📜
ฉฏฺปริจฺเฉท
วิชยาคมนํ
วงฺเคสุ ¶ วงฺคนคเร, วงฺคราชา อหุ ปุเร;
กาลิงฺครฺโ ธีตา’สิ, มเหสี ตสฺส ราชิโน.
โส ราชา เทวิยา ตสฺสา, เอกํ อลภิ ธีตรํ;
เนมิตฺตาพฺยากรุํ ตสฺสา, สํวาสํ มคราชินา.
อตีว รูปินึ อาสิ, อตีว กามคิทฺธินี;
เทเวน เทวิยา’จาปิ, ลชฺชายา’สิ ชคุจฺฉิตา.
เอกากินี สา นิกฺขมฺม, เสรีจารสุขตฺถินี;
สตฺเถน สห อฺาตา, อคา มคธคามินา.
ลาฬรฏฺเ อฏวิยา, สีโห สตฺถมภิทฺธวิ;
อฺตฺถ เสสา ธาวึสุ, สีหคตทิสนฺตุสา.
คณฺหิตฺวา โคจรํ สีโห, คจฺฉํ ทิสฺวา ตมา’รโต;
รตฺโต อุปาคลาเลนฺโต, ลงฺคุลํ ปตฺตกณฺณโก.
สา ตํ ทิสฺวา สริตฺวาน, เนมิตฺตวจนํ สุตํ;
อภีตา ตสฺส องฺคานิ, รฺชยนฺติ ปรามสิ.
ตสฺสา ผสฺเสนา’ติ รตฺโต, ปิฏฺึ อาโรปิยา’สุตํ;
สีโห สกํ คุหํ เนตฺวา, ตาย สํวาสมาจริ.
เตน สํวาสมนฺวาย, กาเลน ยมเก ทุเว;
ปุตฺตฺจ ธีตรฺจาติ, ราชธีตา ชเนสิ สา.
ปุตฺตสฺส หตฺถปาทา’สุํ, สีหาการา ตโต อกา;
นาเมน สีหพาหุํ ตํ, ธีตรํ สีหสีวลึ.
ปุตฺโต โสฬสวสฺโส โส, มาตรํ ปุจฺฉิ สํสยํ;
ตุวํ ปิตา จ โน อมฺม, กสฺมา วิสทิสา อิติ.
สา สพฺพมพฺรวี ตสฺส, กึนยามา’ติ โส’พฺรวิ;
คุหํ ถเกติตาโต เต, ปาสาเณนาติ สา’พฺรวิ.
มหาคุหาย ¶ ถกนํ, ขนฺเธนา’ทาย โส อกา;
เอกาเหเน’ว ปฺาส-โยชนานิ คตาคตํ.
โคจราย คเห สีเห, ทกฺขิณสฺมิฺหิ มาตรํ;
วาเม กณิฏฺึ กตฺวาน, ตโย สีฆํ อปกฺกมี.
นิวาเสตฺวาน สาขํ เต, ปจฺจนฺตํ คามมาคมุํ;
ตตฺถาสิ ราชิธีตาย, มาตุลสฺส สุโต ตทา.
เสนาปติ วงฺครฺโ, ิโต ปจฺจนฺต คามโก;
นิสินฺโนวฏมูลเลโส, กมฺมนฺตํ สํวิธายกํ.
ทิสฺวา เต ปุจฺฉิเต’โวจุํ, อฏวี วาสิโน มยํ;
อิติ โส ทาปยี เตสํ, วตฺถานิ ธชินี ปติ.
ตานา’เหสุํ อุฬารานิ, ภตฺตํ ปณฺเณสุ ทาปยิ;
โสวณฺณภาชนนา’สุํ, เตสํ ปฺุเน ตานิ จ.
เตน โส วิมฺหิโต ปุจฺฉิ, เก ตุมฺเหติ จมูปติ;
ตสฺส สา ชาติโคตฺตานิ, ราชธีตา นิเวทยิ.
ปิตุจฺฉา ธีตรํ ตํ โส, อาทาย ธชินี ปติ;
คนฺตฺวาน วงฺคนครํ, สํวาสํ ตาย กปฺปยิ.
สีโห สีฆํ คุหํ คนฺตฺวา, เต อทิสฺวา ตโย ชเน;
อฏฺฏิโต ปุตฺตโสเกน, น จ ขาทิ น จา’ปิวิ.
ทารเก เต คเวสนฺโต, อคา ปจฺจนฺตคามเก;
อุพฺพาสียติ โส โส’ว, ยํยํ คามมุเปติ โส.
ปจฺจนฺตวาสิโน คนฺตฺวา, รฺโ ตํ ปฏิเวทยุํ;
สีโห ปิเฬติ เต รฏฺํ, ตํ เทว ปฏิเสธย.
อลกํ นิเสธกํ ตสฺส, หตฺถิกฺขนฺธคตํ ปุเร;
อาเทตุ สีหทายีติ, สหสฺสํ โส ปจารยิ.
ตเถว ทฺเวสหสฺสานิ, ตีณิจา’ปิ นริสฺสโร;
ทฺวีสุ วาเรสุ วาเรสิ, มาตา สีหภุชํ หิตํ.
อคฺคหิ ตติเย วาเร, สีหพาหุ อปุจฺฉิย;
มาตรํ ติสหสฺสํ ตํ, ฆาเตตุํ ปิตรํ สกํ.
รฺโ กุมารํ ทสฺเสสุํ, ตํ ราชา อิธ มพฺรวิ;
คหิโต ยทิ สีโห เต, ทมฺมิ รฏฺํ ตเทว เต.
โส ¶ ตํ คนฺตฺวา คุหาทฺวารํ, สีหํ ทิสฺวาว อารกา;
เอนฺตํ ปุตฺตสิเนเหน, วิชฺฌิตุํ ตํ สรํ ขิปิ.
สโร นฬาตมาหจฺจ, เมตฺตจิตฺเตน ถสฺส ตุ;
กุมารปาทมูเล’ว, นิวตฺโต ปติ ภูมิยํ.
ตถา’สิ ยาว ตติยํ, ตโต กุชฺฌิมิคามิโป;
ตโต ขิตฺโต สโรตสฺส, กายํ นิพฺพิชฺช นิกฺขมิ.
สเกสรํ สีหสีสํ, อาทาย สปุรํ อคา;
มตสฺส วงฺคราชสฺส, สตฺตาหานิ ตทา อหุ.
รฺโ อปุตฺตกตฺตา จ, ปตีตา จสฺส กมฺมุนา;
สุตฺวา จ รฺโ นตฺตุตฺตํ, สฺชานิตฺวา จ มาตรํ.
อมจฺจา สนฺนิปติตา, อขิลา เอกมานสา;
สีหพาหุ กุมารสฺส, ราชา โหหีติ อพฺรวุํ.
โส รชฺชํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา, ทตฺวา มาตุ ปติสฺส ตํ;
สีหสีวลิมาทาย, ชาตภูมึ คโต สยํ.
นครํ ตตฺถ มาเปสิ, อหุ สีหปุรนฺติ ตํ;
อรฺเ โยชนสเต, คาเม จาปิ นิเวสยิ.
ลาฬรฏฺเ ปุเร ตสฺมึ, สีหพาหุนราธิโป;
รชฺชํ กาเรสิ กตฺวาน, มเหสึ สีหสีวลึ.
มเหสี โสฬสกฺขตฺตุํ, ยมเก จ ทุเว ทุเว;
ปุตฺเต ชนยิ กาเลสา, วิชโย นาม เชฏฺโก.
สุมิตฺโต นาม ทุติโย, สพฺเพ ทฺวตฺตึส ปุตฺตกา;
กาเลน วิชยํ ราชา, อุปรชฺเช’ภิ เสจยิ.
วิชโย วิสมาจาโร, อาสิ ตมฺปริสาปิ จ;
สาหสานิ อเนกานิ, ทุสฺสหานิ กรึสุเต.
กุทฺโธ มหาชโน รฺโ, ตมตฺถํ ปฏิเวทยิ;
ราชา เต สฺเปตฺวาน, ปุตฺตํ โอวทิ สาธุกํ.
สพฺพํ ตเถว ทุติยํ, อโหสิ ตติยํ ปน;
กุทฺโธ มหาชโน อาห, ปุตฺตํ ฆาเตหิ เต อิติ.
ราชา’ถวิชยํ ตฺจ, ปริวารฺจ ตสฺส ตํ;
สตฺตสตานิ ปุริเส, กาเรตฺวา อทฺธมุณฺณเก.
นาวาย ¶ ปกฺขิปาเปตฺวา, วิสฺสชฺชาเปสิ สาคเร;
ตถา เตสํ ภริยาโย, ตเถว จ กุมารเก.
วิสุํ วิสุํ เต วิสฺสฏฺา, ปุริสิตฺถิกุมารกา;
วิสุํ วิสุํ ทีปกสฺมึ, โอกฺกมึสุ วสึสุ จ.
นคฺคทีโปติ ายิตฺถ, กุมาโรกฺกนฺตทีปโก;
ภริโยกฺกนฺตทีโป ตุ, มหินฺททีปโก อิติ.
สุปฺปารเก ปฏฺฏนมฺหิ, วิชโย ปน โอกฺกมิ;
ปริสา สาหเสเน’ตฺถ, ภีโต นาวํ ปุนา’รุหิ.
ลํกายํ วิชยสนามโก กุมาโร;
โอติณฺโณ ถิรมติ ตมฺพปณฺณิทีเป;
สาลานํ ยมกคุณานมนฺตรสฺมึ;
นิพฺพาตุํ สยิตทิเน ตถาคตสฺส.
สุชนปสาทสํเว คตฺถายกเต มหาวํเส
วิชยาคมนํนาม
ฉฏฺาปริจฺเฉโท.