📜
๑๐. ปุเรชาตปจฺจโย
ติวิโธ ปุเรชาตปจฺจโย. วตฺถุปุเรชาตปจฺจโย จ อารมฺมณปุเรชาตปจฺจโย จ วตฺถารมฺมณปุเรชาตปจฺจโย จ.
ตตฺถ ¶ วตฺถุปุเรชาโต จ วตฺถารมฺมณปุเรชาโต จ ปุพฺเพ นิสฺสยปจฺจเย นิสฺสยนาเมน วุตฺตา เอว.
อารมฺมณปุเรชาโต นาม ปจฺจุปฺปนฺนานิ อฏฺารสนิปฺผนฺนรูปานิ เอว. เตสุปิ ปจฺจุปฺปนฺนานิ รูปสทฺทาทีนิ ปฺจารมฺมณานิ ปฺจนฺนํ ปฺจวิฺาณ วีถิจิตฺตานํ นิยมโต อารมฺมณปุเรชาตปจฺจยา โหนฺติ. ยถา หิ วีณาสทฺทา นาม วีณาตนฺตีสุ วีณาทณฺฑเกน ปหรณ ปจฺจยา เอว อุปฺปชฺชนฺติ. เอวฺจ สติ เต สทฺทา ปุเรชาตาหิ วีณาตนฺติ วีณาทณฺฑเกหิ วินา อุปฺปชฺชิตุํ น สกฺโกนฺติ. เอวเมวํ ปฺจ วิฺาณ วีถิจิตฺตานิปิ ปฺจสุ วตฺถุทฺวาเรสุ ปฺจนฺนํ อารมฺมณานํ อาปาตาคมน ปจฺจยา เอว อุปฺปชฺชนฺติ. อาปาตาคมนฺจ เตสํ ทฺวินฺนํ ิติปตฺตกาเล เอว โหติ. น เกวลฺจ ตสฺมึ กาเล ตานิ ปฺจารมฺมณานิ เตสุ ปฺจวตฺถูสุ เอว อาปาตมาคจฺฉนฺติ. อถ โข ภวงฺคมโนทฺวาเรปิ อาปาตํ อาคจฺฉนฺติเยว. ตสฺมึ อาปาตคมนตฺตา เอว ตํ ภวงฺคมฺปิ ทฺวิกฺขตฺตุํ จลิตฺวา อุปจฺฉิชฺชติ, ภวงฺคุปจฺเฉเท เอว ตานิ วีถิจิตฺตานิ อุปฺปชฺชนฺติ. เอวฺจ สติ ตานิ วีถิจิตฺตานิ ปุเรชาเตหิ วตฺถุ ทฺวารารมฺมเณหิ วินา อุปฺปชฺชิตุํ น สกฺโกนฺตีติ. ตานิ ปน สพฺพานิปิ อฏฺารสนิปฺผนฺนรูปานิ นิรุทฺธานิ หุตฺวา อตีตานิปิ โหนฺติ, อนุปฺปนฺนานิ หุตฺวา อนาคตานิปิ โหนฺติ. อุปฺปนฺนานิ หุตฺวา ปจฺจุปฺปนฺนานิปิ โหนฺติ. สพฺพานิปิ มโนวิฺาณวีถิจิตฺตานํ อารมฺมณานิ โหนฺติ. เตสุ ปจฺจุปฺปนฺนานิ เอว เตสํ อารมฺมณปุเรชาตปจฺจยา โหนฺติ. ยทา ทูเร วา ปฏิจฺฉนฺเน วา ิตํ ตํ ตํ อารมฺมณวตฺถุํ มนสา เอว อารมฺมณํ กโรติ, ตทา ตํ ตํ วตฺถุ สเจ ตตฺถ ตตฺถ วิชฺชมานํ โหติ, ปจฺจุปฺปนฺนํ นาม โหติ. ปุเรชาตปจฺจยทีปนา นิฏฺิตา.