📜
จตุจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท
ติราชโก
อจฺจเย ¶ หตฺถทาสฺส, อคฺคโพธิกุมารโก;
กณิฏฺโ ราชิโน อาสิ, สิริสงฺฆาทิ โพธิโก.
ธมฺมราชา อยํ อาสิ, สมฺมา ทสฺสนสฺุโต;
ตสฺมา โส ปฺุกมฺมานิ, อปฺปเมยฺยานิ วตฺตยิ.
นิกายตฺตยวาสีนํ, ภตฺตคฺคมวโลกยิ;
มหาปาฬิฺจ วฑฺเฒสิ, มาฆาตฺเจว การยิ.
านนฺตรฺจ ทาเปสิ, ยถารห มนาลโย;
สิปโคตฺตาทิโยคฺเคหิ, สํคเตหิ จ สํคหิ.
ยตฺถ กตฺถจิ ทิสฺวาปิ, ภิกฺขโว โส มหามติ;
สกฺกตฺวา โสภณาเปสิ, ปริตฺตํ สาสโนคธํ.
เถรํ โส อุปสงฺกมฺม, นาคสาลนิวาสินํ;
ทาาสิวํ มหาปฺํ, สีลวนฺตํ พหุสฺสุตํ.
สกฺกจฺจ นํ ตโต สุตฺวา, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสนํ;
ธมฺเม’ตีวปสีทิตฺวา, สพฺพสนฺติกโร อิติ.
สุตฺวา เถริยวาทานํ, ปุพฺพาตีนมตฺตโน;
ปาปานํ ทุฏฺจิตฺตานํ, อปกาเร กเต พหู.
วิหาเร ปริเวเณ จ, ชิณฺเณปากติเก อกา;
โภคคาเม จ ทาเปสิ, ตตฺถ ตตฺถ พหูทเย.
วิจฺฉินฺนปจฺจเย จากา, ตทาตฺยํ กุริเต วิย;
ทาสเกปิ จ สงฺฆสฺส, ยถาาเน ปาปยิ.
ปธานฆร เมตสฺส, เถรสฺส’กาสนามกํ;
ปฏิคฺคเหตฺวา ตํ โส’ปิ, สงฺฆสฺสา’ทา มหามตี.
โภคคาเม จ ตสฺสา’ทา, ภรตฺตาลํ กิหิมฺพิลํ;
กตกฺจ ตุลาธารํ, อนฺธการกเมว จ.
อนฺธการํ ¶ อนฺตุเรฬึ, พาลวํ ทฺวารนายกํ;
มหานิกฑฺฒิกฺเจว, เปฬหาฬํ ตถาปรํ.
เอเต อฺเ จ โส ทตฺวา, โภคคาเม นริสฺสโร;
ทาสิ อารามิเก เจว, อตฺตโน กิร าตเก.
ตถา ทฺวินฺนํ นิกายานํ, วิหาเร มนฺทปจฺจเย;
ทิสฺวาปิ จ สุตฺวา วา, โภคคาเม พหู อทา.
พหุนา กินฺตุวุตฺเตน, นิกาเยสุ’ปิ ตีสุ’ปิ;
อทา คามสหสฺสํ โส, พหุปฺปาทํ นิรากุลํ.
อนุสฺสรนฺโต โส ติณฺณํ, รตนานํ คุเณ วเร;
เอกาวลึ คเหตฺวาน, อกฺขมาล มกา กิร.
เอวํ สพฺพปฺปโยเคหิ, โส’หุ ธมฺมปรายโน;
สพฺเพ ตมนุสิกฺขนฺตา, เหสุ ธมฺมกรา นรา.
ทมิโฬ โปตฺถกุฏฺโว, ตสฺส กมฺมกโร ตทา;
มาฏมฺพิยวฺหํ กาเรสิ, ปธานฆรมพฺภุตํ.
พูกกลฺเล อมฺพวาปึ, ตนฺตวายิกจาฏิกํ;
คามํ นิฏฺิลเวฏฺิฺจ, ตสฺสา’ทา โส สทา สกํ.
กปฺปูรปริเวเณ จ, กุรุนฺทปิลฺลเก ตถา;
มหาราชฆเร เจว, ปาสาเท โส’ว การยิ.
อฺตฺถา’ทา ตโย คาเม, วิหาเรสุ มหาธโน;
โปตฺถสาตวฺหโย ปฺโ, วิหาเร เชตนามเก.
เสนาปติราชนามํ, ปริเวณํ สมาปยิ;
มหากนฺโท จ ทมิโฬ, ปริเวณํ สนามกํ.
จุลฺลปนฺถํ ตถา เอโก, เสหาลอุปราชกํ;
อุปราชา สกาเรสิ, สงฺฆติสฺโส’ปิ ราชิโน.
อฺเสุ พหโว อาสุํ, วิหาเร เอวมาทิเก;
ภสฺส รฺโ’ นุวตฺตนฺตา, เอวํ ธมฺมีหิ ปาณิโน.
ปาปํ วาปิ หิ ปฺุํ วา,
ปธาโนยํ กโรติ โย;
โล โก ตํ ตํ กโรเตว,
ตํ วิชเนยฺย ปณฺฑิโต.
เชฏฺนามา ¶ มหาปฺุา, มเหสี ตสฺส ราชิโน;
เชฏฺารามฺจ กาเรสิ, ภิกฺขูนีนมุปสฺสยํ.
ตสฺสา’ทาสิ จ ทฺเว คาเม, ปกฺกปาสาณภูมิยํ;
ตมฺพุทฺธํ เภลคามฺจ, อารามิกสตํ ตถา.
อกา มลยราชาปิ, ธาตุเคหํ มหารหํ;
มณฺฑลคิริวิหารมฺหิ, เจติยสฺส มหาธโน.
โลหปาสาทเก โส’ว, ฉาเทสิ มชฺฌกูฏกํ;
โพธิติสฺสวิหารฺจ, โพธิตสฺโส มหายโส.
ทีเป มณฺฑลิกา สพฺเพ, ตตฺถ ตตฺถ ยถาพลํ;
วิหาเร ปริเวเณ จ, การยึสุ อนปฺปเก.
ตสฺส กาโล นรินฺทสฺส, ปฺุกมฺมมโย อิธ;
อติวิตฺถารภีเตน, สพฺพโส น วิจาริตํ.
ปุพฺพโกปิ กถามคฺโค, อากุโล วิย ภาติเม;
ยถาปธานํ กถิตํ, เหตูนํ อุปลกฺขณํ.
อถาปเรน กาเลน, ปุลตฺถินครํ คโต;
วาสํ ตตฺเถว กปฺเปสิ, กโรนฺโต ปฺุสฺจยํ.
อเตกิจฺฉิยโรเคน, สมฺผุฏฺโ กาลมตฺตโน;
มรณสฺส วิทิตฺวาน, ตมาหุยมหาชนํ.
โอวทิตฺวาน ธมฺเมน, มรณํ โส อุปาคมิ;
มหาชโน มเต ตสฺมึ, พาฬฺหโสโก ปโรทิย.
กตฺวา อาฬหเณ ตสฺส, กิจฺจํ สพฺพมเสสโต;
ตสฺสาฬาหณภสฺมมฺปิ, กตฺวา เภสชฺชมตฺตโน.
ราชา ภณฺฑฺจ ตํ สพฺพํ, สพฺพฺจ พลวาหนํ;
สมฺมา อาทาย โคเปตฺวา, นครํ สมุปาคมิ.
เอวํ โสฬสเม วสฺเส, ราชา อาสิ ทิวงฺคโต;
โปตฺถกุฏฺโปิ ทมิโฬ, รชฺชํ ตสฺส วิจารยิ.
อุปราชํ คเหตฺวาน, ทาาสิวํ ขิปาปยิ;
จารโก วิหิตุํ สมฺมา, รกฺขาวรณ มาทิสิ.
วินา รฺา น สกฺกาติ, เมทินึ ปริภฺุชิตุํ;
อาเนตฺวา ทตฺตนามกํ, ธนปิฏฺปฺปธานกํ.
อุปฺปนฺนํ ¶ ราชวํสมฺหิ, รชฺเช ตํ อภิสิฺจิย;
ตสฺส นามํ เปตฺวาน, สยํ สพฺพํ วิจารยิ.
ทนฺโต โส ธนปิฏฺิมฺหิ, วิหารํ สกนามกํ;
การยิตฺวาน ปฺุานิ, อฺานิปิ สมาจินิ.
สมกนฺตุ โส ตฺวา’ว, วสฺสทฺวย มหุมโต;
โปตฺถกุฏฺโ มเตตสฺมึ, ปุน อฺมฺปิ มาณวํ.
หตฺถทาํ สมาหูย, อุณฺหา นครสมฺภวํ;
ตมฺปิ รชฺเช ภิสิฺจิตฺวา, ยถา ปุพฺพํ สยํวสี.
กาฬทีฆาวิกํ กตฺวา, ปธานฆรกํ ตถา;
ปฺุมฺํ ฉมาเสหิ, โส’ปิ มจฺจุวสํ คโต.
เอวํ วิทิตฺวา พหุปทฺทวานิ;
ธนานิ ธฺานิ จ วาหนานิ;
วิหาย รชฺเชสุ รตึสปฺปฺา;
มนฺุปฺุาภิรตา ภเวยฺยุํ.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ติราชโก นาม
จตุจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.