📜
ปฺจทสม ปริจฺเฉท
มหาวิหาร ปฏิคฺคหโก
หตฺถิสาลาปิ สมฺพาธา, อิติ ตตฺถ สมาคตา;
เต นนฺทนวเน รมฺเม, ทกฺขิณทฺวารโต พหิ.
ราชุยฺยาเน ฆนจฺฉาเย, สีตเล นีลสทฺทเล;
ปฺาเปสุํ อาสนานิ, เถรานํ สาทรา นรา.
นิกฺขมฺม ทกฺขิณทฺวารา, เถโร ตตฺถ นิสีทิ จ;
มหากุลีนา จา’คมฺม, อิตฺถิโย พหุกา ตหึ.
เถรํ ¶ อุปนิสีทึสุ, อุยฺยานํ ปูรยนฺติโย;
พาลปณฺฑิตสุตฺตนฺตํ, ตาสํ เถโร อเทสยิ.
สหสฺสํ อิตฺถิโย ตาสุ, ปมํ ผลมชฺฌคุํ;
เอวํ ตตฺเถว อุยฺยาเน, สายณฺหสมโย อหุ.
ตโต เถรา นิกฺขมึสุ, ‘‘ยาม ตํ ปพฺพตํ’’ อิติ;
รฺโ ปฏินิเวเทสุํ, สีฆํ ราชา อุปาคมิ.
อุปาคมฺมา’พฺรวี เถรํ, ‘‘สายํ ทูโร จ ปพฺพโต;
อิเธว นนฺทนุยฺยาเน, นิวาโส ผาสุโก อิติ.
ปุรสฺส อจฺจาสนฺนตฺตา, ‘‘อสารุปฺป’’นฺติ ภาสิเต;
‘‘มหาเมฆวนุยฺยานํ, นาติทูราติ สนฺติเก.
รมฺมํ ฉายูทกูเปตํ, นิวาโส ตตฺถ โรจตุ;
นิวตฺติตพฺพํ ภนฺเต’’นฺติ, เถโร ตตฺถ นิวตฺตยิ.
ตสฺมึ นิวตฺตานมฺหิ, กทมฺพนทิยนฺติเก;
นิวตฺตเจติยํ นาม, กตํ วุจฺจติ เจติยํ.
ตํ นนฺทนา ทกฺขิเณน, นยํ เถรํ รเถสโภ;
มหาเมฆวนุยฺยานํ, ปาจินทฺวารกํ นยิ.
ตตฺถ ราชฆเร รมฺเม, มฺจปีานิ สาธุกํ;
สาธูติ สนฺถราเปตฺวา, ‘‘วสเต’ตฺต สุขํ’’ อิติ.
ราชา เถเร’ภิวาเทตฺวา, อมจฺจปริวาริโต;
ปุรํ ปาวิสิ เถรา ตุ, ตํ รตฺตึ ตตฺถ เต วสุํ.
ปภาเตเยว ปุปฺผานิ, คาเหตฺวา ธรณีปติ;
เถเร อุปจฺจ วนฺทิตฺวา, ปูเชตฺวา กุสุเมหิ จ.
ปุจฺฉิ กจฺจิ สุขํ วุฏฺํ, อุยฺยานํ ผาสุกํ อิติ;
สุขํ วุตฺถํ มหาราช, อุยฺยานํ ยติ ผาสุกํ.
อาราโม กปฺปเต ภนฺเต, สงฺฆสฺสา’’ติ อปุจฺฉิ โส;
‘‘กปฺปเต’’อิติ วตฺวาน, กปฺปากปฺเปสุ โกวิโท.
เถโร เวฬุวนาราม, ปฏิคฺคหณมพฺรวิ;
ตํ สุตฺวา อภิหฏฺโ โส, ตุฏฺหฏฺโ มหาชโน.
เถรานํ ¶ วนฺทนตฺถาย, เทวี ตุ อนุลาคตา;
สทฺธึ ปฺจสติตฺถีหิ, ทุติยํ ผลมชฺฌคา.
สา ปฺจสตา เทวี, อนุลา’ห มหีปติ;
‘‘ปพฺพชิสฺสาม เทวา’’ติ, ราชา เถรมโวจ โส.
ปพฺพาเชถ อิมาโย’’ติ, เถโร อาห มหีปตึ;
‘‘น กปฺปติ มหาราช, ปพฺพาเชตุํ ถิโย หิโน.
อตฺถิ ปาฏลิปุตฺตสฺมึ, ภิกฺขุนี เม กนิฏฺิกา;
สงฺฆมิตฺตาติ นาเมน, วิสฺสุตา สา พหุสฺสุตา.
นรินฺทสมณินฺทสฺส, มหาโพธิทุมินฺทโต;
ทกฺขิณํ สาขมาทาย, ตถา ภิกฺขุนิโย วรา.
อาคจฺฉตู’ติ เปเสหิ, รฺโ โน ปิตุ สนฺติกํ;
ปพฺพาเชสฺสติ สา เถรี, อาคตา อิตฺถิโย อิมา.
‘‘สาธุ’’ติ วตฺวา คณฺหิตฺวา, ราชา ภิงฺการมุตฺตมํ;
‘‘มหาเมฆวนุยฺยานํ, ทมฺมิ สงฺฆสฺสิ’มํ อิติ.
มหินฺทเถรสฺส กเร, ทกฺขิโณทกมา’กิรี;
มหิยา ปติเต โตเย, อกมฺปิตฺถ มหา มหี.
‘‘ตสฺมา กมฺปติ ภูมี’’ติ, ภูมิปาโล อปุจฺฉิ ตํ;
ปติฏฺิตตฺตา ทีปมฺหิ, สาสนสฺสา’ติ โส พฺรวิ.
เถรสฺส อุปนาเมสิ, ชาติปุปฺผานิ ชาติมา;
เถโร ราชฆรํ คนฺตฺวา, ตสฺส ทกฺขิณโต ิโต.
รุกฺขมฺหิ ปิจุเล อฏฺ, ปุปฺผมุฏฺี สโมกิรี;
ตตฺถาปิ ปุถวี กมฺปิ, ปุฏฺโ ตสฺสา’ห การณํ.
อโหสิ ติณฺณํ พุทฺธานํ, กาเล’ปิ อิธ มาลโก;
นรินฺทสงฺฆกมฺมตฺถํ, ภวิสฺสติ อิทานิปิ.
ราชเคหา อุตฺตรโต, จารุโปกฺขรณึ อคา;
ตตฺตกา เนว ปุปฺผานิ, เถโร ตตฺถาปิ โอกิริ.
ตตฺถา’ปิ ปุถุวี กมฺปิ, ปุฏฺโ ตสฺสา’ห การณํ;
‘‘ชนฺตฆร โปกฺขรณี, อยํ เหสฺสติ ภูมิป’’.
ตสฺเสว ¶ ราชเคหสฺส, คนฺตฺวาน ทฺวารโกฏฺกํ;
ตตฺตเกเห’ว ปุปฺเผหิ, ตํ านํ ปูชยี อิสิ.
ตตฺถาปิ ปุถุวีกมฺปิ, หฏฺโลโม อตีวโส;
ราชา ตํ การณํ ปุจฺฉิ, เถโร ตสฺสา’ห การณํ.
อิมมฺหิ กปฺเป พุทฺธานํ, ติณฺณนฺนํ โพธิรุกฺขโต;
อาเนตฺวา ทกฺขิณาสาขา, โรปิตา อิธ ภูมิป.
ตถาคตสฺส อมฺหากํ, โพธิสาขาปิ ทกฺขิณา;
อิมสฺมึเยว านมฺหิ, ปติฏฺิสฺสติ ภูมิป.
ตโต’คมา มหาเถโร, มหามุจลมาลกํ;
ตตฺตกาเนว ปุปฺผานิ, ตสฺมึ าเน สโมกิริ.
ตถาปิ ปุถวี กมฺปิ, ปุฏฺโ ตสฺสา’ห การณํ;
สงฺฆสฺสุ โปสถา คารํ, อิธ เหสฺสติ ภูมิป.
ปฺหมฺพมาลกฏฺานํ, ตโต’คมา มหีปติ;
สุปกฺกํ อมฺพปกฺกฺจ, วณฺณคนฺธรสุตฺตมํ.
มหนฺตํ อุปนาเมสิ, รฺโ อุยฺยานปาลโก;
ตํ เถรสฺสุปนาเมสิ, ราชา อติมโนรมํ.
เถโร นิสีทนาการํ, ทสฺเสสิ ชนตา หิโต;
อตฺถราเปสิ ตตฺเถว, ราชา อตฺถรณํ วรํ.
อทา ตตฺถ นิสินฺนสฺส, เถรสฺสมฺพํ มหีปติ;
เถโร ตํ ปริภฺุชิตฺวา, โรปนตฺถาย ราชิโน.
อมฺพฏฺิกํ อทา ราชา, ตํ สยํ ตตฺถ โรปยิ;
หตฺเถ ตสฺโสปริเถโร, โธวิ ตสฺส วิรุฬฺหิยา.
ตํ ขณํเยว พีชมฺหา, ตมฺหา นิกฺขมฺม องฺกุโร;
กเมนา’ติ มหารุกฺโข, ปตฺตปกฺกธโร อหุ.
ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา, ปริสา สา สราชิกา;
นมสฺสมานา อฏฺาสิ, เถเร หตฺถตนุรุหา.
เถโร ¶ ตทา ปุปฺผมุฏฺิ, อฏฺ ตตฺถ สโมกิริ;
ตถาปิ ปุถวีกมฺปิ, ปุฏฺโ ตสฺสา’ห การณํ.
สงฺฆสฺสปฺปนฺนลาภานํ, อเนเกสํ นราธิป;
สงฺคมฺมภาชนานํ, อิทํ านํ ภวิสฺสติ.
ตโต คนฺตฺวา จตุสฺสาล-านํ ตตฺถ สโมกิริ;
ตตฺตกาเนว ปุปฺผานิ, กมฺปิ ตตฺถาปิ เมทินี.
ตํ กมฺปการณํ ปุจฺฉิ, ราชา เถโร วิยากริ;
ติณฺณนฺนํ ปุพฺพพุทฺธานํ, ราชุยฺยาน ปฏิคฺคเห.
ทาน วตฺถุนา’หฏานิ, ทีปวาสีหิ สพฺพโต;
อิธ เปตฺวา โภเชสุํ, สสงฺเฆ สุคเต ตโย.
อิทานิ ปน เอตฺเถว, จตุสฺสาลา ภวิสฺสติ;
สงฺฆสฺส อิธ ภตฺตคฺคํ, ภวิสฺสติ นราธิป.
มหถูปิตานํ, านาานวิทูตโต;
อคมาสิ มหาเถโร, มหินฺโท ทีปทีปโน.
ตทา อนฺโตปริกฺเขเป, ราชุยฺยานสฺส ขุทฺทิกา;
กกุธวฺหา อหุ วาปี, ตสฺโส’ปริ ชลนฺติเก.
ถูปารหํ ถลานํ, อหุ เถเร ตหึ คเต;
รฺโ จมฺปกปุปฺผานํ, ปุฏกาน’ฏฺ อาหรุํ.
ตานิ จมฺปกปุปฺผานิ, ราชา เถรสฺสุ’ปานยิ;
เถโร จมฺปกปุปฺเผหิ, เตหิ ปูเชสิ ตํ ผลํ.
ตตฺถาปิ ปุถวี กมฺปิ, ราชา ตํ กมฺปการณํ;
ปุจฺฉิ เถโร’นุ ปุพฺเพน, อาหตํ กมฺปการณํ.
อิทํ านํ มหาราช, จตุพุทฺธ นิเสวิตํ;
ถูปารหํ หิตตฺถาย, สุขตฺถาย จ ปาณินํ.
อิมมฺหิ กปฺเป ปมํ, กกุสนฺโธ ชิโน อหุ;
สพฺพ ธมฺมวิทู สตฺถา, สพฺพโลกานุกมฺปโก.
มหาติตฺถวฺหยํ อาสิ, มหาเมฆวนํ อิทํ;
นครํ อภยํ นาม, ปุรตฺถิมทิสาย’หุ.
กทมฺพ นทิยา ปาเร, ตตฺถ ราชา’ภโย อหุ;
โอชทีโปติ นาเมน, อยํ ทีโป ตทาอหุ.
รกฺขเสหิ ¶ ชนสฺเส’ตฺถ, โรโค ปชฺชรโก อหุ;
กกุสนฺโธ ทสพโล, ทิสฺวาน ตทุปทฺทวํ.
ตํ คนฺตฺวา สตฺตวินยํ, ปวตฺตึ สาสนสฺส จ;
กาตุํ อิมสฺมึ ทีปสฺมึ, กรุณา พลโจทิโต.
จตฺตาลีสสหสฺเสหิ, ตาทีหิ ปริวาริโต;
นภสา’คมฺม อฏฺาสิ, เทวกูฏมฺหิ ปพฺพเต.
สมฺพุทฺธสฺสา’นุภาเวน, โรโค ปชฺชรโก อิธ;
อุปสนฺโต มหาราช, ทีปมฺหิ สกเล ตทา.
กตฺถ ิโต อธิฏฺาสิ, นริสฺสร มุนิสฺสโร;
สพฺเพ มํ อชฺช ปสฺสนฺตุ, โอชทีปมฺหิ มานุสา.
อาคนฺตุกามา สพฺเพว, มนุสฺสา มม สนฺติกํ;
อาคจฺฉนฺตุ อกิจฺเฉน, ขิปฺปฺจาปิ มหามุนิ.
โอภาสยนฺตํ มุนินฺทํ ตํ, โอภาสนฺตฺจ ปพฺพตํ;
ราชา จ นาครา เจว, ทิสฺวา ขิปฺปํ อุปาคมุํ.
เทวตา พลิทานตฺถํ, มนุสฺสา จ ตหึ คตา;
เทวตา อิติ มฺึสุ, สสงฺฆํ โลกนายกํ.
ราชา โส มุนิราชํ ตํ, อติหฏฺโ’ภิ วาทิย;
นิมนฺตยิตฺวา ภตฺเตน, อาเนตฺวา ปุรสนฺติ กํ.
สสงฺฆสฺส มุนินฺทสฺส, นิสชฺชารหมุตฺตมํ;
รมณียมิทํ าน-มสมฺพาธนฺติ จินฺติย.
การิเต มณฺฑเป รมฺเม, ปลฺลงฺเกสุ วเร สุตํ;
นิสีทาเปสิ สมฺพุทฺธํ, สสงฺฆํ อิธ ภูปติ.
นิสินฺนมฺปิ จ ปสฺสนฺตา, สสงฺฆํ โลกนายกํ;
ทีเป มนุสฺสา อาเนสุํ, ปณฺณากาเร สมนฺตโต.
อตฺตโน ขชฺชโภชฺเชหิ, เตหิ เตหา’ภเตหิ จ;
สนฺตปฺเปสิ สสงฺฆํ ตํ, ราชา โส โลกนายกํ.
อิเธว ปจฺฉาภตฺตํ ตํ, นิสินฺนสฺส ชินสฺส โส;
มหา ติตฺถกมุยฺยานํ, ราชา’ทา ทกฺขิณํ วรํ.
อกาลปุปฺผา ¶ ลงฺกาเร, มหาติตฺถวเน ตทา;
ปฏิคฺคหิเต พุทฺเธน, อกมฺปิตฺถ มหามหี.
เอตฺเถว โส นิสีทิตฺวา, ธมฺมํ เทเสสิ นายโก;
จตฺตาลีส สหสฺสานิ, ปตฺตา มคฺคผลํ นรา.
ทิวาวิหารํ กตฺวาน, มหาติตฺถวเน ชิโน;
สายณฺหสมเย คนฺตฺวา, โพธิานารหํ มหิ.
นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต;
อิติ จินฺตยิ สมฺพุทฺโธ, หิตตฺถํ ทีปวาสินํ.
อาทาย ทกฺขิณํ สาขํ, โพธิโต เม สิรีสโต;
อาคจฺฉตุ รูปนนฺทา, ภิกฺขุนี สหภิกฺขุนี.
ตสฺส ตํ จิตฺตมฺาย, สา เถรี ตทนนฺตรํ;
คเหตฺวา ตตฺถ ราชานํ, อุปสงฺกมฺม ตํ ตรุํ.
เลขํ ทกฺขิณสาขาย, ทาเปตฺวาน มหิทฺธิกา;
มโนสิลาย ฉินฺนํ ตํ, ิตํ เหมกฏาหเก.
อิทฺธิยา โพธิมาทาย, สปฺจสต ภิกฺขุนี;
อิธา’เนตฺวา มหาราช, เทวตา ปริวาริตา.
สสุวณฺณ กฏาหํ ตํ, สมฺพุทฺเธน ปสาริเต;
เปสิ ทกฺขิเณ หตฺเถ, ตํ คเหตฺวา ตถาคโต.
ปติฏฺาเปตุํ ปาทาสิ, โพธึ รฺโ’ภยสฺส ตํ;
มหาติตฺถมฺหิ อุยฺยาเน, ปติฏฺาเปสิ ภูปติ.
ตโต คนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ,
อิโต อุตฺตรโต ปน;
สิรีสมาลเก รมฺเม,
นิสีทิตฺวา ตถาคโต.
ชนสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, ธมฺมาภิสมโย ตหึ;
วีสติยา สหสฺสานํ, ปาณานํ อาสิ ภูมิป.
ตโตปิ อุตฺตรํ คนฺตฺวา, ถูปรามมหึ ชิโน;
นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต.
ธมฺมํ ¶ เทเสสิ สมฺพุทฺโธ, ปริสาย ตหึปน;
ทสปาณ สหสฺสานิ, ปตฺตมคฺคผลาน’หุํ.
อตฺตโน ธมฺมกรณํ, มนุสฺสานํ นมสฺสิตุํ;
ทตฺวา สปริวารํ ตํ, เปตฺวา อิธ ภิกฺขุนึ.
สห ภิกฺขุสหสฺเสน, มหาเทวฺจ สาวกํ;
เปตฺวา อิธ สมฺพุทฺโธ, ตโต ปาจินโต ปน.
ิโต รตนมาลมฺหิ, ชนํ สมนุสาสิย;
สสงฺโฆ นภมุคฺคนฺตฺวา, ชมฺพุทีปํ ชิโน อคา.
อิมมฺหิ กปฺเป ทุติยํ, โกณาคมน นายโก;
อหุ สพฺพวิทู สตฺถา, สพฺพโลกานุกมฺปโก.
มหานามวฺหยํ อาสิ, มหาเมฆวนํ อิทํ;
วฑฺฒมานปุรํ นาม, ทกฺขิณาย ทิสาย’หุ.
สมิทฺโธ นาม นาเมน, ตตฺถ ราชา ตทา อหุ;
นาเมน วรทีโป’ติ, อยํ ทีโป ตทา อหุ.
ทุพฺพุฏฺุปทฺทโว เอตฺถ, วรทีเป ตทา อหุ;
ชิโน สโกณาคมโน, ทิสฺวาน ตทุปทฺทวํ.
ตํ หุตฺวา สตฺตวินยํ, ปวตฺตึ สาสนสฺส จ;
กาตุํ อิมสฺมึ ทีปสฺมีํ, กรุณา พลโจทิโต.
ตึส ภิกฺขุสหสฺเสหิ, ตาทีหิ ปริวาริโต;
นภสา’คมฺม อฏฺาสิ, นเภ สุมนกูฏเก.
สมฺพุทฺธสฺสา’นุภาเวน, ทุพฺพุฏฺิ สา ขยํ คตา;
สาสนานฺตรธานตฺตา, สุวุฏฺิ จ ตทาอหุ.
ตตฺต ิโต อธิฏฺาสิ, นริสฺสรมุนิสฺสโร;
สพฺเพว อชฺช ปสฺสนฺตุ, วรทีปมฺหิ มานุสา.
อาคนฺตุกามา สพฺเพว, มนุสฺสา มม สนฺติกํ;
อาคจฺฉนฺตุ อกิจฺเฉน, ขิปฺปฺจา’ติ มหามุนิ.
มหาสตฺตํ มุนินฺทํ ตํ, โอภาสนฺตฺจ ปพฺพตํ;
ราชา จ นาครา เจว, ทิสฺวา ขิปฺปมุปาคมุํ.
เทวตาพลิทานตฺถํ ¶ , มนุสฺสา จ ตหึ คตา;
เทวตา อิติ มฺึสุ, สสงฺฆํ โลกนายกํ.
ราชา โส มุนิราชํ ตํ, อติหฏฺโ’ภิวาทิย;
นิมนฺตยิตฺวา ภตฺเตน, อาเนตฺวา ปุรสนฺติกํ.
สสงฺฆสฺส มุนินฺทสฺส, นิสชฺชารห มุตฺตมํ;
รมณียมิทํ านํ, อสมฺพาธนฺติ จินฺติย.
การิเต มณฺฑเป รมฺเม, ปลฺลงฺเกสุ วเรสุ ตํ;
นิสีทาปยิ สมฺพุทฺธํ, สสงฺฆํ อิธ ภูปติ.
นิสินฺนมฺปิ’ธ ปสฺสนฺตา, สสงฺฆํ โลกนายกํ;
ทีเป มนุสฺสา อาเนสุํ, ปณฺณากาเร สมนฺตโต.
อตฺตโน ขชฺชโภชฺเชหิ,
เตหิ เตหา’ภ เตหิ จ;
สนฺตปฺเปสิ สสงฺฆํ ตํ,
ราชา โส โลก นายกํ.
อิเธว ปจฺฉาภตฺตํ ตํ, นิสินฺนสฺส ชินสฺส โส;
มหานามกมุยฺยานํ, ราชา’ทา ทกฺขิณํ วรํ.
อกาลปุปฺผาลงฺกาเร, มหานามวเน ตทา;
ปฏิคฺคหิเต พุทฺเธน, อกมฺปิตฺถ มหามหี.
เอตฺเถว โส นิสีทิตฺวา, ธมฺมํ เทเสสิ นายโก;
ตทา ตึส สหสฺสานิ, ปตฺตา มคฺคผลํ นรา.
ทิวาวิหารํ กตฺวาน, มหานามวเน ชิโน;
สายณฺหสมเย คนฺตฺวา, ปุพฺพโธธิิตํ มหึ.
นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต;
อิติ จินฺเตสิ สมฺพุทฺโธ, หิตตฺถํ ทีปวาสินํ.
อาทาย ทกฺขิณํ สาขํ, มโมทุมฺพรโพธิโต;
อายาตุ กนกทตฺตา, ภิกฺขุนี สหภิกฺขุนี.
ตสฺส ตํ จิตฺตมฺาย, สา เถรี ตทนนฺตรํ;
คเหตฺวา ตตฺถ ราชานํ, อุปสงฺกมฺม ตํ ตรุํ.
เลขํ ¶ ทกฺขิณสาขาย, ทาเปตฺวาน มหิทฺธิกา;
มโนสิลาย ฉินฺนํ ตํ, ิตํ เหมกฏาหเก.
อิทฺธิยา โพธิมาทาย, สปฺจสหภิกฺขุนี;
อิธาคนฺตฺวา มหาราช, เทวตาปริวาริตา.
สสุวณฺณกฏาหํ ตํ, สมฺพุทฺเธน ปสาริเต;
เปสิ ทกฺขิเณ หตฺเถ, ตํ คเหตฺวา ตถาคโต.
ปติฏฺาเปตุํ รฺโ’ทา, สมิทฺธสฺส สตํ ตหึ;
มหานามมฺหิ อุยฺยาเน, ปติฏฺาเปสิ ภูปติ.
ตโต คนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ, สิรีสมาลกุตฺตเร;
ชนสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, นิสินฺโน นาคมาลเก.
ตํ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา, ธมฺมาภิสมโย ตหึ;
วีสติยา สหสฺสานํ, ปาณานํ อาสิ ภูมิป.
ปุพฺพพุทฺธนิสินฺนํ ตํ, านํ คนฺตฺวา ปุรุตฺตรํ;
นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต.
ธมฺมํ เทเสสิ สมฺพุทฺโธ, ปริสาย ตหึ ปน;
ทสปาณสหสฺสานิ, ปตฺตา มคฺคผลํ อหุํ.
กายพนฺธนธาตุํ โส, มนุสฺเสหิ นมสฺสิตุํ;
ทตฺวา สปริวารํ ตํ, เปตฺวา อิธ ภิกฺขุนึ.
สห ภิกฺขุสหสฺเสน, มหาสุมฺมฺจ สาวกํ;
เปตฺวา อิธ สมฺพุทฺโธ, โอรํ รตนมาลโต.
เปตฺวา สุทสฺสเน มาเล, ชนํ สมนุสาสิย;
สสงฺโฆ นภมุคฺคมฺม, ชมฺพุทีปํ ชิโน อคา.
อิมมฺหิ กปฺเป ตติยํ, กสฺสโป โคตฺตโต ชิโน;
อหุ สพฺพวิทู สตฺถา, สพฺพโลกานุกมฺปโก.
มหาเมฆวนํ อาสิ, มหาสาครนามกํ;
วิสาลํ นาม นครํ, ปจฺฉิมาย ทิสาย’หุ.
ชยนฺโต นาม นาเมน, ตตฺถ ราชา ตทา อหุ;
นาเมน มณฺฑทีโปติ, อยํ ทีโป ตทา อหุ.
ตทา ¶ ชยนฺตรฺโ จ, รฺโ กนิฏฺภาตุ จ;
ยุทฺธํ อุปฏฺิตํ อาสิ, ภึสนํ สตฺตหึสนํ.
กสฺสโป โส ทสพโล, เตน ยุทฺเธน ปาณินํ;
มหนฺตํ พฺยสนํ ทิสฺวา, มหาการุณิโก มุนิ.
ตํ หนฺตฺวา สตฺตวินยํ, ปวตฺตึ สาสนสฺส จ;
กาตุํ อิมสฺมึ ทีปสฺมึ, กรุณาพลโจทิโต.
วีสติยา สหสฺเสหิ, ตาทีหิ ปริวาริโต;
นภสา’คมฺม อฏฺาสิ, สุภกูฏมฺหิ ปพฺพเต.
ตตฺริโต อธิฏฺาสิ, นริสฺสร มุนิสฺสโร;
‘‘สพฺเพ มํ อชฺช ปสฺสนฺตุ, มณฺฑทีปมฺหิ มานุสา.
อาคนฺตุกามา สพฺเพว, มานุสา มม สนฺติกํ;
อาคจฺฉนฺตุ อกิจฺเฉน, ขิปฺปฺจา’ติ มหามุนิ.
โอภาสนฺตํ มุนินฺทํ ตํ, โอภาสนฺตฺจ ปพฺพกํ;
ราชา จ นาครา เจว, ทิสฺวา ขิปฺปํ อุปาคมุํ.
อตฺตโน อตฺตโน ปตฺต-วิชยาย ชนา พหู;
เทวตา พลิทานตฺถํ, ตํ ปพฺพตมุปาคตา.
เทวตา อิติ มฺึสุ, สสงฺฆํ โลกนายกํ;
ราชา จ โส กุมาโร จ, ยุทฺธมุชฺฌึสุ วิมฺหิตา.
ราชา โส มุนิราชํ ตํ, อติหฏฺโ’ภิวาทิย;
นิมนฺตยิตฺวา ภตฺเตน, อาเนตฺวา ปุรสนฺติกํ.
สสงฺฆสฺส มุนินฺทสฺส, นิสชฺชารหมุตฺตมํ;
รมณียมิทํ าน-มสมฺพาธนฺติ จินฺติย.
การิเต มณฺฑเป รมฺเม, ปลฺลงฺเกสุ วเรสุ ตํ;
นิสีทาเปสิ สมฺพุทฺธํ, สสงฺฆํ อิธ ภูปติ.
นิสินฺนมฺปิธ ปสฺสนฺตา, สสงฺฆํ โลกนายกํ;
ทีเป มนุสฺสา อาเนสุํ, ปณฺณากาเร สมนฺตโต.
อตฺตโน ขชฺชโภชฺเชหิ, เตหิ เตหา’ภเตหิ จ;
สสนฺตปฺเปสิ สสงฺฆํ ตํ, ราชา โส โลกนายกํ.
อิเธ’ว ปจฺฉาภตฺตํ ตํ, นิสินฺนสฺส ชินสฺส โส;
มหาสาครมุยฺยานํ, ราชา’ทา ทกฺขิณํ วรํ.
อกาลปุปฺผลงฺกาเร ¶ , มหาสาครกานเน;
ปฏิคฺคหิเต พุทฺเธน, อกมฺปิตฺถ มหามหี.
เอตฺเถว โส นิสีทิตฺวา, ธมฺมํ เทเสสิ นายโก;
ตทา วีสํ สหสฺสานิ, โสตาปตฺติผลํ นรา.
ทิวา วิหารํ กตฺวาน, มหาสาครกานเน;
สายนฺเห สุคโต คนฺตฺวา, ปุพฺพโพธิฏฺิตํ มหึ.
นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต;
อิติ จินฺเตสิ สมฺพุทฺโธ, หิตตฺถํ ทีปวาสินํ.
อาทาย ทกฺขิณํ สาขํ, มม นิคฺโรธโพธิโต;
สุธมฺมา ภิกฺขุนี เอตุ, อิทานิ สหภิกฺขุนี.
ตสฺส ตํ จิตฺตมฺาย, สา เถรี ตทนนฺตรํ;
คเหตฺวา ตตฺถ ราชานํ, อุปสงฺกมฺม ตํ ตรุํ.
เลขํ ทกฺขิณสาขาย, ทาเปตฺวาน มหิทฺธิกา;
มโนสิลาย ฉินฺนํ ตํ, ิตํ เหมกฏายเก.
อิทฺธิยา โพธิมาทาย, สปฺจสตภิกฺขุนี;
อิธาเนตฺวา มหาราช, เทวตาปริวาริตา.
สสุวณฺณกฏาหํ ตํ, สมฺพุทฺเธน ปสาริเต;
เปสิ ทกฺขิเณ หตฺเถ, ตํ คเหตฺวา ตถาคโต.
ปติฏฺาเปตุํ รฺโ’ทา, ชยนฺตสฺส สตํ ตหึ;
มหาสาครมุยฺยาเน, ปติฏฺาเปสิ ภูปติ.
ตโต คนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ, นาคมาฬกอุตฺตเร;
ธนสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, นิสินฺโน’โสกมาฬเก.
ตํ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา, ธมฺมาภิสมโย ตหึ;
อหุ ปาณสหสฺสานํ, จตุนฺนํ มนุชาธิป.
ปุพฺพพุทฺธนิสิตํ ตํ, านํ คนฺตฺวา ปุนุตฺตรํ;
นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต.
ธมฺมํ เทเสสิ สมฺพุทฺโธ, ปริสาย ตหึ ปน;
ทสปาณสหสฺสานิ, ปตฺตมคฺคผลาน’หุํ.
ชลสาฏิกธาตุํ ¶ โส, มนสฺเสหิ นมสฺสิตุํ;
ทตฺวา สปริวารํ ตํ; เปตฺวา อิธ ภิกฺขุนี.
สห ภิกฺขุสหสฺเสน, สพฺพนนฺทิฺจ สาวกํ;
เปตฺวา นทีโต โอรํ, โส สุทสฺสนมาฬโต.
โสมนสฺเส มาฬกสฺมึ, ชนํ สมนุสาสิย;
สงฺเฆน นภมุคฺคนฺตฺวา, ชมฺพุทีปํ ชิโน อคา.
อหุ อิมสฺมึ กปฺปสฺมึ, จตุตฺถํ โคตโม ชิโน;
สพฺพธมฺมวิทู สตฺถา, สพฺพโลกานุกมฺปโก.
ปมํ โส อิธาคนฺตฺวา, ยกฺขนิทฺธมนํ อกา;
ทุติยํ ปุนราคมฺม, นาคานํ ทมนํ อกา.
กลฺยาณิยํ มณิอกฺขิ นาเคนา’ภินิมนฺติโต;
ตติยํ ปุนราคมฺม, สสงฺโฆ ตตฺถ ภฺุชิย.
ปุพฺพโพธิิตานํ, ถูปานมิทมฺปิ จ;
ปริโภคธาตุานฺจ, นิสชฺชาโย’ปภฺุชิย.
ปุพฺพพุทฺธิตฏฺานา, โอรํ คนฺตฺวา มหามุนิ;
ลํกาทีเป โลกทีโป, มนุสฺสาภาวโต ตทา.
ทีปฏฺํ เทวสงฺฆฺจ, นาเค สมนุสาสิย;
สสงฺโฆ นภมุคฺคนฺตฺวา, ชมฺพุทีปํ ชิโน อคา.
เอวํ านมิทํ ราช, จตุพุทฺธนิเสวิตํ;
ตสฺมึ าเน มหาราช, ถูโป เหสฺสติ’นาคเต.
พุทฺธสารีรธาตูนํ, โทณธาตุนิธานวา;
วีสํหตฺถสตํ อุจฺโจ, เหมมาลี’ติ วิสฺสุโต.
อหเมว กาเรสฺสามิ, อิจฺฉาห ปุถวิสฺสโร;
อิธ อฺานิ กิจฺจานิ, พหูนิ ตว ภูมิป.
ตานิ กาเรหิ นตฺตาเต, กาเรสฺสติ อิมํ ปน;
มหานาคสฺส เต ภาตุ, อุปราชสฺส อตฺรโช.
โส ยฏฺาลยติสฺโสติ, ราชา เหสฺสต’นาคเต;
ราชา โคฏฺาภโย นาม, ตสฺส ปุตฺโต ภวิสฺสติ.
ตสฺส ¶ ปุตฺโต กากวณฺณ-ติสฺโส นาม ภวิสฺสติ;
ตสฺส รฺโ สุโต ราช, มหาราชา ภวิสฺสติ.
ทุฏฺคามณิสทฺเทน, ปากโฏ’ภยนามโก;
กาเรสฺสตี’ธ ถูปํ โส, มหา เตชิทฺธิวิกฺกโม.
อิจฺจาห เถโร เถรสฺส, วจเน เน’ตฺถ ภูปติ;
อุสฺสาเปสิ สิลาถมฺภํ, ตํ ปวตฺตึ ลิขาปิย.
รมฺมํ มหาเมฆวนํ, ติสฺสารามํ มหามหี;
มหามหินฺทเถโร โส, ปฏิคฺคยฺห มหิทฺธิโก.
อกมฺโป กมฺปยิตฺวาน, มหึ าเนสุ อฏฺสุ;
ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวาน, นครํ สาครูปมํ.
รฺโ ฆเร ภตฺตกิจฺจํ, กตฺวา นิกฺขมฺม มนฺทิรํ;
นิสชฺช นนฺทนวเน, อคฺคิกฺขนฺโธปมํ ตหึ.
สุตฺตํ ชนสฺส เทเสตฺวา, สหสฺสํ มานุเส ตหึ;
ปาปยิตฺวา มคฺคผลํ, มหาเมฆวเน วสิ.
ตติเย ทิวเส เถโร, ราชเคหมฺหิ ภฺุชิย;
นิสชฺช นนฺทนวเน, เทสิยา’สิวิโสปมํ.
ปาปยิตฺวา’ภิสมยํ, สหสฺสปุริเส ตโต;
ติสฺสารามํ อคา เถโร, ราชา จ สุตเทสโน.
เถรํ อุปนิสีทิตฺวา, โส ปุจฺฉิ ชินสาสนํ;
ปติฏฺิตนฺนุ ภนฺเต’ติ, น ตาว มนุชา’ธิป.
อุโปสถาทิกมฺมตฺถํ, ชินา’ณาย ชนาธิป;
สีมาย อิธ พทฺธาย, ปติฏฺิสฺสติ สาสนํ.
อิจฺจ’พฺรวิ มหาเถโร, ตํ ราชา อิทมพฺรวิ;
สมฺพุทฺธา’ณาย อนฺโตหํ, วสฺสิสฺสามิ ชุตินฺธร.
ตสฺมา กตฺวา ปุรํ อนฺโต-สีมํ พนฺธถ สชฺชุกํ;
อิจฺจา’พฺรวิ มหาราชา, เถโร ตํ อิธมพฺรวิ.
เอวํ สติ ตุวํเยว, ปชาน ปุถวิสฺสร;
สีมาย คมนฏฺานํ, พนฺธิสฺสาม มยํ หิตํ.
‘‘สาธู’’ติ ¶ วตฺวา ภูมินฺโท, เทวินฺโท วิย นนฺทนา;
มหาเมฆวนารมฺมา, ปาวิสิ มนฺทิรํ สกํ.
จตุตฺเถ ทิวเส เถโร, รฺโ เคหมฺหิ ภฺุชิย;
นิสชฺช นนฺทนวเน, เทเสส’นมนคฺคิยํ.
ปาเยตฺวา’มตปานํ โส, สหสฺสปุริเส ตหึ;
มหาเมฆวนารามํ, มหาเถโร อุปาคมิ.
ปาโต เภรึ จราเปตฺวา, มณฺฑยิตฺวา ปุรํ วรํ;
วิหารคามิมคฺคฺจ, วิหารฺจ สมนฺตโต.
รเถสโภ รถฏฺโ โส, สพฺพาลงฺการภูสิโต;
สหามจฺโจ สโหโรโธ, สโยคฺคพลวาหโน.
มหตา ปริวาเรน, สการามมุปาคมิ;
ตตฺถ เถเร อุปคนฺตฺวา, วนฺทิตฺวา วนฺทนารเห.
สห เถเรหิ คนฺตฺวาน, นทิโย’ปริติตฺถกํ;
ตโต กสนฺโต อคมิ, เหมนงฺคลมาทิย.
มหาปทุโม กฺุชโร จ, อุโภ นาคา สุมงฺคลา;
สุวณฺณนงฺคเล ยุตฺตา, ปเม กุนฺตมาฬเก.
จตุรงฺคมหา เสโน, สห เถเรหิ ขตฺติโย;
คเหตฺวา นงฺคลํ สีตํ, ทสฺสยิตฺวา อรินฺทโม.
สมลงฺกตํ ปุณฺณฆฏํ, นานาราคํ ธชํ สุภํ;
ปาตึ จนฺทนจุณฺณฺจ, โสณฺณรชต ทณฺฑกํ.
อาทาสํ ปุปฺผภริตํ, สมุคฺคํ กุสุมคฺฆิยํ;
โตรณกทลีฉตฺตาทึ, คหิติตฺถิ ปริวาริโต.
นานาตุริย สงฺฆุฏฺโ, พโลฆ ปริวาริโต;
ถุติมงฺคลคีเตหิ, ปูรยนฺโต จตุทฺทิสํ.
สาธุการ นินาเทติ, เจลุกฺเขปสเตหิ จ;
มหตา ฉณปุชาย, กสนฺโต ภูมิโป อคา.
วิหารฺจ ปุรฺเจว, กุรุมาโน ปทกฺขิณํ;
สีมาย คมนานํ, นทึ ปตฺวา สมาปยิ.
เกนเกน นิมิตฺเตน, สีมา เอตฺถ คตาติ เจ;
เอวํ สีมาคตานํ, อิจฺฉมานา นิโพธถ.
นชฺชาปาสาณติตฺถมฺหิ ¶ , ปาสาเณ กุฑฺฑวาฏกํ;
ตโต กุมฺพลวาฏํ ตํ, มหานิปํ ตโต อคา.
ตโต กุกุธปาฬิงฺโค, มหาองฺคณโค ตโต;
ตโต ขุชฺชมธุลฺจ, มรุตฺตโปกฺขรณึตโต.
วิชยาราม อุยฺยาเน, อุตฺตรทฺวารโกฏฺ โค;
คชกุมฺภก ปาสาณํ, ถุสวฏฺิก มชฺฌโค.
อภเย พลากปาสาณํ, มหาสุสาน มชฺฌโค;
ทีฆปาสาณกํ คนฺตฺวา, กมฺมารเทว คามโต.
นิคฺโรธ มงฺคณํ คนฺตฺวา, หิยคลฺลสมีปเก;
ทิยาวสพฺราหฺมณสฺส, เทโวกํ ปุพฺพทกฺขิณํ.
ตโต เตลุมปาลิงฺโค,
ตโต ตาลจตุกฺกโค;
อสฺสมณฺฑลวาเมน,
ทฺเว กทมฺพา อชายิสุํ.
ตโต มรุมฺพติตฺตงฺโค, ตโต อุทฺธํ นิทึ อคา;
ปม เจติย ปาจิเน, ทฺเว กทมฺพา อชายิสุํ.
เสนินฺทคุตฺตรชฺชมฺหิ, ทมิฬา ทกสุทฺธิกา;
นทึ ทูรนฺติ พนฺธิตฺวา, นคราสนฺนมกํสุ ตํ.
ชีว มานกทมฺพฺจ, อนฺโตสีมคตํ อหุ;
มตก ทมฺพตีเรน, สีมาอุทฺทกทมฺพคา.
สีหสินา นติตฺเถน, อุคฺคนฺตฺวา ตีรโต วชํ;
ปาสาณติตฺถํ คนฺตฺวาน, นิมิตฺตํ ฆฏฺฏยิ อิสิ.
นิมิตฺเตตุ ปเน’ตสฺมึ, ฆฏฺฏิเต เทวมานุสา;
สาธุการํ ปวตฺเตสุํ, สาสนํ สุปฺปติฏฺิตํ.
รฺโ ทินฺนาย สีตาย, นิมิตฺเต ปริกิตฺตยิ;
ทฺวตฺตึสมาฬกตฺถฺจ, ถูปารามตฺถเมว จ.
นิมิตฺเต กิตฺตยิตฺวาน, มหาเถโร มหามติ;
สีมนฺตรนิมิตฺเต จ, กิตฺตยิตฺวา ยถาวิธึ.
อพนฺธี ¶ สพฺพา สีมาโย, ตสฺมึเยว ทิเนวสี;
มหามหี อกมฺปิตฺถ, สีมาพนฺเธ สมาปิเต.
ปฺจเม ทิวเส เถโร, รฺโ เคหมฺหิ ภฺุชิย;
นิสชฺช นนฺทนวเน, สุตฺตนฺตํ ขชฺชนียกํ.
มหาชนสฺส เทเสตฺวา, สหสฺสํ มานุเส ตหึ;
ปาเยตฺวา อมตํ ปานํ, มหาเมฆวเน วสี.
ฉฏฺเปิ ทิวเส เถโร, รฺโเคหมฺหิ ภฺุชิย;
นิสชฺช นนฺทนวเน, สุตฺต โคมย ปิณฺฑิกํ.
เทสยิตฺวา เทสนฺู, มหสฺสํเยว มานุเส;
ปาปยิตฺวา’ภิสมยํ, มหา เมฆวเน วสี.
สตฺตเมปิ ทิเน เถโร, ราชเคหมฺหิ ภฺุชิย;
นิสชฺช นนฺทนวเน, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนํ.
สุตฺตนฺตํ เทสยิตฺวาน, สหสฺสํเยว มานุเส;
ปาปยิตฺวา’ภิสมยํ, มหา เมฆวเน วสิ.
เอวฺหิ อฏฺ นวม-สหสฺสานิ ชุตินฺธโร;
การยิตฺวา’ภิสมยํ, ทิวเสเหว สตฺตติ.
ตํ มหานนฺทนวนํ, วุจฺจเต เตน ตาทินา;
สาสนโชติตฏฺาน-มีติ โชติวนํ อิติ.
ติสฺสรามมฺหิ กาเรสิ,
ราชา เถรสฺส อาทิโต;
ปาสาทํ สีฆมุกฺกาย,
สุกฺขา เปตฺวาน มตฺติกา.
ปาสาโท กาฬกาภาโส,
อาสิ โส เตน ตํ ตหึ;
กาฬปาสาท ปริเวณ-มีติ สงฺขมุปาคตํ.
ตโต มหาโพธิฆรํ, โลหปาสาท เมว จ;
สลากคฺคฺจ กาเรสิ, ภตฺตสาลฺจ สาธุกํ.
พหูนิ ¶ ปริเวณานิ, สาธุ โปกฺขรณีปิ จ;
รตฺติาน ทิวาาน-ปภุตีนิ จ การยิ.
ตสฺส นหานปาปสฺส, นฺหานโปกฺขรณีตเฏ;
สุนหาตปริเวณนฺติ, ปริเวณํ ปวุจฺจติ.
ตสฺส จงฺกมิตาเน, ทีป ทีปสฺส สาธุโน;
วุจฺจเต ปริเวณํ ตํ, ทีฆจงฺกมนํ อิติ.
อคฺคผลสมาปตฺตึ, สมาปชฺช ยหึ ตุโส;
ผลคฺค ปริเวณนฺติ, เอตํ เตน ปวุจฺจติ.
อปสฺสิย อปสฺเสนํ, เถโร ตตฺถ นิสีทิโส;
เถรา ปสฺสย ปริเวณํ, เอตํ เตน ปวุจฺจติ.
พหู มรุคณา ยตฺถ, อุปาสึสุ อุปจฺจตํ;
เตเนว ตํ มรุคณ-ปริเวณนฺติ วุจฺจติ.
เสนาปติตสฺส รฺโ, เถรสฺส ทีฆสนฺทโก;
กาเรสิ จูฬปาสาทํ, มหาถมฺเภหิ อฏฺหิ.
ทีฆสนฺท เสนาปติ-ปริเวณนฺติ ตํ ตหึ;
วุจฺจเต ปริเวณํ ตํ, ปมุขํ ปมุขากรํ.
เทวานํปิยวจโน’ปคุฬนาโม,
ลํกายํ ปมมิมํ มหาวิหารํ;
ราชา โส สุมติมหามหินฺทเถรํ,
อาคมฺมา มลมติเมตฺถการยิตฺถาติ.
สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
มหาวิหารปฏิคฺคหโก นาม
ปนฺนรสโม ปริจฺเฉโท.