อฺ > สงฺคายน-ปุจฺฉ วิสฺสชฺชนา > สํยุตฺตนิกาย (ปุ-วิ)

วิสฺสชฺชนา – สกฺเกสุ ภนฺเต สกฺกเร นาม สกฺยานํ นิคเม อายสฺมนฺตํ อานนฺทตฺเถรํ อารพฺภ ภาสิตํ. อายสฺมา ภนฺเต อานนฺทตฺเถโร ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘อุปฑฺฒมิทํ ภนฺเต พฺรหฺมจริยํ ยทิทํ กลฺยาณมิตฺตตา กลฺยาณสหายตา กลฺยาณสมฺปวงฺกตา’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘มา เหวํ อานนฺท, มา เหวํ อานนฺท, สกลเมวิทํ อานนฺท พฺรหฺมจริยํ ยทิทํ กลฺยาณมิตฺตตา กลฺยาณสหายตา กลฺยาณสมฺปวงฺกตา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

มมํ ¶ หิ อานนฺท กลฺยาณมิตฺตํ อาคมฺม ชาติธมฺมา สตฺตา ชาติยา ปริมุจฺจนฺติ.

ปุจฺฉา – โพชฺฌงฺคสํยุตฺเต ¶ ปนาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ฉฏฺํ สํคีตํ กุณฺฑลิยสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาเกเต ภนฺเต อฺชนวเน มิคทาเย กุณฺฑลิยํ ปริพฺพาชกํ อารพฺภ ภาสิตํ. กุณฺฑลิโย ภนฺเต ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ‘‘อหมสฺมิ โภ โคตม อารามนิสฺสยี ปริสาวจโร, ตสฺส มยฺหํ โภ โคตม ปจฺฉาภตฺตํ ภุตฺตปาตราสสฺส อยมาจาโร โหติ อาราเมน อารามํ อุยฺยาเนน อุยฺยานํ อนุจงฺกมามิ อนุวิจรามิ, โส ตตฺถ ปสฺสามิ เอเก สมณพฺราหฺมเณ อิติวาทปฺปโมกฺขานิสํสฺเจว กถํ กถนฺเต อุปารมฺภานิสํสฺจ, ภวํ ปน โคตโม กิมานิสํโส วิหรตี’’ติ เอตํ วจนํ อโวจ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘วิชฺชาวิมุตฺติผลานิสํโส ¶ โข กุณฺฑลิย ตถาคโต วิหรตี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – เตนาวุโส ¶ ภควฺวตา ชานตา…เป… สมฺมาสมฺพุทฺเธน โพชฺฌงฺคสํยุตฺเต ทุติเย คิลานวคฺเค ปมคิลานสุตฺตํ กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ปิปฺปลิคุหายํ อายสฺมนฺตํ มหากสฺสปตฺเถรํ อารพฺภ ภาสิตํ. อายสฺมา ภนฺเต มหากสฺสปตฺเถโร ปิปฺปลิคุหายํ วิหรติ อาพาธิโก ทุกฺขิโต พาฬฺหคิลาโน. อถ โข ภนฺเต ภควา สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺิโต เยนายสฺมา มหากสฺสโป เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ปฺตฺเต อาสเน นิสีทิ, นิสชฺช โข ภควา อายสฺมนฺตํ มหากสฺสปํ ¶ เอตทโวจ– ‘‘กจฺจิ เต กสฺสป ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิ ทุกฺขา เวทนา ปฏิกฺกมนฺติ โน อภิกฺกมนฺติ, ปฏิกฺกโมสานํ ปฺายติ โน อภิกฺกโมติ. น เม ภนฺเต ขมนียํ น ยาปนียํ, พาฬฺหา เม ทุกฺขา เวทนา อภิกฺกมนฺติ โน ปฏิกฺกมนฺติ, อภิกฺกโมสานํ ปฺายติ โน ปฏิกฺกโม’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘สตฺติเม กสฺสป โพชฺฌงฺคา มยา สมฺมทกฺขาตา ภาวิตา พหุลีกตา อภิฺาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตนฺตี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส ตติเย อุทายิวคฺเค โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ทสมํ สํคีตํ อุทายิสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สุมฺเภสุ ภนฺเต เสตเกนาม สุมฺภานํ นิคเม อายสฺมนฺตํ อุทายิตฺเถรํ อารพฺภ ภาสิตํ. อายสฺมา ภนฺเต อุทายิตฺเถโร ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ‘‘อจฺฉริยํ ภนฺเต, อพฺภุตํ ภนฺเต, ยาว พหุกตฺจ เม ภนฺเต ภควติ เปมฺจ คารโว จ หิรี จ โอตฺตปฺปฺจาติ เอวมาทิกํ วจนํ อโวจ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘สาธุ สาธุ อุทายิ เอโส หิ เต อุทายิ มคฺโค ปฏิลทฺโธ. โย เต ภาวิโต พหุลีกโต, ตถา ตถา วิหรนฺตํ ตถตฺตาย อุปเนสฺสติ, ยถา ตฺวํ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานิสฺสตี’’ติ. เอวํ โข ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – สติปฏฺานสํยุตฺเต ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหก มหาเถเรหิ ทุติยํ สํคีตํ สติสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ การพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – เวสาลิยํ ภนฺเต อมฺพปาลิวเน สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘สโต ภิกฺขเว ภิกฺขุ วิหเรยฺย สมฺปชาโน อยํ โว อมฺหากํ อนุสาสนี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ จตุตฺถํ สํคีตํ สาลสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – โกสเลสุ ภนฺเต สาลายนาม เกสลานํ พฺราหฺมณคาเม สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘เย เต ภิกฺขเว ภิกฺขู นวา อจิรปพฺพชิตา อธุนาคตา อิมํ ธมฺมวินยํ, เต โว ภิกฺขเว ภิกฺขู จตุนฺนํ สติปฏฺานานํ ภาวนาย สมาทเปตพฺพา นิเวเสตพฺพา ปติฏฺาเปตพฺพา’’ติ เอวมาทินา ภนฺเต ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ฉฏฺํ สํคีตํ สกุณคฺฆิสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘ภูตปุพฺพํ ภิกฺขเว สกุณคฺฆิ ลาปํ สกุณํ สหสา อชฺฌปฺปตฺตา อคฺคเหสิ. อถ โข ภิกฺขเว ลาโป สกุโณ สกุณคฺฆิยา หริยมาโน เอวํ ปริเทวสิ มยเมวมฺห อลกฺขิกา, มยํ อปฺปปุฺา, เย มยํ อโคจเร จริมฺห ปรวิสเย, สเจชฺช มยํ โคจเร จเรยฺยาม สเก เปตฺติเก วิสเย, น มฺยาหํ สกุณคฺฆิ อลํ อภวิสฺส ยทิทํ ยุทฺธายา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

มยเมวมฺห ¶ อลกฺขิกา, มยํ อปฺปปุฺา.

โก ปน เต ลาป โคจโร สโก เปตฺติโก วิสโย.

ยทิทํ นงฺคลกฏฺกรณํ เลฑฺฑุฏฺานํ.

เอหิ ¶ โข ทานิ เม สกุณคฺฆิ, เอหิ โข ทานิ เม สกุณคฺฆิ,

(ทารุคุโฬวิย วินิวตฺติตฺวา ตสฺเสว เลฑฺฑุสฺส อนฺตเร ปจฺจุปาทิ. อฏฺกถา)

เอวฺหิ ตํ ภิกฺขเว โหติ โย อโคจเร จรติ ปรวิสเย.

ตสฺมาติห ¶ ภิกฺขเว มา อโคจเร จริตฺถ ปรวิสเย.

โคจเร ภิกฺขเว จรถ สเก เปตฺติเก วิสเย.

โคจเร ภิกฺขเว จรตํ สเก เปตฺติเก วิสเย น ลจฺฉติ มาโร โอตารํ, น ลจฺฉติ มาโร อารมฺมณํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ทสมํ สํคีตํ ภิกฺขุนุปสฺสยสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํ อานนฺทตฺเถรํ อารพฺภ ภาสิตํ. อายสฺมา ภนฺเต อานนฺโท ยาวตฺตโก อโหสิ ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ กถาสลฺลาโป ตํ สพฺพํ ภควโต อาโรเจสิ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘เอวเมตํ อานนฺท, เอวเมตํ อานนฺท, โยหิ โกจิ อานนฺท ภิกฺขุ วา ภิกฺขุนี วา จตูสุ สติปฏฺาเนสุ สุปฺปติฏฺิตจิตฺโต วิหรติ, ตสฺเสตํ ปาฏิกงฺขํ อุฬารํ ปุพฺเพนาปรํ วิเสสํ สฺชานิสฺสตี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส ทุติเย นาลนฺทวคฺเค โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ตติยํ สํคีตํ จุนฺทสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํเยว อานนฺทตฺเถรํ อารพฺภ ภาสิตํ. อายสฺมา ภนฺเต อานนฺทตฺเถโร จุนฺเทน สมณุทฺเทเสน สทฺธึ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ. อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ภนฺเต อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘อยํ ภนฺเต จุนฺโท สมณุทฺเทโส เอวมาห ‘อายสฺมา ภนฺเต สาริปุตฺโต ปรินิพฺพุโต, อิทมสฺส ปตฺตจีวร’นฺติ. อปิ จ เม ภนฺเต มธุรกชาโต วิย กาโย, ทิสาปิ เม น ปกฺขายนฺติ, ธมฺมาปิ มํ นปฺปฏิภนฺติ ‘อายสฺมา สาริปุตฺโต ปรินิพฺพุโต’ติ สุตฺวา’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘กึ นุ โข เต อานนฺท สาริปุตฺโต สีลกฺขนฺธํ วา อาทาย ปรินิพฺพุโต, สมาธิกฺขนฺธํ วา, ปฺากฺขนฺธํวา, วิมุตฺติกฺขนฺธํวา, วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺธํ วา อาทาย ปรินิพฺพุโต’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

อยํ ¶ ภนฺเต จุนฺโทสมณุทฺเทโส เอวมาห.

ตสฺมาติหานนฺท ¶ อตฺตทีปา วิหรถ อตฺตสรณา อนฺสรณา ธมฺมทีปา ธมฺมสรณา อนฺสรณา.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ปฺจมํ สํคีตํ พาหิยสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํ พาหิยํ อารพฺภ ภาสิตํ. อายสฺมา ภนฺเต พาหิโย ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘สาธุ เม ภนฺเต ภควา สํขิตฺเตน ธมฺมํ เทเสตุ, ยมหํ ภควโต ธมฺมํ สุตฺวา เอโก วูปกฏฺโ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหเรยฺย’’นฺติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘ตสฺมาติห ตฺวํ พาหิย อาทิเมว วิโสเธหิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ. โก จาทิกุสลานํ ธมฺมานํ, สีลฺจ สุวิสุทฺธํ ทิฏฺิจ อุชุกา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส ตติเย สีลฏฺิติวคฺเค โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ทุติยํ สํคีตํ จิรฏฺิติสุตฺตํ กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ เกน กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – ปาฏลิปุตฺเต ภนฺเต อายสฺมนฺตํ ภทฺทํ อารพฺภ อายสฺมตา อานนฺทตฺเถเรน ธมฺมภณฺฑาคาริเกน ภาสิตํ. อายสฺมา ภนฺเต ภทฺโท สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺิโต เยนายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ ‘‘โก นุ โข อาวุโส อานนฺท เหตุ โก ปจฺจโย, เยน ตถาคเต ปรินิพฺพุเต สทฺธมฺโม น จิรฏฺิติโก โหติ, โก ปนาวุโส อานนฺท เหตุ โก ปจฺจโย, เยน ตถาคเต ปรินิพฺพุเต สทฺธมฺโม จิรฏฺิติโก โหตี’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘สาธุ สาธุ อาวุโส ภทฺท, ภทฺทโก โข เต อาวุโส ภทฺท อุมฺมงฺโค’’ติ เอวมาทินา อายสฺมตา อานนฺทตฺเถเรน ธมฺมภณฺฑาคาริเกน ภาสิตํ.

ภทฺทโก ¶ เต อาวุโส ภทฺท อุมฺมงฺโค.

‘‘จตุนฺนํ ¶ โข อาวุโส สติปฏฺานานํ อภาวิตตฺตา อพหุลีกตตฺตา ตถาคเต ปรินิพฺพุเต สทฺธมฺโม น จิรฏฺิติโก โหตี’’ –

ปุจฺฉา – ตสฺสาวุโส ภควตา อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปาวจนสมุทยภูตาย มหาวคฺคปาฬิยา สติปฏฺานสํยุตฺเต สีลฏฺิติวคฺเค นวมํ สิริวฑฺฒสุตฺตํ กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ เกน กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สิริวฑฺฒํ คหปตึ อารพฺภ อายสฺมตา อานนฺทตฺเถเรน ธมฺมภณฺฑาคาริเกน ภาสิตํ. สิริวฑฺโฒ ภนฺเต คหปติ อาพาธิโก โหติ ทุกฺขิโต พาฬฺหคิลาโน. อถโข ภนฺเต อายสฺมา อานนฺโท เยนสิริวฑฺฒสฺส คหปติสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ปฺตฺเต อาสเน นิสีทิ ¶ . นิสชฺช โข อายสฺมา อานนฺโท สิริวฑฺฒํ คหปตึ เอตทโวจ ‘‘กจฺจิ เต คหปติ ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิ ทุกฺขา เวทนา ปฏิกฺกมนฺติ โน อภิกฺกมนฺติ, ปฏิกฺกโมสานํ ปฺายติ โน อภิกฺกโม’’ติ. น เม ภนฺเต ขมนียํ, น ยาปนียํ, พาฬฺหา เม ทุกฺขา เวทนา อภิกฺกมนฺติ โน ปฏิกฺกมนฺติ, อภิกฺกโมสานํ ปฺายติ โน ปฏิกฺกโม’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘ตสฺมาติห เต คหปติ เอวํ สิกฺขิตพฺพํ ‘กาเย กายานุปสฺสี วิหริสฺสามิ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌา โทมนสฺสํ. เวทนาสุ. จิตฺเต. ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหริสฺสามิ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌา โทมนสฺส’นฺติ. เอวฺหิ เต คหปติ สิกฺขิตพฺพ’’นฺติ. เอวํ โข อายสฺมตา อานนฺทตฺเถเรน ธมฺมภณฺฑาคาริเกน ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – อิทฺธิปาทสํยุตฺเต ¶ อาวุโส จตุตฺถํ โมคฺคลฺลานสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ภาสิตํ. สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู เหฏฺามิคารมาตุปาสาเท วิหรนฺติ อุทฺธตา อุนฺนฬา จปลา มุขรา วิกิณฺณวาจา มุฏฺสฺสติโน อสมฺปชานา อสมาหิตา ภนฺตจิตฺตา ปากตินฺทฺริยา. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อายสฺมนฺตํ มหาโมคฺคลฺลานํ เต ภิกฺขู สํเวเชตฺวา ‘‘กึ นุ ตุมฺเห ภิกฺขเว สํวิคฺคา โลมหฏฺชาตา เอกมนฺตํ ิตา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

อยฺจ มิคารมาตุปาสาโท คมฺภีรเนโม.

ตุมฺเหว ¶ โข ภิกฺขเว สํเวเชตุกาเมน โมคฺคลฺลาเนน ภิกฺขุนา ปาทงฺคุฏฺเกน มิคารมาตุปาสาโท สงฺกมฺปิโต สมฺปกมฺปิโต สมฺปธาลิโต.

ตํ กึ มฺถ ภิกฺขเว, กตเมสํ ธมฺมานํ ภาวิตตฺตา พหุลีกตตฺตา โมคฺคลฺลาโน ภิกฺขุ เอวํ มหิทฺธิโก เอวํ มหานุภาโว.

ปุจฺฉา – อนุรุทฺธสํยุตฺเต ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ทสมํ สํคีตํ พาฬฺหคินานสุตฺตํ กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ เกน กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อายสฺมตา อนุรุทฺธตฺเถเรน ภาสิตํ. สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ อาพาธิกํ ทุกฺขิตํ พาฬฺหคิลานํ เอตทโวจุํ ‘‘กตเมนายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส วิหาเรน วิหรโต อุปฺปนฺนา สารีริกา ทุกฺขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺนฺตี’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘จตูสุ โข เม อาวุโส สติปฏฺาเนสุ สุปฺปติฏฺิตจิตฺตสฺส วิหรโต อุปฺปนฺนา สารีริกา ทุกฺขา เวทนา จิตฺตํ น ปริยาทาย ติฏฺนฺตี’’ติ เอวมาทินา อายสฺมตา อนุรุทฺธตฺเถเรน ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – อานาปานสํยุตฺเต ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ สตฺตมํ สํคีตํ มหากปฺปินสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘ปสฺสถ โน ตุมฺเห ภิกฺขเว เอตสฺส ภิกฺขุโน กายสฺส อิฺชิตตฺตํ วา ผนฺทิตพฺพํ วา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส ทุติยวคฺเค ปมํ อิจฺฉานงฺคลสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – อิจฺฉานงฺคเล ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘สเจ โข ภิกฺขเว อฺติตฺถิยา ปริพฺพาชกา เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ ‘กตเม นาวุโส วิหาเรน สมโณ โคตโม วสฺสาวาสํ พหุลํ วิหาสี’ติ. เอวํ ปุฏฺา ตุมฺเห ภิกฺขเว เตสํ อฺติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ เอวํ พฺยากเรยฺยาถ อานาปานสฺสติสมาธินา โข อาวุโส ภควา วสฺสาวาสํ พหุลํ วิหาสี’’ติ เอวมาทินา ภนฺเต ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – โสตาปตฺติสํยุตฺเต ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ปมํ สํคีตํ จกฺกวตฺติราชสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘กิฺจาปิ ภิกฺขเว ราชา จกฺกวตฺตี จตุนฺนํ ทีปานํ อิสฺสริยาธิปจฺจํ รชฺชํ กาเรตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชติ เทวานํ ตาวตึสานํ สหพฺยตํ, โส ตตฺถ นนฺทเน วเน อจฺฉราสงฺฆปริวุโต ทิพฺเพหิ จ ปฺจหิ กามคุเณหิ สมปฺปิโต สมงฺคีภูโต ปริจาเรติ โส จตูหิ ธมฺเมหิ อสมนฺนาคโต, อถ โข โส อปริมุตฺโตว นิรยา, อปริมุตฺโต ติรจฺฉานโยนิยา, อปริมุตฺโต เปตฺติวิสยา, อปริมุตฺโต อปายทุคฺคติวินิปาตา’’ติ เอวมาทินา ภนฺเต ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ตติยํ สํคีตํ ทีฆาวุอุปาสกสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ¶ ภนฺเต ทีฆาวุํ อุปาสกํ อารพฺภ ภาสิตํ. ภควา ภนฺเต ทีฆาวุํ อุปาสกํ อาพาธิกํ ทุกฺขิตํ พาฬฺหคิลานํ เอตทโวจ ‘‘กจฺจิ เต ทีฆาวุ ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิ ทุกฺขา เวทนา ปฏิกฺกมนฺติ โน อภิกฺกมนฺติ, ปฏิกฺกโมสานํ ปฺายติ โน อภิกฺกโม’’ติ. น เม ภนฺเต ขมนียํ, น ยาปนียํ พาฬฺหา เม ทุกฺขา เวทนา อภิกฺกมนฺติ โน ปฏิกฺกมนฺติ, อภิกฺกโมสานํ ปฺายติ โน ปฏิกฺกโมติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘ตสฺมาติห เต ทีฆาวุ เอวํ สิกฺขิตพฺพํ พุทฺเธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต ภวิสฺสามี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ยานิมานิ ¶ ภนฺเต ภควตา จตฺตาริ โสตาปตฺติยงฺคานิ เทสิตานิ, สํวิชฺชนฺเต เต ธมฺมา มยิ–

ตสฺมาติห ตฺวํ ทีฆาวุ อิเมสุ จตูสุ โสตาปตฺติยงฺเคสุ ปติฏฺาย ฉ วิชฺชาภาคิเย ธมฺเม อุตฺตริ ภาเวยฺยาสิ–

มา ¶ ตฺวํ ตาต ทีฆาวุ เอวํ มนสากาสิ.

อิงฺฆ ตฺวํ ตาต ทีฆาวุ ยเทว เต ภควา อาห, ตเทว ตฺวํ สาธุกํ มนสิกโรหิ.

ปณฺฑิโต ¶ ภิกฺขเว ทีฆาวุ อุปาสโก.

ทีฆาวุ ภิกฺขเว อุปาสโก ปฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โอปปาติโก ตตฺถ ปรินิพฺพายี อนาวตฺติธมฺโม ตสฺมา โลกา.

ปุจฺฉา – เตนาวุโส ภควตา…เป… สมฺมาสมฺพุทฺเธน โสตาปตฺติสํยุตฺเต สตฺตมํ สํคีตํ เวฬุทฺวาเรยฺยสุตฺตํ กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – โกสเลสุ ภนฺเต เวฬุทฺวาเร นาม โกสลานํ พฺราหฺมณ คาเม เวฬุทฺวาเรยฺยเก พฺราหฺมณคหปติเก อารพฺภ ภาสิตํ.

เวฬุทฺวาเรยฺยกา ¶ ภนฺเต พฺราหฺมณคหปติกา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ ‘‘มยํ โภ โคตม เอวํกามา เอวํฉนฺทา เอวํอธิปฺปายา ปุตฺตสมฺพาธสยนํ อชฺฌาวเสยฺยาม…เป… ชาตรูปรชตํ สาทิเยยฺยาม, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺเชยฺยาม, เตสํ โน ภวํ โคตโม อมฺหากํ เอวํกามานํ เอวํฉนฺทานํ เอวํอธิปฺปายานํ ตถา ทมฺมํ เทเสตุ, ยถา มยํ ปุตฺตสมฺพาธสยนํ อชฺฌาวเสยฺยาม…เป… กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺเชยฺยามา’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘อตฺตูปนายิกํ โว คหปตโย ธมฺมปริยายํ เทเสสฺสามิ, ตํ สุณาถ สาธุกํ มนสิ กโรถ, ภาสิสฺสามี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส ตติเย สรณานิวคฺเค โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ปมํ สํคีตํ ปมมหานามสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สกฺเกสุ ¶ ภนฺเต กปิลวตฺถุสฺมึ นิคฺโรธาราเม มหานามํ สกฺกํ อารพฺภ ภาสิตํ. มหานาโม ภนฺเต สกฺโก ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘อิทํ ภนฺเต กปิลวตฺถุ อิทฺธฺเจว ผีตฺจ พาหุชฺํ อากิณฺณมนุสฺสํ สมฺพาธพฺยูหํ, โส ขฺวาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ วา ปยิรุปาสิตฺวา มโนภาวนีเย วา ภิกฺขู สายนฺหสมยํ กปิลวตฺถุํ ปวิสนฺโต ภนฺเตนปิ หตฺถินา สมาคจฺฉามิ, ภนฺเตนปิ อสฺเสน สมาคจฺฉามิ, ภนฺเตนปิ รเถน สมาคจฺฉามิ, ภนฺเตนปิ สกเฏน สมาคจฺฉามิ, ภนฺเตนปิ ปุริเสน สมาคจฺฉามิ, ตสฺส มยฺหํ ภนฺเต ตสฺมึ สมเย มุสฺสเตว ภควนฺตํ อารพฺภ สติ, มุสฺสติ ธมฺมํ อารพฺภ สติ, มุสฺสติ สงฺฆํ อารพฺภ สติ, ตสฺส มยฺหํ ภนฺเต เอวํ โหติ อิมมฺหิ จาหํ สมเย กาลํ กเรยฺยํ, กา มยฺหํ คติ, โก อภิสมฺปราโย’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘มา ภายิ มหานาม, มา ภายิ มหานาม, อปาปกํ เต มรณํ ภวิสฺสติ อปาปิกา กาลํ กิริยา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ปฺจมํ สํคีตํ ทุติยสรณานิสกฺกสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สกฺเกสุ ภนฺเต กปิลวตฺถุสฺมึ นิคฺโรธาราเม มหานามํเยว สกฺกํ อารพฺภ ภาสิตํ.

มหานาโม ภนฺเต สกฺโก ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘อิธ ภนฺเต สรณานิ สกฺโก กาลงฺกโต, โส ภควตา พฺยากโต ‘โสตาปนฺโน อวินิปาตธมฺโม นิยโต สมฺโพธิปรายโณ’ติ. ตตฺร สุทํ ภนฺเต สมฺพหุลา สกฺกา สงฺคมฺม สมาคมฺม อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ ‘อจฺฉริยํ วต โภ, อพฺภุตํ วต

โภ ¶ , เอตฺถ ทานิ โก น โสตาปนฺโน ภวิสฺสติ, ยตฺร หิ นาม สรณานิ สกฺโก กาลงฺกโต, โส ภควตา พฺยากโต ‘โสตาปนฺโน อวินิปาตธมฺโม นิยโต สมฺโพธิปรายโณ’ติ, สรณานิ สกฺโก สิกฺขาย อปริปูรการี อโหสี’’ติ ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘โย โส มหานาม ทีฆรตฺตํ อุปาสโก พุทฺธํ สรณํ คโต, ธมฺมํ สรณํ คโต, สงฺฆํ สรณํ คโต, โส กถํ วินิปาตํ คจฺเฉยฺยา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ฉฏฺํ สํคีตํ ปมอนาถปิณฺฑิกสุตฺตํ กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ เกน กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อนาถปิณฺฑิกํ คหปตึ อารพฺภ อายสฺมตา สาริปุตฺตตฺเถเรน ธมฺมเสนาปตินา ภาสิตํ.

อายสฺมา ภนฺเต สาริปุตฺตตฺเถโร อายสฺมตา อานนฺทตฺเถเรน ปจฺฉาสมเณน สทฺธึ เยน อนาถปิณฺฑิกสฺส คหปติสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ปฺตฺเต อาสเน นิสีทิ, นิสชฺช โข อายสฺมา สาริปุตฺโต อนาถปิณฺฑิกํ คหปตึ อาพาธิกํ ทุกฺขิตํ พาฬฺหคิลานํ เอตทโวจ ‘‘กจฺจิ เต คหปติ ขมนียํ กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิ ทุกฺขา เวทนา ปฏิกฺกมนฺติ, โน อภิกฺกมนฺติ, ปฏิกฺกโมสานํ ปฺายติ, โน อภิกฺกโม’’ติ, น เม ภนฺเต ขมนียํ, น ยาปนียํ, พาฬฺหา เม ทุกฺขา เวทนา อภิกฺกมนฺติ, โน ปฏิกฺกมนฺติ, อภิกฺกโมสานํ ปฺายติ, โน ปฏิกฺกโมติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘ยถา รูเปน โข คหปติ พุทฺเธ อปฺปสาเทน สมนฺนาคโต อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิยรํ อุปปชฺชติ ตถารูโป เต พุทฺเธ อปฺปสาโท นตฺถิ, อตฺถิ จ โข เต คหปติ พุทฺเธ อเวจฺจปฺปสาโท ‘อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ…เป… ภควา’ติ ตฺจ ปน เต พุทฺเธ อเวจฺจปฺปสาทํ อตฺตนิ สมนุปสฺสโต านโส เวทนา ปฏิปฺปสฺสมฺเภยฺยา’’ติ เอวมาทินา อายสฺมตา สาริปุตฺตตฺเถเรน ธมฺมเสนาปตินา ภาสิตํ.

ยสฺส ¶ สทฺธา ตถาคเต, อจลา สุปฺปติฏฺิตา;

สีลฺจ ยสฺส กลฺยาณํ, อริยกนฺตํ ปสํสิตํ.

สงฺเฆ ปสาโท ยสฺสตฺถิ, อุชุภูตฺจ ทสฺสนํ;

อทลิทฺโทติ ตํ อาหุ, อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํ.

ตสฺมา สทฺธฺจ สีลฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;

อนุยุฺเชถ เมธาวี, สรํ พุทฺธานสาสนํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว อาวุโส ปุฺาภิสนฺทวคฺโค โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ สตฺตมํ สํคีตํ มหานามสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สกฺเกสุ ¶ ภนฺเต กปิลวตฺถุสฺมึ มหานามํ สกฺกํ อารพฺภ ภาสิตํ.

มหานาโม ภนฺเต สกฺโก ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต อุปาสโก โหตี’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘ยโต โข มหานาม พุทฺธํ สรณํ คโต โหติ, ธมฺมํ สรณํ คโต โหติ, สงฺฆํ สรณํ คโต โหตี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต อุปาสโก โหติ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ นวมํ สํคีตํ กาฬิโคธสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ การพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สกฺเกสุ ภนฺเต กาฬิโคธํ นาม สากิยานึ อารพฺภ ‘‘จตูหิ โข โคเธ ธมฺเมหิ สมนฺนาคตา อริยสาวิกา โสตาปนฺนา โหติ อวินิปาตธมฺมา นิยตา สมฺโพธิปรายณา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ลาภา ¶ เต โคเธ, สุลทฺธํ เต โคเธ, โสตาปตฺติผลํ ตยา โคเธ –

ปุจฺฉา – เตนาวุโส ชานตา…เป… สมฺมาสมฺพุทฺเธน โสตาปตฺติสํยุตฺเต ปุฺาภิสนฺทวคฺเค ทสมํ นนฺทิยสกฺกสุตฺตํ กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สกฺเกสุ ภนฺเต กปิลวตฺถุสฺมึ นิคฺโรธาราเม นนฺทิยํ สกฺกํ อารพฺภ ภาสิตํ. นนฺทิโย ภนฺเต สกฺโก ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘ยสฺเสว นุ โข ภนฺเต อริยสาวกสฺส จตฺตาริ โสตาปตฺติยงฺคานิ สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถาสพฺพํ นตฺถิ, สฺเวว นุ โข ภนฺเต อริยสาวโก ปมาทวิหารี’’ติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘ยสฺส โข นนฺทิย จตฺตาริ โสตาปตฺติยงฺคานิ สพฺเพนสพฺพํ สพฺพถาสพฺพํ นตฺถิ, ตมหํ พาหิโร ปุถุชฺชนปกฺเข ิโตติ วทามี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – สจฺจสํยุตฺเต ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคายกมหาเถเรหิ ทสมํ สํคีตํ ติรจฺฉานกถาสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ มา ภิกฺขเว อเนกวิหิตํ ติรจฺฉานกถํ กเถยฺยาถ. เสยฺยถิทํ, ราชกถํ โจรกถํ มหามตฺตกถํ เสนากถํ ภยกถํ ยุทฺธกถํ อนฺนกถํ ปานกถํ วตฺถกถํ สยนกถํ เอวมาทินา ภนฺเต ภควตา ภาสิตํ.

ตสฺมาติห ¶ ภิกฺขเว อิทํ ทุกฺขนฺติ โยโค กรณีโย…เป… อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ โยโค กรณีโย.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว อาวุโส ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนวคฺเค โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ปมํ สํคีตํ ธมฺมจกฺกปวตฺตนสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – พาราณสิยํ ภนฺเต อิสิปตเน มิคทาเย ปฺจวคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘ทฺเว เม ภิกฺขเว อนฺตา ปพฺพชิเตน นเสวิตพฺพา. กตเม ทฺเว, โย จายํ กาเมสุ กามสุขลฺลิกานุโยโค หีโน คมฺโม โปถุชฺชนิโก อนริโย อนตฺถสํหิโต, โย จายํ อตฺตกิลมถานุโยโค ¶ ทุกฺโข อนริโย อนตฺถสํหิโต, เอเต โข ภิกฺขเว อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม มชฺฌิมาปฏิปทา ตถาคเตน อภิสมฺพุทฺธา’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โกฏิคามวคฺเค โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ปฺจมํ สํคีตํ อาสวกฺขยสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘ชานโตหํ ภิกฺขเว ปสฺสโต อาสวานํ ขยํ วทามิ, โน อชานโต อปสฺสโต. กิฺจ ภิกฺขเว ชานโต ปสฺสโต อาสวานํ ขโย โหติ, อิทํ ทุกฺขนฺติ ภิกฺขเว ชานโต ปสฺสโต อาสวานํ ขโย โหติ, อยํ ทุกฺขสมุทโยติ, อยํ ทุกฺขนิโรโธติ, อยํ ทุกฺขนิโรธคามินีปฏิปทาติ ชานโต ปสฺสโต อาสวานํ ขโย โหติ. เอวํ โข ภิกฺขเว ชานโต เอวํ ปสฺสโต อาสวานํ ขโย โหติ. ตสฺมาติห ภิกฺขเว ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ โยโค กรณีโย, อยํ ทุกฺขสมุทโยติ, อยํ ทุกฺขนิโรโธติ, อยํ ทุกฺขนิโรธคามินีปฏิปทาติ โยโค กรณีโย’’ติ เอวํ โข ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส สีสปาวนวคฺเค โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ปมํ สํคีตํ สีสปาวนสุตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิตํ.

วิสฺสชฺชนา – โกสมฺพิยํ ¶ ภนฺเต สีสปาวเน สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘ตํ กึ มฺถ ภิกฺขเว, กตมํ นุโข พหุตรํ ยานิ วา มยา ปริตฺตานิ สีสปาปณฺณานิ ปาณินา คหิตานิ ยทิทํ อุปริ สีสปาวเน’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิตํ.

ปุจฺฉา – ตตฺเถว ¶ อาวุโส โปราณเกหิ ธมฺมสํคาหกมหาเถเรหิ ปริโยสานภาเวน สํคีโต ปฺจคติเปยฺยาลวคฺเค, ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กถฺจ ภาสิโต.

วิสฺสชฺชนา – เวสาลิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘ตํ กึ มฺถ ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, โย วายํ มยา ปริตฺโต นขสิขายํ ปํสุ อาโรปิโต, อยํ วา มหาปถวี’’ติ เอวมาทินา ภควตา ภาสิโต.

ปุจฺฉา – เก ¶ อาวุโส สิกฺขนฺติ.

วิสฺสชฺชนา – เสกฺขา จ ภนฺเต ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ สิกฺขนฺติ.

ปุจฺฉา – เก ¶ อาวุโส สิกฺขิตสิกฺขา.

วิสฺสชฺชนา – อรหนฺโต ภนฺเต สิกฺขิตสิกฺขา.

วิสฺสชฺชนา – สิกฺขากาเมสุ ภนฺเต ิตํ.

วิสฺสชฺชนา – เยสํ ภนฺเต วตฺตติ เต ธาเรนฺติ.

วิสฺสชฺชนา – ภควโต ภนฺเต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส.

วิสฺสชฺชนา – ปรมฺปราย ภนฺเต อาภตํ.