📜
วีสติม ปริจฺเฉท
เถรปรินิพฺพานํ
อฏฺารสมฺหิ วสฺสมฺหิ, ธมฺมาโสกสฺส ราชิโน;
มหาเมฆวนาราเม, มหาโพธิ ปติฏฺติ.
ตโต ทฺวาทสเม วสฺเส, มเหสี ตสฺส ราชิโน;
ปิยา อสนฺธีมิตฺตา สา, มตา สมฺพุทฺธมามกา.
ตโต จตุตฺเถ วสฺสมฺหิ, ธมฺมาโสโก มหีปติ;
ติสฺสรกฺข มเหสิตฺเต, เปสิ วิสมาสยํ.
ตโต ตุ ตติเย วสฺเส, สาพาลา รูปมานินี;
‘‘มยาปิ จ อยํ ราชา, มหาโพธึ ม มายติ’’.
อิติ โกธวสํ คนฺตฺวา, อตฺตโน’นตฺถ การิกา;
มณฺฑุกณฺฏกโยเคน, มหาโพธิ มฆา ตยิ.
ตโต ¶ จ ตุตฺเถวสฺสมฺหิ, ธมฺมา โสโก มหายโส;
อนิจฺจ ตาว สํปตฺโต, สตฺตตึสสมา อิเม.
เทวานํ ปิยติสฺโส ตุ, ราชา ธมฺมคุเณ รโต;
มหาวิหาเร นวกมฺมํ, ตถา เจติยปพฺพเต.
ถูปาราเม นวกมฺมํ, นิฏฺาเปตฺวา ยถารหํ;
ทีปปฺปสาทกํ เถรํ, ปุจฺฉิ ปุจฺฉิตโกวิทํ.
การาเปสฺสมหํ ภนฺเต, วิหาเรสุ พหู อิธ;
ปติฏฺาเปตุํ ถูเปสุ, กถํ ลจฺฉาม ธาตุโย.
สมฺพุทฺธปตฺตํ ปูเรตฺวา, สุมเนนา’หฏา อิธ;
เจติยปพฺพเต ราช, ปิตา อตฺถิ ธาตุโย.
หตฺถิกฺขนฺเธ เปตฺวา ตา, ธาตุโย อิธ อาหร;
อิติ วุตฺโต สเถเรน, ตถา อาหริ ธาตุโย.
วิหาเร การยิตฺวาน, าเน โยชนโยชเน;
ธาตุโย ตตฺถ ถูเปสุ, นิธาเปสิ ยถารหํ.
สมฺพุทฺธภุตฺตปตฺตํ ตุ, ราชวตฺถุฆเร สุเภ;
ปยิตฺวาน ปูเชสิ, นานาปูชาหิ สพฺพทา.
ปฺจสเตหิ’สฺสเรติ, มหาเถรสฺส สนฺติเก;
ปพฺพชฺชวสิตาเน, อิสฺสรสมณโก อหุ.
ปฺจสเตหิ วสฺเสหิ, มหาเถรสฺส สนฺติเก;
ปพฺพชฺชวสิตาเน, ตถา วสฺสคิริ อหุ.
ยา ยา มหามหินฺเทน, เถเรน วสิตา คุหา;
สปพฺพตวิหาเรสุ, สา มหินฺทคุหา อหุ.
มหาวิหารํ ปมํ, ทุติยํ เจติยวฺหยํ;
ถูปารามํ ตุ ตติยํ, ถูปปุพฺพงฺคมํ สุภํ.
จตุตฺถํ ตุ มหาโพธิ-ปติฏฺาปนเมว จ;
ถูปานียภูตสฺส, ปฺจมํ ปน สาธุกํ.
มหาเจติยานมฺหิ, สิลาถูปสฺส จารุโน;
สมฺพุทฺธคีวาธาตุสฺส, ปติฏฺาปนเมว จ.
อิสฺสรสมณํ ¶ ฉฏฺํ, ติสฺสวาปินฺตุสตฺตมํ;
อฏฺมํ ปมํ ถูปํ, นวมํ วสฺสคิริวฺหยํ.
อุปาสิกาวฺหยํ รมฺมํ, ตถา หตฺถาฬฺหกวฺหยํ;
ภิกฺขุนุปสฺสเก ทฺเว’เม, ภิกฺขุนี ผาสุการณา.
หตฺถาฬฺหเก โอสริตฺวา, ภิกฺขุนีนํ อุปสฺสเย;
คนฺตฺวาน ภิกฺขุสงฺเฆน, ภตฺตคฺคหณการณา.
หตฺตสาลํ สูปหารํ, มหาปาฬิกนามกํ;
สพฺพุปกรณูเปตํ, สมฺปตฺตปริจาริกํ.
ตถา ภิกฺขุสหสฺสสฺส, สปริกฺขารมุตฺตมํ;
ปวารณาย ทานฺจ, อนุวสฺสกเมว จ.
นาคทีเป ชมฺพุโกล-วิหารํ ต มฺหิปฏฺฏเน;
ติสฺสมหาวิหารฺจ, ปาจีนาราม เมว จ.
อิติ เอตานิ กมฺมานิ, ลํกาชนหิตตฺถิโก;
เทวานํปิยติสฺโส โส, ลํกินฺโท ปฺุปฺวา.
ปเมเยว วสฺสมฺหิ, การาเปสิ คุณปฺปิโย;
ยาว ชีวนฺตุเนกานิ, ปฺุกมฺมานิ อาจินิ.
อยํ ทีโป อหุ ิโต, วิชิเต ตสฺส ราชิโน;
วสฺสานิ จตฺตาลีสํ โส, ราชา รชฺชมการยิ.
ตสฺส’จฺจ เย ตํ กนิฏฺโ, อุตฺติโย อิติ วิสฺสุโต;
ราชปุตฺโต อปุตฺตํ ตํ, รชฺชํ กาเรสิ สาธุกํ.
มหามหินฺทตฺเถโร ตุ, ชินสาสนมุตฺตมํ;
ปริยตฺตึ ปฏิปตฺตึ, ปฏิเวธฺจ สาธุกํ.
ลํกาทีปมฺหิ ทีเปตฺวา, ลํกาทีโป มหาคณิ;
ลํกายโส สตฺถุ กปฺโป, กตฺวา ลํกาหิตํ พหุํ.
ตสฺส อุตฺติยราชสฺส, ชยวสฺสมฺหิ อฏฺเม;
อนฺโตวสฺสํ สฏฺิวสฺโส, เจติยปพฺพเต วสํ.
อสฺสยุชสฺส มาสสฺส, สุกฺกปกฺขเม ทิเน;
ปรินิพฺพายิเต เนตํ, ทินํ ตนฺนามกํ อหุ.
[นิพฺพุตสฺส ¶ มหินฺทสฺส, อฏฺมิยํ ทิเน ปน,
เตน ตํ ทิวสํ นาม, อฏฺมิยาติ สมฺมตํ.]
ตํ สุตฺวา อุตฺติโย ราชา, โสกสลฺลสมปฺปิโต;
คนฺตฺวาน เถรํ วนฺทิตฺวา กนฺทิตฺวา พหุธา พหุํ.
อาสิตฺตคนฺธเตลาย, พหุํ โสวณฺณโทณิยา;
เถรเทภํ ขิปาเปตฺวา, ตํ โทณึ สาธุผุสฺสิตํ.
โสวณฺณกูฏาคารมฺหิ, ปาเปตฺวา อลงฺกเต;
กูฏาคารํ คาหยิตฺวา, กาเรนฺโต สาธุกีฬิตํ.
มหตา จ ชโนเฆน, อาคเตนตโต ตโต;
มหตา จ พโลเฆน, กาเรนฺโต ปูชนาวิธึ.
อลงฺกเตน มคฺเคน, พหุธา’ลงฺกตํ ปุรํ;
อานยิตฺวาน นคเร, จาเรตฺวา ราชวีถิโย.
มหาวิหารํ อาเนตฺวา, เอตฺถ ปฺหมฺพมาฬเก;
กุฏาคารํ ปาเปตฺวา, สตฺตาหํ โส มหีปติ.
โตรณทฺธชปุปฺเผหิ, คนฺธปุณฺณฆเฏหิ จ;
วิหารฺจ สมนฺตา จ, มณฺฑิหํ โยชนตฺตยํ.
อหุ ราชานุภาเวน, ทีปนฺตุ สกลํ ปน;
อานุภาเวน เทวานํ, ตเถวา’ลงฺกตํ อหุ.
นานาปูชํ การยิตฺวา, สตฺตาหํ โส มหีปติ;
ปุรตฺถิมทิสาภาเค, เถรานํ พทฺธมาฬเก.
กาเรตฺวา คนฺธจิตกํ, มหาถูปํ ปทกฺขิณํ;
กโรนฺโต ตตฺถ เนตฺวา ตํ, กูฏาคารํ มโนรมํ.
จิตกมฺหิ ปาเปตฺวา, สกฺการํ อนฺติมํ อกา;
เจติยฺเจตฺถ กาเรสิ, คาหา เปตฺวาน ธาตุโย.
อุปฑฺฒธาตุํ ¶ คาเหตฺวา, เจติเย ปพฺพเตปิ จ;
สพฺเพสุ จ วิหาเรสุ, ถูเป กาเรสิ ขตฺติโย.
อิสิโน เทหนิกฺเขป-กตานฺหิ ตสฺส ตํ;
วุจฺจเต พหุมาเนน, อิสิภูมงฺคนํ อิติ.
ตโต ปภุตฺย’ริยานํ, สมนฺตา โยชนตฺตเย;
สรีรํ อาหริตฺวาน, ตมฺหิ เทสมฺหิ ฑยฺหติ.
สงฺฆมิตฺตา มหาเถรี, มหา’ภิฺา มหามตี;
กตฺวา สาสนกิจฺจานิ, ตถา โลกหิตํ พหุํ.
เอกูนสฏฺิวสฺสา สา, อุตฺติยสฺเส’ว ราชิโน;
วสฺสมฺหิ นวเม เขเม, หตฺถาฬฺหกอุปสฺสเย.
วสนฺตี ปรินิพฺพายี, ราชา ตสฺสาปิ การยิ;
เถรสฺส วิย สตฺตาหํ, ปูชาสกฺการ มุตฺตมํ.
สพฺพา อลงฺกตา ลํกา, เถรสฺส วิย อาสิ จ;
กูฏาคารคตํ เถริ-เทหํ สตฺตทินจฺจเย.
นิกฺขาเมตฺวาน นครํ, ถูปราม ปุรตฺถโต;
จิตฺตสาลา สมีปมฺหิ, มหาโพธิป ทสฺสเย.
เถริยา วุฏฺานมฺหิ, อคฺคิกิจฺจ มการยิ;
ถูปฺจ ตตฺถ กาเรสิ, อุตฺติโย โส มหีปติ.
ปฺจาปิ เต มหาเถรา, เถราริฏฺาทโยปิ จ;
ตถา’เนก สหสฺสานิ, ภิกฺขุ ขีณาสวาปิ จ.
สงฺฆมิตฺตา ปภุติโย, ตา จ ทฺวาทสเถริโย;
ขีณาสวา ภิกฺขุนิโย, สหสฺสานิ พหูนิ จ.
พหุสฺสุตา มหาปฺา, วินยาทิชานาคมํ;
โชตยิตฺวาน กาเลน, ปยาตา’นิจฺจตาวสํ.
ทสวสฺสานิ โส ราชา, รชฺชํ กาเรสิ อุตฺติโย;
เอวํ อนิจฺจตา เอสา, สพฺพโลกวินาสินี.
ตํ ¶ เอตํ อติสาหสํ อติพลํ น วาริยํ นโร;
ชานนฺโตปิ อนิจฺจตํ ภวคเต นิพฺพินฺทเตเนว จ;
นิพฺพินฺโท วิรตึ รตึ น กุรุเต ปาเปหิ ปฺุเหิ จ;
ตสฺเส’สาอติโมหชาลพลตาชานมฺปิ สมฺมุยฺหตีติ.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
เถรปรินิพฺพานํ นาม
วีสติโม ปริจฺเฉโท.