺติมคฺคาณํ อนฺาตฺสฺสามีตินฺทฺริยํ.
๒๓. อรหตฺตผลาณํ อฺาตาวินฺทฺริยํ.
๒๔. มชฺเฌ ฉ าณานิ อฺินฺทฺริยานีติ ปวุจฺจนฺติ.
๒๕. ชีวิตินฺทฺริยฺจ รูปารูปวเสน ทุวิธํ โหติ.
๒๖. ปฺจวิฺาเณสุ ฌานงฺคานิ, อวีริเยสุ พลานิ, อเหตุเกสุ มคฺคงฺคานิ น ลพฺภนฺติ.
๒๗. ตถา ¶ วิจิกิจฺฉาจิตฺเต เอกคฺคตา มคฺคินฺทฺริยพลภาวํ น คจฺฉติ.
๒๘. ทฺวิเหตุกติเหตุกชวเนสฺเวว ยถาสมฺภวํ อธิปติ เอโกว ลพฺภตีติ.
๒๙. ฉ เหตู ปฺจ ฌานงฺคา, มคฺคงฺคา นว วตฺถุโต.
โสฬสินฺทฺริยธมฺมา จ, พลธมฺมา นเวริตา.
จตฺตาโรธิปติ วุตฺตา, ตถาหาราติ สตฺตธา;
กุสลาทิสมากิณฺโณ, วุตฺโตมิสฺสกสงฺคโห.
โพธิปกฺขิยสงฺคโห
๓๐. โพธิปกฺขิยสงฺคเห จตฺตาโร สติปฏฺานา กายานุปสฺสนาสติปฏฺานํ เวทนานุปสฺสนาสติปฏฺานํ จิตฺตานุปสฺสนาสติปฏฺานํ ธมฺมานุปสฺสนาสติปฏฺานํ.
๓๑. จตฺตาโร สมฺมปฺปธานา อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ ปหานาย วายาโม, อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อนุปฺปาทาย วายาโม, อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ อุปฺปาทาย วายาโม, อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ภิยฺโยภาวาย วายาโม.
๓๒. จตฺตาโร ¶ อิทฺธิปาทา – ฉนฺทิทฺธิปาโท วีริยิทฺธิปาโท จิตฺติทฺธิปาโท วีมํสิทฺธิปาโท.
๓๓. ปฺจินฺทฺริยานิ – สทฺธินฺทฺริยํ วีริยินฺทฺริยํ สตินฺทฺริยํ สมาธินฺทฺริยํ ปฺินฺทฺริยํ.
๓๔. ปฺจ พลานิ – สทฺธาพลํ วีริยพลํ สติพลํ สมาธิพลํ ปฺาพลํ.
๓๕. สตฺต โพชฺฌงฺคา – สติสมฺโพชฺฌงฺโค ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค วีริยสมฺโพชฺฌงฺโค ปีติสมฺโพชฺฌงฺโค ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺโค สมาธิสมฺโพชฺฌงฺโค อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค.
๓๖. อฏฺ ¶ มคฺคงฺคานิ – สมฺมาทิฏฺิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิ.
๓๗. เอตฺถ ปน จตฺตาโร สติปฏฺานาติ สมฺมาสติ เอกาว ปวุจฺจติ.
๓๘. ตถา จตฺตาโร สมฺมปฺปธานาติ จ สมฺมาวายาโม.
๓๙. ฉนฺโท จิตฺตมุเปกฺขา จ, สทฺธาปสฺสทฺธิปีติโย.
สมฺมาทิฏฺิ จ สงฺกปฺโป, วายาโม วิรติตฺตยํ.
สมฺมาสติ สมาธีติ, จุทฺทเสเต สภาวโต;
สตฺตตึสปฺปเภเทน, สตฺตธา ตตฺถ สงฺคโห.
๔๐. สงฺกปฺปปสฺสทฺธิ จ ปีตุเปกฺขา,
ฉนฺโท จ จิตฺตํ วิรติตฺตยฺจ;
นเวกานา วิริยํ นวฏฺ,
สตี สมาธี จตุ ปฺจ ปฺา;
สทฺธา ทุานุตฺตมสตฺตตึส-
ธมฺมานเมโส ปวโร วิภาโค.
๔๑. สพฺเพ ¶ โลกุตฺตเร โหนฺติ, น วา สงฺกปฺปปีติโย.
โลกิเยปิ ยถาโยคํ, ฉพฺพิสุทฺธิปวตฺติยํ.
สพฺพสงฺคโห
๔๒. สพฺพสงฺคเห ปฺจกฺขนฺธา – รูปกฺขนฺโธ เวทนากฺขนฺโธ สฺากฺขนฺโธ สงฺขารกฺขนฺโธ วิฺาณกฺขนฺโธ.
๔๓. ปฺจุปาทานกฺขนฺธา ¶ – รูปุปาทานกฺขนฺโธ เวทนุปาทานกฺขนฺโธ สฺุปาทานกฺขนฺโธ สงฺขารุปาทานกฺขนฺโธ วิฺาณุปาทานกฺขนฺโธ.
๔๔. ทฺวาทสายตนานิ – จกฺขายตนํ โสตายตนํ ฆานายตนํ ชิวฺหายตนํ กายายตนํ มนายตนํ รูปายตนํ สทฺทายตนํ คนฺธายตนํ รสายตนํ โผฏฺพฺพายตนํ ธมฺมายตนํ.
๔๕. อฏฺารส ธาตุโย – จกฺขุธาตุ โสตธาตุ ฆานธาตุ ชิวฺหาธาตุ กายธาตุ รูปธาตุ สทฺทธาตุ คนฺธธาตุ รสธาตุ โผฏฺพฺพธาตุ จกฺขุวิฺาณธาตุ โสตวิฺาณธาตุ ฆานวิฺาณธาตุ ชิวฺหาวิฺาณธาตุ กายวิฺาณธาตุ มโนธาตุ ธมฺมธาตุ มโนวิฺาณธาตุ.
๔๖. จตฺตาริ อริยสจฺจานิ – ทุกฺขํ อริยสจฺจํ, ทุกฺขสมุทโย อริยสจฺจํ, ทุกฺขนิโรโธ อริยสจฺจํ, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจํ.
๔๗. เอตฺถ ปน เจตสิกสุขุมรูปนิพฺพานวเสน เอกูนสตฺตติ ธมฺมา ธมฺมายตนธมฺมธาตูติ สงฺขํ คจฺฉนฺติ.
๔๘. มนายตนเมว สตฺตวิฺาณธาตุวเสน ภิชฺชติ.
๔๙. รูปฺจ เวทนา สฺา, เสสเจตสิกา ตถา.
วิฺาณมิติ ปฺเจเต, ปฺจกฺขนฺธาติ ภาสิตา.
๕๐. ปฺจุปาทานกฺขนฺธาติ ¶ , ตถา เตภูมกา มตา.
เภทาภาเวน นิพฺพานํ, ขนฺธสงฺคหนิสฺสฏํ.
๕๑. ทฺวารารมฺมณเภเทน, ภวนฺตายตนานิ จ.
ทฺวาราลมฺพตทุปฺปนฺน-ปริยาเยน ธาตุโย.
๕๒. ทุกฺขํ ¶ เตภูมกํ วฏฺฏํ, ตณฺหา สมุทโย ภเว.
นิโรโธ นาม นิพฺพานํ, มคฺโค โลกุตฺตโร มโต.
๕๓. มคฺคยุตฺตา ผลา เจว, จตุสจฺจวินิสฺสฏา.
อิติ ปฺจปฺปเภเทน, ปวุตฺโต สพฺพสงฺคโห.
อิติ อภิธมฺมตฺถสงฺคเห สมุจฺจยสงฺคหวิภาโค นาม
สตฺตโม ปริจฺเฉโท.