📜
อฏฺปฺาสติม ปริจฺเฉท
โลกสาสน สํคหกรโณ
วิจินิตฺวา กุลีเน โส, ชเน สพฺเพ สมาทิย;
สการกฺขาย โยเชสิ, ยถาจารํ มหีปติ.
อุจฺจํ ปุลตฺถินคเร, ปาการํ การยี ถิรํ;
เนกโคปุรสํยุตฺตํ, ยุธากมฺมสุรฺชิตํ.
สมนฺตายตวิตฺถิณฺณ-คมฺภีรปริขายุตํ;
อุจฺจปตฺถณฺฑิโลเปตํ, ทุปฺปธํสมราติหิ.
อุปสมฺปทกมฺมสฺส, คณปูรกภิกฺขูนํ;
อปฺปโหเนกภาเวน, สาสนิติมานโส.
อนุรุทฺธนรินฺทสฺส, สหายสฺสาถ สนฺติกํ;
รามฺวิสยํ ทูเต, เปเสตฺวา สหปาภเต.
ตโต อาณาปยิตฺวาน, ปิฏกตฺตยปารเค;
โส สีลาทิคุณาวาเส, ภิกฺขโว เถรสมฺมเต.
เต อุฬาราหิ ปูชาหิ, ปูชยิตฺวา นริสฺสโร;
ปพฺพชฺชา อุปสมฺปตฺติ, การยิตฺวา อเนกโส.
ปิฏกตฺตยฺจ พหุโส, กถาเปตฺวา สวณฺณนํ;
ลงฺกาโย’สกฺกมานํ โส, โชตยี ชินสาสนํ.
ปุตตฺถินครสฺสนฺโต ¶ , ปเทสสฺมึ ตหึ ตหึ;
วิหาเร การยิตฺวาน, พหุเก สุมโนหเร.
ภิกฺขโว ตตฺถ วาเสตฺวา, นิกายตฺตยวาสิโน;
ปจฺจเยหิ อุฬาเรหิ, สนฺตปฺเปสิ จตูหิปิ.
ผลิกตฺถมฺภกจารุ-ปาการปริขายุตํ;
ปฺจภูมกปาสาท-ปวเร โน’ปโสภิตํ.
สมสนฺตา วาสปนฺตีหิ, สุภาหิ สุวิราชิตํ;
นิรกิณฺณมสมฺพาธ วรภาสุร โคปุรํ.
วิหารํ การยิตฺวาน, วตฺถุตฺตยปรายโน;
นิกายตฺตยวาสิสฺส, ภิกฺขุสงฺฆสฺส’ทาสิโส.
สงฺฆสฺส ปากวฏฺฏตฺถํ, รฏฺํ ทตฺวา’ฬิสารกํ;
สกลํ สนฺนิวาสีหิ, เนตฺติเกหิ สเหว โส.
เนกสตานิภิกฺขูนํ, วาสยิตฺวาน ตตฺถ โส;
สตตํ สมฺปวตฺเตสิ, อุฬารํ จตุปจฺจยํ.
ทาฏฺาธาตุฆรํจารุ, การยิตฺวา มหารหํ;
ทาาธาตุสฺส นิจฺจํ โส, มหามหมการยิ.
คณสงฺคณิกา’เปโต, โปตฺถกํ ธมฺมสงฺคณึ;
ปริวตฺเตสิ โสปาโต, สุนฺทเร ธมฺมมนฺทิเร.
นจฺจาทิคนฺธมาลาทิ-เนกปูชมฺปวตฺติย;
สีเรน สทฺธาสมฺพนฺโธ, สมฺพุทฺธมภิวนฺทติ.
ชมฺพุทีปาคเต จาค, สูโร โส ภุวิริสูรโย;
ตปฺเปสิ ธนทาเนน, ทานิเยเนก โส วิภู.
สทฺธมฺมกถิกานํ โส, ปูชา กตฺวาน เนกโส;
เทสาเปสิจ สทฺธมฺมํ, สทาธมฺมคุเณ รโต.
ติกฺขตฺตุํ โส ตุลาภาร-ทานํ ทิเนสุ ทาปยิ;
อุโปสถํ โวปวสิ, สุวิสุทฺธมุโปสเถ.
อทา ทณฺฑิสฺสรํ ทาน-มนุสํวจฺฉรํ วิภู;
ปิฏกตฺตยํ ลิขาเปตฺวา, ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทาปยิ.
มหคฺฆมณิมุตฺตาทิ-รตนานิ ¶ สเปสิย;
ชมฺพุทีเป มหาโพธึ-เนกกฺขตฺตุม ปูชยิ.
กณฺณาฏภูมิปาเลน, โจฬรฺา จ เปสิตา;
ทูตามหนฺตมาทาย, ปณฺณาการมิธาคตา.
อทฺทสํสุ มหีปาลํ, ตโต โส ตุฏฺมานโส;
เตสํ อุภินฺนํ ทูตานํ, กตฺตพฺพํ สาธุการิย.
เตสุ อาโท’ว กณฺณาฏ-ทูเตหิ สห เปสิย;
ทูเต สกีเย กณฺณาฏ-นิกฏํ สารปาภเต.
อตฺตโน วิสยํ ปตฺเต, โจโฬ สีหฬ ทูตเก;
สหสา กณฺณนาสาสุ, ปาปยึสุ วิรูปตํ.
สมฺปตฺตวิปฺปการาเก, อิธาคนฺตฺวาน ราชิโน;
กถยึสุ ตทา สพฺพํ, โจเฬน กตมตฺตนิ.
อุทฺทิปิตาภิมาโน โส, สกลามจฺจมชฺฌโค;
อวฺหาย ทมิเฬ ทูเต, อิติ โจฬสฺส สนฺทิสิ.
เสนํ วินา’ว เอกสฺมึ, ทีเป มชฺเฌ มหณฺณเว;
พาหาพลปริกฺขาวา, โหตุโน ทฺวนฺทยุทฺธโต.
พลํ สนฺนยฺห สกลํ, รชฺเช ตุยฺหํ มมา’ถ วา;
ตวา’ภิมต โทสมฺหิ, สงฺคาโม วา กรียตํ.
มยา วุตฺตกฺกเมเนว, วตฺตพฺโพ โว ชนาธิโป;
อิติ วตฺวาน เต ทูเต, อิตฺถลงฺการ มณฺฑิเต.
วิสฺสชฺชิย ลหุํโจฬ-มหีปาลสฺส สนฺติกํ;
ตโต เสนงฺคมาทาย, อนุราธ ปุรํ คมิ.
มตฺติกาวาฏติตฺเถ จ, มหาติตฺเถ จ เปสยี;
โจฬรฏฺํ’ว คนฺตฺวาน, ยุชฺฌิตุํ ทฺเว จมูปติ.
สชฺชนฺเตสุ จมูเปสุ, นาวาปาเถยฺยกานิ จ;
ยุทฺธตฺถาย พลํ โจฬ-รฏฺเปสนการณา.
ตทา ตึสติเม วสฺเส, เวฬกฺการสนามกา;
พลกายา ตหึคนฺตุ-มนิจฺฉนฺตา วิโรธิโน.
มาเรตฺวาน อุโภ เสนา-นาเถ มตฺตคชาวิย;
สมนฺตโต วิลุมฺปึสุ, ปุลตฺถิปุรมุทฺธตา.
ปุตฺเตหิ ¶ ตีหิ สหิตํ, ราชิโน จ กณียสึ;
คณิตฺวา สหสา ราช-ปาสาทํ จาปิ ฌาปยุํ.
ราชา นิกฺขมฺม ขิปฺปํ โส, คนฺตฺวา ทกฺขิณปสฺสกํ;
เสเล วาตคิริวฺหสฺมึ, สารํ ภณฺฑํ ปาปิย.
วีรพาหุปราเชน, สีหวิกฺกมสาลินา;
มหตา จ พโลเฆน, สมนฺตา ปริวาริโต.
ปุลตฺถิปุรมาคมฺม, วตฺเตนฺโต ทารุณํ รณํ;
ปลาเปสิ ขเณเนว, พลกาเย สมาคเต.
มาริตาน จมูปาน-มฏฺิสงฺฆาฏธิฏฺิตํ;
ปริกฺขิปิตฺวา จิตกํ, เวริภูเต พลาธิเป.
พนฺธยิตฺวาน ขาณุมฺหิ, ปจฺฉา พาหํ สุพนฺธนํ;
ปริโต วิปฺผุรนฺตีหิ, อคฺคิชาลาหิ ฌาปยิ.
ฆาเตตฺวา ตตฺถ มานีตํ, คามานิ ธรณีปติ;
อกาสิ ลงฺกาวสุธํ, สพฺพถา วีตกณฺฏกํ.
ยุชฺฌิตุํ สห โจเฬน, ราชา อตฺตกตาวธึ;
อนติกฺกมฺม โส ปฺจ-จตฺตาลีสมฺหิ วจฺฉเร.
สนฺนทฺธํ พลมาทาย, คนฺตฺวา สาครปฏฺฏนํ;
ตสฺสาภิคมนํ ปสฺสํ, กฺจิกาลํ ตหึ วสํ.
อนาคตตฺตา โจฬสฺส, ตสฺส ทูเต วิสฺสชฺชิย;
ปุนาคนฺตฺวา วสีราชา, ปุลตฺถินคเร จิรํ.
มหาเหฬิ สเรหรุ, มหาทตฺติกนามิกา;
กฏุนฺนรูปณฺฑวาปี, กลฺลคลฺลิก นามิกา.
เอรณฺเฑคลฺลวาปี จ, ทีฆวตฺถุกวาปิกา;
มณฺฑวาฏกวาปี, จ, กิตฺตคฺคโพธิปพฺพตา.
วลาหสฺส มหาทารุ, คลฺลกุมฺภีลโสพฺภกา;
ปตฺตปาสาณวาปี จ, วาปี จ กาณนามิกา.
เอตา จฺา จ โส ฉินฺน-มริยาทา วาปิโย พหู;
พนฺธาเปสิ สทาทีน-สตฺเต พทฺธ หิตาสโย.
ภูมินฺโท ¶ กนฺทรา-คงฺคา-นทีสุ จ ตหึ ตหึ;
สุภิกฺขํ การยี รฏฺํ, พนฺเธตฺวา’วรณานิ โส.
วิหารา’ภยจาริตฺต-เภทินึ มหิสํสก;
ปริหาเร สพฺพโสจฺฉิชฺช-คาหยิตฺวา คลมฺหิ ตํ.
ปุรมฺภา พหิ กาเรตฺวา, มหาสงฺฆํ ขมาปิย;
ปกาเสสิ จ โลกสฺส, สงฺฆคารวมตฺตโน.
มหาคาเม นิกายานํ, ติตเย โจฬนาสิเต;
ธาตุคพฺเภ จ พนฺเธสิ, ถูปารามทฺวเย’ปิ จ.
มาตุยา’ฬาหณาเน, ตเถว ปิตุโนปิ จ;
อกา ปฺจ มหาวาเส, ตถา พุทลวิฏฺิยํ.
ปณฺฑวาปี จ ปาีโน, รกฺขเจติยปพฺพโต;
ตเถว มณฺฑลคิริ-มธุตฺถลวิหารโก.
อุรุเวลวฺหโย เทว-นคเร จ วิหารโก;
มหิยงฺคณวิหาโร จ, สีตลคฺคามเลณกํ.
ชมฺพุโกลวิหาโร จ, ตเถว คิริกณฺฑโก;
กุรุนฺทิยวิหาโร จ, ชมฺพุโกลกเลณกํ.
ภลฺลาตกวิหาโร จ, ตเถว ปรคามโก;
กาสคลฺลวฺหโย จนฺท-คิริวฺหย วิหารโก.
เวลคามวิหาโร จ, มหาเสนวฺหคามโก;
วิหาโร จา’นุราธมฺหิ, ปุเร โพธิฆรํ ตถา.
อิจฺเจวมาทโยเนเก, วิหาเร จ พหู วิภู;
ปฏิสงฺขริชิณฺเณ โส, คาเม จา’ทา วิสุํ วิสุํ.
สมนฺตกูฏ เสลตฺถํ, มุนินฺทปทลฺชนํ;
ปณมตฺถาย คจฺฉนฺตา, มนุสฺสา ทุคฺคมฺชเส.
สพฺเพ มา กิลมนฺตู’ติ, ทานวฏฺฏาย ทาปยิ;
สาลิกฺเขตฺตาทิสมฺปนฺนํ, คิลีมลยนามกํ.
กทลีคามมคฺเค จ, หูวรฬฺชเส ตถา;
คาเม ทตฺวาน ปจฺเจกํ, สาลาโย จาปิ การยิ.
อนาคเต ตํ ภูปาลา, มา คณฺหนฺตู’ติ เลขิย;
อกฺขรานิ สิลาถมฺเภ, ปติฏฺาเปสิ ภูมิโป.
คามํ ¶ อนฺตรวิฏฺิฺจ, ตถา สงฺฆาฏคามกํ;
สิริมณฺฑคลารามฺจ, อทาโส ลาภวาสินํ.
วนชีวกภิกฺขูน-มทา โส จตุปจฺจเย;
พนฺธูนมฺปิ จ โส เตสํ, โภคคาเม ปทาปยิ.
ปาวารคฺคิกปลฺลานิ, วิวิเธ โอสเธปิ จ;
สีเต อุตุมฺหิ พหุโส, ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทาปยิ.
อทา สพฺพปริกฺขาเร, ปริกฺขาเร ตถาตฺถ โส;
เนกวาเรสุ สกฺกจฺจํ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส พุทฺธิมา.
สงฺฆสฺส ปากวฏฺฏตฺถํ, ภิกฺขูนํ ลาภวาสินํ;
เวยฺยาวจฺจกรานฺจ, ปูเชตุํ เจติยาทิกํ.
ปทินฺนา ปุพฺพราชูหิ, เย คามา โรหเณ พหู;
เตปิ สพฺเพ อนูเน โส, ยถาปุพฺพํ เปสิ จ.
อทาสิ ปิสปฺปีน-มุสเภ พลิโน พหิ;
ภตฺตํ จา’ทาสิ โส กาก โสณาทีนํ ทยาปโร.
อทาสิเนกตา เวยฺย-การกานํ มหากวี;
สทฺธึ ปเวณิคาเมหิ, วิตฺตชาตมนปฺปกํ.
ราชามจฺจาทิปุตฺตานํ, สิโลเก รจิเต สุณํ;
ยถานุรูปํ ปาทาสิ, ธนํ เตสํ กวิสฺสโร.
อนฺธานํ ปงฺคุลานฺจ, คาเม จา’ทา วิสุํ วิสุํ;
นานาเทวกุลานฺจ, ทินฺนํ ปุพฺพํ น หาปยิ.
ปตฺติ โว โส กุลิตฺถีน-มนาถานํ ยถารหํ;
วิธวานมทาคาเม, ภตฺตอจฺฉาทนานิ จ.
ราชา สีหฬกา เวยฺย-กรเณ โส มหาปติ;
อคฺโค สีหฬกาเวยฺย-การกานมโหสิ จ.
สุเภ พทฺธาทโร พทฺธ คุณวฺหย วิหารเก;
พนฺเธสิ อุปราชา โส, เจติยํ โจฬนาสิตํ.
มุตฺตจาคี ตโต ตสฺส, วิหารปวรสฺส โส;
ทตฺวา คามวเร นิจฺจํ, ปูชาโย สมฺปวตฺตยิ.
โสว ตสฺส วิหารสฺส, อุปจารวนนฺติเก;
พนฺธาเปสิ มหาวาปึ, ถีรีภูตมโหทกํ.
กปฺปูรมูลายตเน ¶ , รฺโ ธีตา ยโสธรา;
อกาเรสิ ถิรํ รมฺมํ, มหนฺตํ ปฏิมาฆรํ.
เสลนฺตรสมูหสฺมึ, ราชิโน ราชิโน สกา;
กาเรสิ จารุปาสาทํ, ปสาทาวหมุคฺคตํ.
ตทา เนเก จ สจิวา, ตสฺโส โรธชนาปิ จ;
สมาจินึสุ ปฺุานิ, อเนกานิ อเนกโส.
เอวํ สมนุสาสนฺเต, ลํกํ ลํกา นริสฺสเร;
อุปราชา วสํนีโต, วินีโต เฆรมจฺจุนา.
ตสฺส กตฺตพฺพกิจฺจานิ, สกลานิ สมาปิย;
ชยพาหุสฺโสปรชฺชํ, ภิกฺขูนํ มติยา อทา.
อถาทิปาทปทวึ, ทตฺวา วิกฺกมพาหุโน;
คชพาหู’ติ วิทิเต, ตสฺส ชาเต สุเต ตโต.
มหามจฺเจหิ มนฺเตตฺวา, ราชาปุตฺตหิตตฺถิโก;
โรหณํ กสิณํ ทตฺวา, ตหึ วาสาย เปสยิ.
ตโต โส ตตฺถ คนฺตฺวาน, มหานาคหุลํ ปุรํ;
ราชธานึ กริตฺวาน, ตตฺถ วาสมกปฺปยี.
เอวํ ปฺาสวสฺสานิ’ห วิชยภุโช วตฺตยิตฺวาน สมฺมา,
อาณาจกฺกํ ชนินฺโท ปฺยปคตขลนํ เอส ปฺจาธิกานิ;
วฑฺเฒตฺวา สาสนํ ตํ ขลทมิฬภโย ปทฺทุตฺจาปิโลกํ,
สคฺคํ โลกํ สปฺุปฺปภวมุรุผลํ ปสฺสิตุํ จา’รุ โรห.
สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
โลกสาสนสํคหกรโณ นาม
อฏฺปฺาสติโม ปริจฺเฉโท