📜
เอกจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท
ทฺวิราชโก
มหานาคนรินฺทสฺส ¶ , ภาคิเนยฺโย สุภาคิโย;
โส อคฺคโพธิราชาสิ, อคฺคโพธิคตาสโย.
เตเชน พาหุํ โสมฺเมน, จนฺทํ สมฺปุณฺณมณฺฑลํ;
สุเมรุมจลนฺเตน, คมฺภิเรน มโหทธึ.
วสุนฺธรา ปกมฺเปน, มารุตํ สมฺปวุตฺติยา;
พุทฺธิยามรมนฺตารํ, สุทฺธิยา สรทมฺพรํ.
กามโภเคน เทวินฺท, มตฺเถน จ นริสฺสรํ;
ธมฺเมน สุทฺธวาเสฏฺํ, วิกฺกเมน มิคาธิปํ.
ราชธมฺเมหิ รชฺเชหิ, จกฺกวตฺตินริสฺสรํ;
เวสฺสนฺตรฺจ ทาเนน, อนุคนฺตฺวา ชเน สุโต.
มาตุลํ อุปราชวฺเห, ภาตรํ ยุวราชเก;
ภาคิเนยฺยฺจ มลย-ราชาเน เปสิ โส.
านนฺตเร ยถาโยคํ-เสฏฺามจฺเจ เปสิ จ;
ชนํ สงฺคหวตฺถูหี, ราชธมฺเมหิ จคฺคหิ.
เทสํ สโยคฺคํ ปาทาสิ, ยุวราชสฺส ทกฺขิณํ;
วสํ ตตฺถ สิรีวฑฺฒ-มานวาปึ สคาหยิ.
กตฺวา คิริวิหารฺจ, สงฺฆิกํ ตสฺส ทาปยิ;
เขตฺตานํ ทฺวิสตํ สงฺฆ-โภคตฺถาย มหามติ.
อทา มลยราชสฺส, ทาานามํ สธีตรํ;
ปริเวณํ สีริสงฺฆ-โพธินามฺจ การยิ.
มหาสิวสฺส กาเรสิ, ปริเวณํ สนามกํ;
ปริวาโร’ปิ ตสฺสาสิ, เอวํ ปฺุปรายโน.
กตฺวา สาธุปจาเรน, โปราณํ สงฺคหํ วิธึ;
อนฺตรายํ วิโสเธตุํ, ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขริ.
กวโย ¶ ตสฺส รชฺชมฺหิ, สีหฬาย นิรุตฺติยา;
กาเวยฺเย พหุเก’กาสุํ, วิจิตฺรนยาสาลิโน.
วิหาเร ทกฺขิเณ กาสิ, ปาสาทํ สุมโนหรํ;
อกา นวหิ วสฺเสหิ, ทิเป กณฺฏกโสธนํ.
กุรุนฺทนามํ กาเรตฺวา, วิหารํ สพฺพสงฺฆิกํ;
วาปึ ตนฺนามกํ นาฬิ-เกรารามํ ติโยชนํ.
มหาสิววฺหเย เจว, สสฺสํ การยิตุํ อทา;
ลาภสกฺการสมฺมาน-มารามิกสตํ ตทา.
วิหารํ ตํ สมีปมฺหิ, กตฺวา อมฺพิลปสฺสวํ;
คามํ ตนฺนามกํ จาทา, เถริยานํ ตปสฺสีนํ.
อุตฺตรวลฺลิวิหารสฺส, รตนํ ทีฆวณฺณิตํ;
ทตฺวา คามํ ปติฏฺเสิ, สตฺถุพิมฺพํ สิลามยํ.
เกฬิวาเต จ กาเรสิ, สุมนํ นาม ปพฺพตํ;
มหาเตลวฏํโพธิ-ฆเร ปาสาณเวทิกํ.
กาเรตฺวา โลหปาสาทํ, ปาสาทมหเน อทา;
ฉตฺตึสานํ สหสฺสานํ, ภิกฺขูนํ โส ติจีวรํ.
คามํ ทตฺวา นิโยเชสิ, อารกฺขํ ธีตุ นามกํ;
หตฺถิกุจฺฉิวิหาเรปิ, ปาสาทํ กาสิ พุทฺธิมา.
ทาา สิวสฺส ตฺวาน, โอวาเท สาธุ ภิกฺขุโน;
สมาจรนฺโต ธมฺเมน, สกฺกจฺจํ ตมุปฏฺหิ.
มูคเสนาปตึ จากา, วิหารํ โส วิสาลกํ;
คามํ ลชฺชิกเมตสฺส, ทาส โภคาย’ทาสิ จ.
มหานาคสฺส ปฺุตฺถํ, รฺโ ตํนามกํ อกา;
มหาเถรสฺส ตฺจา’ทา, ราชา เตปิฏกสฺส โส.
อตฺตโน สทิสานฺจ, โยคีนํ วิคตาลโย;
ภิกฺขูนํ จตุสฏฺีนํ, วิหารํ ตํ ตทา อทา.
กตฺวา ตสฺเสว มหา-ปริเวณนิวาสิโน;
ภินฺโนรุทีปํ ทตฺวาน, วฏฺฏกาการปิฏฺิโต.
ทกฺขิณคีริทฬฺหวฺเห, มหานาเค จ ปพฺพเต;
กาฬวาปาทิเก จา’กา, วิหาเร โปสถาลเย.
วิหาเร ¶ อภเย’กาสิ, มหาโปกฺขรณึ ตถา;
เจติยปพฺพเต จากา, นาคโสณฺฑึ ถิโรทิกํ.
มหินฺทตฏวาวิฺจ, การาเปตฺวาน สาธุกํ;
เอติสฺสา มริยาทาย, เถรํ เนตุํ นิโยชยิ.
มหามหินฺท เถรมฺหิ, ตํานสมุปาคโต;
ตรจฺฉา เอว เนตุนฺติ, กติกฺเจว การยิ.
ฉตฺตํ โสณฺณฺจ กาเรสิ, นิกาเยสุปิ ตีสุ โส;
สตฺตาฏฺนว วาเรสุ, มหคฺฆรตเนหิ จ.
มหาตูเป จตุพฺพีส-ภารํ ฉตฺตํ สุวณฺณยํ;
ตตฺถ ตตฺถ จ ปูเชสิ, มหคฺฆํ รตนุตฺตมํ.
ทาาธาตุฆรํ กตฺวา, วิจิตฺรรตนุชฺชลํ;
กาสิ เหมกรณฺฑฺจ, โลหนาวฺจ ปาฬิยํ.
มณิเมขลนามฺจ, พนฺธาเปสิ สพนฺธนํ;
มหามาติฺจ คณฺเหสิ, มณิหีรกวาปิยํ.
ตทา เอโก มหาเถโร, โชติปาลกนามโก;
ปราเชสิ วิวาเทน, ทีเป เวตุลฺลวาทิโน.
ทาาปภุตินาโม’ถ, อาทิปาโท’ติลชฺชิโต;
หตฺถมุกฺขิปฺปิ ตํ หนฺตุํ, คณฺโฑ สฺชายิ ตํขเณ.
ราชา ตสฺมึ ปสีทิตฺวา, วิหาเรเยว วาสยิ;
มาเนน ตํ อนาคมฺม, ทาาปภูมโต กิร.
ทตฺวา มหาทิปาทตฺตํ, ภาคิเนยฺยคฺคโพธิโน;
รกฺขิตุํ ตํ นิโยเชสิ, เถรํ โสปิ ตมาจริ.
นีลเคหปริจฺเฉทํ, กตฺวา ตสฺเสว โส อทา;
กตฺเววํ พหุธา ปฺุํ, จตุตฺตึเส สเม มโต.
อคฺคโพธิ ตโต อาสิ, ราชา ปุพฺพสฺส ราชิโน;
มหลฺลกตฺตานํ ขุทฺท-นาเมน ปริทีปยุํ.
โส ทีปํ ปริปาเลสิ, ปุพฺพจาริตฺตโกวิโท;
อกาสิ จ มเหสึ โส, มาตุลธีตุมตฺตโน.
สงฺฆภทฺทํ อสิคฺคาหํ, กาสิ พนฺธุํ มเหสิยา;
ยถารหมทา เจว, านนฺตรมนาลโย.
กตฺวา ¶ เวฬุวนํ ราชา, สาคลีนํ นิโยชยี;
ชมฺพุรนฺตรคลฺลฺจ, กาสิ มาติกปิฏฺิกํ.
รฺโ ตสฺเส’ว รชฺชมฺหิ, กาลิงฺเคสุ มหีปติ;
สตฺตานํ มรณํ ยุทฺเธ, ทิสฺวา สํวิคฺคมานโส.
อิมํ ทีปมุปาคมฺม, ปพฺพชฺชา กตนิจฺฉโย;
โชติปาลมฺหิ ปพฺพชิ, ราชา สกฺกาสิ ตํ จิรํ.
ปธานานํ ตสฺส’กา, วิหาเร มตฺตปพฺพเต;
ตสฺสามจฺโจ มเหสี จ, ตเถวา’คมฺม ปพฺพชุํ.
รฺโ มเหสี สุตฺวาน, ตสฺส ปพฺพชฺชมุตฺตมํ;
สกฺกจฺจํ ตมุปฏฺาสิ, รตนวฺหฺจ การยิ.
อทา ราชา อมจฺจสฺส, ปาจีนกณฺฑราชิยํ;
เวตฺตวาสวิหารฺจ, โส’ทา สงฺฆสฺส ตํ ยติ.
ราชตฺเถเรมเต ราชา, โสจิตฺวา ปริเทวิย;
ปธานานํ กาเรสิ, จูฬคลฺลวิหารเก.
ปลํนครคฺเจว, ตสฺส านฺหิ การยิ;
เอวํ ตทตฺถํ ปฺุานิ, พหูนิ’ปิ มหีปติ.
โชติปาลิต เถรมฺหิ, ตูปารามมฺหิ เจติยํ;
วนฺทมาเน ปภิชฺชิตฺวา, ภาโค ตํ ปุรโต ปติ.
ปกฺโกสิตฺวาน ราชานํ, เถโร ทสฺเสสิ ทุกฺขิโต;
ราชา ทิสฺวาว สํวิคฺโค, กมฺมํ ปฏฺปิ ตํขเณ.
ทกฺขิณกฺขกธาตุํ โส, โลหปาสาทกุจฺฉิยํ;
สารกฺขํ ปยิตฺวาน, รตฺตินฺทิวมปูชยิ.
นวกมฺเม จิรายนฺเต, ถูปารามมฺหิ เทวตา;
สุปินํ ตสฺส ทสฺเสสุํ, รตฺติมารามิกา วิย.
สเจ ราชา ปปฺเจติ, กาตุํ ธาตุฆรํ มยํ;
ธาตุํ คเหตฺวา คจฺฉาม, ยตฺถตตฺถา’ติ ตํขเณ.
ราชา ปพุทฺโธ สํวิคฺโค, น จิเรเนว การยิ;
กมฺมํ ธาตุฆเรสพฺพํ, จิตฺตกมฺมาทิสฺุตฺตํ.
จตสฺโส ปฏิมาโย จ, ปลฺลงฺเก จ สิลามเย;
เหมจฺฉตฺตํ สิลาทนฺต-กมฺมํ เคหมฺหิ สพฺพโส.
มหามจฺจาทโย’กํสุ ¶ , กรณฺฑานํ สตํ นว;
เทวานํปิยติสฺสสฺส, กมฺมฺจ นิขิลํ นวํ.
สพฺพุสฺสาเหน กาเรตฺวา, มหาปูชํ ยถารหํ;
อาเนตฺวา โลหปาสาทา, ธาตุํ สพฺพาทเรน โส.
โชติปาลํ มหาเถรํ, สสงฺฆํ ปริวาริย;
ปริหาเรน วฑฺเฒสิ, ธาตุํ ธาตุกรณฺฑเก.
ธาตุเคหสฺส ปาทาสิ, ลงฺกาทีปํ สหตฺตนา;
ลาภคฺคาม-มทา ตสฺสา, รกฺขกานํ มเหสิยา.
นาคทีปมฺหิ เคหฺจ, ราชายตนธาตุยา;
อุณฺณโลมฆรฺเจว, ฉตฺตมามลเจติเย.
ตตฺถ คามํ วิหารสฺส, ยาคุทานาย’ทาสิ จ;
วิหารสฺส’ภยสฺสา’ทา, คามมงฺคณสาลกํ.
นามํ กตฺวาน โส’กาสิ, อตฺตโน จ มเหสิยา;
ทาคฺคโพธิมาวาสํ, วิหาเร อตยุตฺตเร.
เทวี กปาลนาคํ สา, วิหารํ สาธุการิย;
ตสฺเส’วาทา วิหารสฺส, สมฺปนฺนจตุปจฺจยํ.
เคหํ เชตวเน กาสิ, ราชา ราชตจุมฺพฏํ;
อุทปานํ มณาเปสิ, โสว โพธิฆรนฺติเก.
คงฺคาตฏํ วลาหสฺสํ, วาปึ คิริตฏฺจกา;
มหาปาฬึปิ วฑฺเฒสิ, ภตนาวฺจ การยิ.
ภิกฺขูนีนํ มเหสี จ, ภตฺตวํสํ สมาทิสิ;
เอวํ ปฺุานิ กตฺวา โส, ทิวํ’คา ทสเม สเม.
เอวํ ปฺุรตา นราธิปตโย สมฺปนฺนโภคา คมุํ;
มจฺจุสฺเสว วสํ ตโตหิ มติมา สมฺมา ภวสฺสีทิสํ;
ปสฺสนฺโต นิยมํ วิหาย วิธินา สพฺพํ ภเว สงฺคตึ;
นิพฺพานาภิมุโข จเรยฺย ธิติมา ปพฺพชฺชมชฺฌูปโค.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ทฺวิราชโก นาม
เอกจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.