📜
อภยคิรินิกายุปฺปตฺติ
วฏฺฏคามณิราชา หิ (๔๒๕-พุทฺธวสฺเส) รชฺชํ ปตฺวา ปฺจมาสมตฺตกาเล พฺราหฺมณติสฺสทามริเกน สตฺตหิ จ ทมิฬโยเธหิ อุปทฺทุโต สงฺคาเม จ ปราชิโต ปลายิตฺวา สาธิกานิ จุทฺทสวสฺสานิ นิลียิตฺวา อฺตรเวเสน วสติ [มหาวํเส ๓๓-ปริจฺเฉเท ๓๗-คาถาโต ปฏฺาย]. ตทา ลงฺกาทีเป มนุสฺสา โจรภเยน ทุพฺภิกฺขภเยน จ อุปทฺทุตา ภิกฺขูนํ จตูหิ ปจฺจเยหิ อุปฏฺาตุํ น สกฺโกนฺติ, เตน ภิกฺขู เยภุยฺเยน ตโต ชมฺพุทีปํ คนฺตฺวา ธมฺมวินยํ ธาเรนฺตา วิหรนฺติ. ลงฺกาทีเปเยว โอหีนาปิ เถรา ยถาลทฺเธหิ กนฺทมูลปณฺเณหิ ยาเปนฺตา กาเย วหนฺเต นิสีทิตฺวา ปริยตฺติธมฺมํ สชฺฌายํ กโรนฺติ, อวหนฺเต ¶ วาลุกํ อุสฺสาเปตฺวา ตํ ปริวาเรตฺวา สีสานิ เอกฏฺาเน กตฺวา ปริยตฺตึ สมฺมสนฺติ. เอวํ ทฺวาทส สํวจฺฉรานิ สาฏฺกถํ เตปิฏกํ อหาเปตฺวา ธารยึสุ. ยทา ปน วฏฺฏคามณิราชา ทมิฬราชานํ หนฺตฺวา (๔๕๕-๔๖๖ พุทฺธวสฺสพฺภนฺตเร) ปุนปิ รชฺชํ กาเรสิ [มหาวํเส ๓๓, ๗๘-คาถา]. ตทา เต เถรา ชมฺพุทีปโต ปจฺจาคตตฺเถเรหิ สทฺธึ เตปิฏกํ โสเธนฺตา เอกกฺขรมฺปิ อสเมนฺตํ นาม น ปสฺสึสุ [อ. นิ. อฏฺ. ๑.๑.๑๓๐; วิภ. อฏฺ. ๘๑๐]. โยปิ จ มหานิทฺเทโส ตสฺมึ กาเล เอกสฺเสว ทุสฺสีลภิกฺขุโน ปคุโณ อโหสิ, โสปิ มหาติปิฏกตฺเถเรน มหารกฺขิตตฺเถรํ ตสฺส สนฺติกา อุคฺคณฺหาเปตฺวา รกฺขิโต อโหสิ [ปารา. อฏฺ. ๒.๕๘๕]. เอวํ ทุพฺภิกฺขรฏฺกฺโขภุปทฺทเวหิ ปีฬิตตฺตา ทุทฺธรสมเยปิ ธมฺมวินยํ สกฺกจฺจํ ธารยึสุ.
ราชา อภยคิรึ นาม วิหารํ กาเรตฺวา อตฺตโน กตูปการปุพฺพสฺส มหาติสฺสตฺเถรสฺส อทาสิ. โส ปน เถโร กุลสํสคฺคพหุลตฺตา มหาวิหารวาสีหิ ภิกฺขูหิ ปพฺพาชนียกมฺมํ กตฺวา นีหโฏ. ตทาสฺส สิสฺโส พหลมสฺสุติสฺสนามโก เถโร ตํ กมฺมํ ปฏิพาหิ, เตนสฺส สงฺโฆ อุกฺเขปนียกมฺมํ อกาสิ. โส มหาวิหารวาสีนํ กุชฺฌิตฺวา อภยคิริวิหารเมว คนฺตฺวา เตน มหาติสฺสตฺเถเรน เอกโต หุตฺวา วิสุํ คณํ วหนฺโต วสิ. เต จ ทฺเว เถรา น มหาวิหารํ ปุนาคมึสุ [มหาวํเส ๓๓, ๗๙-คาถาทีสุ. นิกายสงฺคเห]. ตโต ปฏฺาย สีหฬทีเป มหาวิหารวาสี, อภยคิริวาสีติ ทฺเว นิกายาชาตา. อิทํ ตาว สีหฬทีเป สาสนปริหานิยา ปมํ การณํ.