📜
เอกูนวีสติม ปริจฺเฉท
โพธิ อาคมโน
มหาโพธิรกฺขณตฺถํ ¶ , อฏฺารส รเถ สโภ;
เทวกุลานิ ทตฺวาน, อฏฺามจฺจา กุลานิ จ.
อฏฺ พฺราหฺมณกุลานิ, อฏฺ วสฺสกุลานิ จ;
โคปกานํ ตรจฺฉานํ, กุลิงฺคานํ กุลานิ จ.
ตเถว เปสการานํ, กุมฺภการานเมว จ;
สพฺเพ สฺจาปิ เสนีนํ, นาคยกฺขานเมว จ.
เหมสชฺชุฆเฏเจว, ทตฺวา อฏฺฏฺ มานโท;
อาโรเปตฺวา มหาโพธึ, นาวํ คงฺคาย ภูสิตํ.
สงฺฆมิตฺต มหาเถรี, สเห กทส ภิกฺขุนึ;
ตเถวา’โรปยิตฺวาน, อริฏฺปมุเขปิ จ.
นครา นิกฺขมิตฺวาน, วิฺชาฏวิมติจฺจโส;
ตามลิตฺถึ อนุปฺปตฺโต, สตฺตาเหเน’ว ภูปติ.
อจฺจุฬา ราหิ ปูชายิ, เทวานาคานราปิ จ;
มหาโพธึ ปูชยนฺตา, สตฺตาเหน’วุปาคมุํ.
มหาสมุทฺทตีรมฺหิ, มหาโพธึ มหีปติ;
ปาเปตฺวาน ปูเชสิ, มหารชฺเชน โส ปุน.
มหาโพธึ มหารชฺเช, อภิสิฺจียกามโท;
อคฺคสิร สุกฺกปกฺเข, ทิเน ปาฏิปเท ตโต.
อุจฺจาเรตุํ มหาโพธึ, เตหิเยว’ฏฺ อฏฺหิ;
สาลมูลมฺหิ ทินฺเนหิ, ธาตุคฺคตกุเลหิ โส.
อุกฺขิปิตฺวา มหาโพธึ, คลมตฺตํ ชลํ ตหึ;
โอคาเหตฺวา สนาวาย, ปติฏฺาปยิ สาธุกํ.
นาวํ ¶ อาโรปยิตฺวา ตํ, มหาเถรึ สเถริกํ;
มหาริฏฺํ มหามจฺจํ, อิทํ วจนมพฺรวิ.
‘‘อหํ รชฺเชน ติกฺขตฺตุํ, มหาโพธิมปูชยึ;
เอว เมวา’ภิ ปูเชตุ, ราชา รชฺเชน เม สขา’’.
อิทํ วตฺวา มหาราชา, ตีเร ปฺชลิโก ิโต;
คจฺฉมานํ มหาโพธึ, ปสฺสํ อสฺสูนิวตฺตยิ.
มหาโพธิ วิโยเคน,
ธมฺมา โสโก สโสกวา;
กนฺนิตฺวา ปริเทวิตฺวา,
อคมาสิ สกํ ปุรํ.
มหาโพธิ สมารุฬฺหา, นาวาปกฺขนฺธี โตยธึ;
สมนฺตา โยชเน วิจี, สนฺนิสีทิ มหณฺณเว.
ปุปฺผึสุ ปฺจวณฺณานิ, ปทุมานิ สมนฺตโต;
อนฺตลิกฺเข ปวชฺชึสุ, อเนก ตูริยานิ จ.
เทวตาหิ อเนกาหิ, ปูชา’เนกา ปวตฺติตา;
คเหตฺุจ มหาโพธิ, นาคา’กาสุํ วิกุพฺพนํ.
สงฺฆมิตฺตา มหาเถริ, อภิฺาพลปารคา;
สุปณฺณรูปา หุตฺวาน, เต ตาเสสิ มโหรเค.
เต ตาสิตา มหาเถรึ, ยาจิตฺวาน มโหรคา;
นยิตฺวาน มหาเพมธึ, ภุชงฺคภวนํ ตโต.
สตฺตาหํ นาครชฺเชน, ปูชาหิ วิวิธาหิ จ;
ปูชยิตฺวาน อาเนตฺวา, นาวายํ ปยึสุ เต.
ตทเหว มหาโพธิ, ชมฺพุโกลมิธคมา;
เทวานํปิยติสฺโส ตุ, ราชา โลกหิเต รโต.
สุมนา สามเณรมฺหา, ปุพฺเพ สุตตทาคโม;
มคฺคสิราทิทินโฆ, ปภุติ วจสาทโร.
อุตฺตรทฺวารโต ¶ ยาว, ชมฺพุโกลํ มหาปถํ;
วิภูสยิตฺวา สกลํ, มหาโพธิคตาสโย.
สมุทฺทาสนสาลาย, าเน ตฺวา มหณฺณเว;
อาคจฺฉนฺตํ มหาโพธึ, มหาเถริทฺธิยา’ทฺทส.
ตสฺมึาเน กตา สาลา, ปกา เสตุํ ตมพฺภุตํ;
สมุทฺทาสนสาลาติ, นาเมนา‘สิ’ธ ปากฏา.
มหาเถรานุภาเวน, สทฺธึ เถเรหิ เตหิ จ;
ตทเหว’คมา ราชา, ชมฺพุโกลํ ส เสนโก.
มหาโพธา คเมปีติ-เวเคนุ’นฺโน อุทานยํ;
คลปฺปมาณํ สลิลํ, วิคาเหตฺวา สุวิคฺคโห.
มหาโพธึ โสฬสหิ, กุเลหิ สห มุทฺธนา;
อาทาโย’โรปยิตฺวาน, เวลายํ มณฺฑเป สุเภ.
ปยิตฺวาน ลํกินฺโท, ลํการชฺเชน ปูชยิ;
โสฬสนฺนํ สมปฺเปตฺวา, กุลานํ รชฺชมตฺตโน.
สยํ โทวาริกาเน, ตฺวาน ทิวเส ตโย;
ตตฺเถว ปูชํ กาเรสิ, วิวิธํ มนุชาธิโป.
มหาโพธึ ทสมิยํ, อาโรเปตฺวา รเถสุเภ;
อานยนฺโต มนุสฺสินฺโท, ทุมินฺทํ ตํ ปาปยิ.
ปาจินสฺส วิหารสฺส, าเน านวิจกฺขโณ;
ปาตราสํ ปวตฺเตสิ, สสงฺฆสฺส ชนสฺส โส.
มหามหินฺทเถเร’ตฺถ, กตํ ทสพเลน ตํ;
กเถสิ นาคทมนํ, รฺโ ตสฺส อเสสโต.
เถรสฺส สุตฺวา กาเรตฺวา, สฺาณานิ ตหึ ตหึ;
ปริภุตฺเตสุ าเนสุ, นิสชฺชาทีหิ สตฺถุนา.
ติวกฺกสฺส พฺราหฺมณสฺส, คามทฺวาเร จ ภูปติ;
ปาเปตฺวา มหาโพธึ, าเนสุ เตสุ เตสุ จ.
สุทฺธวาลุก สนฺถาเร, นานาปุปฺผสมากุเล;
ปคฺคหิตธเช มคฺเค, ปุปฺผคฺฆิกวิภูสิเต.
มหาโพธึ ¶ ปูชยนฺโต, รตฺตินฺทิว มตนฺทิโต;
อานยิตฺวา จุทฺทสิยํ, อนุราธ ปุรนฺติกํ.
วฑฺฒมานกจฺฉายาย, ปุรํ สาธุ วิภูสิตํ;
อุตฺตเรน จ ทฺวาเรน, ปูชยนฺโต ปเวสิย.
ทกฺขิเณน จ ทฺวาเรน, นิกฺขมิตฺวา ปเวสิย;
มหา เมฆวนารามํ, จตุพุทฺธนิเสวิตํ.
สุมนสฺเสว วจสา, ปเทสํ สาธุสงฺขตํ;
ปุพฺพโพธิิตฏฺานํ, อุปเนตฺวา มโนรมํ.
กุเลหิ โส โสฬสหิ, ราชา ลงฺการธาริหิ;
โอโรเปตฺวา มหาโพธึ, ปติฏฺา เปตุ โมสฺสชฺชิ.
หตฺถโต มุตฺตมตฺตสา, อสีติรตนํ นภํ;
อุคฺคนฺตฺวาน ิตา มฺุจิ, ฉพฺพณฺณา รสฺมิโย สุภา.
ทีเป ปตฺถริยา’หจฺจ, พฺรหฺมโลกํ ิตา อหุ;
สูริยตฺถงฺคมนายาว, รสฺมิโย ตา มโนรมา.
ปุริสา ทสสหสฺสานิ, ปสนฺนา ปาฏิหาริเย;
วิปสฺสิตฺวานา’รหตฺถํ, ปตฺวาน อิธ ปพฺพชุํ.
โอโรหิตฺวา มหาโพธิ, สูริยตฺถงฺคเม ตโต;
โรหิณิยา ปติฏฺาสิ, มหิยํ กมฺปิ เมทินี.
มูลานิ ตานิ อุคฺคนฺตฺวา, กฏาหมุขวฏฺฏิโต;
วินนฺธนฺตา กฏาหํ ตํ, โอตรึสุ มหีตลํ.
ปติฏฺิตํ มหาโพธึ, ชนา สพฺเพ สมคตา;
คนฺธมาลาทิ ปูชาหิ, ปูชยึสุ สมนฺตโต.
มหาเมโฆ ปวสฺสิตฺถ, หิมคพฺภา สมนฺตโต;
มหาโพธึ ฉาทยึสุ, สีตลานิ ฆนานิ จ.
สตฺตาหานิ มหาโพธึ, ตหึเยว อทสฺสนา;
หิมคพฺเภ สนฺนิสีทิ, ปสาทชนนี ชเน.
สตฺตาหา ติกฺกเม เมฆา, สพฺเพ อปคมึสุ เต;
มหาโพธิ จ ทิสฺสิตฺถ, ฉพฺพณฺณา รํสิโยปิ จ.
มหามหินฺทตฺเถโรจ, สงฺฆมิตฺตา จ ภิกฺขุนี;
ตตฺถา’คฺฉุํสปริสา, ราชา สปริโสปิ จ.
ขตฺติยา ¶ กาชรคฺคาเม, จนฺทนคฺคาม ขตฺติยา;
ติวกฺก พฺราหฺมโณ เจว, ทีปวาสี ชนาปิ จ.
เทวานุภาเวนา’คฺฉุํ, มหาโพธิ มหุสฺสุกฺกา;
มหาสมาคเม ตสฺมึ, ปาฏิหาริยวิมฺหิเต.
ปกฺกํ ปาจินสาขาย, เปกฺขตํ ปกฺก’มกฺขตํ;
เถโร ปตนฺตมาทาย, โรเปตุํ ราชิโน อทา.
ปํสูนํ คนฺธมิสฺสานํ, ปุณฺเณ โสณฺณ กฏาหเก;
มหาสนสฺส าเน ตํ, ปิตํ โรป’ยิสฺสโร.
เปกฺขตํเยว สพฺเพสํ, อุคฺคนฺตฺวา อฏฺ องฺกุรา;
ชายึสุ โพธิตรุณา, อฏฺํสุ จตุหตฺถกา.
ราชา เต โพธิตรุเณ, ทิสฺวา วิมฺหิตมานโส;
เสตจฺฉตฺเตน ปูเชสิ, อภิเสกมทาสิ จ.
ปติฏฺาเปสิ อฏฺนฺนํ, ชมฺพุโกลมฺหิ ปฏฺฏเน;
มหาโพธิ ิต าเน, นาวาโย โรหเน ตทา.
ติวกฺกพฺราหฺมณคาเม, ถูปาราเม ตเถว จ;
อิสฺสรสมณาราเม, ปเม เจติยงฺคเณ.
เจติย ปพฺพตา ราเม, ตถา กาชรคามเก;
จนฺทนคามเก จาติ, เอเกกํ โพธิลฏฺิกํ.
เสสา จตุปกฺกชาตา, ทฺวตฺตึส โพธิลฏฺิโย;
สมนฺตา โยชนาเน, วิหาเรสุ ตหึ ตหึ.
ทีปาวาสี ชนสฺเสว, หิตตฺถาย ปติฏฺิเต;
มหาโพธิ ทุมินฺทมฺหิ, สมฺมาสมฺพุทฺธ เตชสา.
อนุลาสาส ปริสา, สงฺฆมิตฺตาย เถริยา;
สนฺติเก ปพฺพชิตฺวาน, อรหตฺตมปาปุณิ.
อริฏฺโ โส ปฺจสต-ปริวาโร จ ขตฺติโย;
เถรนฺติเก ปพฺพชิตฺวา, อรหตฺตมปาปุณิ.
ยานิ เสฏฺิกุลาน’ฏฺ-มหาโพธิมิธาหรุํ;
โพธาหรกุลานีติ, ตานิ เตน ปวุจฺจเร.
อุปาสิกา วิหาโรติ, าเต ภิกฺขุนุปสฺสเย;
สสงฺฆา สงฺฆมิตฺตา สา, มหาเถรี ตหึ วสิ.
อคารตฺตยปาโมกฺเข ¶ , อคาเร ตตฺถ การยิ;
ทฺวาทส เตสุ เอกสฺมึ, มหาคาเร ปาปยิ.
มหาโพธิสเมตาย, นาวาย กูปยฏฺิกํ;
เอกสฺมึ ปิย เมกสฺมึ, อริตฺตํ เตหิ เตวิทุํ.
ชาเต อฺนิกาเยปิ, อคารา ทฺวาทสาปิ เต;
หตฺถาฬก ภิกฺขุนีหิ, วฬฺชยึสุ สพฺพทา.
รฺโ มงฺคลหตฺถิ โส, วิจรนฺโต ยถาสุขํ;
ปุรสฺส เอกปสฺสมฺหิ, กนฺทรนฺตมฺหิ สีตเล.
กทมฺพปุปฺผคุมฺพนฺเต, อฏฺาสิ โคจรํ จรํ;
หตฺถึ ตตฺถรตํ ตฺวา, อกํสุ ตตฺถ อาฬฺหกํ.
อเถก ทิวสํ หตฺถี, นคณฺหิ กพฬานิ โส;
ทีปปฺปสาทกํ เถรํ, ราชา โส ปุจฺฉิตํ มตํ.
กทมฺพปุปฺผคุมฺพสฺมึ, ถูปสฺส กรณํ กรี;
อิจฺฉตีติ มหาเถโร, มหาราชสฺส อพฺรวิ.
สธาตุกํ ตตฺถ ถูปํ, ถูปสฺส ฆรเมว จ;
ขิปฺปํ ราชา อกาเรสิ, นิจฺจํ ชนหิเตรโต.
สงฺฆมิตฺตา มหาเถรี, สฺุาคาราภิลาสินี;
อากิณฺณตฺตา วิหารสฺส, วุสฺสมานสฺส ตสฺส สา.
วุทฺธตฺถินี สาสนสฺส, ภิกฺขุนีนํ หิตาย จ;
ภิกฺขุนุปสฺสยํ อฺํ, อิจฺฉมานา วิจกฺขณา.
คนฺตฺวา เจติยเคหํ ตํ, ปวิเวกสุขํ ภุสํ;
ทิวาวิหารํ กปฺเปสิ, วิหารกุสลา’มลา.
เถริยา วนฺทนตฺถาย, ราชา ภิกฺขุนุปสฺสยํ;
คนฺตฺวา ตตฺถ คตํ สุตฺวา, คนฺตฺวาน ตตฺถ วนฺทิย.
สมฺโมทิตฺวา ตาย สทฺธึ, ตตฺถาคมนการณํ;
ตสฺสา ตฺวา อธิปฺปายํ, อธิปฺปาย วิทู วิทู.
สมนฺตา ถูปเคหสฺส, รมฺมํ ภิกฺขุนุปสฺสยํ;
เทวานํปิยติสฺโส โส, มหาราชา อการยิ.
หตฺถาฬฺหกสมีปมฺหิ ¶ , กโต ภิกฺขุนุปสฺสโย;
หตฺถาฬฺหกวิหาโรติ, วิสฺสุโต อาสิ เตน โส.
สุมิตฺตา สงฺฆมิตฺตา สา, มหาเถรี มหามตี;
ตสฺมิฺหิ วาสํ กปฺเปสิ, รมฺเม ภิกฺขุนุปสฺสเย.
เอวํ ลํกา โลกหิตํ สาสนวุทฺธึ;
สํโสเธนฺโต เอส มหาโพธิ ทุมินฺโท;
ลํกาทีเป รมฺเม มหาเมฆวนสฺมึ,
อฏฺา สีฆํ กาลมเนกพฺภูตยุตฺโตติ.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
โพธิอาคมโน นาม
เอกูนวีสติโม ปริจฺเฉโท.