📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
กวิทปฺปณนีติ
มาติกา
ยถาธมฺมิกราชูนํ, อมจฺจา จ ปุโรหิตา;
นีติสตฺถํ สุนิสฺสาย, นิจฺฉยนฺติ วินิจฺฉยํ.
องฺคานิ เวทา จตฺตาโร, มีมํสานฺยาย วิตฺถาโร;
ธมฺมสตฺถํ ปุราณฺจ, วิชฺชา เหตา จตุทฺทส.
อายุพฺเพโท มนุพฺเพโท, คนฺธพฺโพ เจติ เต ตโย;
อตฺถสตฺถํ จตุตฺถฺจ, วิชฺชาหฺยาฏฺรส มตา.
สุติสมุติสงฺขฺยา จ, โรคานีติ วิเสสกา;
คนฺธพฺพา คณิกา เจว, ธนุพฺเพทา จ ปูรณา.
ติกิจฺฉา อิติหาโส จ, โชติมายา จ ฉนฺทติ;
เกตุมนฺตา จ สทฺทา จ, สิปฺปาฏฺารสกา อิเม.
ทโม ทณฺโฑ อิติขฺยาโต, ตฏฺาทณฺโฑ มหีปติ;
ตสฺส นีติ ทณฺฑนีติ, นยนานีติ วุจฺจติ.
ทณฺเฑน นียเต เจทํ, ทณฺฑํ นยติ วา ปุน;
ทณฺฑนีติ อิติขฺยาโต, ติโลกา นติ วตฺตเต.
นานาสตฺโถทฺธตํ วกฺเข, ราชนีติ สมุจฺจยํ;
สพฺพพีชมิทุํ สตฺถํ, จาณกฺย สารสงฺคหํ.
มูลสุตฺตํ ปวกฺขามิ, จาณกฺเยน ยโถทิตํ;
ยสฺสํ วิฺาตมตฺเตน, มูฬฺโห ภวติ ปณฺฑิโต.
มิตฺตลาโภ สุหทเภโท, วิคฺคโห สนฺธิเรว จ;
ปฺจตนฺทฺรา ตถาฺสฺมา, คนฺถา กสฺสิยลิขฺยเต.
โลกนีติมฺหา –
(๑) ปณฺฑิตกณฺฑ. (๒) สุชนกณฺฑ. (๓) พาลทุชฺชน กณฺฑ. (๔) มิตฺตกณฺฑ. (๕) อิตฺถิกณฺฑ. (๖) ราชกณฺฑ. (๗) ปกิณฺณก กณฺฑ-
โลกนีติ –
ปณฺฑิโต สุชโน กณฺโฑ, ทุชฺชโน มิตฺตอิตฺถี จ;
ราชปกิณฺณโก จาติ, สตฺตกณฺเฑ วิภูสิโน.
จกฺกินฺทาภิสิรินายํ, โสธิโต กาสิเก สาเก;
ฉโนตฺยํ ทุติยาสฬฺเห, กาฬสตฺตม อาทิเห.
โลกนีตึ ปวกฺขามิ, นานาสตฺถสมุทฺธฏํ;
มาคเธเนว สงฺเขปํ, วนฺทิตฺวา รตนตฺตยํ.
นีติ โลเก ปุริสสฺส สาโร,
มาตา ปิตา อาจริโย มิตฺโต;
ตสฺมา หิ นีตึ ปุริโส วิชฺา,
าณีมหา โหติ พหุสฺสุโต.
มหารหนีติ –
(๑) ปณฺฑิตกถา. (๒) สมฺเภทกถา. (๓) มิตฺตกถา. (๔) นายก กถา. (๕) อิตฺถิกถา
มหารห รหํสกฺย-มุนึ นีวรณา ตณฺหา;
มุตฺตํ มุตฺตํ สุทสฺสนํ, วนฺเท โพธิวรํ วรํ.
นีติธ ชนฺตูนํ สาโร, มิตฺตาจริยา จ ปิตโร;
นีติมา สุพุทฺธิพฺยตฺโต, สุตวา อตฺถทสฺสิมา.
ธมฺมนีติ –
(๑) อาจริยกถา (๒) สิปฺปกถา (๓) ปฺากถา (๔) สุตกถา (๕) กถานกถา (๖) ธนกถา (๗) เทสกถา (๘) นิสฺสยกถา (๙) มิตฺตกถา (๑๐) ทุชฺชนกถา (๑๑) สุชนกถา (๑๒) พลกถา (๑๓) อิตฺถิกถา (๑๔) ยุตฺตกถา (๑๕) ทาสกถา (๑๖) ฆราวาสกถา (๑๗) กาตพฺพกถา (๑๘) อกาตพฺพกถา (๑๙) าตพฺพกถา (๒๐) อลงฺการกถา (๒๑) ราชธมฺมกถา (๒๒) อุปเสวกกถา (๒๓) ทุกฺขาทิมิสฺสกกถา (๒๔) ปกิณฺณกกถา
จกฺกาติจกฺกจกฺกินฺโท, เทวาติเทวาเทวินฺโท,
พฺรหฺมาติ พฺรหฺมพฺรหฺมินฺโท, ชิโน ปูเรตุ เม ภาวํ.
จิรํ ติฏฺตุ โลกมฺหิ, ธํสกํ สพฺพปาณินํ;
มหาโมหตมํ ชยํ, โชตนฺตํ ชินสาสนํ.
วนฺทิตฺวา รตนํ เสฏฺํ, นิสฺสาย ปุพฺพเก ครุ;
นีติธมฺมํ ปวกฺขามิ, สพฺพโลก สุขาวหํ.
อาจริโย จ สิปฺปฺจ, ปฺาสุตกถาธนํ;
เทสฺจ นิสฺสโย มิตฺตํ, ทุชฺชโน สุชโน พลํ.
อิตฺถี ปุตฺโต จ ทาโส จ, ฆราวาโส กตากโต;
าตพฺโพ จ อลงฺกาโร, ราชธมฺมา ปเสวโก;
ทุกฺขาทิมิสฺสโก เจว, ปกิณฺณกาติ มาติกา.
ราชนีติ –
สีหา เอกํ พกา เอกํ, สิกฺเข จตฺตาริ กุกฺกุฏา;
ปฺจ กากา ราชา นาม, ฉ สุนกฺขา ตีณิ คทฺรภา.
มหากมฺมํ ขุทฺทกํ วา, ยํ กมฺมํ กาตุมิจฺฉติ;
สพฺพารมฺเภน กาตพฺพํ, สีหา เอกํ ตทา ภเว.
อินฺทฺริยานิ สุสํยม, พโกว ปณฺฑิโต ภเว;
เทสก โลมปนฺนานิ, สพฺพกมฺมานิ สาธเย.
ปุพฺพฏฺานฺจ ยุทฺธฺจ, สํวิภาคฺจ พนฺธุ หิ;
ถิยา อกฺกมฺม ภุตฺตฺจ, สิกฺเข จตฺตาริ กุกฺกุโฏ.
คุยฺเห เมถุนํ เปกฺขิตฺวา, โภชนํ าติสงฺคโห;
วิโลกา เปกฺขนาลสฺยํ, ปฺจ สิกฺเขยฺย วายสา.
อนาลสฺสํติสวนฺตาโส, สุนิทฺธา สุปฺปโพธนา;
ทฬฺหภตฺติ จ สูรฺจ, ฉ เอเตสฺวานโต คุโณ.
ขินฺโนว วหเต ภารํ, สีตุณฺหฺจ น จินฺตยี;
สนฺตุฏฺโ จ ภเว นิจฺจํ, ตีณิ สิกฺเขยฺย คทฺรภา.
วีสติ ตานิ คุณานิ, จเรยฺย อิห ปณฺฑิโต;
วิเชยฺย ริปู สพฺเพปิ, เตชสฺสี โส ภวิสฺสติ.
(๑) ปณฺฑิตกณฺฑ (๒) สุชนกณฺฑ (๓) พาลทุชฺชนกณฺฑ (๔) มิตฺตกณฺฑ (๕) ราชกณฺฑ (๖) นายกกณฺฑ (๗) ปุตฺตกณฺฑ (๘) เวชฺชาจริยกณฺฑ (๙) ทาสกกณฺฑ (๑๐) อิตฺถิกณฺฑ (๑๑) ปกิณฺณกกณฺฑ
กวิทปฺปณนีตึโย, วาจุคฺคตํ กโรติ เจ;
ภุวนมชฺเฌ เอโส หิ, วิฺู ปณฺฑิตชาติโก.
กวิทปฺปณนีติ
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส