📜
๑๗. ฌานปจฺจโย
สตฺต ฌานงฺคานิ ฌานปจฺจโย, วิตกฺโก วิจาโร ปีติ โสมนสฺสํ โทมนสฺสํ อุเปกฺขา เอกคฺคตา. เตหิ สหชาตา ปฺจวิฺาณวชฺชิตา จิตฺตเจตสิกธมฺมา จ รูปธมฺมา จ ตสฺส ปจฺจยุปฺปนฺนา.
เกนฏฺเน ฌานนฺติ. อุปนิชฺฌายนฏฺเน ฌานํ. อุปนิชฺฌาย นฏฺเนาติ จ มนสา อารมฺมณํ อุปคนฺตฺวา นิชฺฌายนฏฺเน เปกฺขนฏฺเน. ยถา หิ อิสฺสาโส ทูเร ตฺวา ขุทฺทเก ลกฺขมณฺฑเล สรํ ปเวเสนฺโต หตฺเถหิ สรํ อุชุกฺจ นิจฺจลฺจ กตฺวา มณฺฑลฺจ วิภูตํ กตฺวา จกฺขุนา นิชฺฌายนฺโต ปเวเสติ. เอวเมว อิเมหิ องฺเคหิ จิตฺตํ อุชุกฺจ นิจฺจลฺจ กตฺวา อารมฺมณฺจ วิภูตํ กตฺวา นิชฺฌายนฺโต ปุคฺคโล อุปนิชฺฌายตีติ วุจฺจติ. เอวํ อุปนิชฺฌายิตฺวา ยํกิฺจิ กายกมฺมํ วา วจีกมฺมํ วา มโนกมฺมํ วา กโรนฺโต อวิรชฺฌมาโน กโรติ.
ตตฺถ กายกมฺมํ นาม อภิกฺกมปฺปฏิกฺกมาทิกํ วุจฺจติ. วจีกมฺมํ นาม อกฺขรวณฺณปริปุณฺณํ วจีเภทกรณํ วุจฺจติ. มโนกมฺมํ นาม ยํกิฺจิ มนสา อารมฺมณวิภาวนํ วุจฺจติ. ทานกมฺมํ วา ปาณาติปาต กมฺมํ วา อนุรูเปหิ ฌานงฺเคหิ วินา ทุพฺพเลน จิตฺเตน กาตุํ น สกฺกา โหติ. เอส นโย เสเสสุ กุสลากุสล กมฺเมสูติ.
อยฺจ อตฺโถ วิตกฺกาทีนํ ฌานงฺคธมฺมานํ วิสุํ วิสุํ สภาว ลกฺขเณหิ ทีเปตพฺโพ. สมฺปยุตฺตธมฺเม อารมฺมณาภินิโรปน ลกฺขโณ วิตกฺโก, โส จิตฺตํ อารมฺมเณ ทฬฺหํ นิโยเชติ. อารมฺมณานุมชฺชนลกฺขโณ วิจาโร, โส จิตฺตํ อารมฺมเณ ทฬฺหํ สํโยเชติ. อารมฺมณสมฺปิยายนลกฺขณาปีติ, สา จิตฺตํ อารมฺมเณ ปริตุฏฺํ กโรติ. ติสฺโสปิ เวทนา อารมฺมณรสานุ ภวนลกฺขณา, ตาปิ จิตฺตํ อารมฺมเณ อิฏฺานิฏฺมชฺฌตฺตรสานุภวน กิจฺเจน ทฬฺหปฺปฏิพทฺธํ กโรนฺติ. สมาธานลกฺขณา เอกคฺคตา, สาปิ จิตฺตํ อารมฺมเณ นิจฺจลํ กตฺวา เปตีติ. ฌานปจฺจยทีปนา นิฏฺิตา.