📜
เอกูนตึสติม ปริจฺเฉท
ถูปารมฺโภ
เอวํ สมตฺเต สมฺภาเร, เวสาขปุณฺณมาสียํ;
ปตฺเต วิสาขนกฺขตฺเต, มหาถูปตฺถมารภิ.
หาเรตฺวาน ตหึ ถูปํ, ถูปานมขาณยิ;
สตฺถหตฺโถ มหีปาโล, ถิรี กาตุํ มเนกธา.
โยเธหิ อาหราเปตฺวา, คุฬปาสาณเก ตหึ;
กูเฏหิ อาหนาเปตฺวา, ปาสาเณ จุณฺณิเต อถ.
จมฺมวนทฺธ ปาเทหิ, มหาหตฺถีหิ มทฺทยิ;
ภูมิยา ถิรีภาวตฺถํ, อตฺถานตฺถวิจกฺขโณ.
อากาส คงฺคาปติต-ฏฺาเน สตตตินฺตเก;
มตฺติกา สุขุมา ตตฺถ, สมนฺตา ตึ สโยชเน.
นวนีต มตฺติกา’เตสา, สุขุมตฺตา ปปุจฺจติ;
ขีณาสวา สามเณรา, มตฺติกา อาหรุํ ตโต.
มตฺติกา อตฺถราเปสิ, ตตฺถ ปาสาณโกฏฺฏิเม;
อิฏฺกา อตฺถราเปสิ, มตฺติโก ปริอิสฺสโร.
ตสฺโส ¶ ปริขรสุธํ, กุรุวินฺทํ ตโตปริ;
ตสฺโส ปริอโยชาลํ, มรุมฺพนฺตุ ตโตปรํ.
อาหฏํ สามเณเรหิ, หิมวนฺตา สุคนฺธกํ;
สนฺถราเปสิ ภูมินฺโท, ผฬิกนฺตุ ตโตปริ.
สีลาโย สนฺถราเปสิจฺฉ ผฬิกสนฺถโร ปริ;
สพฺพตฺถ มตฺติกากิจฺเจ, นวนีตวฺหยา อหุ.
นิยฺยาเสน กปิฏฺสฺส, สนฺนิเตน รโสทเก;
อฏฺงฺคุลํ พหลเอตา, โลหปฏฺฏํ สีโลปริ.
มโนสิลายติลเต-ลสนฺนิตาย ตโต ปริ;
สตฺตงฺคุลํ สชฺชุปฏฺฏํ, สนฺถเรสิ รเถสโภ.
มหาถูป ปติฏฺาน-าเน เอวํ มหีปติ;
กาเรตฺวา ปริกมฺมานิ, วิปฺปสนฺเนน เจตสา.
อาสฬฺหี สุกฺกปกฺขสฺส, ทิวสมฺหิ จตุทฺทเส;
กาเรตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส, สนฺนิปาตมิทํ วทิ.
มหาเจติย มตฺถาย, ภทนฺตามงฺคลิฏฺกํ;
ปติฏฺาเปสฺสํ สฺเว เอตฺถ, สพฺโพ สงฺโฆ สเมตุโน.
พุทฺธ ปูชา ปโยเคน, มหาชนหีตตฺถิโก;
‘‘มหาชโน’ โปสถิโก, คนฺธมาลาทิคณฺหิย.
มหาถูป ปติฏฺาน-านํ ยาตุ สุเว’’อิติ;
เจติย าน ภูสาย, อมจฺเจ จ นิโยชยิ.
อาณาปิตา นรินฺเทน, มุนิโน ปิยคารวา;
อเนเกหิ ปกาเรหิ, เต ตํ านมลงฺกรุํ.
นครํ สกลฺเจว, มคฺคฺเจว อิธาคตํ;
อเนเกหิ ปกาเรหิ, อลงฺการยิ ภูปติ.
ปภาเต จ จตุทฺวาเร, นครสฺส ปาปยิ;
นหาปิเต นหาปเก จ, อปฺปเก จ พหูตถา.
วตฺถานิ ¶ คนฺธมาลา จ, อนฺนานิ มธุรานิ จ;
มหาชนตฺถํ ภูมินฺโท, มหาชนหิเต รโต.
ปฏิยตฺตานิ เอตานิ, สาทิยิตฺวา ยถารุจิ;
โปราชานปทาเจว ถูปานมุปาคมุํ.
สุมณฺฑิเตหิ เนเกหิ, านนฺตร วิธานโต;
อารกฺขิโต อมจฺเจหิ, ยถาานํ มหีปติ.
สุมณฺฑิตาหิ เนกาหิ, เทวกฺูปมาหิ จ;
นาฏกีหิ ปริพฺพุฬฺโห, สุมณฺฑิต ปสฺสาธิโต.
จตฺตาลีส สหสฺเสหิ, นเรหิ ปริวาริโต;
นานา ตูริย สงฺฆุฏฺโ, เทวราช วิลาสวา.
มหาถูป ปติฏฺานํ, านาาน วิจกฺขโณ;
อปรณฺเห อุปาคฺฉิ, นนฺทยนฺโต มหาชนํ.
อฏฺุตฺตรสหสฺสํ โส, สาฏกานิฏฺปาปิย;
ปุฏพทฺธานิ มชฺฌมฺหิ, จตุปสฺเส ตโต ปน.
วตฺถานิ ราสีํกาเรสิ, อเนกานิ มหีปติ;
มธุสปฺปิ คุฬาทีหิ จ, มงฺคลตฺถํ ปาปยิ.
นานาเทเสหิปา’คฺฉุํ, พหโว ภิกฺขโว อิธ;
อิธ ทีปฏฺสงฺฆสฺส, กา กถาว อิธาคเม.
เถโร’ สีติ สหสฺสานิ, ภิกฺขู อาทาย อาคมา;
ราชคหสฺส สามนฺตา, อินฺทคุตฺโต มหาคณี.
สหสฺสานิ’สิปตนา, ภิกฺขูนํ ทฺวาทสา’ทิย;
ธมฺมเสโน มหาเถโร, เจติยานมาคมา.
สฏฺิภิกฺขุสหสฺสานิ, อาทาย อิธมาคมา;
ปียทสฺสี มหาเถโร, เชตาราม วิหารโต.
เวสาลี มหาวนโต, เถโรรุ พุทฺธรกฺขิโต;
อฏฺารส สหสฺสานิ, ภิกฺขู อาทาย อาคมา.
โกสมฺพี โฆสิตารามา, เถโรรุ ธมฺมรกฺขิโต;
ตึสภิกฺขุสหสฺสานิ, อาทาย อิธ อาคมา.
อาทายุชฺเชนียํ ¶ เถโร, ทกฺขิณ คิริโต ยติ;
จตฺตารีส สหสฺสานิ, อโครุ สงฺฆรกฺขิโต.
ภิกฺขูนํ สตสหสฺสํ, สฏฺสหสฺสานิ จา’ทิย;
ปุปฺผปุเร’โสกรามา, เถโร มิตฺติณฺณ นามโก.
ทุเว สตสหสฺสานิ, สหสฺสานิ อสีติ จ;
ภิกฺขู คเหตฺวานุ’ตฺติณฺโณ, เถโร กสฺมิรมณฺฑลา.
จตฺตารีสต สหสฺสานิ, สหสฺสานิ จ สฏฺิ จ;
ภิกฺขู ปลฺลวโภคมฺหา, มหาเทโว มหามตี.
โยนนครา’ลสนฺทาโส, โยน มหาธมฺมรกฺขิโต;
เถโร ตึส สหสฺสานิ, ภิกฺขู อาทาย อาคมา.
วฺฌาฏวิวตฺตนิยา, เสนาสนา ตุ อุตฺตโร;
เถโร สฏฺิสหสฺสานิ, ภิกฺขู อาทาย อาคมา.
จิตฺตคุตฺโต มหาเถโร, โพธิมณฺฑวิหารโต;
ตึส ภิกฺขุสหสฺสานิ, อาทิยิตฺวา อิธาคมา.
จนฺทคุตฺโต มหาเถโร, วนวาสปเทสโต;
อาคาสีติ สหสฺสานิ, อาทิยิตฺวา ยตี อิธ.
สูริยคุตฺโตมหาเถโร, เกลาสมฺหา วิหารโต;
ฉนฺนวุติ สหสฺสานิ, ภิกฺขูอาทาย อาคมา.
ภิกฺขูนํ ทีปวาสินํ, อาคตานฺจ สพฺพโส;
คณนาย ปริจฺเฉโท, โปราเณหิ น ภาสิโต.
สมาคตานํ สพฺเพสํ, ภิกฺขุนํ ตํ สมาคเม;
วุตฺตา ขีณาสวาเยว, เต ฉนฺนวุติโกฏิโย.
เต มหาเจติยานํ, ปริวาเรตฺวา ยถารหํ;
มชฺเฌ เปตฺวา โอกาสํ, รฺโ อฏฺํสุ ภิกฺขโว.
ปวิสิตฺวา ตหึ ราชา, ภิกฺขุสงฺฆํ ตถา ิตํ;
ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺเตน, วนฺทิตฺวา หฏฺมานโส.
คนฺธมาลาหิ ปูเชตฺวา, กตฺวาน ติปทกฺขิณํ;
มชฺเฌ ปุณฺณฆฏานํ, ปวิสิตฺวา สมงฺคลํ.
สุวณฺณขีเล ¶ ปฏิมุกฺกํ, ปริพฺภมนทณฺฑกํ;
ราชเตน กตํ สุทฺธํ, สุทฺธปีติ พโลทโย.
คาหยิตฺวา อมจฺเจน, มณฺฑิเตน สุชาตินา;
อภิมงฺคลภูเตน, ภูตภูติปรายโณ.
มหนฺตํ เจติยาวฏฺฏํ, กาเรตุํ กตนิจฺฉโย;
ภมาปยิตุ มารทฺโธ, ปริกมฺมิต ภูมิยํ.
สิทฺธตฺโถ นาม นาเมน, มหาเถโร มหิทฺธิโก;
ตถากโรนฺตํ ราชานํ, ทีฆทสฺสี นิวารยิ.
‘‘เอวํ มหนฺตํ ถูปฺจ, อยํ ราชา’รภิสฺสติ;
ถูเป อนิฏฺิเตเยว, มรณํ อสฺส เหสฺสติ.
ภวิสฺสติ มหนฺโต จ, ถูโปทุปฺปฏิสงฺขโร;
อิติ โส นาคตํ ปสฺสํ, มหนฺตตฺตํ นิวารยิ.
สงฺฆสฺส จ อนฺุาย, เถโร สมฺภาวนายจ;
มหนฺตํ กตฺตุกาโม’ปิ, คณฺหิตฺวา เถรภาสิตํ.
เถรสฺส อุปเทเสน, ตสฺส ราชา อการยิ;
มชฺฌิมํ เจติยาวฏฺฏํ, ปติฏฺาเปตุมิฏฺิกา.
โสวณฺณรชเต เจว, ฆเฏ มชฺเฌฏฺปาปยิ;
อฏฺฏฺ อฏฺิตุสฺสาโห, ปริวาริย เต ปน.
อฏฺุตฺตรสหสฺสฺจ, ปาเปสิ นเว ฆเฏ;
อฏฺุตฺตเร อฏฺุตฺตเร, วตฺถานํ ตุ สเต ปน.
อิฏฺิกาปวรา อฏฺ, ปาเปสิ วิสุํ วิสุํ;
สมฺมเตน อมจฺเจน, ภูสิเตน อเนกธา.
ตโต เอกํ คาหยิตฺวา, นานามงฺคลสงฺขเต;
ปุริตฺถิมทิสาภาเค, ปมํ มงฺคลิตฺถิกํ.
ปติฏฺาเปสิ สกฺกจฺจํ, มนฺุเ คนฺธกทฺทเม;
ชาติสุมน ปุปฺเผสุ, ปูชิเตสุ ตหึ ปน.
อโหสิ ปุถวีกมฺโป, เสสา สตฺตาปิ สตฺตหิ;
ปตฺติฏฺาเปส’ มจฺเจหิ, มงฺคลานิ จ การยิ.
เอวํ ¶ อสาฬฺหมาสสฺส, สุกฺกปกฺเข’ภิสมฺมเต;
อุโปสเถ ปนฺนรเส, ปติฏฺาเปสิ อิฏฺิกา.
จตุทฺทิสํ ิเต ตตฺถ, มหาเถเร อนาสเว;
วนฺทิตฺวา ปูชยิตฺวา จ, สุปฺปติโต กเมน โส.
ปุพฺพุตฺตรํ ทิสํ คนฺตฺวา, ปิยทสฺสึ อนาสวํ;
วนฺทิตฺวาน มหาเถรํ, อฏฺาสิ ตสฺส สนฺติเก.
มงฺคลํ ตตฺถ วฑฺเฒนฺโต, ตสฺส ธมฺมมภาสิโส;
เถรสฺส เทสนา ตสฺส, ชนสฺสา’โหสิ สาตฺถิกา.
จตฺตาลีสสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;
จตฺตาลีสสหสฺสานํ, โสตาปตฺติผลํ อหุ.
สหสฺสํ สกทาคามิ, อนาคามิ จ ตตฺตกา;
สหสฺสํเยว อรหนฺโต, ตตฺถ’เหสุํ คิหีชนา.
อฏฺารสสหสฺสานิ, ภิกฺขูภิกฺขุนิโย ปน;
จุทฺทเสว สหสฺสานิ, อรหตฺเต ปติฏฺยุํ.
เอวมฺปปสนฺนมติมา รตนตฺตยมฺหิ,
จาคามิมุตฺตมนสาชนตาหิ เตน;
โลกตฺถสิทฺธิ ปรมา ภวตีติ ตฺวา,
สทฺธาทิเนกคุณโยค รตึ กเรยฺยาติ.
สุชนปฺปสาทสํ เวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ถูปารมฺโภ นาม
เอกูนตึสติโม ปริจฺเฉโท.