📜
ฉจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท
... วาสํ-กตฺวา สุลภปจฺจยํ;
ทาสิ ธมฺมรุจินํ โส, ราชินี ทีปกมฺปิ จ.
กาเรตฺวาน ปริจฺเฉทํ, มหาเนตฺตาทิ ปาทิกํ;
เตสเมว อทา โกฬุ-วาเต โส เทวติสฺสกํ.
วหตฺถเล จ โส กตฺวา, กทมฺพโคนนามกํ;
เทวปาฬิมฺหิ กตฺวาน, คีริวฺหนครํ ตถา.
กตฺวา อนฺตรโสพฺภมฺหิ, เทวนามํ วิหารกํ;
ราชมาติกมารามํ, กตฺวา’ทา ปํสุกูลินํ.
โคกณฺณกวิหาเร’กา, ปธานฆรเมว จ;
ชิณฺณเคหฺจ กาเรสิ, วฑฺฒมานกโพธิยา.
สงฺฆมิตฺตวฺหเย เจว, อฺตฺถ จ มหายโส;
ตตฺถ ตตฺถ วิหาเรสุ, นวกมฺมมการยิ.
ฉพฺพีสติ สหสฺสานิ, สุวณฺณานํ สมปฺปิย;
ชิณฺณานิ ปฏิสงฺขาสิ, ราชา เจติยปพฺพเต.
ตาลวตฺถุวิหารฺจ, กาเรตฺวา ปณฺณภตฺตกํ;
วิหารสฺส มหาเสน-นรินฺทวฺหสฺส ทาปยิ.
โคณฺฑิคามิกวาปิฺจ, ฉินฺนํ พนฺธิ ยถา ปุรา;
ทานภณฺฑฺจ โส สพฺพํ, สพฺเพสํ ทาสิ ปาณินํ.
อุโปสถํ ¶ อุปวสติ, สทฺธึ ทีปชเนหิ โส;
ธมฺมฺจ เตสํ เทเสติ, ทาตุํ โลกุตฺตรํ สุขํ.
กมฺมํ โสวคฺคิยํ ตสฺส, รชฺเช สพฺโพ สมาจริ;
ยํ กโรติ มหีปาโล, ตํ ตสฺส กุรุเต ชโน.
ตสฺมา ราชา มหาปฺโ, ธมฺมเมว สมาจเร;
โส นิวุตฺถนิวุตฺถมฺหิ, าเน โหติ มหายโส.
สมฺปตฺตปริวาโร จ, อนฺเต คจฺฉติ นิพฺพุตึ;
อตฺตตฺถฺจ ปรตฺถฺจ, ตสฺมา ปสฺเสยฺย พุทฺธิมา.
อตฺตนา ยทิ เอเกน, วินิเตน มหาชนา;
วินยํ ยนฺติ สพฺเพปิ, โกตํ นาเสยฺย ปณฺฑิโต.
ปโยโค โย หิ สตฺตานํ, โลหทฺวย หิตาวโห;
โส เตน อกโต นตฺถิ, รตฺตนฺทิวมตนฺทินา.
อตฺตโน โส นิวตฺถานิ, วตฺถานิ สุขุมานิ จ;
ปํสูกูลิกภิกฺขูนํ, จีวรตฺถาย ทาปยิ.
อฏฺานวินิโยโคปิ, สงฺคโห วา วิรูปโก;
สาวชฺโช ปริโภโค วา, ตสฺส นาโหสิ สพฺพโส.
เย เย สตฺตา ยทา หารา, เตสํ ตํ ตํ สทาปยิ;
เย เยน สุขี โหนฺติ, เต เต เตน สุขาปยี.
เอวํ ปฺุานิ กตฺวาน, ฉพฺพสฺสานิ นราธิโป;
อคมา เทวราชสฺส, สนฺติกํ สนฺติยาวโห.
อถ ตสฺส นุโช ราชา, กสฺสโป โหติ ขตฺติโย;
สมตฺโถ รชฺชภารสฺส, วหิตุํ ปุพฺพวุตฺติโน.
ปิตา วิย นิยํ ปุตฺตํ, โส สงฺคณฺหิ มหาชนํ;
ทาเนน เปยฺยวชฺเชน, อตฺถสฺส จริยาย จ.
านนฺตรฺจ ทาเปสิ, ตสฺส ตสฺส ยถารหํ;
สยํ ภฺุชิตฺถ โภเคปิ, สพฺพทุกฺขวิวชฺชิโต.
คีหินฺเจว ภิกฺขูนํ, พฺรหฺมณานฺจ ขตฺติโย;
วตฺตาปยิ สกาวาเร, มาฆาตฺเจว การยิ.
มจฺฉติตฺเถ ทุเว เจว, อาวาสํ เหฬิคามกํ;
วณิชฺชคามมารามํ, กสฺสปาทีคิรึ ตถา.
ตถา ¶ อมฺพตนวฺหฺจ, ปธานฆร มุตฺตมํ; โภคคามฺจ...
[เอตฺถกสฺสปสฺส รชฺชปฏิพทฺธาย กถาย อูนตา ทิสฺสติ.]
เตสํ สพฺพกนิฏฺโปิ, มหินฺโท นาม ขตฺติโย;
สมฺปตฺตรชฺโช นาโหสิ, ราชา รชฺช ธุรนฺธโร.
ตสฺสปิ กิร นิลวฺโห, สหาโย จีรสตฺถุโต;
มโต ปุพฺเพว ตสฺมา, โส สรนฺโต ตํ น อิจฺฉิตํ.
อโหรชฺชมฺปิ ทีปมฺหิ, น มฺิตฺถ สุขาวหํ;
อภาเวน สหายสฺส, สหายา’ตีว ทุลฺลภา.
เตเนว วุตฺตํ มุนินา, ธมฺมา เยเกจิ โลกิยา;
ตถา โลกุตฺตรา เจว, ธมฺมา นิพฺพานคามิโน.
กลฺยาณมิตฺตํ อาคมฺม, สพฺเพ เต โหนฺติ ปาณินํ;
ตสฺมา กลฺยาณมิตฺเตสุ, กตฺตพฺโพ’ติ สทา ทโร.
อาทิปาโทว โส ตสฺมา, หุตฺวา รชฺชํ วิจารยิ;
ปาเลตุํเยว ทีปมฺหิ, ชิวนฺโต วิย ปาณิโน.
กสฺสปสฺส สภาตุสฺส, ปุตฺตํ โส อคฺคโพธิกํ;
เปตฺวา โอปรชฺชมฺหิ, ทตฺวา โภคมนปฺปกํ.
เทสํ ทตฺวาน ปาจินํ, วสิตุํ ตตฺถ เปสิย;
เทสํ ทกฺขิณมาทาสิ, ราช ปุตฺตสฺส อตฺตโน.
มหาปาฬิมฺหิ ทานฺจ, ทาเปสิ ทสวาหณํ;
สพฺเพ โภเค สเม’กาสิ, ยาจนานํ สห’ตฺตนา.
อทตฺวา ยาจกานํ โส, นุ กิฺจิ ปริภฺุชติ;
ภุตฺตํ วา สติยา เทติ, ทฺวิ คุณํ อตฺตภุตฺตโต.
สกนามํ สกาเรสิ, ภิกฺขุนี น มุปสฺสยํ;
ปาทานครคลฺลฺจ, อาราม มริยาทกํ.
มหินฺทตฏมารามํ, สมฺปตฺต จตุปจฺจยํ;
อฺมฺปิ พหุธา กาสิ, ปฺุํ ปฺุคุเณรโต.
ติณี วสฺสานิ กาเรตฺวา, รชฺชเมว มหามติ;
คเวสนฺโต สหายํ’ว, เทวโลกมุปาคมิ.
วสนฺโต ¶ ทกฺขิเณ เทเส, อคฺคโพธิ กุมารโก;
เกนาปิ กรณีเยน, นครํ อาคโต อหุ.
ตสฺมึ ตตฺถ วสนฺตมฺหิ, อาทิปาโท มหินฺทโก;
มโต อาสิ ตโต ตสฺส, รชฺชํ หตฺถคตํ อหุ.
โส ตํ หตฺถคตํ กตฺวา, สณฺเปตฺวาน สาสนํ;
ปาจิน เทสปติโน, อคฺคโพธิสฺส เปสยิ.
ส อาคนฺตฺวา อหุ ราชา, สิลาเมโฆติ สฺิโต;
โอปรชฺเช กุมารฺจ, อภิสิฺจิตฺถ ภูปติ.
โส ราชา นํ นิโยเชตฺวา, จินฺตา ภารํ วิมฺุจิย;
โภเค ภฺุชถ ตุมฺเหติ, สยํ รชฺชํ วิจารยิ.
ยถาโยคํ ชนสฺเสส-กาสิ นิคฺคหสํคเห;
เทเส อุพฺพินยํ สพฺพํ, มคฺคํ ปาเปสิ จกฺขุมา.
เอวํ เตสุ วสนฺเตสุ, โอตารํ ปาปกมฺมิโน;
น ลภนฺตา วิจินฺเตสุํ, ภินฺทิตพฺพา อิเม อิติ.
ราชานมุปสงฺกมฺม, อโวจุํ ปิสุนํ รโห;
ตุวํ ราชาสิ นาเมน, ราชา อฺโ สภาวโห.
อุปราชา อยํ รชฺชํ, คณฺหิสฺสติ มหาชนํ;
สงฺคยฺห น จิเรเนว, โหติ ราชา น สํสโย.
ตํ สุตฺวาน มหีปาโล, ปริภิชฺชิ กุมารเก;
กุมาโรปิ วิธิตฺวา ตํ, โจโร หุตฺวาน ราชินฺโท.
ปลายิตฺวา สกํ เทสํ, สงฺคณฺหิตฺวา ตหึ ชเน;
มหนฺตํ พลมาทาย, กาตุํ สงฺคาม มารภิ.
กทลฺยาทินิวาตมฺหิ, สงฺคาโม ภึสโน อหุ;
คโต ตตฺถ ปราชิตฺวา, กุมาโร มลยํ วโส.
ตโต ราชา กตฺู โส, อุปการํ สภาตุโน;
จินฺเตตฺวา รชฺชทานาทึ, ปริเทวิตฺถ ปากฏํ.
กุมาโรปิ จ ตํ สุตฺวา, อโหสิ มุทุจิตฺตโก;
เอวํ เต อฺมฺสฺส, สินิทฺธนฺตํ ปกาสยุํ.
ราชา คนฺตฺวา สยํเยว, มลยํ เอกโก วํโส;
กุมารํ ตํ สมาทาย, อาคมิตฺถ สกํ ปุรํ.
โหติ ¶ นิสฺสํสยํ [เอวํปิ จิตฺโต] อตีว โส;
วิวาหํ เตน กาเรสิ, ธีตรํ สงฺฆนามิกํ.
ตาย สทฺธึ วสนฺโต โส, วิสฺสตฺโถ เตน ราชินา;
ปหารํ ตาย ปาทาสิ, ทุฏฺโ โทสมฺหิ กิสฺมึจิ.
ปิตรํ สา อุปาคมฺม, กรุณํ โรทิตมฺปติ;
อการเณ มํ มาเรติ, ทินฺโน โว สามิโก อิติ.
โสปิ ตํ สุตมตฺเตว, ทุกฺกตํ วต เม อิติ;
ปพฺพาเชสิ ลหุํ คนฺตฺวา, ภิกฺขูนี น มุปสฺสยํ.
อคฺคโพธิสนาโมถ, ตสฺสา มาตุล ปุตฺตโก;
สุจิเรเนว กาเลน, ตสฺสํ สา รตฺตมานโส.
กาโล’ยนฺติ วิทิตฺวาน, ตมาทาย ปลายิตุํ;
อฺโต ตํ คเหตฺวาน, คโต เอโกว โรหณํ.
อคฺคโพธึ นรินฺโท โส, อคฺคโพธิ นมาทิย;
อคฺคโพธึ นิหนฺตุํ ตํ, โรหณํ ตมุปาวีสิ.
อคฺคโพธิ นิเสเธตฺวา, อคฺคโพธึ สภาตรํ;
อปเร ปพฺพเต หนฺตุ-มคฺคโพธึ สยํ คโต.
กสิณํ โรหณํ หตฺถ-คตํ กตฺวา มหา พโล;
ยุชฺฌิตฺวา เตน ตํ คณฺหิ, ภริยํ สงฺฆมตฺตโน.
ตโต ปฏฺาย สุขิตา, สมคฺคา เต ตโย ชนา;
วิสฺสฏฺา อฺมฺเสุ, วิหรึสุ ยถารุจึ.
วาปารนึ อการามํ, ตถา มาณคฺคโพธิกํ;
สภตฺตุทฺเทสโภคฺจ, วิหาเร อติยุตฺตเร.
หตฺถิ กุจฺฉิวิหาเร จ, วิหาเร ปุน ปิฏฺิเก;
มหาทีปริเวเณ จ, ปาสาเท วาหทีปเก.
ถูปารามมฺหิ เคหสฺส, ทฺวาเร จ ปริชิณฺณเก;
กาสิ ปากติกํ ตตฺถ, ถมฺเภ จ ปริวตฺตยิ.
เอวํ กตฺวาน ปฺุานิ, ปฺุานิ จ ยถาพลํ;
จตฺตาลีสติเม วสฺเส, ยถากมฺม มุปาคมิ.
อโถปราชา ราชา’สิ, อคฺคโพธิ สิรีธโร;
ตนโย โส มหินฺทสฺส, อาทิปาทสฺส ธีมโต.
สาสนมฺปิ ¶ จ โลกฺจ, สงฺคณิตฺถ ยถารหํ;
โอปรชฺเช’ภิสิฺจตฺถ, มหินฺทํ ปุตฺตมตฺตโน.
มหาโพธิสฺส กาเรสิ, ฆรํ ชิณฺณํ นวํ ถิรํ;
อาราเม ทฺเว จ กาเรสิ, กฬนฺทํ มลฺลวาตกํ.
ธมฺมกมฺเมหิ สกฺกจฺจํ, โสเธสิ ชินสาสนํ;
วินิจฺฉนนฺโต ธมฺเมน, ฉินฺทิ กูฏฏฺฏการเก.
เภสชฺชฺจ คิลานานํ, มงฺคลํ จาวมงฺคลํ;
ลงฺกาทีปมฺหิ สกเล, สยเมว วิจารยี.
สลากภตฺตํ ทาเปสิ, นิกายตฺตย วาสินํ;
โภชนํ ปํสุกูลีนํ, อตฺตโยคฺคํ มหารหํ.
เอวมาทีนิ กตฺวาน, ปฺุานิ สสยํ วสี;
จุโต’สิ ฉหิ วสฺเสหิ, ปุลตฺถินคเร วสํ.
ตโต ปุพฺเพว ตสฺสาสิ, ปุตฺโต โส ยุวราชโก;
มโต กิร ตโต รชฺชํ, อปุตฺตํ ตํ ตทา อหุ.
ปุตฺโต มหินฺโท นามา’สิ, สิลา เมฆสฺส ราชิโน;
รชฺชโยคฺโค มหาปฺุโ, โลกสงฺคณฺห นกฺขโม.
ตสฺส ชาตทิเนเยว, ราชา นกฺขตฺตปาเก;
ปุจฺฉิตฺวา รชฺชโยคฺโคติ, สุตฺวา เตหิ วิยากตํ.
ทตฺวา เตสํ ธนํ สาธุ, ปวตฺตึ ตํ นิคูหยิ;
อถ นํ โส วยปฺปตฺตํ, กตฺวา เสนาปตึสกํ.
รชฺชํ วสฺเสว กตฺวาน, สพฺพํ หตฺเถ สยํวสี;
โส ธมฺเมน วิจาเรสิ, ราช กิจฺจํ มหามติ.
มเตปิ ตสฺมึ ตสฺมา โส, อคฺคโพธาภิธานิโน;
เสนาปจฺจํ น คณฺหิตฺถ, นยฺู ตสฺส หตฺถโก.
ตทา เกนจิ คนฺตฺวา โส, กรณีเยน ราชิโน;
สมุทฺทตีเร วสติ, มหาติตฺถมฺหิ ปฏฺฏเน.
สุตฺวา โส จูฬปิตุโน, มรณํ เวคสา’คมา;
โจรา รชฺชํ คเหตฺวาน, นาเสยฺยุํ นครํ อิติ.
ตโต อุตฺตรเทสมฺหิ, มณฺฑลีกา สรฏฺิยา;
อจฺฉินฺทิตฺวาน ตํ เทสํ, ฉินฺนราชกรํ กรุํ.
โส ¶ ตํ สุตฺวา มหาเสโน, คนฺตฺวา อุตฺตรเทสกํ;
สพฺเพ นิมฺมถยิตฺวาน, มณฺฑลี เกสรฏฺิเย.
คนฺตฺวา รฺโ มตานํ, ทิสฺวา เทวึ ปโรทิย;
อสฺสาเสตฺวา ยถากาลํ, อิทํ วจนมพฺรวิ.
มาจินฺเตสิ มหาเทวี, มโต เม สามิโก อิติ;
รกฺขิสฺสามิ อหํ ทีปํ, ตุมฺเห รชฺชํ กริสฺสถ.
ตุณฺหิภูตา’ธิวาเสตฺวา, ปิยสา ปาปพุทฺธิกา;
รโห โยชยี ตํ หนฺตุํ, วตฺถุกามา ยถารุจึ.
เสนาปติ ตํ ตฺวาน, ตสฺสา’รกฺขํ วิธาย โส;
ตํ ปกฺขิเยหิ ยุชฺฌิตฺวา, ปลาเปสิ มหาชนํ.
ตโต เทวึ สพนฺเธตฺวา, ปกฺขิปิตฺวาน ยานเก;
อาทาย ตํ ปุรํ คนฺตฺวา, รชฺชํ คณฺหิ สสาธนํ.
อตฺถิ ทปฺปุฬ นาโม’ปิ,
สิลา เมฆสฺส ราชิโน;
ภาคิเนยฺโย มหาเสโน,
อาทิปาโท มหา ธโน.
โส เสนํ สนฺนิปาเตตฺวา, วสนฺโต กาฬวาปิยํ;
กาตุํ สงฺคาม มาคฺฉิ, สงฺคคามปฺปเทสกํ.
เสนาปติ ปวตฺตึ ตํ, สุตฺวา สมฺปนฺนวาหโน;
เทวิฺจ ตํ สมาทาย, อคมา ตตฺถ สชฺชุกํ.
เตสํ ตตฺถสิ สงฺคาโม, อุภินฺนํ โลมหํสโน;
อาทิปาโท ตทาเสนํ, โอหียนฺตํ สเมกฺขิย.
ปลายิตฺวา อารุหิตฺถ, อจฺฉเสลํ สวาหโน;
ปลาเปตฺวาน ตํ ตตฺถ, เสนาปติ สุขํ วสิ.
สฺุํติ นครํ สุตฺวา, มณฺฑลีกาปิ อุตฺตเร;
เทเส สพฺเพ สมาคมฺม, อคฺคเหสุํ ปุรํ ตทา.
โส หิ เต ปฏิพาเหสิ, สูโร ธีรปรกฺกโม;
อถาคมฺม ปุรํ รชฺชํ, วิจาเรสิ ยถานยํ.
ภิกฺขุสงฺฆสฺส โลกสฺส, มจฺฉานํ มิคปกฺขินํ;
าตีนํ พลกายสฺส, กตฺตพฺพํ สพฺพมาจริ.
ปจฺฉา ¶ อนุ พลปฺปตฺโต, ทปฺปุโล มลยํ คโต;
ภาคิเนยฺโย ทุเว เจว, ปกฺโกสิตฺวาน โรหณา.
รฏฺเ ชนปเท สพฺเพ, อาทาย พหุวาหโน;
รตฺติยํ ปุรมาคมฺม, สมุทฺโท วิย โอตฺถริ.
พลกาโย ปุรํ รุนฺธิ, อุคฺโฆเสนฺโต สมนฺตโต;
เหสิเตน ตุรงฺคานํ, โกฺจนาเท นทนฺตินํ.
ตาฬาวจร สทฺทานํ, กาหฬานํ รเวน จ;
คชฺชิเตน ภฏานฺจ, อากาสํ น ตทา ผลิ.
ตทา เสนาปติ ทิสฺวา, มหาเสนํ ปโมทิย;
อาโรเจสิ อวตฺตึ ตํ, พลกายสฺส อตฺตโน.
ราชปุตฺตา ตโย เอเต, มหนฺตํ พลมาทิย;
นครํ โน’ปรุนฺธึสุ, กินฺตุ กตฺตพฺพ เมตฺถ โว.
เอวํ วุตฺตา ตมาหํสุ, สูรา ตสฺส รณตฺถิโน;
เทวาเสวา ทิเนเยว, เสวกานํ น ชีวิตํ.
เอวํ ภูเต สเจ กาเล, โอหีนา ชีวิภตฺถิโน;
โปเสสิ สามิ กึ กาล-เมตฺตกํ โน ยถา สุขํ.
วุตฺเต เอวํ สอุสฺสาโห, พลํ สชฺชิย รตฺติยํ;
อุคฺคเต อรุเณ หตฺถิ-มารุยฺห กตกมฺมกํ.
ทฺวาเรเน’เกน นิกฺขมฺม, ปตนฺโต อสนี วิย;
สทฺธึ โย ธสหสฺเสหิ, สงฺคามํ กาสิ ทุสฺสหํ.
พลํ ตํ อาทิปาทสฺส, นิปฺโผเฏตฺวา ตโต ตโต;
สนฺนิปาติย เอกชฺฌํ, นิยตฺตึ สมฺปเวทยิ.
หตาวเสเส อาทาย, อาทิปาโทปิ ทปฺปุโฬ;
ปุพฺพณฺเหว ปราชิตฺวา, ปลายิตฺวา’ค โรหณํ.
ราชปุตฺเต ทุเว เจว, โรหณมฺหา ตทา คเต;
ชีวคฺคาหํ สคาเหตฺวา, เต อาทาย ปุรํ คโต.
เอวํ ปตฺตชโย สูโร, ทีเป ชาเต นิรากุเล;
ปาจินเทสํ สาเธตุํ, เปสยิตฺถ สวาหเน.
เตปิ คนฺตฺวาน เทสํ ตํ, อุตฺตรํ เทสเมว จ;
สาธยิตฺวา’จิเรเนว, สงฺคเหสุํ มหาพลํ.
ราชาปิ ¶ ตํ มหาเทวึ, ภริยํ กาสิ อตฺตโน;
ปริจฺจตฺตฺุจ มาเรตุํ, น สกฺกายนฺติ จินฺติย.
เตสํ สํวาสมนฺวาย, คพฺโภ อาสิ ปติฏฺิโต;
ปุตฺตํ วิชายิ สาธฺ-ปฺุลกฺขณสฺุตฺตํ.
รฺโ สา’ติปิยา อาสิ, ตโต ปฏฺาย โสปิ โข;
ปุตฺตสฺส ตสฺส ปาทาสิ, โอปรชฺชํ สโภคิยํ.
ิตา ปาจินเทสมฺหิ, อาทิปาทา นิสมฺมตํ;
วินา โส’ยนฺติ อมฺหากํ, อุโภ หุตฺวาน เอกโต.
ทฺวีสุ ปสฺเสสุ เสนฺจ, สมาทาย มหาธนํ;
สนฺธึภาตรมาหูย, กตฺวาโรหณ เทสโต.
คงฺคาตีรมฺหิ วาสํ เต, กปฺปยึสุ มหพฺพลา;
ราชา สพฺพํ นิสมฺเม’ตํ, มณฺฑลีเก ตหึ ตหึ.
อาราเธตฺวา คเหตฺวาน, ทุฏฺเ มาริย เกจน;
รกฺขํ ทตฺวาน นคเร, กตฺตพฺพํ สาธุโยชิย.
มหาเสนงฺคมาทาย, มเหสิฺจ ตมาทิย;
ขนฺธาวารํ นิเวเสติ, มหุมฺมารมฺหิ คามเก.
ตสฺสาคมนมฺาย, อาทิปาทาปิ เต ตโย;
โกวิฬารวฺหเย คาเม, มหายุทฺธํ ปวตฺตยุํ.
อถ ราชา มหาเสโน, สมุคฺฆาเตสิ ตํ พลํ;
ทปฺปุโฬ โส ปลายิตฺถ, อาทิ ปาทา ทุเว หตา.
ตตฺถาปิ ลทฺธวิชโย, ปุรมาคมฺมภูมิโป;
ราชกิจฺจํ วิจาเรสิ, มหาทานํ ปวตฺตยิ.
มหาโพธิ ทุมินฺทสฺส, มหาเจติตฺตยสฺส จ;
ธาตูนมฺปิ จ สกฺกจฺจํ, มหาปูชามการยี.
โรหณํ สมุปาคมฺม, ทปฺปุโฬ โส ตมาคโต;
พลํ สมฺปฏิปาเทสิ, ยุชฺฌิตุํ ปุน ราชินา.
ราชา โส ปุตฺตนตฺตานํ, เทสํ กาตุํ นิรากุลํ;
ถูปารามมฺหิ สพฺเพปิ, สนฺนิปาติย ภิกฺขโว.
อฺเปิ จ มหาปฺเ, ยุตฺตา ยุตฺติวิสารเท;
ราชธมฺเมสุ สพฺเพสุ, นิปุโณ นยโกวิโท.
อาโรเจตฺวา ¶ ปวตฺตึ ตํ, เตหิ สมฺมา ปกาสิโต;
จตุรงฺคมหาเสโน, สพฺพูปกรณานุโค.
ทีเป สพฺพตฺถ โยเชตฺวา, กตฺตพฺพํ นคเรปิ จ;
นิกฺขนฺโต น จิเรเนว, อคมา มารปพฺพตํ.
สมฺมทฺทิตฺวาน ตํ เทสํ, ขิปฺปํ ปพฺพตมารุหี;
ตํ ทิสฺวา โรหเณ สพฺเพ, ภีตา ตํ วสมาคมุํ.
ตโต สนฺธึ กริตฺวาน, ทปฺปุเฬน สทปฺปโก;
หตฺถี อสฺเส จ มณโย, คเหตฺวา ตสฺส หตฺถโต.
คาฬฺหคงฺคฺจ กตฺวาน, สีมํ โรหณโภคินํ;
โอรคงฺคํ สมาทาย, ราชโภคมการยิ.
ทีปเมวํ มหาเตโช, กตฺวา วิคตกณฺฏกํ;
เอกาตปตฺโต อาคมฺม, ปุรํ วสิ ยถาสุขํ.
ปริเวณํ สกาเรสิ, ราชา ทามวิหารกํ;
ตถา สนฺนิรติตฺถฺจ, ปุลตฺถินคเร วิภู.
มหาเลขฺจ กาเรสิ, ปริเวณมภยา จเล;
ตถา รตนปาสาทํ, ตเถว สุมโนหรํ.
อเนกภูมํ กาเรตฺวา, เวชยนฺตมิวาปรํ;
ตถา สตสหสฺเสหิ, ตีหิ เจว มหาธโน.
ชมฺโพนทตุวณฺณสฺส, สหสฺเสหิ จ สฏฺิหิ;
พิมฺพํ สตฺถุสฺส กาเรตฺวา, นคฺฆํ จูฬามณิยุตํ.
ปูชํ สพฺโพปหาเรน, กาเรตฺวาน มหารหํ;
ปาสาทมหเน สพฺพํ, รชฺชํ โอสฺสชฺชิ อตฺตโน.
โพธิสตฺตฺจ กาเรตฺวา, ราชานํ สุมโนหรํ;
สณฺปิตฺถสิลา เมเฆ, จารุํ ภิกฺขูนุปสฺสเย.
ถูปารามมฺหิ ถุปสฺส, กาสิ โสวณฺณกฺจุกํ;
ปฏฺฏํ กตฺวา วิจิตตฺถํ, รชตํ อนฺตรนฺตรา.
ตสฺมึเยว จ ปาสาทํ, ปริชิณฺณํ สการยิ;
อภิธมฺมํ กถาเปสิ, การาเปตฺวา มหามหํ.
มหาเถเรน สติมา, เหมสาลินิวาสินา;
ตตฺถ โปกฺขรณิฺจสฺส, ปริโภคาย การยิ.
ชิณฺเณ ¶ เทวกูเล กตฺวา, พหุเก ตตฺถ ตตฺถ โส;
เทวานํ ปฏิมาโย จ, การยิตฺถ มหารหา.
พฺราหฺมณานฺจ ทตฺวาน, ปจฺจคฺฆํ ราชโภชนํ;
ปาเยสิ ขีรํ โสวณฺณ-ตฏฺฏเกหิ สสกฺขรํ.
อุสเภ ปงฺคุลานฺจ, ชีวิกฺจ สทาปยี;
ทมิฬานนฺตุ ปาทาสิ, อสฺเส โคเณ อคณฺหตํ.
อนาถา เย สลชฺชา จ, เต จ สงฺคณฺหิ โส รโห;
อสํคหิโต ทีปมฺหิ, นตฺถิ เตน ยถารหํ.
ทาตพฺโพติ กถํ คุนฺน-มหาโร โส วิจินฺติย;
สสฺเส ขีรคเต’ทาสิ, เตสํ เขตฺตสหสฺสเก.
กาฬวาปิมฺหิ โส วาริ-สมฺปาตํ การยิ ถิรํ;
ปฺุเมวํ วิธํ ตสฺส, อปฺปเมยฺยํ พหุํ กิร.
ตสฺส ปุตฺโต ตทา อาสิ, ยุวราชา ทิวงฺคโต;
ชาโต เสนาปติ กาเล, อปโร อตฺถิ ทารโก.
ตํ ราชา ราชปุตฺเตหิ, ภีโต ราชารโห อิติ;
มาเรตุํ ตํ น สกฺโกนฺติ, วฑฺฒเปสิ ยถา ตถา.
อรีหิ นคเร รุทฺเธ, ปิตรํ โส กิเรกทา;
อุปสงฺกมฺม ยาจิตฺถ, สงฺคมาวจรํ คชํ.
โส ทาเปสิ มหานาคํ, โฆรํ มารกรูปมํ;
กตหตฺถํ พลฺเจว, สพฺพายุธ วิสารทํ.
กาโลยมีติ มนฺตฺวา โส, พนฺธิตฺวา ฉุริกํ ตทา;
กฺุชรํ วรมารุยฺห, นิกฺขมฺม นครา พหิ.
วิทฺธํเสตฺวา พลํ สพฺพํ, ทุชฺชยํ ชยมคฺคหี;
ราชา ทิสฺวา ปสนฺโน ตํ, เสนาปจฺจฺจ ตสฺส’ทา.
เอโสว กิร คนฺตฺวาน, สพโล เทสมุตฺตรํ;
ปลาเปสิ สเสนํ ตํ, อาทิปาทฺจ ทปฺปุลํ.
พทฺธเวโร ตโต’โหสิ, ทปฺปุโฬ ตมฺหิ สาธุกํ;
มหาอุมฺมารยุทฺธมฺหิ, ทิสฺวา ตมตีโกธวา.
สีฆํ เปเสสิ ตํ หนฺตุํ, หตฺถิมารุฬฺหมตฺตนา;
โอวิชฺฌิย ปลาเปสิ, ตเมส สกทนฺตีนา.
ทิสฺวา ¶ ตมติสนฺตุฏฺโ, อฺเสฺจ อภาวโต;
รชฺชโยเค อทา ตสฺส, อุปราชตฺตมตฺตโน.
เอวํ วีสติ วสฺสานิ, ทีปเมตํ สุภฺุชิย;
วิปากํ ปฺุกมฺมสฺส, ภฺุชิตฺุจ ทิวงฺคโต.
เอวํ อเนเกหิ นเยหิ ถทฺธา;
ชนสฺส ทุกฺเขหิ วิรูปเกหิ;
โภคา วินสฺสนฺติ ขเณ น สพฺเพ;
อโห ตหึเยว รมนฺติ พาลา.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ฉ ราชโก นาม
ฉจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.