📜
จูฬวคฺคปาฬิ
๑. กมฺพกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – ภณฺฑนาทิการกสฺส ¶ อาวุโส ภิกฺขุโน ตชฺชนียกมฺมํ กาตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ปณฺฑุกโลหิตเก ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, ปณฺฑุกโลหิตกา ภนฺเต ภิกฺขู อตฺตนา ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา, เยปิ จฺเ ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา เต อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาหํสุ ‘‘มา โข ตุมฺเห อายสฺมนฺโต เอโส อเชสิ, พลวาพลวํ ปฏิมนฺเตถ, ตุมฺเห เตน ปณฺฑิตตรา จ พฺยตฺตตรา จ พหุสฺสุตตรา จ อลมตฺตตรา จ, มา จสฺส ภายิตฺถ, มยมฺปิ ตุมฺหากํ ปกฺขา ภวิสฺสามา’’ติ, เตน อนุปฺปนฺนานิ เจว ภณฺฑนานิ อุปฺปชฺชนฺติ, อุปฺปนฺนานิ จ ภณฺฑนานิ ภิยฺโยภาวาย เวปุลฺลาย สํวตฺตนฺติ. ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ตชฺชนียกมฺมกตสฺส ¶ อาวุโส ภิกฺขุโน กติสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺตนฺตสฺส ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – อฏฺารสสุ ¶ ภนฺเต วตฺเตสุ สมฺมา วตฺตนฺตสฺส ตชฺชนียกมฺมกตสฺส ภิกฺขุโน ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตุํ ภควตา สาวตฺถิยํ อนฺุาตํ, เตเยว ปณฺฑุกโลหิตกา ภิกฺขู สงฺเฆน ตชฺชนียกมฺมกตา สมฺมา วตฺติตฺวา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา ยาจึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – พาลสฺส ¶ อาวุโส อพฺยตฺตสฺส อาปตฺติพหุลสฺส อนปทานสฺส คิหิสํสฏฺสฺส อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ นิยสฺสกมฺมํ กาตุํ กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํ เสยฺยสกํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อายสฺมา ภนฺเต เสยฺยสโก พาโล อโหสิ อพฺยตฺโต อาปตฺติพหุโล อนปทาโน คิหิสํสฏฺโ วิหาสิ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – นิยสฺสกมฺมกตสฺส ¶ อาวุโส ภิกฺขุโน กติสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺตนฺตสฺส ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตุํ ภควตา อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – อฏฺารสสุ ภนฺเต วตฺเตสุ สมฺมา วตฺตนฺตสฺส นิยสฺส กมฺมกตสฺส ภิกฺขุโน ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตุํ ภควตา อนฺุาตํ, น อุปสมฺปาเทตพฺพํ, น นิสฺสโย ทาตพฺโพ, น สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ, น ภิกฺขุโนวาทกสมฺมุติ สาทิตพฺพา, สมฺมเตนปิ ภิกฺขุนิโย น โอวทิตพฺพา, เอวมาทีสุ ภนฺเต อฏฺารสสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺตนฺตสฺส นิยสฺสกมฺมกตสฺส ภิกฺขุโน ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตุํ ภควตา อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – กุลทูสกสฺส ¶ อาวุโส ปาปสมาจารสฺส ภิกฺขุโน ปพฺพาชนียกมฺมํ กาตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อสฺสชิปุนพฺพสุเก ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, อสฺสชิปุนพฺพสุกา ภนฺเต ภิกฺขู กีฏาคิริสฺมึ กุลทูสกา อเหสุํ ปาปสมาจารา, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ปฏิสารณียกมฺมํ ¶ อาวุโส ปุจฺฉามิ, สทฺธํ อาวุโส ปสนฺนํ คหปตึ ทายกํ การกํ สงฺฆุปฏฺากํ หีเนน ขุํเสนฺตสฺส ภิกฺขุโน ¶ ปฏิสารณียกมฺมํ กาตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํ สุธมฺมํ อารพฺภ อนฺุาตํ, ภควติ ภนฺเต สาวตฺถิยํ วิหรติ อายสฺมา สุธมฺโม มจฺฉิกาสณฺเฑ จิตฺตํ คหปตึ สทฺธํ ปสนฺนํ ทายกํ การกํ สงฺฆุปฏฺากํ หีเนน ขุํเสสิ หีเนน วมฺเภสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
เตนหิ ¶ ภิกฺขเว สงฺโฆ สุธมฺมสฺส ภิกฺขุโน ปฏิสารณียกมฺมํ กโรตุ ‘‘จิตฺโต เต คหปติ ขมาเปตพฺโพ’’ติ –
ปุจฺฉา – ปฏิสารณียกมฺมกตสฺส ¶ อาวุโส ภิกฺขุโน อนุทูตํ ทาตฺุจ เตน อนุทูเตน สทฺธึ คนฺตฺวา ยถาขุํสิตํ คหปตึ ขมาเปตุํ ¶ จ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํเยว สุธมฺมํ อารพฺภ อนฺุาตํ, อายสฺมา ภนฺเต สุธมฺโม มจฺฉิกาสณฺฑํ คนฺตฺวา มงฺกุภูโต นาสกฺขิ จิตฺตํ คหปตึ ขมาเปตุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ปฏิสารณียกมฺมกตสฺส ¶ อาวุโส ภิกฺขุโน กติสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺตนฺตสฺส ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตุํ ภควตา อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – อฏฺารสสุ ภนฺเต วตฺเตสุ สมฺมา วตฺตนฺตสฺส ปฏิสารณีย กมฺมกตสฺส ภิกฺขุโน ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตุํ ภควตา อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – อาปตฺตึ ¶ อาวุโส อาปชฺชิตฺวา ตํ อาปตฺตึ ปสฺสิตุํ วา ปฏิกาตุํ วา น อิจฺฉนฺตสฺส ภิกฺขุโน อาปตฺติยา อทสฺสเน วา อปฺปฏิกมฺเม วา อุกฺเขปนียกมฺมํ กาตุํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – โกสมฺพิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํ ฉนฺนตฺเถรํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อายสฺมา ภนฺเต ฉนฺโน อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉิ ตํ อาปตฺตึ ปสฺสิตุํ วา ปฏิกาตุํ วา, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อาปตฺติยา ¶ อาวุโส อทสฺสเนน วา อปฺปฏิกมฺเม วา อุกฺเขปนีย กมฺมกเตน ภิกฺขุนา กติสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ.
วิสฺสชฺชนา – เตจตฺตาลีสาย ภนฺเต วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ.
ปุจฺฉา – อุกฺเขปนียกมฺมกตสฺส ¶ อาวุโส ภิกฺขุโน สมฺมา วตฺตนฺตสฺส ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – โกสมฺพิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํเยว ฉนฺนํ อารพฺภ อนฺุาตํ, อายสฺมา ภนฺเต ฉนฺโน สงฺเฆน อาปตฺติยา อทสฺสเน วา อปฺปฏิกมฺเม วา อุกฺเขปนียกมฺมกโต สมฺมา วตฺเตสิ โลมํปาเตสิ เนตฺถารํ วตฺเตสิ สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา ตสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิยา ยาจิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ปาปิกํ ¶ อาวุโส ทิฏฺึ คเหตฺวา ตํ ทิฏฺึ น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมํ กาตุํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, ภควติ ภนฺเต สาวตฺถิยํ วิหรติ อริฏฺสฺส นาม ภิกฺขุโน คทฺธพาธิปุพฺพสฺส เอวรูปํ ปาปกํ ทิฏฺิคตํ อุปฺปนฺนํ อโหสิ ‘‘ตถาหํ ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามิ, ยถาเยเม อนฺตรายิกา ธมฺมา วุตฺตา ภควตา, เต ปฏิเสวโต ¶ นาลํ อนฺตรายายา’’ติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ปาปิกาย อาวุโส ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมกเตน ภิกฺขุนา กติสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ.
วิสฺสชฺชนา – เตจตฺตาลีสาย ¶ ภนฺเต วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ.
ปุจฺฉา – กมฺมกฺขนฺธกํ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานิ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – กมฺมกฺขนฺธกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต เอกา อาปตฺติ.
๒. ปาริวาสิกกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – ปาริวาสิกสฺส ¶ อาวุโส ปกตตฺตานํ ภิกฺขูนํ อภิวาทนาทีนิ สาทิยนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ปาริวาสิเก ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ปาริวาสิกา ภนฺเต ภิกฺขู สาทิยึสุ ปกตตฺตานํ ภิกฺขูนํ อภิวาทนาทีนิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ปาริวาสิเกน ¶ อาวุโส ภิกฺขุนา กติสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ.
วิสฺสชฺชนา – ปาริวาสิเกน ภนฺเต ภิกฺขุนา จตุนวุติยา วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ.
ปุจฺฉา – ปาริวาสิกํ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – ปาริวาสิกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต เอกา อาปตฺติ.
๓. สมุจฺจยกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – สมุจฺจยํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – สมุจฺจยํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต เอกา อาปตฺติ.
๔. สมถกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – อสมฺมุขีภูตานํ ¶ อาวุโส ภิกฺขูนํ ตชฺชนียํ วา นิยสฺสํ วา ปพฺพาชนียํ วา ปฏิสารณียํ วา อุกฺเขปนียํ วา กมฺมํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อสมฺมุขีภูตานํ ภิกฺขูนํ กมฺมํ อกํสุ ตชฺชนียมฺปิ นิยสฺสมฺปิ ปพฺพาชนียมฺปิ ปฏิสารณียมฺปิ อุกฺเขปนียมฺปิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – สติเวปุลฺลปตฺตสฺส ¶ อาวุโส ภิกฺขุโน สติวินยํ ทานํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ เมตฺติยภูมชกา ภนฺเต ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อมูลิกาย สีลวิปตฺติยา อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – กติปนาวุโส ¶ เอตฺถ ธมฺมิกานิ สติวินยทานานิ.
วิสฺสชฺชนา – ปฺจิมานิ ภนฺเต ธมฺมิกานิ สติวินยสฺส ทานานิ, สุทฺโธ โหติ ภิกฺขุ อนาปตฺติโก, อนุวทนฺติ จ นํ, ยาจติ จ, ตสฺส สงฺโฆ สติวินยํ เทติ ธมฺเมน สมคฺเคน, อิมานิ โข ภนฺเต ปฺจ ธมฺมิกานิ สติ วินยสฺส ทานานิ.
ปุจฺฉา – อมูฬฺหสฺส ¶ อาวุโส ภิกฺขุโน อมูฬฺหวินยํ ทาตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู คคฺคํ ภิกฺขุํ อุมฺมตฺตเกน จิตฺตวิปริยาสกเตน ¶ อชฺฌาจิณฺเณน อาปตฺติยา โจเทสุํ ‘‘สรตา ยสฺมา เอวรูปึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตา’’ติ, โส เอวํ วเทติ ‘‘อหํ โข อาวุโส อุมฺมตฺตโก อโหสิ จิตฺตวิปริยาสกโต, เตน เม อุมฺมตฺตเกน จิตฺตวิปริยาสกเตน พหุํ อสฺสามณกํ อชฺฌาจิณฺณํ ภาสิตปริกฺกนฺตํ, นาหํ ตํ สรามิ, มูฬฺเหน เม เอตํ กต’’นฺติ. เอวมฺปิ นํ วุจฺจมานา โจเทนฺเตว ‘‘สรตา ยสฺมา เอวรูปึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตา’’ติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – กติ ¶ อาวุโส อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ, วิภชิตฺวา กเถหิ.
วิสฺสชฺชนา – ตีณิ ภนฺเต อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ, อิธ ภนฺเต ภิกฺขุ อาปตฺตึ อาปนฺโน โหติ, ตเมนํ โจเทติ สงฺโฆ วา สมฺพหุลา วา เอกปุคฺคโล วา ‘‘สรตายสฺมา เอวรูปึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตา’’ติ, โส สรมาโนว เอวํ วเทติ ‘‘น โข อหํ อาวุโส สรามิ เอวรูปึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตา’’ติ. อฺโ สรมาโนว เอวํ วเทติ ‘‘สรามิ โข อหํ อาวุโส ยถา สุปินนฺเตนา’’ติ. อฺโ อนุมฺมตฺตโกว อุมฺมตฺตกาลยํ กโรติ ‘‘อหมฺปิ โข เอวํ กโรมิ, ตุมฺเหปิ เอวํ กโรถ, มยฺหมฺปิ เอตํ กปฺปติ, ตุมฺหากมฺเปตํ กปฺปตี’’ติ. เอสํ สงฺโฆ อมูฬฺหวินยํ เทติ, อธมฺมิกํ ภนฺเต อมูฬฺหวินยสฺส ทานํ. อิมานิ โข ภนฺเต ตีณิ อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ.
ปุจฺฉา – กติ ¶ อาวุโส ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ, วิภชิตฺวา กเถหิ.
วิสฺสชฺชนา – ตีณิ ภนฺเต ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ, อิธ ภนฺเต ภิกฺขุ อุมฺมตฺตโก โหติ จิตฺตวิปริยาสกโต เตน อุมฺมตฺตเกน จิตฺตวิปริยาสกเตน พหุํ อสฺสามณกํ อชฺฌาจิณฺณํ โหติ ภาสิตปริกฺกนฺตํ, ตเมนํ โจเทติ สงฺโฆ วา สมฺพหุลา วา เอกปุคฺคโล วา ‘‘สรตายสฺมา เอวรูปึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตา’’ติ, โส อสฺสรมาโนว เอวํ วเทติ ‘‘น โข อหํ อาวุโส สรามิ เอวรูปึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตา’’ติ. อฺโปิ อสฺสรมาโนว เอวํ วเทติ ‘‘สรามิ โข อหํ อาวุโส ยถา สุปินนฺเตนา’’ติ. อฺโปิ อุมฺมตฺตโกว อุมฺมตฺตกาลยํ กโรติ ‘‘อหมฺปิ เอวํ กโรมิ, ตุมฺเหปิ เอวํ กโรถ, มยฺหมฺปิ เอตํ กปฺปติ, ตุมฺหากมฺเปตํ กปฺปตี’’ติ. เอสํ ภนฺเต ติณฺณํ ภิกฺขูนํ สงฺโฆ อมูฬฺหวินยํ เทติ, ธมฺมิกํ ภนฺเต อมูฬฺหวินยสฺส ทานํ. อิมานิ โข ภนฺเต ตีณิ ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ.
ปุจฺฉา – อปฺปฏิฺาย ¶ อาวุโส ภิกฺขูนํ ตชฺชนียาทีนิ กมฺมานิ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ¶ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อปฺปฏิฺาย ภิกฺขูนํ กมฺมานิ อกํสุ ตชฺชนียาทีนิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – กถํ อาวุโส อธมฺมิกํ โหติ ปฏิฺาตกรณํ.
วิสฺสชฺชนา – อฺถา ภนฺเต อาปตฺตึ อาปชฺชนฺตสฺส อฺถา ปฏิชานนฺตสฺส ยถา โส ปฏิชานาติ, ตถา สงฺโฆ กาเรติ, เอวํ โข ภนฺเต อธมฺมิกํ โหติ ปฏิฺาตกรณํ.
ปุจฺฉา – กถํ ¶ อาวุโส ธมฺมิกํ โหติ ปฏิฺาตกรณํ.
วิสฺสชฺชนา – ยํ ภนฺเต อาปตฺตึ อาปชฺชนฺตสฺส ตเมว ปฏิชานนฺตสฺส เตเนว สงฺโฆ กาเรติ, เอวํ โข ภนฺเต ธมฺมิกํ ปฏิฺาตกรณํ.
ปุจฺฉา – เยภุยฺยสิกาย ¶ อาวุโส อธิกรณํ วูปสเมตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ¶ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ภณฺฑนชาตา กลหชาตา วิวาทาปนฺนา อฺมฺํ มุขสตฺตีหิ วิตุทนฺตา วิหรึสุ, น สกฺโกนฺติ ตํ อธิกรณํ วูปสเมตุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – กถํ อาวุโส อธิกรณํ เยภุยฺยสิกาย วูปสเมตพฺพํ.
วิสฺสชฺชนา – ปฺจหิ ภนฺเต องฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สลากคฺคาหาปโก สมฺมนฺนิตพฺโพ, เตน ภนฺเต สลากคฺคาหาปเกน ¶ สลากา คาหาตพฺพา ยถา พหุตรา ภิกฺขู ธมฺมวาทิโน วทนฺติ ตถา ตํ อธิกรณํ วูปสเมตพฺพํ, เอวํ โข ภนฺเต เยภุยฺยสิกาย อธิกรณํ วูปสเมตพฺพํ.
ปุจฺฉา – กติ ¶ อาวุโส อธมฺมิกา สลากคฺคาหา.
วิสฺสชฺชนา – ทส ภนฺเต อธมฺมิกา สลากคฺคาหา, โอรมตฺตกฺจ อธิกรณํ โหติ, น จ คติคตํ โหติ, น จ สริตสาริตํ โหติ, ชานาติ ‘อธมฺมวาที พหุตรา’ติ, อปฺเปว นาม อธมฺมวาที พหุตรา อสฺสูติ, ชานาติ ‘สงฺโฆ ภิชฺชิสฺสตี’ติ, อปฺเปว นาม สงฺโฆ ภิชฺเชยฺยาติ, อธมฺเมน คณฺหนฺติ, วคฺคา คณฺหนฺติ, น จ ยถาทิฏฺิยา คณฺหนฺติ, อิเม โข ภนฺเต ทส อธมฺมิกา กลากคฺคาหา.
ปุจฺฉา – กติ ¶ อาวุโส ธมฺมิกา สลากคฺคาหา.
วิสฺสชฺชนา – ทส ภนฺเต ธมฺมิกา สลากคฺคาหา วุตฺตวิปริยาเยน.
ปุจฺฉา – ปาปุสฺสนฺนสฺส อาวุโส ภิกฺขุสฺส ตสฺส ปาปิยสิกา กมฺมํ กาตุํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต อุปวาฬํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อุปวาโฬ ภนฺเต ภิกฺขุ สงฺฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยฺุชิยมาโน อวชานิตฺวา ปฏิชานาติ, ปฏิชานิตฺวา อวชานาติ, อฺเนฺํ ปฏิจรติ, สมฺปชานมุสา ภาสติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – กติ ¶ อาวุโส ธมฺมิกานิ ตสฺสปาปิยสิกา กมฺมสฺส กรณานิ.
วิสฺสชฺชนา – ปฺจิมานิ ภนฺเต ธมฺมิกานิ ตสฺสปาปิยสิกา กมฺมสฺส กรณานิ. อสุจิ จ โหติ, อลชฺชี จ, สานุวาโท จ, ตสฺส สงฺโฆ ตสฺสปาปิยสิกา กมฺมํ กโรติ ธมฺเมน สมคฺเคน, อิมานิ โข ภนฺเต ปฺจ ธมฺมิกานิ ตสฺส ปาปิยสิกา กมฺมสฺส กรณานิ.
ปุจฺฉา – ตสฺส ¶ ปาปิยสิกากมฺมกเตน อาวุโส ภิกฺขุนา กติสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ.
วิสฺสชฺชนา – ตสฺส ปาปิยสิกากมฺมกเตน ภนฺเต ภิกฺขุนา อฏฺารสสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ. น อุปสมฺปาเทตพฺพํ, น นิสฺสโย ทาตพฺโพ, น สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ, เอวมาทีสุ ภนฺเต อฏฺารสสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ.
ปุจฺฉา – กติ ¶ อาวุโส อธิกรณานิ สมเถหิ วูปสเมตพฺพานิ.
วิสฺสชฺชนา – จตฺตาริมานิ ภนฺเต อธิกรณานิ สมเถหิ วูปสเมตพฺพานิ, วิวาทาธิกรณํ อนุวาทาธิกรณํ อาปตฺตาธิกรณํ กิจฺจาธิกรณํ, อิมานิ ภนฺเต จตฺตาริ อธิกรณานิ สมเถหิ วูปสเมตพฺพานิ.
ปุจฺฉา – กึ ¶ อาวุโส วิวาทาธิกรณสฺส มูลํ.
วิสฺสชฺชนา – ฉ ภนฺเต วิวาทมูลานิ วิวาทาธิกรณสฺส มูลํ, ตีณิปิ อกุสลมูลานิ วิวาทาธิกรณสฺส มูลํ, ตีณิปิ กุสลมูลานิ วิวาทาธิกรณสฺส มูลํ, อิทํ ภนฺเต วิวาทาธิกรณสฺส มูลํ.
ปุจฺฉา – กึ ¶ ปนาวุโส อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ.
วิสฺสชฺชนา – ฉ ภนฺเต อนุวาทมูลานิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, ตีณิปิ อกุสลมูลานิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, ตีณิปิ กุสลมูลานิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, กาโยปิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, วาจาปิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, อิทํ โข ภนฺเต อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ.
ปุจฺฉา – กึ ¶ ปนาวุโส อาปตฺตาธิกรณสฺส มูลํ.
วิสฺสชฺชนา – ฉ ภนฺเต อาปตฺติสมุฏฺานา อาปตฺตาธิกรณสฺส มูลํ, อตฺติ ภนฺเต อาปตฺติ กายโต สมุฏฺาติ น วาจโต น จิตฺตโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ วาจโต สมุฏฺาติ น กายโต น จิตฺตโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ กายโต ¶ จ วาจโต จ สมุฏฺาติ น จิตฺตโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ น วาจโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ น กายโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, อิมานิ ภนฺเต ฉ อาปตฺติ สมุฏฺานานิ อาปตฺตาธิกรณสฺส มูลํ.
ปุจฺฉา – กึ ¶ ปนาวุโส กิจฺจาธิกรณสฺส มูลํ.
วิสฺสชฺชนา – กิจฺจาธิกรณสฺส ภนฺเต เอกํ มูลํ สงฺโฆ.
ปุจฺฉา – สมถํ อาวุโส ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – สมถํ ภนฺเต วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต ทฺเว อาปตฺติโย.
๕. ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – นหายนฺเตน ¶ อาวุโส ภิกฺขุนา รุกฺเข วา ถมฺเภ วา กุฏฺเฏ วา กายํ อุคฺฆํเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู นหายมานา รุกฺเขปิ ถมฺเภปิ กุฏฺเฏปิ กายํ อุคฺฆํเสสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – คนฺธพฺพหตฺถเกน วา อาวุโส กุรุวินฺทกสุตฺติยา วา มลฺลเกน วา นหายนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเยว ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู คนฺธพฺพหตฺถเกนปิ กุรุวินฺทกสุตฺติยาปิ ¶ มลฺลเกนปิ นหายึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ปาณินา อาวุโส ปริกมฺมํ กาตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ปิฏฺิปริกมฺมํ กาตุํ กุกฺกุจฺจายึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – วลฺลิกํ ¶ วา อาวุโส ปามงฺคํ วา กณฺสุตฺตกํ วา กฏิสุตฺตกํ วา โอวฏฺฏิกํ วา กายุรํ วา หตฺถาภรณํ วา องฺคุลิมุทฺทิกํ วา ธาเรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู วลฺลิกาทีนิ ธาเรสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ทีเฆ ¶ อาวุโส เกเส ธาเรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู ทีเฆ เกเส ธาเรสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – โกจฺเฉนวา ¶ อาวุโส ผณเกนวา หตฺถผณเกนวา เกเส โอสณฺเนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเยว ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู โกจฺฉาทีหิ เกเส โอสณฺเสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อาทาเส ¶ วา อาวุโส อุทกปตฺเต วา มุขนิมิตฺตํ โอโลเกนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเยว ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อาทาเสปิ อุทกปตฺเตปิ มุขนิมิตฺตํ โอโลเกสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อาพาธปจฺจยา ¶ ปนาวุโส อาทาเส วา อุทกปตฺเต วา มุขนิมิตฺตํ โอโลเกตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ อนฺุาตํ, ภควติ ภนฺเต ราชคเห วิหรติ อฺตรสฺส ภิกฺขุโน มุเข วโณ อโหสิ, โส ภิกฺขู เอตทโวจ ‘‘กีทิโส เม อาวุโส วโณ’’ติ, ภิกฺขู เอวมาหํสุ ‘‘เอทิโส เต อาวุโส วโณ’’ติ, โส น สทฺทหติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – มุขาเลปนาทีนิ ¶ อาวุโส กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู มุขาเลปนาทีนิ อกํสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – นจฺจํ ¶ วา อาวุโส คีตํ วา วาทิตํ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต นจฺจมฺปิ คีตมฺปิ วาทิตมฺปิ ทสฺสนาย คจฺฉึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – กถํ อาวุโส นจฺจาทีนิ ปสฺสนฺตสฺส อาปตฺติ โหติ, กถํ ปน อนาปตฺติ.
วิสฺสชฺชนา – นจฺจํ วา ภนฺเต คีตํ วา วาทิตํ วา ทสฺสนาย คจฺฉติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส, ยตฺถ ิโต ปสฺสติ วา สุณาติ วา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ¶ , ทสฺสนูปจารํ วิชหิตฺวา ปุนปฺปุนํ ปสฺสติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส, อาราเม ิตสฺส ปสฺสโต อนาปตฺติ, วิหารโต ปน วิหารํ ปสฺสิสฺสามีติ คจฺฉโต อาปตฺติเยว, ยตฺถ ิโต ปสฺสติ วา สุณาติ วา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส, อาสนสาลาย นิสินฺโน ปสฺสติ อนาปตฺติ, ปสฺสิสฺสามีติ วุฏฺหิตฺวา คจฺฉติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส, ยตฺถ ิโต ปสฺสติ วา สุณาติ วา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส, ปติปถํ คจฺฉนฺโต ปสฺสติ อนาปตฺติ, คีวํ ปริวตฺเตตฺวา ปสฺสโต ปน อาปตฺติ ภนฺเต.
ปุจฺฉา – อายตเกน ¶ อาวุโส คีตสฺสเรน ธมฺมํ คายนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อายตเกน คีตสฺสเรน ธมฺมํ คายึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ทารุปตฺตํ ¶ อาวุโส ธาเรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต อายสฺมนฺตํ ปิณฺโฑลภารทฺวาชํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อายสฺมา ภนฺเต ปิณฺโฑลภารทฺวาโช ฉวสฺส ทารุปตฺตสฺส การณา คิหีนํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อิทฺธิปาฏิหาริยํ ทสฺเสติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
น ¶ จ ภิกฺขเว ทารุปตฺโต ธาเรตพฺโพ, โย ธาเรยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส –
ปุจฺฉา – ภควตา อาวุโส อุจฺจาวเจ ปตฺเต ปฏิกฺขิปิตฺวา อโย ปตฺโต ภูมิปตฺโตติ อิเมเยว ทฺเว ปตฺตา กตฺถ อนฺุาตา, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตา, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อุจฺจาวเจ ปตฺเต ธาเรสุํ โสวณฺณมยา ¶ รูปิยมยา, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
ปุจฺฉา – โสทกํ ¶ อาวุโส ปตฺตํ ปฏิสาเมนฺตสฺส จ โอตาเปนฺตสฺสจ อุณฺเห ปตฺตํ นิทหนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู โสทกํ ปตฺตํ ปฏิสาเมสุํ, โอตาเปสุํ, อุณฺเห ปตฺตํ นิทหึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ฉวสีสปตฺตํ ¶ อาวุโส ธาเรนฺตสฺส จ สพฺพปํสุกูลิกสฺส จ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อฺตโร ภนฺเต ภิกฺขุ สพฺพปํสุกูลิโก อโหสิ, โส ฉวสีสสฺส ปตฺตํ ธาเรสิ, อฺตรา อิตฺถี ปสฺสิตฺวา ภีตา ¶ วิสฺสรมกาสิ ‘‘อภุํ เม ปิสาโจ วตาย’’นฺติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – จลกานิ วา อาวุโส อฏฺิกานิ วา อุจฺฉิฏฺโทกํ วา ปตฺเตน นีหรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู จลกานิปิ อฏฺิกานิปิ อุจฺฉิฏฺโ ทกมฺปิ ปตฺเตน นีหรึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อุปาหนตฺถวิกา ¶ อาวุโส ภควตา กตฺถ อนฺุาตา, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
วิสฺสชฺชนา – อนฺตรา จ ภนฺเต ราชคหํ อนฺตรา จ เวสาลึ อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ อนฺุาตา, อฺตโร ภนฺเต ภิกฺขุ อุปาหนาโย กายพนฺธเนน พนฺธิตฺวา คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ, อฺตโร อุปาสโก ตํ ภิกฺขุํ อภิวาเทนฺโต อุปาหนาโย สีเสน ฆฏฺเฏติ, โส ภิกฺขุ มงฺกุ อโหสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
ปุจฺฉา – อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺเนน ¶ อาวุโส ปริสฺสาวนํ ยาจิยมาเนน น ททนฺตสฺส จ อปฺปฏิสฺสาวนเกน อทฺธานํ ปฏิปชฺชนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – อนฺตรา จ ภนฺเต ราชคหํ อนฺตรา จ เวสาลึ อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อฺตโร ภนฺเต ภิกฺขุ ปริสฺสาวนํ ยาจิยมาโน น อทาสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ปุปฺผาภิกิณฺเณ ¶ อาวุโส สยเน สยนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – เวสาลิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู ปุปฺผาภิกิณฺเณสุ สยเนสุ สยึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – เอกภาชเน วา อาวุโส ภฺุชนฺตานํ เอกถาลเก วา ปิวนฺตานํ เอกตฺถรณปาวุรณานํ วา ตุวฏฺฏานํ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – เวสาลิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเยว ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู เอกภาชเนปิ ภฺุชึสุ, เอกถาลเกปิ ¶ ปิวึสุ, เอกมฺจเกปิ ตุวฏฺเฏสุํ, เอกตฺถรณาปิ ตุวฏฺเฏสุํ, เอกปาวุรณาปิ ตุวฏฺเฏสุํ, เอกตฺถรณปาวุรณาปิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – จามริพีชนึ อาวุโส ปฏิกฺขิปิตฺวา ติสฺโส พีชนิโย ภควตา กตฺถ อนฺุาตา, กิสฺมิฺจ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อนฺุาตา, สาวตฺถิยํ ภนฺเต ภควติ วิหรติ สงฺฆสฺส จามริพีชนี อุปฺปนฺนา อโหสิ, ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
น ¶ ภิกฺขเว จามริพีชนี ธาเรตพฺพา, โย ธาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุชานามิ ภิกฺขเว ติสฺโส พีชนิโย วากมยํ อุสีรมยํ โมรปิฺฉา มยํ.
ปุจฺฉา – ทีเฆ อาวุโส นเข ธาเรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ¶ ภนฺเต อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อฺตโร ภนฺเต ภิกฺขุ ทีเฆ นเข ธาเรสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – กตฺตริกาย ¶ อาวุโส เกเส เฉทาเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู กตฺตริกาย เกเส ฉินฺทึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ทีเฆ ¶ อาวุโส นาสิกาโลเม ธาเรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ทีฆานิ นาสิกาโลมานิ ธาเรสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อุจฺจาวจา อาวุโส กณฺณมลหรณิโย ปฏิกฺขิปิตฺวา ทส กณฺณมลหรณิโย ภควตา กตฺถ อนฺุาตา, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตา, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อุจฺจาวจา กณฺณมลหรณิโย ธาเรสุํ ¶ โสวณฺณมยํ รูปิยมยํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
ปุจฺฉา – สงฺฆาฏิปลฺลตฺถิกาย นิสีทนฺตสฺส อาวุโส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู สงฺฆาฏิปลฺลตฺถิกาย นิสีทึสุ, สงฺฆาฏิยา ¶ ปตฺตา ลุชฺชึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อกายพนฺธเนน อาวุโส คามํ ปวิสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อฺตโร ภนฺเต ภิกฺขุ อกายพนฺธโน คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – คิหินิวตฺถํ ¶ อาวุโส นิวาเสนฺตสฺส จ, คิหิปารุตํ ปารุปนฺตสฺส จ, สํเวลฺลิยํ นิวาเสนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู คิหินิวตฺถํ นิวาสึสุ, คิหิปารุตมฺปิ ปารุปึสุ, สํเวลฺลิยมฺปิ นิวาสึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อุภโต ¶ กาชํ อาวุโส ธาเรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อุภโต กาชํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – โลกายตํ ¶ อาวุโส ปริยาปุณนฺตสฺส จ วาเจนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู โลกายตํ ปริยาปุณึสุปิ วาเจสุมฺปิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ติรจฺฉานวิชฺชํ ¶ อาวุโส ปริยาปุณนฺตสฺส จ วาเจนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู ติรจฺฉานวิชฺชํ ปริยาปุณึสุปิ วาเจสุมฺปิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ขิปิเต อาวุโส ‘‘ชีวา’’ติวทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ¶ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ภควา ภนฺเต มหติยา ปริสาย ปริวุโต ธมฺมํ เทเสนฺโต ขิปิ, ภิกฺขู ‘‘ชีวตุ ภนฺเต ภควา, ชีวตุ สุคโตติ’’ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ อกํสุ, เตน สทฺเทน ธมฺมกถา อนฺตรา อโหสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อาราเม อาวุโส ปสฺสาววจฺจานํ ตหํ ตหํ กรณํ ปฏิกฺขิปิตฺวา เอกมนฺตํ กาตุํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู อาราเม ตหํ ตหํ ปสฺสาวํ อกํสุ, ตหํ ตหํ วจฺจํ อกํสุ, อาราโม ทุสฺสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – ขุทฺทกวตฺถุํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – ขุทฺทกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต ติสฺโส อาปตฺติโย.
๖. เสนาสนกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – ปฺจ ¶ อาวุโส เลณานิ ภควตา กตฺถ อนฺุาตานิ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตานิ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตานิ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ ‘‘ราชคหโก ภนฺเต เสฏฺี วิหาเร การาเปตุกาโม, กถํ นุ โข ภนฺเต ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตานิ.
ปุจฺฉา – กถํ ¶ อาวุโส วิหารา ปมํ อุปฺปนฺนา, กถฺจ เต ปติฏฺาปิ ตา.
วิสฺสชฺชนา – เอกาเหเนว ¶ ภนฺเต ราชคหเกน เสฏฺินา ฉฏฺิวิหารา ปติฏฺาปิตา, เต อิธ ภนฺเต สฏฺิวิหารา พุทฺธปฺปมุขสฺส อาคตานาคตสฺส จาตุทฺทิสสฺส สงฺฆสฺส ปติฏฺาปิตา.
ปุจฺฉา – วิหาเร ¶ อาวุโส ปฏิภานกมฺมํ ปฏิกฺขิปิตฺวา มาลากมฺมาทีนิ ภควตา กตฺถ อนฺุาตานิ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตานิ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตานิ. ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู วิหาเร ปฏิภานจิตฺตํ การาเปสุํ อิตฺถิรูปกํ ปุริสรูปกํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตานิ.
ปุจฺฉา – ยถาวุฑฺฒํ ¶ อาวุโส อภิวาทนาทีนิ จ อคฺคาสนาทีนิ จ อนุชานิตฺวา สงฺฆิกํ ยถาวุฑฺฒํ ปฏิพาหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – อนฺตรา จ ภนฺเต เวสาลึ อนฺตรา จ สาวตฺถึ ฉพฺพคฺคิยานํ ภิกฺขูนํ อนฺเตวาสิเก ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยานํ ภนฺเต ภิกฺขูนํ อนฺเตวาสิกา ภิกฺขู พุทฺธปฺปมุขสฺส สงฺฆสฺส ปุรโต ปุรโต คนฺตฺวา วิหาเร ปฏิคฺคเหสุํ, เสยฺยาโย ปฏิคฺคเหสุํ ‘‘อิทํ อมฺหากํ อุปชฺฌายานํ ภวิสฺสติ, อิทํ อมฺหากํ อาจริยานํ ภวิสฺสติ, อิทํ อมฺหากํ ภวิสฺสตี’’ติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – เอเกน ¶ อาวุโส ทฺเว ปฏิพาหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อายสฺมา ภนฺเต อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต เอโก ทฺเว ปฏิพาหิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – นวเกน ¶ อาวุโส อุทฺทิสนฺเตน สมเก วา อาสเน นิสีทิตุํ อุจฺจตเร วา ธมฺมคารเวน, เถเรน ปน ภิกฺขุนา อุทฺทิสาเปนฺเตน สมเก วา อาสเน นิสีทิตุํ นีจตเร วา ธมฺมคารเวน ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู อายสฺมโต อุปาลิสฺส สนฺติเก วินยํ ปริยาปุณึสุ, อายสฺมา ภนฺเต อุปาลิ ิตโกว อุทฺทิสติ เถรานํ ภิกฺขูนํ คารเวน, ตตฺถ ภนฺเต เถรา เจว ภิกฺขู กิลมึสุ อายสฺมา จ อุปาลิ กิลมิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ติวสฺสนฺตเรน ¶ อาวุโส สห นิสีทิตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, สมฺพหุลานํ ภนฺเต ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ ‘‘กิตฺตาวตานุ โข สมานาสนิโก โหตี’’ติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – มฺเจ ¶ จ อาวุโส ปีเ จ ทฺวินฺนํเยว นิสีทิตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล สมานาสนิเก อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู สมานาสนิกา มฺเจ นิสีทิตฺวา มฺจํ ภินฺทึสุ, ปีเ นิสีทิตฺวา ปีํ ภินฺทึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ทีฆาสเน ¶ ปนาวุโส อสมานาสนิเกหิปิ นิสีทิตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ทีฆาสเน อสมานาสนิเกหิ สห นิสีทิตุํ กุกฺกุจฺจายึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ปฺจ ¶ อาวุโส อวิสฺสชฺชิยานิ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตานิ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตานิ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตานิ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู สงฺฆิกํ เสนาสนํ วิสฺสชฺเชสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ปฺจ ¶ อาวุโส อเวภงฺคิยานิ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตานิ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตานิ.
วิสฺสชฺชนา – กีฏาคิริสฺมึ ภนฺเต อสฺสชิปุนพฺพสุเก ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตานิ, อสฺสชิปุนพฺพสุกา ภนฺเต ภิกฺขู สงฺฆิกํ เสนาสนํ วิภชึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตานิ.
ปุจฺฉา – อฺตฺร ¶ ปริโภคํ อาวุโส อฺตฺร ปริภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – อาฬวิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู อฺตรสฺส อุปาสกสฺส วิหารปริโภคํ เสนาสนํ อฺตฺร ปริภฺุชึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อโธเตหิ จ อาวุโส อลฺเลหิ จ ปาเทหิ เสนาสนํ อกฺกมนฺตสฺส จ สอุปาหเนน เสนาสนํ อกฺกมนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – อาฬวิยํ ¶ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู อโธเตหิ ปาเทหิ เสนาสนํ อกฺกมึสุ, อลฺเลหิ จ ปาเทหิ เสนาสนํ อกฺกมึสุ, สอุปาหนาปิ เสนาสนํ อกฺกมึสุ, เสนาสนํ ทุสฺสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ปริกมฺมกตาย อาวุโส ภูมิยา นิฏฺุภนฺตสฺส จ ปริกมฺมกตํ ภิตฺตึ อปสฺสยนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – อาฬวิยํ ¶ ภนฺเต สมฺพหุเลว ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ปริกมฺมกตาย ภูมิยา นิฏฺุภึสุ, ปริกมฺมกตํ ภิตฺตึ อปสฺสยึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – เสนาสนกฺขนฺธกํ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – เสนาสนกฺขนฺธกํ ¶ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต ติสฺโส อาปตฺติโย.
๗. สงฺฆเตทกกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – กถํ ¶ อาวุโส ฉนฺนํ สกฺยกุมารานํ สห อุปาลิกปฺปเกน ปพฺพชฺชา อโหสิ, กถฺจ เนสํ วิเสโส อุทปาทิ.
วิสฺสชฺชนา – ภควา ภนฺเต อุปาลึ กปฺปกํ ปมํ ปพฺพาเชสิ, ปจฺฉา เต สกฺยกุมาเร, อถ ภนฺเต อายสฺมา ภทฺทิโย เตเนว อนฺตรวสฺเสน ติสฺโส วิชฺชา สจฺฉากาสิ, อายสฺมา อนุรุทฺโธ ทิพฺพจกฺขุํ อุปฺปาเทสิ, อายสฺมา อานนฺโท โสตาปตฺติผลํ สจฺฉากาสิ, เทวทตฺโต โปถุชฺชนิกํ อิทฺธึ อภินิปฺผาเทสิ. เอวํ โข ภนฺเต ฉนฺนํ สกฺยกุมารานํ อุปาลิกปฺปเกน สห ปพฺพชฺชา อโหสิ, เอวฺจ ปน ภนฺเต เตสํ วิเสสาธิคโม อโหสิ.
ปกาสนีย
ปุจฺฉา – ปกาสนียกมฺมํ ¶ อาวุโส กาตุํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต เทวทตฺตํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, เทวทตฺโต ภนฺเต ‘‘สราชิกาย มํ ภควา ปริสาย เขฬาสกวาเทน อปสาเทติ, สาริปุตฺตโมคฺคลฺลาเนว อุกฺกํสตี’’ติ กุปิโต อนตฺตมโน ภควติ อาฆาตํ พนฺธิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปกาสนีย
ปุจฺฉา – เทวทตฺตสฺส ¶ อาวุโส ปกาสนียกมฺมํ การาเปตฺวา กถํ ภควา ปกาเสตุํ อาณาเปสิ.
วิสฺสชฺชนา – ภควา ภนฺเต เทวทตฺตสฺส ปกาสนียกมฺมํ กาตุํ ปฺเปตฺวา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ อามนฺเตสิ ‘‘เตน หิ ตฺวํ สาริปุตฺต เทวทตฺตํ ราชคเห ปกาเสหี’’ติ, เอวํ โข ภนฺเต เทวทตฺตสฺส ปกาสนียกมฺมํ กตฺวา เทวทตฺตํ ราชคเห ปกาเสตุํ ภควา อาณาเปสิ.
เทวทตฺต
ปุจฺฉา – กถํ ¶ อาวุโส เทวทตฺเตน ทุฏฺจิตฺเตน วธกจิตฺเตน ตถา คตสฺส รุหิรํ อุปฺปาเทตฺวา ปมํ อานนฺตริยํ กมฺมํ อุปจิตํ.
วิสฺสชฺชนา – ภควา ภนฺเต คิชฺฌกูฏสฺส ปพฺพตสฺส ฉายายํ จงฺกมิ, อถ ภนฺเต เทวทตฺโต คิชฺฌกูฏํ ปพฺพตํ อารุหิตฺวา มหตึ สิลํ ปวิชฺฌิ ‘‘อิมาย สมณํ โคตมํ ชีวิตา โวโรเปสฺสามี’’ติ, อถ โข ภนฺเต ทฺเว ปพฺพตกูฏานิ สมาคนฺตฺวา ตํ สิลํ สมฺปฏิจฺฉึสุ, ตโต ปปติกา อุปฺปติตฺวา ภควโต ปาเท รุหิรํ อุปฺปาเทสิ. เอวํ โข ภนฺเต เทวทตฺเตน ทุฏฺเน วธกจิตฺเตน ตถาคตสฺส รุหิรํ อุปฺปาเทตฺวา ปมํ อานนฺตริยกมฺมํ อุปจิตํ.
ปุจฺฉา – กุเลสุ ¶ อาวุโส ติกโภชนํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต เทวทตฺตํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, เทวทตฺโต ภนฺเต ปริหีนลาภสกฺกาโร สปริโส กุเลสุ วิฺาเปตฺวา วิฺาเปตฺวา ภฺุชิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อลํ ¶ เทวทตฺต, มา เต รุจฺจิ สงฺฆเภโท, ครุโก โข เทวทตฺต สงฺฆเภโทติอาทิโก อาวุโส โอวาโท ภควตา กตฺถ ทินฺโน, กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ทินฺโน.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต เทวทตฺตํ อารพฺภ ทินฺโน, เทวทตฺโต ภนฺเต สงฺฆเภทาย ปรกฺกมิ จกฺกเภทาย, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ทินฺโน.
อลํ ¶ เทวทตฺต, มา เต รุจฺจิ สงฺฆเภโท, ครุโก โข เทวทตฺต สงฺฆเภโท –
ปุจฺฉา – ‘‘สุกรํ สาธุนา สาธุํ, สาธุํ ปาเปน ทุกฺกรํ. ปาปํ ปาเปน สุกรํ, ปาปมริเยหิ ทุกฺกร’’นฺติ- อาวุโส ¶ อิทํ อุทานํ ภควตา กตฺถ อุทานิตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อุทานิตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต เทวทตฺตํเยว อารพฺภ อุทานิตํ, อายสฺมา ภนฺเต อานนฺโท ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย ราชคหํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ, อถ โข ภนฺเต เทวทตฺโต เยนายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ ‘‘อชฺชตคฺเค ทานาหํ อาวุโส อานนฺท อฺตฺเรว ภควตา อฺตฺเรว ภิกฺขุสงฺฆา อุโปสถํ กริสฺสามิ สงฺฆกมฺมํ กริสฺสามี’’ติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อุทานิตํ.
สุกรํ สาธุนา สาธุํ, สาธุํ ปาเปน ทุกฺกรํ;
ปาปํ ปาเปน สุกรํ, ปาปมริเยหิ ทุกฺกรํ.
ปุจฺฉา – เภทานุวตฺตกานํ ¶ อาวุโส ภิกฺขูนํ ถุลฺลจฺจยํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, อายสฺมา ภนฺเต สาริปุตฺโต ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ ‘‘สาธุ ภนฺเต เภทานุวตฺตกา ภิกฺขู ปุน อุปสมฺปชฺเชยฺยุ’’นฺติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
‘‘สาธุ ¶ ภนฺเต เภทานุวตฺตกา ภิกฺขู ปุน อุปสมฺปชฺเชยฺยุ’’นฺติ –
ปุจฺฉา – กิตฺตาวตา ¶ นุ โข อาวุโส สงฺฆราชิ โหติ โน จ สงฺฆเภโท, กิตฺตาวตา จ ปน สงฺฆราชิ เจว โหติ สงฺฆเภโท จ.
วิสฺสชฺชนา – เอกโต ภนฺเต เอโก โหติ, เอกโต ทฺเว จตุตฺโถ อนุสฺสาเวติ, สลากํ คาเหติ ‘‘อยํ ธมฺโม อยํ วินโย อิทํ สตฺถุสาสนํ อิมํ คณฺหถ อิมํ โรเจถาติ’’, เอเตเนว ภนฺเต นเยน จตุนฺนํ วา ปฺจนฺนํ วา ฉนฺนํ วา สตฺตนฺนํ วา อฏฺนฺนํ วา สงฺฆราชิ โหติ, โน จ สงฺฆเภโท, เอกโต ภนฺเต จตฺตาโร โหนฺติ, เอกโต จตฺตาโร, นวโม อนุสฺสาเวติ, สลากํ คาเหติ ‘‘อยํ ธมฺโม อยํ วินโย อิทํ สตฺถุสาสนํ อิมํ คณฺหถ อิมํ โรเจถา’’ติ, เอวํ โข ภนฺเต สงฺฆราชิ เจว โหติ สงฺฆเภโท จ. เอวํ โข ภนฺเต สงฺฆราชิ โหติ, โน จ สงฺฆเภโท, เอวฺจ ปน ภนฺเต สงฺฆราชิ เจว โหติ สงฺฆเภโท จ.
ปุจฺฉา – กิตฺตาวตา ¶ นุ โข อาวุโส สงฺโฆ ภินฺโน โหติ.
วิสฺสชฺชนา – อิธ ภนฺเต ภิกฺขู อธมฺมาทึ ธมฺมาทีนีติ ทีเปนฺติ, เต อิเมหิ อฏฺารสหิ วตฺถูหิ อปกสฺสนฺติ, อวปกสฺสนฺติ, อาเวนึ ¶ อุโปสถํ กโรนฺติ, อาเวนึ ปวารณํ กโรนฺติ, อาเวนึ สงฺฆกมฺมํ กโรนฺติ, เอวํ โข ภนฺเต สงฺโฆ ภินฺโน โหติ.
ปุจฺฉา – กิตฺตาวตา นุ โข อาวุโส สงฺโฆ สมคฺโค โหติ.
วิสฺสชฺชนา – อิธ ภนฺเต ภิกฺขู อธมฺมํ อธมฺโมติ ทีเปนฺติ, ธมฺมํ ธมฺโมติ ทีเปนฺติ, อวินยํ อวินโยติ ทีเปนฺติ…เป… ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ทุฏฺุลฺลา อาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, อทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ อทุฏฺุลฺลา อาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, เต อิเมหิ อฏฺารสหิ วตฺถูหิ น อปกสฺสนฺติ, น อวปกสฺสนฺติ, น อาเวนึ อุโปสถํ กโรนฺติ, น อาเวนึ ปวารณํ กโรนฺติ, น อาเวนึ สงฺฆกมฺมํ กโรนฺติ, เอตฺตาวตา โข ภนฺเต สงฺโฆ สมคฺโค โหติ.
ปุจฺฉา – สมคฺคํ ¶ อาวุโส สงฺฆํ ภินฺทิตฺวา กึ โส ปสวติ.
วิสฺสชฺชนา – สมคฺคํ โข ภนฺเต สงฺฆํ ภินฺทิตฺวา กปฺปฏฺิติกํ กิพฺพิสํ ปสวติ, กปฺปํ นิรยมฺหิ ปจฺจติ.
ปุจฺฉา – ภินฺนํ ¶ โข อาวุโส สงฺฆํ สมคฺคํ กตฺวา กึ โส ปสวติ.
วิสฺสชฺชนา – ภินฺนํ โข ภนฺเต สงฺฆํ สมคฺคํ กตฺวา พฺรหฺมํ ปฺุํ ปสวติ, กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทติ.
ปุจฺฉา – สงฺฆเภทํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – สงฺฆเภทํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต ทฺเว อาปตฺติโย.
๘. วตฺตกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – อาคนฺตุกานํ ¶ อาวุโส ภิกฺขูนํ วตฺตํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล อาคนฺตุเก ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, อาคนฺตุกา ภนฺเต ภิกฺขู สอุปาหนาปิ อารามํ ปวิสึสุ, ฉตฺตปคฺคหิตาปิ อารามํ ปวิสึสุ, โอคุณฺิตาปิ อารามํ ปวิสึสุ, สีเสปิ จีวรํ กริตฺวา อารามํ ปวิสึสุ, ปานีเยนปิ ปาเท โทวึสุ, วุฑฺฒตเรปิ อาวาสิเก ภิกฺขู นาภิวาเทสุํ, นปิ เสนาสนํ ปุจฺฉึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘เตน หิ ภิกฺขเว อาคนฺตุกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ปฺเปสฺสามิ, ยถา อาคนฺตุเกหิ ภิกฺขูหิ สมฺมา วตฺติตพฺพํ, อาคนฺตุเกน ภิกฺขเว ภิกฺขุนา อิทานิ อารามํ ปวิสิสฺสามีติ อุปาหนา โอมฺุจิตฺวา นีจํ กตฺวา ปปฺโผเฏตฺวา คเหตฺวา ฉตฺตํ อปนาเมตฺวา สีสํ วิวริตฺวา สีเส จีวรํ ขนฺเธ กตฺวา สาธุกํ อตรมาเนน อาราโม ปวิสิตพฺโพ’’ เอวมาทินา ภนฺเต อาคนฺตุกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – อาวาสิกานํ ¶ อาวุโส ภิกฺขูนํ วตฺตํ ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ, กถฺจ ปน ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล อาวาสิเก ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต อาวาสิกา ภิกฺขู อาคนฺตุเก ภิกฺขู ทิสฺวา เนว อาสนํ ปฺเปสุํ, น ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปึสุ, น ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหสุํ, น เสนาสนํ ปฺเปสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ –
‘‘อาวาสิเกน ภิกฺขเว ภิกฺขุนา อาคนฺตุกํ ภิกฺขุํ วุฑฺฒตรํ ทิสฺวา อาสนํ ปฺเปตพฺพํ, ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปิตพฺพํ, ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ ¶ ปานีเยน ปุจฺฉิตพฺโพ’’ เอวมาทินา ภนฺเต อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ภควตา ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – คมิกานํ ¶ อาวุโส ภิกฺขูนํ วตฺตํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ, กถฺจปน ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล คมิเก ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต คมิกา ภิกฺขู ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ อปฺปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานํ วิวริตฺวา เสนาสนํ อนาปุจฺฉา ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘คมิเกน ภิกฺขเว ภิกฺขุนา ทารุภณฺฑํ ปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานํ ถเกตฺวา เสนาสนํ อาปุจฺฉา ปกฺกมิตพฺพํ’’ เอวมาทินา ภนฺเต อากาเรน ภควตา คมิกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ภตฺตคฺเค ¶ อาวุโส อนุโมทิตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ¶ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ภตฺตคฺเค นานุโมทึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ภิกฺขูนํ อาวุโส ภตฺตคฺควตฺตํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู ทุนฺนิวตฺถา ทุปฺปารุตา อนากปฺปสมฺปนฺนา ภตฺตคฺคํ คจฺฉึสุ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘สเจ อาราเม กาโล อาโรจิโต โหติ, ติมณฺฑลํ ปฏิจฺฉาเทนฺเตน ปริมณฺฑลํ นิวาเสตฺวา กายพนฺธนํ พนฺธิตฺวา สคุณํ กตฺวา สงฺฆาฏิโย ปารุปิตฺวา คณฺิกํ ปฏิมฺุจิตฺวา โธวิตฺวา ¶ ปตฺตํ คเหตฺวา สาธุกํ อตรมาเนน คาโม ปวิสิตพฺโพ’’ติ เอวมาทินา ภนฺเต ภตฺตคฺควตฺตํ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ภิกฺขูนํ ¶ อาวุโส เสนาสนวตฺตํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ, กถฺจ ตํ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปฺตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู ภิกฺขูสุ อชฺโฌกาเส จีวรํ กโรนฺเตสุ ปฏิวาเต องฺคเณ เสนาสนํ ปปฺโผเฏสุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ‘‘ยสฺมึ วิหาเร วิหรติ, สเจ โส วิหาโร อุกฺลาโป โหติ, สเจ อุสฺสหติ โสเธตพฺโพ’’ติ เอวมาทินา ภนฺเต ภิกฺขูนํ เสนาสนวตฺตํ ภควตา ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – สมาจารํ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – สมาจารํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต เอกา อาปตฺติ.
๙. ปาติโมกฺขฏฺปนกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – สาปตฺติเกน ¶ อาวุโส ปาติโมกฺขํ สุณนฺตสฺส ปาติโมกฺขํ เปตุํ ภควตา กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต อฺตรํ ปุคฺคลํ ทุสฺสีลํ ปาปธมฺมํ อารพฺภ ปฺตฺตํ, อฺตโร ภนฺเต ปุคฺคโล ทุสฺสีโล ปาปธมฺโม ตทหุโปสเถ สงฺฆมชฺเฌ นิสินฺโน อโหสิ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ.
ปุจฺฉา – ปนํ ¶ อาวุโส ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – ปนํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต เอกา อาปตฺติ.
๑๐. ภิกฺขุนิกฺขนฺธก
ปุจฺฉา – อฏฺหิ ¶ อาวุโส ครุธมฺเมหิ อุปสมฺปทา ภควตา กตฺถ อนฺุาตา, กสฺส อนฺุาตา, กิสฺมิฺจ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
วิสฺสชฺชนา – เวสาลิยํ ภนฺเต มหาปชาปติยา โคตมิยา อนฺุาตา, มหาปชาปติ ภนฺเต โคตมี สูเนหิ ปาเทหิ รโชกิณฺเณน คตฺเตน ทุกฺขี ทุมฺมนา อสฺสุมุขี รุทมานา พหิทฺวารโกฏฺเก อฏฺาสิ, อถ โข ภนฺเต อายสฺมา อานนฺโท มหาปชาปตึ โคตมึ ตํ การณํ ปุจฺฉิตฺวา ภควนฺตํ จตุกฺขตฺตุํ ยาจิ มาตุคามสฺส ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย อาคารสฺมา อนาคาริยํ ปพฺพชฺชํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตา.
ปุจฺฉา – ภิกฺขูหิ ¶ อาวุโส ภิกฺขุนิโย อุปสมฺปาเทตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – เวสาลิยํ ภนฺเต มหาปชาปตึ โคตมึ อารพฺภ อนฺุาตํ, มหาปชาปติ ภนฺเต โคตมี ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘กถาหํ ภนฺเต อิมาสุ สากิยานีสุ ปฏิปชฺชามี’’ติ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – เอกโต ¶ อุปสมฺปนฺนาย อาวุโส ภิกฺขุนิสงฺเฆ วิสุทฺธาย ภิกฺขุสงฺเฆ อุปสมฺปาเทตุํ ภควตา กตฺถ อนฺุาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนฺุาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ภิกฺขุนีนํ อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉึสุ, อุปสมฺปทาเปกฺขาโย วิตฺถายึสุ, มงฺกู อเหสุํ, น สกฺขึสุ วิสฺสชฺเชตุํ, ตสฺมึ ภนฺเต วตฺถุสฺมึ อนฺุาตํ.
ปุจฺฉา – ภิกฺขุนิกฺขนฺธกํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – ภิกฺขุนิกฺขนฺธกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต ทฺเว อาปตฺติโย.
๑๑. ปฺจสติกกฺขนฺธก
ปม สํคายนา
ปุจฺฉา – ปฺจสติกํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – ปฺจสติกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต น กตมา อาปตฺติ.
๑๒. สตฺตสติกกฺขนฺธก
ทุติย สํคายนา
ปุจฺฉา – สตฺตสติกํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโย.
วิสฺสชฺชนา – สตฺตสติกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํ. สมุกฺกฏฺปทานํ ภนฺเต น กตมา อาปตฺติ.
ปุจฺฉา – กสฺส ¶ อาวุโส วจนํ.
วิสฺสชฺชนา – ภควโต ภนฺเต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส.
ปุจฺฉา – เก อาวุโส สิกฺขนฺติ.
วิสฺสชฺชนา – เสกฺขา จ ภนฺเต ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ สิกฺขนฺติ.
ปุจฺฉา – เก ¶ อาวุโส สิกฺขิตสิกฺขา.
วิสฺสชฺชนา – อรหนฺโต ภนฺเต สิกฺขิตสิกฺขา.
ปุจฺฉา – กตฺถ อาวุโส ิตํ.
วิสฺสชฺชนา – สิกฺขากาเมสุ ภนฺเต ิตํ.
ปุจฺฉา – เกนาวุโส อาภตํ.
วิสฺสชฺชนา – ปรมฺปราย ภนฺเต อาภตํ.