📜
๑. สนฺธิกปฺป
ปมกณฺฑ
(ก)
เสฏฺํ ¶ ติโลกมหิตํ อภิวนฺทิยคฺคํ,
พุทฺธฺจ ธมฺมมมลํ คณมุตฺตมฺจ;
สตฺถุสฺส ตสฺส วจนตฺถวรํ สุพุทฺธุํ,
วกฺขามิ สุตฺตหิตเมตฺถ สุสนฺธิกปฺปํ.
(ข)
เสยฺยํ ชิเนริตนเยน พุธา ลภนฺติ,
ตฺจาปิ ตสฺส วจนตฺถสุโพธเนน;
อตฺถฺจ อกฺขรปเทสุ อโมหภาวา,
เสยฺยตฺถิโก ปทมโต วิวิธํ สุเณยฺยํ.
สพฺพวจนานมตฺโถ อกฺขเรเหว สฺายเต. อกฺขรวิปตฺติยํ หิ อตฺถสฺส ทุนฺนยถา โหติ, ตสฺมา อกฺขรโกสลฺลํ พหูปการํ สุตฺตนฺเตสุ.
๒, ๒. อกฺขราปาทโย ¶ เอกจตฺตาลีสํ.
เต จ โข อกฺขรา อปิ อการาทโย เอกจตฺตา ลีส สุตฺตนฺเตสุ โสปการา.
ตํ ยถา? อ อา อิ อี อุ อู เอ โอ, ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ , ฏ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ล ว ส ห ฬ อํ, อิติ อกฺขรา นาม.
เตน กฺวตฺโถ? อตฺโถ อกฺขรสฺาโต.
ตตฺถ อกฺขเรสุ อการาทีสุ โอทนฺตา อฏฺ อกฺขรา สรา นาม โหนฺติ.
ตํ ยถา? อ อา อิ อี อุ อู เอ โอ, อิติ สรา นาม.
เตน กฺวตฺโถ? สรา สเร โลปํ.
ตตฺถ อฏฺสุ สเรสุ ลหุมตฺตา ตโย สรา รสฺสา นาม โหนฺติ.
ตํ ยถา? อ อิ อุ, อิติ รสฺสา นาม.
เตน กฺวตฺโถ? รสฺสํ.
๕, ๕. อฺเ ¶ ทีฆา.
ตตฺถ อฏฺสุ สเรสุ รสฺเสหิ อฺเ ปฺจ สรา ทีฆา นาม โหนฺติ.
ตํ ยถา? อา อี อู เอ โอ, อิติ ทีฆา นาม.
เตน กฺวตฺโถ? ทีฆํ.
เปตฺวา อฏฺ สเร เสสา อกฺขรา กการาทโย นิคฺคหิตนฺตา พฺยฺชนา นาม โหนฺติ.
ตํ ยถา? ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ , ฏ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ล ว ส ห ฬ อํ, อิติ พฺยฺชนา นาม.
เตน กฺวตฺโถ? สรา ปกติ พฺยฺชเน.
เตสํ โข พฺยฺชนานํ กการาทโย มการนฺตา ปฺจปฺจโส อกฺขรวนฺโต วคฺคา นาม โหนฺติ.
ตํ ยถา? ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ , ฏ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, อิติ วคฺคา นาม.
เตน กฺวตฺโถ? วคฺคนฺตํ วา วคฺเค.
๘, ๑๐. อํ ¶ อิติ นิคฺคหิตํ.
อํ อิติ นิคฺคหิตํ นาม โหติ.
เตน กฺวตฺโถ? อํ พฺยฺชเน นิคฺคหิตํ.
ยา จ ปน ปเรสุ สกฺกตคนฺเถสุ สมฺา โฆสาติ วา อโฆสาติ วา, ตา ปโยเค สติ เอตฺถาปิ ยุชฺชนฺเต.
ตตฺถ โฆสา นาม-ค ฆ ง, ช ฌ , ฑ ฒ ณ, ท ธ น, พ ภ ม, ย ร ล ว ห ฬ, อิติ โฆสา นาม. อโฆสา นาม-ก ข, จ ฉ, ฏ , ต ถ, ป ผ, ส, อิติ อโฆสา นาม.
เตน กฺวตฺโถ? วคฺเค โฆสาโฆสานํ ตติยปมา.
๑๐, ๑๒. ปุพฺพมโธิต มสฺสรํ สเรน วิโยชเย.
ตตฺถ สนฺธึ กตฺตุกาโม ปุพฺพพฺยฺชนํ อโธิตํ อสฺสรํ กตฺวา สรฺจ อุปริ กตฺวา สเรน วิโยชเย.
ตตฺรายมาทิ.
๑๑, ๑๔. นเย ¶ ปรํ ยุตฺเต.
อสฺสรํ โข พฺยฺชนํ อโธตํ ปรกฺขรํ นเย ยุตฺเต. ตตฺราภิรติมิจฺเฉยฺย.
ยุตฺเตติกสฺมา? อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เม. เอตฺถ ปน ยุตฺตํ น โหติ.
อิติ สนฺธิกปฺเป ปโม กณฺโฑ.
ทุติยกณฺฑ
สรา โข สเร ปเร โลปํ ปปฺโปนฺติ.
ยสฺสินฺทฺริยานิ สมถงฺคตานิ. โน เหตํ ภนฺเต สเมตายสฺมา สงฺเฆน.
สรมฺหา อสรูปา ปโร สโร โลปํ ปปฺโปติ วา.
จตฺตาโร’เม ภิกฺขเว ธมฺมา, กินฺนุ’ มาวสมณิโย. วาติ กสฺมา? ปฺจินฺทฺริยานิ, ตยสฺสุ ธมฺมา ชหิตา ภวนฺติ.
๑๔, ๑๖. กฺวจาสจณฺณํ ¶ ลุตฺเต.
สโร โข ปโร ปุพฺพสเร ลุตฺเต กฺวจิ อสวณฺณํ ปปฺโปติ.
สงฺขฺยํ โนเปติ เวทคู, พนฺธุสฺเสว สมาคโม.
กฺวจีติ กสฺมา? ยสฺสินฺทฺริยานิ, ตถูปมํ ธมฺมวรํ อเทสยิ.
สโร โข ปโร ปุพฺพสเร ลุตฺเต กฺวจิ ทีฆํ ปปฺโปติ. สทฺธีธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺํ, อนาคาเรหิ จูภยํ.
กฺวจีติ กสฺมา? ปฺจหุปาลิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต. นตฺถฺํ กิฺจิ.
ปุพฺโพ จ สโร ปรสรโลเป กเต กฺวจิ ทีฆํ ปปฺโปติ.
กึสูธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺํ, สาธูติ ปฏิสฺสุณิตฺวา, กฺวจีติ กสฺมา? อิติสฺส มุหุตฺตมฺปิ.
๑๗, ๑๙. ยเมทนฺตสฺสาเทโส ¶ .
เอการสฺส อนฺตภูตสฺส สเร ปเร กฺวจิ ยการาเทโส โหติ.
อธิคโต โข มฺยายํ ธมฺโม, ตฺยาหํ เอวํ วเทยฺยํ, ตฺยาสฺส ปหีนา โหนฺติ.
กฺวจีติ กสฺมา? เน’นาคตา, อิติ เนตฺถ.
โอการุการานํ อนฺตภูตานํ สเร ปเร กฺวจิ วการาเทโส โหติ.
อถ ขฺวสฺส, สฺวสฺส โหติ, พหฺวาพาโธ, วตฺถฺเวตฺถ วิหิตํ นิจฺจํ จกฺขาปาถมาคจฺฉติ.
กฺวจีติกสฺมา? จตฺตาโร’เม ภิกฺขเว ธมฺมา, กินฺนุมาว สมณิโย.
สพฺโพ อิจฺเจโส ติสทฺโท พฺยฺชโน สเร ปเร กฺวจิ จการํ ปปฺโปติ.
อิจฺเจตํ ¶ กุสลํ, อิจฺจสฺส วจนียํ, ปจฺจุตฺตริตฺวา, ปจฺจาหรติ.
กฺวจีติ กสฺมา? อิติสฺส มุหุตฺตมฺปิ.
ธอิจฺเจตสฺส สเร ปเร กฺวจิ ทการาเทโส โหติ.
เอกมิทาหํ ภิกฺขเว สมยํ.
กฺวจีติ กสฺมา? อิเธว มรณํ ภวิสฺสติ.
วคฺคหเณน ธการสฺส หการาเทโส โหติ สาหุ ทสฺสน มริยานํ.
สุตฺตวิภาเคน พหุธา สิยา-
โต ทสฺส, ยถา? สุคโต.
โฏ ตสฺส, ยถา? ทุกฺกฏํ.
โธ ตสฺส, ยถา? คนฺธพฺโพ.
ตฺโร ตฺตสฺส, ยถา? อตฺรโช.
โก คสฺส, ยถา? กุลูปโก.
โล ¶ รสฺส, ยถา? มหาสาโล.
โช ยสฺส, ยถา? ควโช.
พฺโพ วสฺส, ยถา? กุพฺพโต.
โก ยสฺส, ยถา? สเก.
โย ชสฺส, ยถา? นิยํปุตฺตํ.
โก ตสฺส, ยถา? นิยโก.
จฺโจ ตฺตสฺส, ยถา ภจฺโจ.
โผ ปสฺส, ยถา? นิปฺผตฺติ.
โข กสฺส, ยถา? นิกฺขมติ. อิจฺเจวมาที โยเชตพฺพา.
ปุพฺโพ อิวณฺโณ สเร ปเร ยการํ ปปฺโปติ นวา. ปฏิสุนฺถารวุตฺยสฺส, สพฺพา วิตฺยานุภูยเต.
นวาติ กสฺมา? ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต, มุตฺตจาคี อนุทฺธโต.
๒๒, ๒๘. เอวาทิสฺส ริ ปุพฺโพ จ รสฺโส.
สรมฺหา ปรสฺส เอวสฺส เอการสฺส อาทิสฺส ริกาโร โหติ, ปุพฺโพ จ สโร รสฺโส โหติ นวา.
ยถริว ¶ วสุธาตลฺจ สพฺพํ, ตถริว คุณวา สุปูชนิโย.
นวาติ กสฺมา? ยถา เอว, ตถา เอว.
อิติ สนฺธิกปฺเป ทุติโย กณฺโฑ.
ตติยกณฺฑ
สรา โข พฺยฺชเน ปเร ปกติรูปานิ โหนฺติ.
มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา, ปมาโท มจฺจุโน ปทํ, ติณฺโณ ปารงฺคโต อหุ.
สรา โข สเร ปเร กฺวจิ ปกติรูปานิ โหนฺติ.
โก อิมํ ปถวึ วิเจสฺสติ.
กฺวจีติ กสฺมา? อปฺปสฺสุตายํ ปุริโส.
สรา โข พฺยฺชเน ปเร กฺวจิ ทีฆํ ปปฺโปนฺติ.
สมฺมา ¶ ธมฺมํ วิปสฺสโต, เอวํ คาเม มุนี จเร, ขนฺตี ปรมํ ตโป ติติกฺขา.
กฺวจีติ กสฺมา? อิธ โมทติ เปจฺจ โมทติ, ปติลียติ, ปฏิหฺติ.
สรา โข พฺยฺชเน ปเร กฺวจิ รสฺสํ ปปฺโปนฺติ.
โภวาทินาม โส โหติ, ยถาภาวิ คุเณน โส.
กฺวจีติ กสฺมา? สมฺมาสมาธิ, สาวิตฺตี ฉนฺทโส มุขํ, อุปนียติ ชีวิตมปฺปมายุ.
สรา โข พฺยฺชเน ปเร กฺวจิ โลปํ ปปฺโปนฺติ. ตตฺร จ โลเป กเต อการาคโม โหติ.
ส สีลวา. ส ปฺวา เอส ธมฺโม สนนฺตโน, ส เว กสาวมรหติ, ส มานกาโมปิ ภเวยฺย, ส เว มุนิ ชาติภยํ อทสฺสิ.
กฺวจีติ ¶ กสฺมา? โส มุนิ, เอโส ธมฺโม ปทิสฺสติ, น โส กาสาวมรหติ.
สรมฺหา ปรสฺส พฺยฺชนสฺส ทฺเวภาโว โหติ าเน.
อิธปฺปมาโท, ปุริสสฺส ชนฺตุโน, ปพฺพชฺชํ กิตฺตยิสฺสามิ, จาตุทฺทสิ, ปฺจทฺทสิ, อภิกฺกนฺตตโร จนฺโท.
าเนติ กสฺมา? อิธ โมทติ เปจฺจ โมทติ.
๒๙, ๔๒. วคฺเค โฆสาโฆสานํ ตติยปมา.
วคฺเค โข ปุพฺเพสํ พฺยฺชนานํ โฆสาโฆสภูตานํ สรมฺหา ยถาสงฺขฺยํ ตติยปมกฺขรา ทฺเวภาวํ คจฺฉนฺติ าเน.
เอเสว จชฺฌานปฺผโล, ยตฺรฏฺิตํ นปฺปสเหยฺย มจฺจุ, เสเล ยถา ปพฺพตมุทฺธนิฏฺิโต, จตฺตาริฏฺานานิ นโร ปมตฺโต.
าเนติ กสฺมา? อิธ เจตโส ทฬฺหํ คณฺหาติ ถามสา.
อิติ สนฺธิกปฺเป ตติโย กณฺโฑ.
จตุตฺถกณฺฑ
๓๐, ๕๘. อํ ¶ พฺยฺชเน นิคฺคหิตํ.
นิคฺคหิตํ โข พฺยฺชเน ปเร อํ อิติ โหติ.
เอวํ วุตฺเต, ตํ สาธูติ ปฏิสฺสุณิตฺวา.
วคฺคภูเต พฺยฺชเน ปเร นิคฺคหิตํ โข วคฺคนฺตํ วา ปปฺโปติ.
ตนฺนิจฺจุตํ, ธมฺมฺจเร สุจริตํ, จิรปฺปวาสึ ปุริสํ. สนฺตนฺตสฺส มนํ โหติ, ตงฺการุณิกํ, เอวงฺโข ภิกฺขเว สิกฺขิตพฺพํ.
วาคฺคหเณนนิคฺคหิตํ โข ลการาเทโส โหติ. ปุคฺคลํ.
วาติ กสฺมา? น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ.
เอการหกาเร ปเร นิคฺคหิตํ โข การํ ปปฺโปติ วา.
ปจฺจตฺตฺเว ปรินิพฺพายิสฺสามิ, ตฺเเวตฺถ ปฏิปุจฺฉิสฺสามิ, เอวฺหิ โว ภิกฺขเว สิกฺขิตพฺพํ. ตฺหิ ตสฺส มุสา โหติ.
วาติ ¶ กสฺมา? เอวเมตํ อภิฺาย, เอวํ โหติ สุภาสิตํ.
นิคฺคหิตํ โข ยกาเร ปเร สห ยกาเรน การํ ปปฺโปติ วา.
สฺโโค, สฺุตฺตํ.
วาติ กสฺมา? สํโยโค, สํยุตฺตํ.
นิคฺคหิตสฺส โข สเร ปเร มการทการาเทสา โหนฺติ วา.
ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ, เอตทโวจ สตฺถา.
วาติ กสฺมา? อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เม.
๓๕, ๓๔. ย ว ม ท น ต ร ลา จาคมา.
สเร ปเร ยกาโร วกาโร มกาโร ทกาโร นกาโร ตกาโร รกาโร ลกาโร อิเม อาคมา โหนฺติ วา.
นยิมสฺส วิชฺชา, ยถยิทํ จิตฺตํ. มิคี ภนฺตา วุทิกฺขติ, สิตฺตา เต ลหุ เมสฺสติ, อสิตฺตา เต ครุ เมสฺสติ. อสฺโส ¶ ภทฺโร กสามิว, สมฺมทฺา วิมุตฺตานํ. มนสาทฺา วิมุตฺตานํ, อตฺตทตฺถมภิฺาย. จิรํนายติ, อิโต นายติ. ยสฺมาติห ภิกฺขเว, ตสฺมาติห ภิกฺขเว, อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ. สพฺภิเรว สมาเสถ, อารคฺเคริว สาสโป, สาสโปริว อารคฺคา. ฉฬภิฺา, สฬายตนํ.
วาติ กสฺมา? เอวํ มหิทฺธิยา เอสา, อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เม, อเชยฺโย อนุคามิโก.
จคฺคหเณน อิเธว มการสฺส ปกาโร โหติ. จิรปฺปวาสึ ปุริสํ.
กการสฺส จ ทกาโร โหติ. สทตฺถปสุโต สิยา.
ทการสฺส จ ตกาโร โหติ, สุคโต.
พฺยฺชเน ปเร กฺวจิ โอการาคโม โหติ.
อติปฺปโค โข ตาว สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตุํ. ปโรสหสฺสํ.
กฺวจีกิ ¶ กสฺมา? เอถ ปสฺสถิมํ โลกํ, อนฺธีภูโต อยํ โลโก.
นิคฺคหิตฺจาคโม โหติ สเร วา พฺยฺชเน วา ปเร กฺวจิ.
จกฺขุํอุทปาทิ, อวํสิโร, ยาวฺจิธ ภิกฺขเว ปุริมํ ชาตึ สรามิ, อณุํถูลานิ สพฺพโส, มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา.
กฺวจีติ กสฺมา? อิเธว นํ ปสํสนฺติ, เปจฺจ สคฺเค ปโมทติ, น หิ เอเตหิ ยาเนหิ, คจฺเฉยฺย อคตํ ทิสํ.
จคฺคหเณน วิสทฺทสฺส จ ปกาโร โหติ. ปเจสฺสติ, วิเจสฺสติ วา.
นิคฺคหิตํ โข สเร ปเร กฺวจิ โลปํ ปปฺโปติ.
ตาสาหํ สนฺติเก, วิทูนคฺคมิติ.
กฺวจีติ กสฺมา? อหเมว นูน พาโล เอตมตฺถํ วิทิตฺวาน.
๓๙, ๕๔. พฺยฺชเน ¶ จ.
นิคฺคหิตํ โข พฺยฺชเน ปเร กฺวจิ โลปํ ปปฺโปติ.
อริยสจฺจานทสฺสนํ, เอตํ พุทฺธานสาสนํ.
กฺวจีติ กสฺมา? เอตํ มงฺคลมุตฺตมํ, ตํ โว วทามิ ภทฺทนฺเต.
นิคฺคหิตมฺหา ปโร สโร โลปํ ปปฺโปติ วา.
ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติ, อุตฺตตฺตํว, ยถาพีชํว, ยถาธฺํว.
วาติ กสฺมา? อหเมว นูน พาโล, เอตทโหสิ.
นิคฺคหิตมฺหา ปรสฺมึ สเร ลุตฺเต ยทิ พฺยฺชโน สสฺโโค วิสฺโโค โหติ.
เอวํส เต อาสโว, ปุปฺผํสา อุปฺปชฺชิ.
ลุตฺเตติ กสฺมา? เอวมสฺส วิทูนคฺคมิติ.
จคฺคหเณน ¶ ติณฺณํ พฺยฺชนานมนฺตเร เย สรูปา, เตสมฺปิ โลโป โหติ. อคฺยาคารํ, ปฏิสนฺถารวุตฺยสฺส.
อิติ สนฺธิกปฺเป จตุตฺโถ กณฺโฑ.
ปฺจมกณฺฑ
๔๒, ๓๒. โคสเร ปุถสฺสาคโม กฺวจิ.
ปุถอิจฺเจตสฺส อนฺเต สเร ปเร กฺวจิ คการาคโม โหติ.
ปุถเค ว.
ปาอิจฺเจตสฺส อนฺเต สเร ปเร กฺวจิ คการาคโม โหติ, อนฺโต จ สโร รสฺโส โหติ.
ปเคว วุตฺยสฺส.
กฺวจีติ กสฺมา? ปา เอว วุตฺยสฺส.
อภิอิจฺเจตสฺส สเร ปเร อพฺภาเทโส โหติ. อพฺภุทีริตํ, อพฺภุคฺคจฺฉติ.
๔๕, ๒๕. อชฺโฌ ¶ อธิ.
อธิอิจฺเจตสฺส สเร ปเร อชฺฌาเทโส โหติ.
อชฺโฌกาเส, อชฺฌาคมา.
เต จ โข อภิอธิอิจฺเจเต อิวณฺเณ ปเร อพฺโภ อชฺโฌอิติวุตฺตรูปา นํ โหนฺติ วา.
อภิจฺฉิตํ, อธีริตํ.
วาติ กสฺมา? อพฺภีริตํ, อชฺฌิณมุตฺโต.
อติอิจฺเจตสฺส อนฺตภูตสฺส ติสทฺทสฺส อิวณฺเณ ปเร ‘‘สพฺโพ จํ ตี’’ติ วุตฺตรูปํ น โหติ.
อตีสิคโณ, อตีริตํ.
อิวณฺเณติ กสฺมา? อจฺจนฺตํ.
ปติอิจฺเจตสฺส สเร วา พฺยฺชเน วา ปเร กฺวจิ ปฏิอาเทโส โหติ.
ปฏคฺคิ ทาตพฺโพ, ปฏิหฺติ.
กฺวจีติ ¶ กสฺมา? ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ, ปติลียติ, ปติรูปเทสวาโส จ.
ปุถอิจฺเจตสฺส อนฺโต สโร พฺยฺชเน ปเร อุกาโร โหติ.
ปุถุชฺชโน, ปุถุภูตํ.
อนฺตคฺคหเณน อปุถสฺสาปิ สเร ปเร อนฺตสฺส อุกาโร โหติ, มนฺุํ.
อวอิจฺเจตสฺส พฺยฺชเน ปเร กฺวจิ โอกาโร โหติ.
อนฺธกาเรน โอนทฺธา.
กฺวจีติ กสฺมา? อวสุสฺสตุ เม สรีเร มํสโลหิตํ.
๕๑, ๕๙. อนุปทิฏฺานํ วุตฺตโยคโต.
อนุปทิฏฺานํ อุปสคฺคนิปาตานํ สรสนฺธีหิ พฺยฺชนสนฺธีหิ วุตฺตสนฺธีหิ จ ยถาโยคํ โยเชตพฺพํ.
ปาปนํ ¶ , ปรายณํ, อุปายนํ, อุปาหนํ, นฺยาโยโค, นิคุปธิ, อนุโพโธ, ทุวูปสนฺตํ, สุวูปสนฺตํ, ทฺวาลโย, สฺวาลโย, ทุราขฺยาตํ, สฺวาขฺยาโต, อุทีริตํ, สมุทฺทิฏฺํ, วิยคฺคํ, วิชฺฌคฺคํ, พฺยคฺคํ, อวยาคมนํ, อนฺเวติ, อนุปฆาโต, อนจฺฉริยํ, ปริเยสนา, ปรามาโส, เอวํ สเร จ โหนฺติ.
ปริคฺคโห, ปคฺคโห, ปกฺกโม, ปรกฺกโม, นิกฺกโม, นิกฺกสาโว, นิลฺลยนํ, ทุลฺลยนํ, ทุมฺภิกฺขํ, ทุพฺพุตฺตํ, สนฺทิฏฺํ, ทุคฺคโห, วิคฺคโห, นิคฺคโต, อภิกฺกโม, ปฏิกฺกโม, เอวํ พฺยฺชเน จ. เสสา สพฺเพ โยเชตพฺพา.
อิติ สนฺธิกปฺเป ปฺจโม กณฺโฑ.
สนฺธิกปฺโป นิฏฺิโต.