📜
ติสฏฺิม ปริจฺเฉท
เสนาปติวโธ
นิชายุธทุติยสฺส ¶ , นิกฺขมนฺตสฺส ตสฺส หิ;
ตํ ขณํ ปุรโต โก’ปิ, สงฺขสทฺโท สมุคฺคโต.
ตโต เนกนิมิตฺตฺู, กุมาโร ตํ สุณิ ตฺว โส;
นิปฺผชฺชิสฺสติ สงฺกปฺโป, ขิปฺปํ เยเวติ โมทวา.
ตตฺถ ตตฺถ นิยุตฺตานํ, รกฺขกานมชานตํ;
นิกฺขมิตฺวา ปุราวีต-ภโย สีหปรกฺกโม.
เวเคน มคฺคํ คนฺตฺวาน, ปฺจคาวุตมตฺตกํ;
พทลตฺถลคามสฺส, ปเทเสนาติ ทูรเก.
คาม เมกมุปาคฺจิ, ปิลึ วตฺถูติ สฺิตํ;
ชนานํ สนฺนิปาตาย, นิชานํ โส กตาวธิ.
นิชาคมนโต ปุพฺพํ, ปฏิมคฺเค นิสีทิตุํ;
ปฏิลทฺธนิโยคานํ, เยจิ เทวาคเต ตทา.
ตหึ ิเต โส ปสฺสิตฺวา, เอตฺตกา กินฺนุ อาคตา;
อิติ ปุจฺฉิ กุมาโรถ, เตปิ ตํ อิท มพฺรวุํ.
โลกปฺปวตฺตึ สกลํ, ชานนฺเตนาปิ สามินา;
กิเมว มุจฺจเต มจฺจุ-ภยํ เกสํ น วิชฺชติ.
พาลาตานุคโต สามิ, ิโต วยสิ อีทิเส;
อชฺชาปิ หิ มุเข ตุยฺหํ, ขีรคนฺโธ ปวายติ.
น เหวตฺถิ วิสุํ วิตฺต-ชาตํ สงฺคหิตํ ตว;
ตทฺา โจปกรณ-สามคฺคี เนว วิชฺชเต.
จิรมฺปริจิตตฺเตหิ, ทฬฺหํ สารุฬภตฺติหิ;
วินา’มฺเหหิ วิสุํ เกวา’นุคนฺตาโร ชนาตุวํ.
กิฺจาคตานมมฺหากํ, ปิตา ตุยฺหํ นริสฺสโร;
กาเรสฺสติ อิทํ นาม, สพฺพถา เนว ายเต.
อมฺหากมนฺตรามคฺเค ¶ , สงฺโข นาม จมูปติ;
มหพฺพโล มหาวีโร, รชฺชสีมํ ตมาวสํ.
ปจฺจตฺถิเต เปตฺวฺเ, เอเต กติปยา มยํ;
อฺมฺมฺหิ นิยต-มาสงฺกี หทยา ภุสํ.
อรุณุคฺคมเวลา จ, สมาสนฺนตราธุนา;
อิติ ภีตึ ปกาเสสุํ, ปจฺเจกํ หทยสฺสิตํ.
นิสมฺม เตสํ วจนํ, วิธาย มธุรํ สิตํ;
วีตสงฺโก กุมาโร โส, มุขาเน’สํ วิโลกิย.
จริตฺวาปิ มยา สทฺธิ-เมเต’โห กาลเมตฺตกํ;
น ชานึสุ มมํ สพฺเพ, เยสฺหิ ภยมิทิสํ.
อิติ วตฺวา ภยํ เตสํ, วิโนเทตุ มุปฏฺิตํ;
สีหนาทํ ตทา’กาสิ, มหนฺตํ สีหวิกฺกโม.
ติฏฺนฺตุ มานุสา สพฺเพ, มยิ หตฺถคตายุเธ;
สกฺโก เทวานมินฺโทปิ, กุปิโต กึ กริสฺสติ.
พาโลติ มํ จินฺตย ตํ, ชาตา โว กุมตีทิสี;
ปริกฺขียติ เต ชาณา, นวโย’ติ น กึ สุตํ.
อชฺเชว กาตุเมเกน, กมฺมุนา จินฺติเตน เม;
สเทสปร เทสฏฺา, ภยภตฺตี ยถามยิ.
กริสฺสนฺติ ยถา เวทํ, ภยํ ตุมฺเห ชหิสฺสถ;
ตถา รตฺติยเมตาย, วิภาตามย ขเณน เม.
อุนฺนเต ทสฺสยิสฺสามิ, พุทฺธิ สาหสวิกฺกเม;
อนุธาวติ มํ ตาต, เสเตหิ ยทิ โว ภยํ.
ปุรโต โหถ ตุมฺเหหิ, วตฺวา เต คหิตายุโธ;
สาหเสกรโส วีโร, ตมฺหา นิกฺขมฺม คามโต.
อุทยา’จลสีสฏฺํ, เชตุมาทิจฺจมณฺฑลํ;
อปรํ รวิ พิมฺพํว, ปจฺฉิมา สา มุโขทิตํ.
เตชสา ปสรนฺเตน, ชนานํ ปวิกาสยํ;
เนตมฺพุชวนํ ปาโต, พทลตฺถลิมาคมิ.
ชฆสงฺขสฺสเรนา’ถ, เสนา นาโถ ปพุชฺฌิย;
สฺชาตสมฺภโม ตฺวา, ราชปุตฺตมุปาคตํ.
สทฺธึ ¶ พเลน มหตา, ปธุคฺคมฺมกตาทโร;
ปณามมุจิตํ กตฺตุ-มานโต วสุธาตเล.
อมฺหากเมสชีวนฺโต, กึ นามตฺถํ กริสฺสติ;
มาเรตพฺโพ’ธุเนเวติ, ปสฺสนฺเต สมุขํ ภเฏ.
เนวา’ทิฏฺาปราธสฺส, มรณํ ปุริโส จิตํ;
วโธ วิโรเธ สกฺกา’ติ, อิงฺคิเตน นิวาริย.
เสนาปติสฺส โส หตฺถํ, คเหตฺวา สีหสนฺนิโภ;
ภาสนฺโต มธุรํ วาจํ, ตสฺเสวา’คฺฉิ มนฺทิรํ.
อถสฺส คมนํ รฺโ, ภวิตพฺพมชานตา;
สรูปํ ยาว ชานามิ, ตาวสฺเสเต สหาคตา.
ยถา น สหิตา โหนฺติ, เปตพฺพา วิสุํ วิสุํ;
กุมาโร’ว มมาคาเร, วสตู’ติ วิจินฺติย.
ตถา เสนาปติ กตฺวา, วฺเจตุํ ตํ มหามตึ;
ทสฺเสตฺวา’ติ ถีสกฺการํ, รฺโ ทูเต ส เปสยิ.
กุมาโร’ถ วิทิตฺวาน, เตน ตํ วฺจนํ กตํ;
กตฺตพฺพเมตฺถา’กตฺวาห, มุทาสีโน ภเว ยทิ.
อิจฺฉิตตฺถสฺส นิปฺผตฺติ, น เม ชาตุ ภวิสฺสติ;
อยํ ตาวา’ธุนาวสฺสํ, มาเรตพฺโพติ จินฺติย.
สหาคตํ ปโยเชตฺวา, ฆาตาปยิ จมูปตึ;
หโต เสนาธินาโถ’ติ, มหนฺตํ ขุภิตํ อหุ.
เสนานาถภโฏ เอโก, สุตฺวา เสนาปตึ หตํ;
มารณํ สามิโน มยฺหํ, กึ นิมิตฺตมีติ พฺรวิ.
เนตฺตึ สปาณี สหสา, กุมารํ ิตเมกกํ;
อภิทาวิ สสามิสฺส, ปริจตฺตตฺตชีวิโน.
กุมารสฺส มุขํ ทิสฺวา, เวธมาโน ภเยน โส;
ปุเร าตุมสกฺโกนฺโต, ปาทมูเล ตโต สยิ.
คณฺหเถ’ตนฺติวจนา-กุมารสฺส ¶ ปุเรตรํ;
ตสฺเสเวโก สหจโร, ภฏเมตํ วิฆาตยิ.
นิโยคํ เม วินา เตน, กตํ กมฺมํ น ยุชฺชติ;
อิติ ทณฺฑนเมตสฺส, การาเปสิยโถจิตํ.
อถ ตํ กาลยมฺภูต-สงฺโขภมติภึสนํ;
ภมุกฺขิปนมตฺเตน, ราชปุตฺโต สมํ นยิ.
วีโร ยโสธรธโน ธิติมา กุมาโร;
วีโรปการจตุโร วรกิตฺติสาโร;
เสนินฺทสฺจิตมนปฺปธนํ ภฏานํ;
สพฺพํ วิสชฺชยิ ยถารุจิยา คเหตุํ.
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
เสนาปติวโธ นาม
ติสฏฺิโม ปริจฺเฉโท.