📜
ปฺาสติม ปริจฺเฉท
ทฺวิราชโกนาม
ตโต ¶ รชฺเช ปติฏฺาย, กสฺสโป ทกฺขิณํ ทิสํ;
อทา กสฺสปนามสฺส, ยุวราชสฺส ธีมโต.
อคฺคาภิเสกํ ทาเปสิ, ยุวราชสฺส ธีตุยา;
ราชกฺาย ติสฺสาย, ภริยาเย’ว อตฺตโน.
ยาจกานฺจ สิปฺปีนํ, อาคตานํ ตโต ตโต;
ทานํ ทณฺฑิสฺสรํ นาม, สทา ทาเปสิ ภูปติ.
อาทิปาโท มหินฺโท โส,
วสนฺโต โรหเณ ตทา;
คเหตุํ ราชิโนรฏฺ-
มาทาย พลมาคโต.
ตํ สุตฺวา กุปิโต ราชา, พลํ เปเสสิ อตฺตโน;
ยุชฺฌิตฺวา ตํ ปราเชสิ, มหินฺโท โส มหาภโฏ.
ตโต ราชา นิวตฺเตตุํ, ปิตรํ ตสฺส เปสยิ;
กสฺสปํ ยุวราชํ ตํ, โส คนฺตฺวา ปุตฺตสนฺติกํ.
นานาธมฺมกโถเปตํ, วตฺวา ยุตฺติมเนกธา;
สงฺฆามโต นิวตฺเตตฺวา, ปุตฺตํ โส ปุนราคมิ.
อาทิปาโท ตุ โส ปจฺฉา, ฆาเตตฺวา มณฺฑลาธิเป;
กุทฺเธชนปเท ทิสฺวา, อคมาสิ ปุรนฺติกํ.
ภิกฺขุสงฺโฆ ตมาเนตฺวา, ทสฺเสสิ วสุธาธิปํ;
ทตฺวา โส ธีตรํ ตสฺสา, เปเสสิ ปุน โรหณํ.
นีหริตฺวาน ทุสฺสีเล, นิกายตฺตยวาสีสุ;
คาหาเปสิ นเว ภิกฺขู, อาวาเส ตตฺถ ตตฺถ โส.
ทฺวยาภิเสกชาเตน, อาทิปาเทน สุนุนา;
มหาวิหาเร โพธิมฺหิ, ปํสุํ วฑฺเฒสิ ปูชยํ.
อกาสิ ¶ จ นิกาเยสุ, ตีสุ พิมฺเพ สิลามเย;
โสวณฺณเย รํสิชาเล, ฉตฺตํ จูฬามณึ ตถา.
อภยคิริวิหารมฺหิ, ปาสาทํ สกนามกํ;
กตฺวา ตตฺถ นิวาเสตฺวา, ภิกฺขุ คามมทาปยิ.
มหิยงฺคณวิหารสฺมึ, คามํ โส เจติยสฺส’ทา;
สวตฺถํ ปฏิมาภตฺตํ, สพฺพภิกฺขูน ทาปยิ.
ถเล ชเล จ สตฺตานํ, อทาสิ อภยํ ตทา;
จาริตฺตปุพฺพราชูนํ, ปริปาเลสิ สพฺพทา.
ตสฺส เสนาปติ เสโน, อิลงฺโคราชวํสโช;
เถริยานํ อกา’วาสํ; ถูปารามสฺส ปจฺฉโต.
ธมฺมารุจิกภิกฺขูนํ, ธมฺมารามมการยิ;
ตถา สาคลิกานฺจ, กสฺสปเสนนามกํ.
หทยุณฺหาภิธานํ โส, กตฺวา เจติยปพฺพเต;
ปริเวณํ อทาธมฺม-รุจิกานฺจ ภิกฺขูนํ.
อารามิกานํ ภิกฺขูนํ, อาราเมสุ ตหึ ตหึ;
เอกเมกํ กุฏึ กตฺวา, ทาเปสิ จ จมูปติ.
รตฺตมาลคิริสฺมึ โส, กตฺวา รมฺมํ ตรํ สุภํ;
กุจึ อทา สาสนสฺส, สามิกานํ ตปสฺสินํ.
มหาวิหาเร กาเรตฺวา, ปวิเวณํ วรํ อทา;
ปํสุกูลิกภิกฺขูนํ, สมุทฺทคิรินามกํ.
วาสํ อรฺเ กาเรตฺวา, อตฺตโน วํสนามกํ;
มหาวิหาเร ภิกฺขูนํ, วเน นิวาสตํ อทา.
วิหาเรสู จ ชิณฺเณสุ, นวกมฺมมการยิ;
ทาเปสิ อคฺคลํ สพฺพ-ภิกฺขูนํ ชิณฺณจีวเร.
ติสฺสารามํ กริตฺวาน, ภิกฺขูนีนมุปสฺสยํ;
มริจวฏฺฏิมหาโพธิ, ปริหาเร นิเวสยิ.
อนุราธปุเร เจว, ปุลตฺถินคเรปิ จ;
อุปสคฺคโรคนาสาย, เวชฺชสาลาปิ การยิ.
อตฺตนา กตวาสนํ, โภคคาเม จ ทาปยิ;
ตถารามิกคาเม จ, ปฏิมาภรณฺจ โส.
เภสชฺชเคหํ ¶ กาเรสิ, นคเร ตตฺถ ตตฺถ โส;
ปํสุกูลิกภิกฺขูนํ, ภตฺตํ วตฺถฺจ ทาปยิ.
ขนฺธีกเต อโมเจสิ, ติรจฺฉานคเต พหู;
กปณานฺจ ทาเปสิ, มหาทานํ จมูปติ.
วิจิตฺตํ พฺยฺชนํ ภตฺตํ, ยาคุํ วิวิธขชฺชกํ;
กตฺวา สูกรรูปฺจ, คุฬํ ภิกฺขูนํ ทาปยิ.
เอวามาทีนิ ปฺุานิ, กตฺวา เสนาย นายโก;
เสโน กิตฺตินฺทุปาเทหิ, สพฺพา โอภาสยี ทิสา.
ตสฺเสว าตโก กตฺวา, นายโก รกฺขสวฺหโย;
สวารกมฺหิ คามมฺหิ, วิหารํ สุมโนหรํ.
มหาวิหารวาสีนํ, สารานํ ปฏิปตฺติยา;
ภิกฺขูนํ โส อทา สาธุ, เปตฺวา วตฺตมุตฺตมํ.
เสโน นาม มหาเลโข, มหาเลขกปพฺพตํ;
มหาวิหาเร กาเรสิ, ภิกฺขูนํ วาสมุตฺตมํ.
โจฬราชาภิธาโน, จ, อมจฺโจ ตสฺส ราชิโน;
ปริเวณํ อการมฺมํ, นฏฺํ ตํ สุปฺปติฏฺิตํ.
ราชา ตีสุ นิกาเยสุ, รูปกมฺมมโนรมํ;
มณฺฑปานิ วิจิตฺตานิ, เวชยนฺโต ปมานิ จ.
กาเรตฺวา ธาตุปูชาโย, กตฺวา ชนมโนหรา;
ยถา กมฺมํ คโต ตฺวา, วสฺสานิ ทสสตฺต จ.
ทฺวยาภิเสกสฺชาโต, ยุวราชาถ กสฺสโป;
อาสิ ลทฺธาภิเสโก โส, ลํการชฺเชกมาคเต.
สทฺโธ อาคตมคฺโคว, สาภิฺโ วิย ปฺวา;
วตฺตา โส มรมนฺติว, จาควา ธนโท วิย.
พหุสฺสุโต ธมฺมกถี, สพฺพสิปฺปวิสารโท;
ยุตฺตายุตฺตวิจาราย, นิปุโณ นยโกวิโท.
อจโล อินฺทลีโล’ว, ิโต สุคตสาสเน;
ปรปฺปวาทิวาเตหิ, สพฺเพหิ’ปิ อกมฺปิโย.
มายาสาเยฺยมานาทิ, ปาปานฺจ อโคจโร;
คุณานํ อากโร สพฺพ-รตนานํ วสาคโร.
ภูมิจนฺโท ¶ นรินฺโท โส, วํเส ชาตสฺส อตฺตโน;
ทปฺปุฬสฺสาทีปาทสฺส, ยุวราชปทํ อทา.
รชฺชํ ทสหิ ธมฺเมหิ, จตุสงฺคหวตฺถูหิ;
กโรนฺโต ปริปาเลสิ, โลกํ เนตฺตํว อตฺตโน.
โส เธตฺวา สาสนํ สพฺพํ, ธมฺมกมฺเมน สตฺถุโน;
คเหตฺวา นวเก ภิกฺขู, อกาสา’วาสปูรณํ.
ทุฏฺคามณิราเชน, กตํ มริจวฏฺฏิกํ;
นฏฺํ วิหารํ กาเรตฺวา, นานาอาวาส ภูสิตํ.
เถรวํสชภิกฺขูนํ, อทา กตฺวา มหามหํ;
เตสํ ปฺจสตานฺจ, โภคคาเม จ ทาปยิ.
ตตฺถ โส ตุสิเต รมฺเม, เทวสงฺฆปุรกฺขตํ;
เมตฺเตยฺยํ โลกนาถํ ตํ, เทเสนฺตํ ธมฺมมุตฺตมํ.
ทสฺเสนฺโต วิย โลกสฺส, วิหาเร สพฺพสชฺชิเต;
นิสินฺโน มณฺฑเป รมฺเม, นานารตนภูสิเต.
นคเรหิ จ สพฺเพหิ, ภิกฺขูหิ ปริวาริโต;
พุทฺธลิลาย ลํกินฺโท, อภิธมฺม มภาสยิ.
โสณฺณปฏฺเฏ ลิขาเปตฺวา-ภิธมฺมปิฏกํ ตทา;
ธมฺมสงฺคณิกํ โปตฺถํ, นานารตน ภูสิตํ.
กตฺวา นครมชฺฌมฺหิ, กาเรตฺวา เหมมุตฺตมํ;
ตํ ตตฺถ ปยิตฺวาน, ปริหารมทาปยิ.
สกฺกเสนาปติฏฺานํ, ทตฺวา ปุตฺตสฺส อตฺตโน;
ปริหาเร นิโยเชสิ, ตตฺถ ตํ ธมฺมโปตฺถเก.
อนุสํวจฺฉรํ ราชา, ปุรํ เทวปุรี วิย;
วิภูสิตาย เสนาย, สชฺเชตฺวา ปริวาริโต.
เทวราชาว โสภนฺโต, สพฺพาภรณภูสิโต;
หตฺถิขณฺเฑ นิสีทิตฺวา, จรนฺโต ปุรวีถิยํ.
มหตา ปริหาเรน, เนตฺวา ตํ ธมฺมสงฺคหํ;
อตฺตนา การิตํ รมฺมํ, วิหารํ สพฺพสชฺชิตํ.
ตตฺถ ธาตุคเต รมฺเม, นานารตนภูสิเต;
มณฺฑเป ธาตุปิสฺมึ, ปติฏฺาปิย ปูชยิ.
คนฺถากรปริเวณํ ¶ , มหาเมฆวเน อกา;
นคเร วชฺชสาลา จ, เตสํ คาเม จ ทาปยิ.
ภณฺฑิกปริเวณฺจ, สิลาเมฆฺจ ปพฺพตํ;
กตฺวา’ภยคิริสฺมึ โส, เตสํ คามมทาปยิ.
โชติวนวิหารสฺมึ, ราชา ลงฺกาย นายโก;
ภตฺตคฺคสฺส อทา คามํ, ตถา’ภยคิริมฺหิ จ.
ทกฺขิณคิรินามสฺส, วิหารสฺส จ ทาปยิ;
คามํ กตฺุภาเวน, ราชา ปรมธมฺมิโก.
สกฺกเสนาปติ รมฺมํ, ปริเวณํ สุมาปิย;
อทาสิ สหคาเมหิ, เถริยานํ สนามิกํ.
ภริยา วชิรา ตสฺส, เตสํเยว อทาปยิ;
ปริเวณํ กริตฺวาน, สคามํ สกนามกํ.
อุปสฺสยํ กริตฺวาน, สา เอว ปทลฺฉเน;
ภิกฺขูนีนํ อทา เถร-วํเส สพฺพตฺถ ปูชิเต.
สกฺกเสนาปติ มาตา, เทวา’รฺก ภิกฺขูนํ;
เถรวํสปฺปทีปานํ, อกา’วาสํ สนามกํ.
สา เอว ปฏิพิมฺพสฺส, สตฺถุ มริจวฏฺฏิยํ;
จูฬามณึ ปาทชลํ, อกา ฉตฺตฺจ จีวรํ.
ราชา ราชาลเยเยว, ราชวํสํ สนามกํ;
อกาสิ ปาฬิกํ นาม, ปาสาทํ สุมโน หรํ.
ปูเชสิ ราชินี นาม, ราชิโน ภริยา’ปรา;
ปฏฺฏกฺจุกปูชาย, เหมมาลิก เจติยํ.
ตสฺสา ปุตฺโตสิ สิทฺธตฺโถ, นาม อิสฺสริเย ิโต;
สุโต มลยราชาติ, รูเปน มกรทฺธโช.
ราชา ตสฺมึ มเต กตฺวา, สาลํ ภิกฺขุนมุตฺตมํ;
ทานวฏฺฏํ ปฏฺเปตฺวา, ตสฺส ปตฺติมทา ตทา.
เอวํ ธมฺเมน กาเรนฺเต, รชฺชํ ลงฺกาทีเป ตทา;
โจฬราเชน ยุชฺฌิตฺวา, ปณฺฑุราชา ปราชิโต.
ปณฺณาการานิ เนกานิ, พลํ สนฺธาย เปสยิ;
ราชาลํกิสฺสโร สทฺธึ, มนฺเตตฺวา สจิเวหิ โส.
สนฺนยฺห ¶ พลกายํ โส, สกฺกเสนาปตึ สกํ;
พลสฺส นายกํ กตฺวา, มหายิตฺถมุปาคมิ.
วิชยํ ปุพฺพราชูนํ, วตฺวา เวลาตเฏ ิโต;
อุสฺสาหํ ชนยิตฺวาน, นาวํ อาโรปยี พลํ.
พลกายํ สมาทาย, สกฺกเสนาปตึ ตทา;
สุเขน สาครํ ติณฺโณ, ปณฺฑุเทสมุปาคมิ.
ทิสฺวา พลฺจ ตฺเจว, ปณฺฑุราชา สุมานโส;
เอกจฺฉตฺตํ กริสฺสามิ, ชมฺพุทีปนฺติ อพฺรวิ.
พลทฺวยํ คเหตฺวาน, ราชา โส โจฬวํสชํ;
เชตุํ อสกฺกุณิตฺวาน ยุทฺธมุชฺฌิย นิกฺขมิ.
ยุชฺฌิสฺสามีติ คนฺตาน, สกฺกเสนาปตี ปุน;
นิสินฺโน อุปสคฺเคน, มโต ปาเปน ปณฺฑุโต.
ลํกิสฺสโร พลสฺสาปิ, เตน โรเคน นานสํ;
สุตฺวา ทยาลุภาเวน, เสนํ อาณาปยี ตโต.
สกฺก เสนาปติฏฺานํ, ตสฺส ปุตฺตสฺส’ทา ตทา;
วฑฺเฒสิ เตน ตํ ปุตฺตํ, กตฺวา เสนาย นายกํ.
นิกายตฺตยวาสีหิ, ปริตฺตํ นคเร ตทา;
กาเรตฺวา โรคทุพฺพุฏฺิ-ภยํ นาเสสิ ชนฺตุนํ.
สาสนสฺส จ โลกสฺส, สนฺตึ กตฺวา อเนกธา;
ราชา โส ทสเม วสฺเส, สุเขน ติทิวํ คโต.
ลํการชฺเชปิ ตฺวา กถิตติปิฏโก สพฺพวิชฺชาปทีโป,
วตฺตาวาที กวี โส สติธีติวิสโท เทสโก ภาวโก จ;
ปฺาสทฺธาทยา วา ปรหิตนิรโต โลกเวทีวทฺู;
ราชินฺโท กสฺสโป’ยํ วิย วิมลคุโณ โหตุโลโกปิ สพฺโพ.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ทฺวิราชโก นาม
ปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.