📜
ปิฏกตฺตยสฺส โปตฺถกาโรปนํ
มหาวิหารวาสิโน ปน โปราณิกํ ปาฬิภาสาย สณฺิตํ ปริสุทฺธปิฏกเมว ปฏิคฺคณฺหนฺติ, ตฺจ มุขปาเเนว ธาเรนฺติ. ตทา ปน เถรา ปจฺฉิมชนานํ สติปฺาหานึ ทิสฺวา พุทฺธกาลโต ปฏฺาย ยาว ตํกาลา มุขปาเนาภตํ สาฏฺกถํ ปิฏกตฺตยํ โปตฺถเก อาโรเปตุํ สมารภึสุ. สมารภมานา จ เต อนุราธราชธานิปุรโต อฏฺสฏฺิมิลปฺปมาเณ มลยชนปเท มาตุล[มาตเล อิติ เอตรหิ โวหาโร] นคเร อาโลกเลเณ วสนฺตา เอกสฺส ตนฺเทสิกสฺส ชนปทาธิปติโน อารกฺขํ คเหตฺวา ตํ โปตฺถกาโรปนกมฺมมกํสุ [มหาวํเส ๓๓, ๑๐๐-๑๐๑-คาถาสุ]. เตนิทํ ายติ ‘‘ตทา มหาวิหารวาสิโน เถรา ราชราชมหามตฺเตหิ อลทฺธูปการา หุตฺวา อตฺตโน พเลเนว ปิฏกตฺตยสฺส โปตฺถกาโรปนกมฺมมกํสู’’ติ จ, ‘‘ตฺจ ยเถว ปจฺฉิมชนานํ สติปฺาหานึ ทิสฺวา กตํ, ตเถว ทุพฺภิกฺขรฏฺกฺโขภาทิภยุปทฺทุตกาเลสุ ทุทฺธรภาวมฺปิ ทิสฺวา’’ติ จ, ตถา ‘‘อภยคิริวาสีนํ สมฺปฏิจฺฉิตสมยนฺตรวาเทหิ อนากุลนตฺถมฺปิ กต’’นฺติ จ. เอวํ มหาวิหารวาสิโน เถรา ปริสุทฺธตฺเถรวาทปิฏกํ สมยนฺตเรหิ อสมฺมิสฺสนตฺถาย ยถา ปุเร, ตถา ปาฬิภาสาย เอว โปตฺถเก อาโรเปตฺวาปิ สุรกฺขิตํ รกฺขึสุ. ยทิ หิ ตทา เตปิฏกํ โปตฺถเกสุ อนาโรปิตมสฺส, ปจฺฉากาเลสุ สมยนฺตรโต อาคตสุตฺตานิ ‘‘เนตานิ อมฺหาก’’นฺติ ปฏิกฺขิปิตุํ น สุกรานิ ภเวยฺยุํ. ยโต จ โข ตทา สาฏฺกถํ เตปิฏกํ โปตฺถเกสุ อาโรปิตํ, ตโตเยว อนาคตกาเลสุ สมยนฺตราคตสุตฺตานิ เตหิ โปตฺถเกหิ สํสนฺเทตฺวา ปฏิกฺขิปิตุํ สุกรานิ โหนฺติ.
ตถา หิ ภาติยราชกาเล (๕๒๔-๕๕๒-พุ-ว) มหาวิหารวาสีนํ อภยคิริวาสีหิ วินเย วิวาโท อุปฺปชฺชิ. ตทา ราชา ทีฆการายนํ นาม พฺราหฺมณชาติกํ อมจฺจํ เถรานํ สนฺติกํ เปเสสิ. โส อุภินฺนํ สุตฺตํ ¶ สุตฺวา วินิจฺฉยํ อทาสิ [ปารา. อฏฺ. ๒.๓๘๔]. ตถา โวหารกติสฺสราชกาเล จ (๗๕๘-๗๘๐ พุ-ว) โคาภยราชกาเล จ (๗๙๗-๘๑๐ พุ-ว) เถรวาทิกา โปตฺถการูฬฺเหน ธมฺมวินเยน สํสนฺเทตฺวา อธมฺมวาทํ ปฏิกฺขิปึสุ [นิกายสงฺคเห ๑๒-ปิฏฺเ].