📜
ตนฺนิสฺสโย
กึ นิสฺสาย กโตติ เอตสฺสปิ ปฺหสฺส อตฺโถ อาจริเยเนว ปกาสิโต. วุตฺตฺหิ เอตฺถ คนฺถารมฺเภ –
‘‘มหาวิหารวาสีนํ, เทสนานยนิสฺสิต’’นฺติ [วิสุทฺธิ. ๑.๒].
ตถา นิคมเนปิ –
‘‘เตสํ สีลาทิเภทานํ, อตฺถานํ โย วินิจฺฉโย;
ปฺจนฺนมฺปิ นิกายานํ, วุตฺโต อฏฺกถานเย.
สมาหริตฺวา ตํ สพฺพํ, เยภุยฺเยน สนิจฺฉโย;
สพฺพสงฺกรโทเสหิ, มุตฺโต ยสฺมา ปกาสิโต’’ติ [ที. นิ. อฏฺ. ๑.คนฺถารมฺภกถา].
อิมินา ¶ ปน วจเนน อยมตฺโถ ปากโฏ โหติ – ‘‘วิสุทฺธิมคฺคํ กุรุมาโน อาจริโย มหาวิหารวาสีนํ เทสนานยสงฺขาตา ปฺจนฺนมฺปิ นิกายานํ โปราณฏฺกถาโย นิสฺสาย ตาสุ วุตฺตํ คเหตพฺพํ สพฺพํ วินิจฺฉยํ สมาหริตฺวา อกาสี’’ติ. ตสฺมา ยา ยา เอตฺถ ปทวณฺณนา วา วินิจฺฉโย วา สาธกวตฺถุ วา ทสฺสียติ, ตํ สพฺพํ ตสฺส ตสฺส นิทฺธาริตปาฬิปทสฺสนิกายสํวณฺณนาภูตาย โปราณสีหฬฏฺกถาโต อาเนตฺวา ภาสาปริวตฺตนวเสเนว ทสฺสิตนฺติ เวทิตพฺพํ. อยมฺปิ หิ วิสุทฺธิมคฺโค น เกวลํ อตฺตโน าณปฺปภาเวน กโต, วิสุํ ปกรณภาเวน จ, อถ โข จตุนฺนมฺปิ อาคมฏฺกถานํ อวยวภาเวเนว กโต. วุตฺตฺหิ ตาสํ นิคมเน –
‘‘เอกูนสฏฺิมตฺโต, วิสุทฺธิมคฺโคปิ ภาณวาเรหิ;
อตฺถปฺปกาสนตฺถาย, อาคมานํ กโต ยสฺมา.
ตสฺมา เตน สหายํ, อฏฺกถา ภาณวารคณนาย;
สุปริมิตปริจฺฉินฺนํ, จตฺตาลีสสตํ โหตี’’ติอาทิ [ที. นิ. อฏฺ. ๓.นิคมนกถา].
ยา ปน วิสุทฺธิมคฺเค มคฺคามคฺคาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทเส ‘‘อยํ ตาว วิสุทฺธิกถายํ นโย. อริยวํสกถายํ ปนา’’ติอาทินา [วิสุทฺธิ. ๒.๗๑๗] ทฺเว กถา วุตฺตา, ตาปิ มหาวิหารวาสีนํ เทสนานเย อนฺโตคธา อิมสฺส วิสุทฺธิมคฺคสฺส นิสฺสยาเยวาติ เวทิตพฺพาติ.