📜
๒. คนฺถการกาจริย-ปริจฺเฉโท
อาจริโย ปน อตฺถิ. โปราณาจริยา อตฺถิ, อฏฺกถาจริยา อตฺถิ, คนฺถการกาจริยา อตฺถิ, ติวิธนามิกาจริยา. กตเม โปราณาจริยา? ปมสงฺคายนายํ ปฺจสตา ขีณาสวา ปฺจนฺนํ นิกายานํ นามฺจ อตฺถฺจ อธิปฺปายฺจ ยทฺจ พฺยฺชน โสธนฺจ อวเสสํ กิจฺจํ กรึสุ. ทุติยสงฺคายนายํ สตฺตสตา ขีณาสวา เตสํเยว สทฺทตฺถาทิกํ กิจฺจํ ปุน กรึสุ. ตติยสงฺคายนายํ สหสฺสมตฺตา ขีณาสวา เตสํเยว สทฺทตฺถาทิกํ กิจฺจํ ปุน กรึสุ. อิจฺเจวํ ทฺเวสตาธิกา ทฺเวสหสฺส ขีณาสวา มหากจฺจายนํ เปตฺวา อวเสสา โปราณาจริยา นาม. เย โปราณาจริยา เตเยว อฏฺกถาจริยา นาม. กตเม คนฺถการกาจริยา? มหาอฏฺกถิกาเปภทอเนกาจริยา คนฺถการกาจริยา นาม. กตเม ติวิธ นามาจริยา มหากจฺจายโน ติวิธนามํ. กตเม คนฺถา มหากจฺจายเนน กตา? กจฺจายนคนฺโถ, มหานิรุตฺติคนฺโถ, จุลฺลนิรุตฺติคนฺโถ, ยมกคนฺโถ, เนตฺติคนฺโถ, เปฏโกปเทสคนฺโถติ, อิเม ฉ คนฺถา มหากจฺจายเนน กตา. กตเม อเนกาจริเยน กตา คนฺถา? มหาปจฺจริกาจริโย มหาปจฺจริยํ นาม คนฺถํ อกาสิ. มหากุรุนฺทิกาจริโย กุรุนฺทิ นาม คนฺถํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย มหาปจฺจริย คนฺถสฺส อฏฺกถํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย กุรุนฺทิ คนฺถสฺส อฏฺกถํ อกาสิ, มหาพุทฺธโฆสา นามจริโย วิสุทฺธิมคฺโค ทีฆนิกายสฺส สุมงฺคลวิลาสนิ นาม อฏฺกถา, มชฺฌิมนิกายสฺส ปปฺจสูทนี นาม อฏฺกถา, สํยุตฺตนิกายสฺส สารตฺถปฺปกาสินี นาม อฏฺกถา, องฺคุตฺตรนิกายสฺส มโนรถปูรณี นาม อฏฺกถา, ปฺจวินย คนฺถานํ สมนฺตปาสาทิกา นาม อฏฺกถา, สตฺตนฺนํ อภิธมฺมคนฺถานํ ปรมตฺถกถา นาม อฏฺกถา, ปาติโมกฺข สํขาตาย มาติกาย กงฺขาวิตรณีติ วิสุทฺธิ นาม อฏฺกถา, ธมฺมปทสฺส อฏฺกถา, ชาตกสฺส อฏฺกถา, ขุทฺทกปาสฺส อฏฺกถา, สุตฺตนิปาตสฺส อฏฺกถา, อปทานสฺส อฏฺกถาติ, อิเม เตรส คนฺเถ อกาสิ. พุทฺธทตฺโตนามาจริโย วินย วินิจฺฉโย, อุตฺตรวินิจฺฉโย, อภิธมฺมาวตาโร, พุทฺธวํสสฺส มธุรตฺถวิลาสินี นาม อฏฺกถาติ, อิเม จตฺตาโร คนฺเถ อกาสิ. อานนฺโทนามาจริยา สตฺตาภิธมฺมคนฺถฏฺกถาย มูฏีกํ นาม ฏีกํ อกาสิ. ธมฺมปาลาจริโย เนตฺติปฺปกรณฏฺกถา, อิติวุตฺตกฏฺกถา, อุทานฏฺกถา, จริยาปิฏกฏฺกถา, เถรกถฏฺกถา, เถรีกถฏฺกถา, วิมานวตฺถุสฺส วิมลวิลาสินิ นาม อฏฺกถา, เปตวตฺถุสฺส วิมลวิลาสินิ นาม อฏฺกถา, วิสุทฺธิมคฺคสฺส ปรมตฺถมฺชูสา นาม ฏีกา, ทีฆนิกายสฺส อฏฺกถาทีนํ จตุนฺนํ อฏฺกถานํ ลีนตฺถปฺปกาสนิ นาม ฏีกา, ชาตกฏฺกถาย ลีนตฺถปฺปกาสนิ นาม ฏีกา, เนตฺติปกรณฏฺกถาย ฏีกา, พุทฺธวํสฏฺกถาย ปรมตฺถทีปนี นาม ฏีกา, อภิธมฺมฏฺกถายฏีกา ลีนตฺถวณฺณนา นาม อนุฏีกาติ อิเม จุทฺทส มตฺเต คนฺเถ อกาสิ.
ทฺเว ปุพฺพาจริยานามา จริยานิรุตฺติ มฺชูสํ นาม จุลฺลนิรุตฺติ ฏีกฺจ มหานิรุตฺติ สงฺเขปฺจ อกํสุ. มหาวชิรพุทฺธินามาจริโย วินยคณฺินาม ปกรณํ อกาสิ. ทีปงฺกรสงฺขาโต วิมลพุทฺธิ นามาจริโย มุขมตฺตทีปนี นามกํ นฺยาสปฺปกรณํ อกาสิ. จุลฺลวชิรพุทฺธิ นามาจริโย อตฺถพฺยาขฺยานํ นาม ปกรณํ อกาสิ.
ทีปงฺกโร นามาจริโย รูปสิทฺธิ ปกรณํ, รูปสิทฺธิ ฏีกํ, สมฺปปฺจ สุตฺตฺเจติ ติวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อานนฺทาจริยสฺส เชฏฺสิสฺโส ธมฺมปาโล นามาจริโย สจฺจสงฺเขปํ นาม ปกรณํ อกาสิ. กสฺสโป นามาจริโย โมหวิจฺเฉทนี, วิมติจฺเฉทนี, ทสพุทฺธวํโส, อนาคตวํโสติ, จตุวิธํ ปกรณํ อกาสิ.
มหานาโม นามาจริโย, สทฺธมฺมปกาสนี นาม ปฏิสมฺภิทามคฺคสฺส อฏฺกถํ อกาสิ. ทีปวํโส, ถูปวํโส, โพธิวํโส, จูลวํโส, มหาวํโส, ปฏิสมฺภิทามคฺคฏฺกถา คณฺิ เจติ อิเม ฉ คนฺถา มหานามาจริ วิสุํ วิสุํ กตา.
นโว มหานาโม นามาจริโย นวํ มหาวํส นาม ปกรณํ อกาสิ. อุปเสโน นามาจริโย สทฺธมฺมปชฺโชติกํ นาม มหานิทฺเทสสฺส อฏฺกถํ อกาสิ. โมคฺคลาโน นามาจริโย โมคฺคลานพฺยากรณํ นาม ปกรณํ อกาสิ. สงฺฆรกฺขิโต นามาจริโย, สุโพธาลงฺการํ นาม ปกรณํ อกาสิ. วุตฺโตทยกาโร นามาจริโย วุตฺโตทยํ นาม ปกรณํ อกาสิ. ธมฺมสิริ นามาจริโย ขุทฺทกสิกฺขํ นาม ปกรณํ อกาสิ. ปุราณขุทฺทสิกฺขาย ฏีกา, มูลสิกฺขา เจติ, อิเม ทฺเว คนฺถา ทฺเวหาจริเยหิ วิสุํ วิสุํ กตา.
อนุรุทฺโธ นามาจริโย ปรมตฺถวินิจฺฉยํ, นามรูปปริจฺเฉทํ, อภิธมฺมตฺถสงฺคหํ เจติ ติวิธํ ปกรณํ อกาสิ. เขโม นามาจริโย เขมํ นาม ปกรณํ อกาสิ. สาริปุตฺโต นามาจริโย วินยฏฺกถาย สารตฺถทีปนี นาม ฏีกํ; วินยสงฺคหปกรณํ, วินยสงฺคหสฺสฏีกํ; องฺคุตฺตรฏฺกถาย สารตฺถมฺชูสํ นาม นวํ ฏีกํ; ปฺจิกา ฏีกฺเจติ, อิเม ปฺจ คนฺเถ อกาสิ. พุทฺธนาโค นามาจริโย วินยตฺถมฺชูสํ นาม กงฺขาวิตรณียา ฏีกํ อกาสิ. นโว โมคฺคลาโน นามาจริโย อภิธานปฺปทีปิกํ นาม ปกรณํ อกาสิ. วาจิสฺสโร นามาจริโย มหาสามิ นาม สุโพธาลงฺการสฺส ฏีกา, วุตฺโตทย วิวรณํ, สุมงฺคลปฺปสาทนิ นาม ขุทฺทสิกฺขาย ฏีกา; สมฺพนฺธจินฺตา, สมฺพนฺธจินฺตาย ฏีกา; พาลาวตาโร, โมคฺคลานพฺยากรณสฺส ปฺจิกาย ฏีกา; โยควินิจฺฉโย, วินยวินิจฺฉยสฺส ฏีกา, อุตฺตรวินิจฺฉยสฺส ฏีกา, นามรูป-ปริจฺเฉทสฺส วิภาโค, สทฺทตฺถสฺส ปทรูปวิภาวนํ; เขมสฺส ปกรณสฺส ฏีกา, สีมาลงฺกาโร, มูลสิกฺขาย ฏีกา, รูปวิภาโค, ปจฺจยสงฺคโห, สจฺจสงฺเขปสฺส ฏีกา เจติ, อิเม อฏฺารส คนฺเถ อกาสิ.
สุมงฺคโล นามาจริโย อภิธมฺมาวตารสฺสฏีกํ, อภิธมฺมตฺถสงฺคหสฺสฏีกฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. พุทฺธปิโย นามาจริโย สารตฺถสงฺคหํ นาม ปกรณํ อกาสิ. ธมฺมกิตฺติ นามาจริโย ทนฺตธาตุ ปกรณํ อกาสิ. เมธงฺกโร นามาจริโย ชินจริตํ นาม ปกรณํ อกาสิ. พุทฺธรกฺขิโต นามาจริโย ชินลงฺการํ, ชินลงฺการสฺส ฏีกฺจาติ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อุปติสฺโส นามาจริโย อนาคตวํสสฺส อฏฺกถํ อกาสิ.
กงฺขาวิตรณียา ลีนตฺถปฺปกาสินิ, นิสนฺเทโห, ธมฺมานุสารณี, เยฺยาสนฺตติ, เยฺยาสนฺตติยา ฏีกา, สุมตาทาวตาโร, โลกปฺตฺติ ปกรณํ, ตถาคตุปฺปตฺติ ปกรณํ, นลาฏธาตุ วณฺณนา, สีหฬวตฺถุ, ธมฺมทีปโก, ปฏิปตฺติสงฺคโห, วิสุทฺธิมคฺคณฺิ, อภิธมฺมคณฺิ, เนตฺติปกรณคณฺิ, วิสุทฺธิมคฺคจุลฺลนวฏีกา, โสตพฺพมาลินี, ปสาทชนนี, โอกาสโลโก, สุโพธาลงฺการสฺส นว ฏีกา เจติ, อิเม วีสติ คนฺถา วีสตาจริเยหิ วิสุํ วิสุํ กตา.
สทฺธมฺมสิริ นามาจริโย สทฺทตฺถเภทจินฺตา นาม ปกรณํ อกาสิ. เทโว นามาจริโย สุมน กูฏวณฺณนํ นาม ปกรณํ อกาสิ. จุลฺลพุทฺธโฆโส นามาจริโย โสตตฺถกินิทานํ นาม ปกรณํ อกาสิ. รฏฺปาโล นามาจริโย มธุรสงฺคาหณีกิตฺติ นาม ปกรณํ อกาสิ. สุภูตจนฺโท นามาจริโย ลิงฺคตฺถวิวรณ-ปกรณํ อกาสิ. อคฺควํโส นามาจริโย สทฺทนีติ ปกรณํ นาม อกาสิ. วชิรพุทฺธิ นามาจริโย มหาฏีกํ นาม นฺยาสปกรณฏีกํ อกาสิ. คุณสาคโร นามาจริโย มุขมตฺตสารํ, มุขมตฺตสารสฺส ฏีกฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อภโย นามาจริโย สทฺทตฺถเภทจินฺตาย มหาฏีกํ อกาสิ. าณสาคโร นามาจริโย ลิงฺคตฺถวิวรณปฺปกาสนํ นาม ปกรณํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย คูฬตฺถฏีกํ, พาลปฺปโพธนฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย สทฺทตฺถ-เภทจินฺตาย มชฺฌิมฏีกํ อกาสิ. อุตฺตโม นามาจริโย พาลาวตารฏีกํ, ลิงฺคตฺถวิวรณฏีกฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย สทฺทตฺถเภทจินฺตาย นว-ฏีกํ อกาสิ. เอโก อมจฺโจ อภิธานปฺปทีปิกายฏีกํ, คณฺิปกรณสฺส ทณฺฑีปฺปกรณสฺส มาคธภูตํ ฏีกํ, โกลทฺธชนสฺส สกฏภาสาย กตฏีกฺจ ติวิธํ ปกรณํ อกาสิ. ธมฺมเสนาปติ นามาจริโย การิกํ, เอติมาสปิทีปนี, มโนหารฺจ ติวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย การิกาย ฏีกํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย เอติมาสปิทีปิกาย ฏีกํ อกาสิ.
อฺตโร อาจริโย สทฺทพินฺทุ นาม ปกรณํ อกาสิ. สทฺธมฺมคุรุ นามาจริโย สทฺทวุตฺติปฺปกาสกํ นาม ปกรณํ อกาสิ. สาริปุตฺโต นามาจริโย สทฺทวุตฺติปฺปกาสกสฺส ฏีกํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย กจฺจายนสารํ นาม ปกรณํ กจฺจายนสารสฺส ฏีกฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. นโว เมธงฺกโร นามาจริโย โลกทีปกสารํ นาม ปกรณํ อกาสิ. อคฺคปณฺฑิโต นามาจริโย โลกุปฺปตฺติ นาม ปกรณํ อกาสิ. จีวโร นามาจริโย ชงฺฆทาสกสฺส ฏีกํ อกาสิ. มาติกตฺถทีปนี, อภิธมฺมตฺถสงฺคหวณฺณนา, สีมาลงฺการสฺสฏีกา, วินยสมุฏฺานทีปนี ฏีกา, คณฺิ สาโร, ปฏฺานคณนา นโย, สุตฺตนิทฺเทโส, ปาติโมกฺโข, เจติ, อิเม อฏฺ คนฺเถ สทฺธมฺมโชติปาลาจริโย อกาสิ. วิมลพุทฺธิ นามาจริโย อภิธมฺม-ปนฺนรสฏฺานํ นาม ปกรณํ อกาสิ. นโว วิมลพุทฺธิ นามาจริโย สทฺทสารตฺถชาลินี, สทฺทสารตฺถชาลินิยา ฏีกา, วุตฺโตทย ฏีกา, ปรมตฺถมฺชูสา นาม อภิธมฺมสงฺคหฏีกาย อนุฏีกา ทสคณฺิวณฺณนา, มาคธภูตาวิทคฺคมุขมณฺฑนฏีกา เจติ อิเม ฉ คนฺเถ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย ปฺจปกรณฏีกาย นวานุฏีกํ อกาสิ. อริยวํโส นามาจริโย อภิธมฺมสงฺคห-ฏีกาย [ปรมตฺถ] มณิสารมฺชูสํ นาม นวานุฏีกํ อกาสิ. อภิธมฺมตฺถสงฺคหสฺส ฏีกา, เปฏโกปเทสสฺส ฏีกา, จตุภาณวารสฺส อฏฺกถา, มหาสารปกาสนี, มหาทีปนี, สารตฺถทีปนี คติ ปกรณํ, หตฺถสาโร, ภุมฺมสงฺคโห, ภุมฺมนิทฺเทโส, ทสวตฺถุกายวิรติฏีกา, โชตนา นิรุตฺติ, วิภตฺติกถา, กจฺจายนวิวรณา, สทฺธมฺมมาลินี, ปฺจคติ วณฺณนา, พาลจิตฺตปโพธนํ, ธมฺมจกฺกสุตฺตสฺส นวฏฺกถา, ทนฺตธาตุ ปกรณสฺส ฏีกา เจติ, อิเม วีสติ คนฺถา นานาจริเยหิ กตา, อฺานิ ปน ปกรณานิ อตฺถิ.
กตมานิ สทฺธมฺโม ปายโน, พาลปฺปโพธนปกรณสฺส ฏีกา จ, ชินาลงฺการปกรณสฺส นวฏีกา จ, ลิงฺคตฺถวิวรณํ, ลิงฺควินิจฺฉโย; ปาติโมกฺขวิวรณํ, ปรมตฺถกถาวิวรณํ, สมนฺตปาสาทิกา วิวรณํ, จตุภาณวารฏฺกถา วิวรณํ, อภิธมฺมตฺถสงฺคหวิวรณํ, สจฺจสงฺเขปวิวรณํ, สทฺทตฺถเภทจินฺตาวิวรณํ, สทฺทวุตฺติวิวรณํ, กจฺจายนสารวิวรณํ, อภิธมฺมตฺถสงฺคหสฺส ฏีกา วิวรณํ, มหาเวสฺสนฺตราชาตกสฺส วิวรณํ, สกฺกาภิมตํ, มหาเวสฺสนฺตรชาตกสฺส นวฏฺกถา, ปม สํโพธิ, โลกเนตฺติ จ, พุทฺธโฆสาจริยนิทานํ มิลินฺทปฺหา วณฺณนา, จตุรา รกฺขา, จตุรกฺขาย อฏฺกถา, สทฺทวุตฺติปกรณสฺส นวฏีกา, อิจฺเจวํ ปฺจวีสติ ปมาณานิ ปกรณานิ ลงฺโก ทีปาทีสุฏฺาเนสุ ปณฺฑิเตหิ กตานิ อเหสุํ, สมฺพุทฺเธคาถา จ, นรเทว นาม คาถา จ, ทาตเว จีรตฺติ คาถา จ, วีสติ โอวาทคาถา จ, ทานสตฺตริ, สีลสตฺตริ, สปฺปาทานวณฺณนา, อนนฺตพุทฺธวนฺทนคาถา จ, อฏฺวีสติ พุทฺธวนฺทนคาถา จ, อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนวนฺทนคาถา จ, อสีติมหาสาวกวนฺทนคาถา จ, นวหารคุณวณฺณนา จาติ, อิเม พุทฺธปณาม-คาถาทิกา คาถา โย ปณฺฑิเตหิ ลงฺกาทีปาทิสุฏฺาเนสุ กตา อเหสุํ [อิติ จุลฺลคนฺถวํเส คนฺถการกาจริย ทีปโก นาม ทุติโย ปริจฺเฉโท]