📜
ทฺวิปฺาสติม ปริจฺเฉท
ติราชโกนาม
ตโต ¶ ลงฺกาภิเสกํ โส, ปตฺวา เสโน กมาคตํ;
มหินฺทสฺสาทิปาทสฺส, ยุวราชปทํ อทา.
ปฺโ มหากวี พฺยตฺโต, มชฺฌตฺโต มิตฺตสตฺตุสุ;
ยุตฺโต ทยาย เมตฺตาย, ราชา โส สพฺพทา อหุ.
กาลํ เทโว’นติกฺกมฺม, สมฺมา ธาราภิวสฺสติ;
รฏฺเ ตสฺมึ วสนฺตา’สุํ, สุขิตา นิพฺภยา สทา.
สุตฺตนฺตํ โลหปาสาเท, นิสินฺโน วณฺณยี ตทา;
นิกายตฺตยวาสีหิ, ราชา โส ปริวาริโต.
ทาธาตุกรณฺฑํ โส, นานารตนภูสิตํ;
อกา จตุวิหาเรสุ, ธาตุปูชา จ’เนกธา.
ปริเวณํ สิตฺถคามํ, กาเรตฺวา วุตฺถมตฺตนา;
โลกํ ปุตฺตํว ปาเลตฺวา, ติวสฺเสน ทิวงฺคโต.
ยุวราชา มหินฺโท โส, ราชาสิ ตทนนฺตรํ;
มหาปฺุโ มหาเตโช, มหาเสโน มหายโส.
เอกจฺฉตฺตํ อกา ลงฺกํ, ฆาเตตฺวา โจรุปทฺทวํ;
อกํสุ ตมุปฏฺานํ, นิจฺจมณฺฑลนายกํ.
วิชฺชมาเนปิ ลงฺกายํ, ขตฺติยานํ นราธิโป;
กาลิงฺคจกฺกวตฺติสฺส, วํเส ชาตํ กุมาริกํ.
อาณาเปตฺวาน ตํ อคฺค-มเหสึ อตฺตโน อกา;
ตสฺสา ปุตฺตา ทุเว ชาตา, ธีตา เอกา มโนรมา.
อาทิปาเท อกา ปุตฺเต, ธีตรํ โจปราชินึ;
อิติ สีหฬวํสฺจ, ปฏฺเปสิ สภูปติ.
พลกายํ อิมํ เทสํ, มทฺทนตฺถาย วลฺลโภ;
เปเสสิ นาคทีปํ โส, สุตฺวา ตํ ภูปติ อิธ.
พลํ ¶ ทตฺวาน เสนวฺห-ราชเสนาปตึ ตทา;
วลฺลภสฺส พเลเน’ส, ยุชฺฌิตุํ ตตฺถ เปสยิ.
คนฺตฺวา เสนาปตี ตตฺถ, พเลเน’ตสฺส ราชิโน;
ยุชฺฌิตฺวา ตํ วินาเสตฺวา, คณฺหิ โส ยุทฺธมณฺฑเล.
อสกฺเกนฺโต อิมํ เชตุํ, ราชา นํ วลฺลภาทโย;
ราชาโน มิตฺตสมฺพนฺธํ, ลํกินฺเทน อกํสุ เต.
อิจฺเฉวํ ราชิโน เตโช, ชมฺพุทีปมวตฺถริ;
ปตฺถริตฺวาน ลํกายํ, อุลฺลงฺฆิตฺวาน สาครํ.
สทฺธมฺมํ กถายนฺตานํ, กตฺวา สมฺมา น มุตฺตมํ;
ธมฺมํ สุตฺวาน โส ราชา, ปสนฺโน พุทฺธสาสเน.
ราชา โส สนฺนิปาเตตฺวา, ปํสุกูลิกภิกฺขโว;
ยาจิตฺวา อตฺตโน เคหํ, อาณาเปตฺวาน สาธุกํ.
อาสนํ ปฺเปตฺวาน, นิสีทาปิย โภชนํ;
ทาเปสิ วิปุลํ สุทฺธํ, สทา เอกทิเน วิย.
อเนกพฺยฺชนํ ราชา-รฺกานํ ตปสฺสินํ;
เปเสสิ โภชนํ สุทฺธํ, มหคฺฆํ วิปุลํ สทา.
เวชฺเชว เปสยิตฺวาน, วิลานานํ ตปสฺสินํ;
สนฺติกํ โส ทยาวาโส, ติกิจฺฉาเปสิ นิจฺจโส.
คุฬานิ ฆนปากานิ, ลสุณานํ รสานิ จ;
ตมฺพุลมุขวาสฺจ, ปจฺฉภตฺเต อทา สทา.
ปตฺเตสุ ปูรยิตฺวาน, ลสุณํ มริจมฺปิ จ;
ปิปฺผลิสงฺคีเวรานิ, คุฬานิ ติผลานิ จ.
ฆตํ เตลํ มธฺุจาย, ปาปุรตฺถรณานิ จ;
ปํสุกูลิกภิกฺขูนํ, ปจฺเจกํ สพฺพทา อทา.
จีวราทีนิ สพฺพานิ, ปริกฺขารานิ ภูปติ;
การาเปตฺวาน ทาเปสิ, ภิกฺขูนํ ปํสุกุลินํ.
ราชา มหาวิหารสฺมึ, เอเกกสฺส หิ ภิกฺขุโน;
ปจฺเจกํ นววตฺถานิ, จีวรตฺถาย ทาปยิ.
นิกายตฺตยวาสีนํ, ภิกฺขูนํ ลาภวาสินํ;
ตุลาภารมทา ทฺวีสุ, วาเรสุ สมหีปติ.
ราชา ¶ โส นาคเตโภคํ,
ราชาโน สงฺฆโภคโต;
น คณฺหนฺตูนิ ปาสาเณ,
ลิขาเปตฺวา นิธาปยิ.
กถาเปตฺวาน พุทฺธสฺส, สรณานิ คุเณนว;
อนาเถหิ จ เตสฺจ, ภตฺตวตฺถานิ ทาปยิ.
ทานสาลํ กริตฺวาน, หตฺถิสาลกภูมิยํ;
ยาจกานํ อทา ทานํ, เตสฺจ สยนาสนํ.
เวชฺชสาลาสุ สพฺพาสุ, เภสชฺชํ มฺจกฺจ โส;
โจรานํ พนฺธนาคาเร, นิจฺจํ ภตฺตานิ ทาปยิ.
วานรานํ วรหานํ, มิคานํ สุนขาน จ;
ภตฺตํ ปูวฺจ ทาเปสิ, ทยาวาโส ยถิจฺฉกํ.
ราชา จตุวิหาเรสุ, กตฺวา โส วีหิราสโย;
ยถิจฺฉิเตน คณฺหนฺตุ, อนาถา อิติ ทาปยิ.
นานาปูชาหิ ปูเชตฺวา, กตฺวา มงฺคลมุตฺตมํ;
กถาเปสิ จ ภิกฺขูหิ, พฺยตฺเตหิ วินยํ ตทา.
เถเรน ธมฺมมิตฺเตน-สิตฺถคามกวาสินา;
ปูชยิตฺวาน กาเรสิ, อภิธมฺมสฺส วณฺณนํ.
ทาานาคา’ภิธาเนน, เถเรนา’รฺวาสินา;
ลํกาลํการภูเตน, อภิธมฺมํ กถาปยิ.
ปฏฺฏกฺจุกปูชาหิ, เหมมาลิกเจติยํ;
นจฺจคีเตหิ คนฺเธหิ, ปุปฺเผหิ วิวิเธหิ จ.
ทีปมาลาหิ ธูเปหิ, ปูชยิตฺวาน’เนกธา;
ตสฺส วตฺถานิ ภาเชตฺวา, ภิกฺขูนํ ทาปยี สยํ.
สทา โส อตฺตโน รชฺเช, อุยฺยาเนสุ ตหึตหึ;
อาณาเปตฺวาน ปุปฺผานิ, ปูเชสิ รตนตฺตยํ.
ปาสาทํ จนฺทนํ นาม, กาตุํ มริจวฏฺฏิยํ;
อการมฺภฺจ ภิกฺขูนํ โภคคาเม จ ทาปยิ.
เกสธาตุํ นิธาเปตฺวา, กรณฺฑํ รตเนหิ โส;
การยิตฺวาน ปูเชสิ, เปตฺวา ตตฺถ ภูปติ.
โสณฺณรชตปฏฺเฏหิ ¶ , ถูปารามมฺหิ เจติยํ;
ฉาทาเปตฺวา ยถารชฺชํ, ปูชํ กาเรสิ ภูปติ.
ตสฺมึ ธาตุฆเร ราชา, โสณฺณทฺวารมการยิ;
ปชฺชลนฺตํ สิเนรุํว, รํสีหิ สูริยสฺส โส.
ฌาปิตํ โจฬราชสฺส, พเลน ปทลฺฉเน;
จตุนฺนํ เจติยานํ โส, รมนียํ ฆรํ อกา.
ฌาตํ นครมชฺฌมฺหิ, ทาาธาตุฆรํ อกา;
ธมฺมสงฺคณีเคหฺจ, มหาปาฬิฺจ ภูปติ.
ตมฺพูลมณฺฑปํ กตฺวา, ตตฺถ สุงฺกํ มหีปติ;
ภิกฺขูนํ เถรวํเส โส, เภสชฺชตฺถาย ทาปยิ.
อุปสฺสยํ กริตฺวาน, มหามงฺคลนามกํ;
เถรวํสมฺหิ ชาตานํ, ภิกฺขุนีนํ อทาปยิ.
มาตุโลทยราเชน, อารทฺธํ สาธุนา ตทา;
นิฏฺาเปสิ มหีปาโล, ปาสาทํ มณินามกํ.
ปริเวณานิ จตฺตาริ, ตสฺมึ เชตวเน ตทา;
การาปยึสุ จตฺตาโร, อมจฺจา ตสฺส ราชิโน.
รฺโ กิตฺติสมาเทวี, กิตฺตินามา มโนรมา;
ปริเวณํ อการามํ, ถูปารามสฺส ปจฺฉโต.
สา ตสฺมึ ปริเวเณ จ, อกา กปฺปาสคามเก;
จีวรเจติเย เจว, ติสฺโส โปกฺขรณี สุจิ.
ทฺวาทสรตนายามํ, ธชํ โสณฺณมยฺจ สา;
ปูเชสิ ปฺุสมฺภารํ, เหมมาลิก เจติเย.
คิหีนํ วชฺชสาลฺจ, ปุตฺโต ตสฺสา ปุเรอกา;
คุณวาสกฺกเสนานี, ภิกฺขูนฺจ ปุราพหิ.
ราชา จตุวิหาเรสุ, ทิพฺพปาสาทสนฺนิเภ;
มณฺฑเป การยิตฺวาน, ธาตุปูชา อเนกธา.
วสฺสเมกมติกฺกมฺม, การาเปตฺวา มหีปติ;
จาริตฺตํ ปุพฺพราชูนํ, ปริปาเลสิ สาธุกํ.
เอวมาทีนิ ปฺุานิ, อุฬารานิ อเนกธา;
กตฺวา โสฬสเม วสฺเส, ราชา โส ติทิวํ คโต.
ชาโต ¶ ปฏิจฺจ ตํ ราชํ, เสนา ทฺวาทสวสฺสิโก;
กาลิงฺคเทวิยา ปุตฺโต, ปตฺตรชฺโช ตทา อหุ.
อุทยสฺส กนิฏฺสฺส, ยุวราชปทํ อทา;
ปิตุ เสนาปติ เสโน, ตสฺส เสนาปติ อหุ.
ปจฺจนฺตํ พลมาทาย, คเต เสนาปติมฺหิ โส;
มาตรา สห วตฺตนฺตํ, กณิฏฺํ ตสฺส ภาตรํ.
มาราเปตฺวา มหามลฺลํ, อกา เสนาปตึ ตทา;
อมจฺจํ อุทยํ นาม, สกํ วจนการกํ.
ตํ สุตฺวา กุปิโต หุตฺวา, เสโน เสนาปติ ตทา;
พลมาทาย อาคฺฉิ, คณฺหิสฺสามีติ สตฺตโว.
สุตฺวาน ตํ มหีปาโล, กตวนฺตํ วาจมตฺตโน;
รกฺขามิ ตํ อมจฺจนฺติ, คโต นิกฺขมฺม โรหณํ.
ตสฺส มายา นิวตฺติตฺวา, ยุวราชฺจ ราชินึ;
อาทาย กุปิตา เตน อาณาเปสิ จมูปตึ.
ตาย โส สงฺคหีโตว, ทมิเฬ สนฺนิปาติย;
ทตฺวา ชนปทํ เตสํ, ปุฏตฺถินคเร วสี.
ยุชฺฌิตุํ เตน โส ราชา, พลํ เปเสสิ โรหณา;
เสนาปติ วินาเสสิ, สพฺพํ ตํ ราชิโน พลํ.
ทมิฬา เต ชนปทํ, ปีเฬตฺวา รกฺขสา วิย;
วิลุมฺปิตฺวาน คณฺหนฺติ, นรานํ สนฺตกํ ตทา.
ขิตฺตา มนุสฺสา คนฺตฺวาน, โรหณํ ราชสนฺติกํ;
นิเวเทสุํ ปวตฺตึ ตํ, มนฺเตตฺวา สจีเวหิ โส.
รกฺขิตุํ สาสนํ รฏฺํ, ตมฺปหาย จมูปตึ;
สนฺธึ กตฺวาน เสเนน, ปุฬตฺถินครํ อคา.
มเหสึ อตฺตชํ กตฺวา, ปาเลตุํ วํสมตฺตโน;
ปุตฺตํ อุปฺปาทยิตฺวาน, กสฺสปํ นาม อุตฺตมํ.
วสนฺเต ตตฺถ ลํกินฺเท, อหิตา วลฺลภา ชนา;
อลภนฺตา สุรํ ปาตุ-มาริยา ตสฺส สนฺติเก.
มชฺชปาเน คุณํ วตฺวา, ปาเยสุํ ตํ มหีปตึ;
ปิวิตฺวา มชฺชปานํ โส, มตฺตพฺยาโฬ อหุ ตทา.
อาหารานํ ¶ ขยํ ปตฺวา, จชิตฺวา ทุลฺลภํ ปทํ;
มโต โส ทสเม วสฺเส, ตรุโณเยว ภูปติ.
อิโต วิทิตฺวา ขลุปาปมิตฺต-
วิเธยฺยภาวํ ปริหานิ เหตุํ;
สุขตฺติโตเยว อิท วา หุรํ วา;
ชหนฺตุ เต โฆรวิสํ’ว พาลํ.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเสติ ราชโก นาม
ทฺวิปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.