📜
สตฺตจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท
ปฺจราชโก
อจฺจเย ¶ ปิตุโน ราชา, อุปราชา อโหสิ โส;
สมตฺโถ สกฺกุมิตฺตานํ, กาตุํ นิคฺคห สํคเห.
เสนา นามสิ สปฺปฺา, มเหสี ตสฺส ราชิโน;
ขุทฺทปุตฺตา ปียา’ตีว, รฺโ กลฺยาณทสฺสนา.
อทาสิ ยุวราชตฺตํ, เชฏฺปุตฺตสฺส อตฺตโน;
อาทิปาเท’ปเรกาสิ, ราชินีปิ จ ธีตโร.
ทตฺวา านนฺตรํ ราชา, เตสํ เตสํ ยถารหํ;
ชนํ สงฺคหวตฺถูหิ, สงฺคเหสิ จตูหิปิ.
อถ เกนาปิ โส คนฺตฺวา, เหตุนา มณิหีรกํ;
วสนฺโต กิร อสฺโสสิ, ปจฺจนฺโต กุปิโต อิติ.
ตโต เสนาปติฺเจว, เชฏฺปุตฺตฺจ อตฺตโน;
คนฺตฺวา สาเธถ ตํ เทส-มีติ เปเสสิ สชฺชุกํ.
เตสุ ตตฺโถปยาเตสุ, ปิสุนา เภทจินฺตกา;
วตฺวา ยํกิฺจิ ภินฺทึสุ, เต อุโภปิ นราธิเป.
ตโต ¶ ทฺเว เวริโน หุตฺวา, เทสํ คณฺหิตุมารภุํ;
ราชา สุตฺวา ขเณเนว, ทุรติสฺส มุปาคมิ.
เต อุโภ ตตฺถ ฆาเตตฺวา, เตสํ สพฺพํ สมาทิย;
หนฺตฺวา ตํ ปกฺขิเย สพฺเพ, ปุฬตฺถินครํ คมิ.
ตทา โรหณเทสมฺหิ, โภคาธิปติโน สุโต;
ทาาสิวาทิปาทสฺส, มหินฺโท นาม ขตฺติโย.
ปิตุโน โส’ปริชฺฌิตฺวา, รฺโ สนฺติกมาคมา;
ทิสฺวา ราชาปิ สนฺตุฏฺโ, ตํ สงฺคณฺหิ ยถารหํ.
เตน เมตฺตึ ถิรํ กาตุํ, ธีตรํ เทว นามิกํ;
ตสฺส ทตฺวาน ปาเหสิ, พลํ โรหณเมวโส.
โส คนฺตฺวา ราชเสนาย, มทฺทาเปตฺวาน โรหณํ;
ชมฺพุทีปํ ปลาเปตฺวา, ปิตรํ โรหณํ ลภิ.
มหาวิหาเร กาเรสิ, สลากคฺคํ ถิรํ สุภํ;
โขลกฺขิยมุนินฺทสฺส, ปริหาราย ทาปยิ.
มหานามวฺหยํ คามํ, ปูชยิตฺวา ยถาพลํ;
วฑฺฒมานทุมินฺทสฺส, ชิณฺณํ เคหฺจ การิย.
รุกฺขณตฺถาย ตสฺสา;ทา, โกฏฺาคามํ พหุทยํ;
นีลารามสฺส ปาทาสิ, กาฬุสฺสํ นาม คามกํ.
โลหรูปสฺส ปาทาสิ, อารามสฺส จ คามกํ;
ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขาสิ, ปฏิมาโย จ การยิ.
ปาสาเท เจติโย เจว, วิหาเร จ อนปฺปเก;
ปุฬตฺถินคเร’กาสิ, เวชฺชสาลํ มหาทโย.
ตถา ปณฺฑา วิยฺเจว, โภคคามสมายุตํ;
ปิฏฺสปฺปินมนฺธานํ, สาลาโย จ ตหึ ตหึ.
โปตฺถเกสุ ลิขาเปตฺวา, อฏฺเฏ สมฺมา วินิจฺฉิเต;
ราชเคเห ปาเปสิ, อุกฺโกฏนภเยน โส.
นาควฑฺฒนนามสฺส, โภคคาเม พหู อทา;
เลเข’ปุพฺเพ น วาเรตฺวา, ปาเลตฺวา ปุพฺพสาสนํ.
ปิตรา ¶ จ มหาทานํ, ปฺุมฺมฺปิ วา กตํ;
สพฺพํ ตมวินาเสตฺวา, นิจฺจํ โส รกฺขิ สาทโร.
มเหสี จ มหารฺโ, ปฺุานิ พหุการยิ;
กณฺฏกํ เจติยํ กาสิ, เทวี เจติยปพฺพเต.
กาเรตฺวา ชยเสนฺจ, ปพฺพตํ คามิกสฺสทา;
ภิกฺขุสงฺฆสฺส สา คามํ, มหุมฺมารฺจ ตสฺส ทา.
สิลาเมฆวฺหยํ กตฺวา, ภิกฺขุนีนมุปสฺสยํ;
สิลาเมฆวฺหเย ทาสิ, ภิกฺขุนีนฺจ ปจฺจเย.
คามาเย’สุํ ปุรากีตา, วิหาโร ตตฺถ สาธนํ;
ทตฺวา เต เม จยิตฺวาน, วิหารสฺเสว ทาปยิ.
ฉาทยิตฺวา มหารุกฺเข, สพฺเพ เจติยปพฺพเต;
นานาราเค ธเช เจว, ปฏากาโย จ ปูชยิ.
ปุพฺพารามกภาคมฺปิ, ปาสาทํ ปฏิสงฺขริ;
อุสฺสานวิฏฺึ ทุพฺโภคํ, สุโภคํ ตสฺส การยิ.
วิหารํ คิริภณฺฑฺจ, นฏฺํ ปากติกํ กริ;
โภคคาเม จ ทาเปสิ, ภิกฺขูนํ ตนฺนิวาสินํ.
อมฺพุยฺยานมฺหิ อาวาสํ, กตฺวา ทปฺปุฬปพฺพตํ;
ภิกฺขูนํ ติสตสฺสา’ทา, สมฺปนฺนจตุปจฺจยํ.
กาเรตฺวา นีลคลฺลฺจ, อารามํ โส มโนรมํ;
ทกวารํ พหุปฺปาทํ, ตสฺส ทาเปสิ การิย.
อริการิ วิหาเร จ, ปฏิสงฺขาสิ ชิณฺณกํ;
สลากคฺคฺจ ปาสาทํ, อปุพฺพํเยว การยิ.
วาหทีเป สกาเรสิ, เสนคฺคโพธิปพฺพตํ;
ธมฺมํ ตีสุ นิกาเยสุ, วาจยิตฺถ พหุสฺสุเต.
คณฺหาเปสิ จ ภิกฺขูนํ, อโยปตฺเตสุ คณฺิเก;
ปฺุนฺติ วุตฺตํ สพฺพํ โส, น กิฺจิ ปริวชฺชยิ.
กุลีนานมนาถานํ, อิตฺถีนํ’ทา ปิฬนฺธนํ;
โภชนํ โภชนตฺถีนํ, พหุ โส ทาสิ รตฺติยํ.
คุนฺนํ สสฺสานิ ปาทาสิ, กากาทีนฺจ ภตฺตกํ;
ตณฺฑุลฺจ กุมารานํ, มธุผาณิตสํยุตฺตํ.
เอวํ ¶ ปฺุานิ กตฺวาน, นรินฺโท โส สปาริโส;
ภุตฺวา ปฺจสุ วสฺเสสุ, เมทินึ สมฺปริจฺจชิ.
ตโต ตสฺส สุโต อาสิ, สีหฬานํ รเถสโต;
สพฺพรูปคุโณเปโต, มหินฺโท นาม ขตฺติโย.
โส ธมฺมิกสีลาเมโฆ, อิจฺจาสิ ธรณีตเล;
ธมฺมทีโป ธมฺมธโช, สุทฺธธมฺมปรายโน.
ปุพฺพเกหิ นรินฺเทหิ, กตํ ธมฺมปถานุคํ;
สพฺพํ กาสิ อหาเปตฺวา, อธมฺมํ ตุ วิวชฺชยิ.
ราชารตนปาสาเท, กาตุํ โส นวกมฺมกํ;
สพฺพกาเลสุ ทาเปสิ, เคฏฺุมฺพทกวารกํ.
ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขาสิ, ปฺุกมฺมมกาสิ จ;
รชฺชํ กตฺวาน จตูสุ, วสฺเสสุ นิธนํ คโต.
อคฺคโพธิ ตโต ราชา, ฉตฺตํ อุสฺสาปยิ ปุเร;
กาเรนฺโต สพฺพสตฺตานํ, หิตํ สุขมเสสโต.
ธาตุปูชํ สกาเรสิ, สตฺถุสพฺพคุณารหํ;
ปิตามหกตสฺสา’ปิ, สมฺพุทฺธสฺส มหามหํ.
อุทยคฺคาทิโพธิฺจ, ปริเวณํ สการยิ;
นามํ คเหตฺวา ปิตุโน, อตฺตโน จ นราธิโป.
สโภคํ ปริเวณฺจ, กตฺวา ตํ ภูตนามกํ;
สกาจริยกสฺสา’ทา, ภิกฺขูนํ ติสตสฺส จ.
ราชสาลาย ทาเปสิ, จูฬวาปิยคามกํ;
คามทฺวยฺจ ทาเปสิ, กาฬูลมลฺลวาตเก.
ปเวสํ วินิวาเรสิ, อุโปสถทิเนสุ โส;
มจฺฉมํสสุราทีนํ, อนฺโตนครมตฺตโน.
ภิกฺขู วา เจติเย วา โส, วนฺทิตฺวา นิกฺขมํ ตโต;
วาลุกา หา วินสฺสนฺตุ, อิติ ปาเทสุ โวธยี.
ยํ ยํ โสวคฺคิยํ กมฺมํ, กมฺมํ นิสฺสรณวหํ;
วตฺถุตฺตเย ปสนฺโน โส, กมฺมํ ตํ สพฺพมาจริ.
มาตุปฏฺานนิรโต, รตฺตินฺทิวมโหสิโส;
คนฺตฺวา ตสฺสา อุปฏฺานํ, ปาโตว กิร ภูปติ.
สีสํ ¶ เตเลน มกฺเขตฺวา, อุพฺพฏฺเฏตฺวาน ชลฺลิกํ;
นเข วิสุทฺเธ กตฺวาน, นหาเปตฺวาน สาทรํ.
อจฺฉาเทตฺวา นวํ วตฺถํ, สุขสมฺผสฺสมตฺตโน;
วตฺถํ ฉฑฺฑิตมาทาย, เปลฺเลตฺวา สยเมว ตํ.
ตสฺส โตเยน สิฺจิตฺวา, สีสํ สมกุฏํ สกํ;
คนฺธมาลาหิ ตํ สมฺมา, เจติยํ วิห ปูชิย.
นมสฺสิตฺวาน ติกฺขตฺตุํ, กตฺวา ตํ โส ปทกฺขิณํ;
ทาเปตฺวา ปริสาย’สฺสา, วตฺถาทีนิ ยถารุจึ.
สหตฺเถเนว โภเชตฺวา, โภชนํ ตํ มหารหํ;
ภุตฺถาวเสสํ ภฺุชิตฺวา, สมากิริยมตฺถเก.
โภเชตฺวา ปริสํ ตสฺสา, ราชโภชนมุตฺตมํ;
สชฺเชตฺวา วาสเคหฺจ, สุคนฺธปริวาสิตํ.
สหตฺถา ปฺเปตฺวาน, สยนํ ตตฺถ สาธุกํ;
ปาเท โธวิย มกฺเขตฺวา, คนฺธเตเลน สณฺหกํ.
สมฺพาเหนฺโต นิสีทิตฺวา, กตฺวา นิทฺทมุเปตกํ;
กตฺวา ปทกฺขิณํ มฺจํ, ติกฺขตฺตุํ สาธุวนฺทิย.
อารกฺขเก นิโยเชตฺวา, ทาเสกมฺมกเรปิ จ;
ตสฺสา ปิฏฺิมกตฺวาน, อปกฺกเมว ปิฏฺิโต.
ตฺวา อทสฺสเน าเน, ติกฺขตฺตุํ ปุน วนฺทิย;
สนฺตุฏฺโ เตน กมฺเมน, สรนฺโต ตํ ปุนปฺปุนํ.
เคหํ ยาติ สชีวนฺตํ, เอวเมว อุปฏฺหิ;
เอกทา ทาสวาเทน, วนฺทิตฺวา ทาสมตฺตโน.
เตนตฺตโน กถาเปสิ, ขมาเปตุํ สยํ วโจ;
อตฺตานํ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, ทาปยิตฺวาน มาตรา.
ธนมตฺถคฺฆนํ ตฺวา, ภุชิสฺโส อาสิ พุทฺธิมา;
เอวํ ปฺุปโร หุตฺวา, กตฺวา ทีปสฺส สงฺคหํ.
เอกาทสหิ วสฺเสหิ, เทวโลกมุปาคมิ;
ตสฺสานุโช ทปฺปุโฬ’ถ, ราชา โหสิ ตทจฺจเย.
สพฺพํ ปุพฺพกราชูนํ, จริยํ โส สมาจริ;
ตทา มหินฺทนามสฺส, ปุตฺตาโรหณสามิโน.
ปิตรา ¶ นิหฏา’คฺฉุํ, ราชานํ มาตุลํ สกํ;
โส เต ทิสฺวา ปวตฺตึ ตํ, สุตฺวา ทตฺวา มหาพลํ.
ปาเหสิ ปิตรา ยุทฺธํ, กาตุํ พนฺธุ หิเต รเต;
มหินฺโทปิ ตถาภาวํ, วิทิตฺวา โรหณาธิโป.
ยุทฺธํ ปฏิปเทเยว, เตสํ’กาสิ มหาพโล;
เต อุโภปิ ปลายึสุ, ทตฺวา เสนาย นายกํ.
ปุนาคนฺตฺวา มหีปาลํ, เสวมานา อิธา’วสุํ;
ปิตาปิ เตน สนฺตุฏฺโ, อฺเน สกพนฺธุนา.
ยุชฺฌนฺโต มรณํ คฺฉิ, าติโสปิ มโต กิร;
ตทา’ทา ภาคิเนยฺยสฺส, ราชา กิตฺตคฺคโพธิโน.
สพฺพรูปคุโณเปตํ, ธิตรํ เทว นามิกํ;
โส ทปฺปุฬํ เปตฺวาน, เสวตฺถํ ตสฺส ราชิโน.
สยํ เสนงฺคมาทาย, โรหณํ สมุปาคมิ;
โรหณาธิปติ หุตฺวา, สพฺพาการสมปฺปิโต.
ปุตฺตธีตาหิ วฑฺเฒนฺโต, วาสํ ตตฺเถว กปฺปยิ;
ราชากาสิ ทุมินฺทสฺส, ฆรํ ชิณฺณํ นวํ ถิรํ.
โสวณฺณขจิตํ กมฺมํ, มงฺคเลน จ ตสฺส โส;
อตฺตโน ราชภาวสฺส, สตฺถุปารมิตาย จ.
สมฺมานุจฺฉวิกํ กตฺวา, มหาปูชํ ปวตฺตยิ;
ชิณฺณํ กาเรสิ ปาสาทํ, หตฺถิกุจฺฉิวิหารเก.
วาหทีปสฺส อารามํ, ลาวราวฺจ ปพฺพตํ;
วิหาเร เชตนาเม จ, กตฺวา โสวณฺณยํ มุนึ.
วฑฺเฒตฺวา โพธิเคหมฺหิ, ปูชํกาสิ อจินฺติยํ;
อนุสํวจฺฉรํ ทีเป, วตฺถทานํ ปวตฺตยิ.
มหาปาฬิฺจ วฑฺเฒสิ, ภตฺตคฺคมวโลกยี;
ตุลาภารฺจ ทาเปสิ, ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขริ.
จาริตฺตํ ปุพฺพราชูนํ, ปาเลสิ มนวชฺชิยํ;
ตสฺสา’สิ วชิโร นาม, เสนาปติ มหาปติ.
กจฺฉวาลํ สกาเรสิ, อารามํ ปํสุกูลินํ;
ถูปารามมฺหิ ถูปสฺส, ฆรํ ฉาเทสิ สาธุกํ.
อิฏฺกาหิ ¶ สุวณฺณาหิ, เหมทฺวาเร จ การยิ;
เอวํ โสฬสวสฺสานิ, กตฺวา รชฺชํ นราธิโป.
อคมา สพฺพสตฺตานํ, คนฺตพฺพํ เทสเมว โส;
ตสฺมึ ราชินิ สมฺปตฺเต, เทวโลกํ ตทา อหุ.
อคฺคโพธิสนาโม’ถ, อาณาเภรึ จราปยิ;
ปิตา ตสฺส สภาตุสฺส, ปุตฺตํ มหินฺทนามกํ.
รชฺชตฺถํ สกปุตฺตานํ, อาทิปาทํ น การยี;
อาทรํ โส สพนฺธูนํ, กนิฏฺานมฺปิ กาตเว.
อสหนฺโต ปลายิตฺถ, ปรตีรํ สมากุโล;
เต สมาคมนํ สุตฺวา, เปสยิตฺวา มหาพลํ.
กาเรตฺวา ยุทฺธเมเตหิ, สีสํ เตสํ สคณฺหยิ;
นิกาเยสุ วิจาเรตฺวา, กตฺตพฺพํ สพฺพเมว โส.
ทีเป’ปิ สกเล กาสิ, ปาปาจารนิวารณํ;
ภิกฺขู จูฬวิหาเรสุ, ยาคุํ คณฺหนฺติ สพฺพทา.
มหาวิหาเร ตํ สุตฺวา, ราชา นิพฺพินฺนมานโส;
กณฺปิฏฺิมหาคามํ ตถา ยาพาลคามกํ.
เตลคามํ พหุทฺจ, ทกวารํ ปทาปิย;
ยาคุํ คเหตุํ โยเชสิ, วิหาเรสุ’ปิ ภิกฺขโว.
ตโต ปฏฺาย ตํ ยาคุํ, สพฺเพ คณฺหึสุ สาทรา;
ทีเป เภรึจ ราเปตฺวา, สนฺนิปาติย ยาจเก.
สุวณฺณํ โสปทาเปสิ, ยถิจฺฉํ ทิวสตฺตยํ;
เอวมาทึ ส กตฺวาน, ปฺุวํ วสฺเสหิ ตีหิ จ.
วตฺถุตฺตยปสาทสฺส, ผลํ ปสฺสิตุมตฺตโน;
ราชา ทิพฺเพน ยาเนน, คจฺฉนฺโต วิย โส มริ.
เอวํ อนิจฺจา วต สพฺพเทหิโน;
สพฺพฺูโนเปว มุเปติ มจฺจุํ;
ปหาย ตสฺมา ภวราคชาตํ;
พุโธ สุพุทฺธิวิภเว ภเวยฺย.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ปฺจราชโก นาม
สตฺตจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.