📜
ราชกณฺฑ
มหาชนํ ¶ โย รฺเชติ, จตูหิปิ วตฺถูหิ วา;
ราชาติ วุจฺจเต โลเก, อิติ สลฺลกฺขเย วิทฺวา.
ทานฺจ อตฺถจริยา, ปิยวาจา อตฺตสมํ;
สงฺคหา จตุโร อิเม, มุนินฺเทน ปกาสิตา.
ทานมฺปิ ¶ อตฺถจริยตฺจ, ปิยวาทิตฺจ สมานตฺตตฺจ;
กริยจริยสุสงฺคหํ พหูนํ, อนวมเตน คุเณน ยาติ สคฺคํ;
ทานฺจ เปยฺยวชฺชฺจ, อตฺถจริยา จ ยา อิธ;
สมานตฺตตา จ ธมฺเมสุ, ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ;
เอเต โข สงฺคหา โลเก, รถสฺสาณีว ยายโต.
ทานํ สีลํ ปริจฺจาคํ, อชฺชวํ มทฺทวํ ตปํ;
อกฺโกธํ อวิหึสฺจ, ขนฺตี จ อวิโรธนํ;
ทเสเต ธมฺเม ราชาโน, อปฺปมตฺเตน ธารยฺยุํ.
เอกยามํ ¶ สเย ราชา, ทฺวิยา มฺเว ปณฺฑิโต;
ฆราวาโส ติยาโมว, จตุยาโม ตุ ยาจโก.
อปุตฺตกํ ฆรํ สฺุํ, รฏฺํ สฺุํ อราชกํ;
อสิปฺปสฺส มุขํ สฺุํ, สพฺพสฺุํ ทลิทฺทตฺตํ.
ธนมิจฺเฉ ¶ วาณิเชยฺย, วิชฺชมิจฺเฉ ภเช สุตํ;
ปุตฺตมิจฺเฉ ตรุณิตฺถึ, ราชามจฺจํ อิจฺฉาคเต.
ปกฺขีนํ พลมากาโส, มจฺฉานมุทกํ พลํ;
ทุพฺพลสฺส พลํ ราชา, กุมารานํ รุทํ พลํ.
ขมา ¶ ชาคริยุฏฺานํ, สํวิภาโค ทยิกฺขณา;
นายกสฺส คุณา เอเต, อิจฺฉิตพฺพา สตํ สทา.
สกึ วทนฺติ ราชาโน, สกึ สมณพฺราหฺมณา;
สกึ สปฺปุริสา โลเก, เอส ธมฺโม สนนฺตโน.
อลโส คีหิ กามโภคี น สาธุ,
อสฺโต ปพฺพชิโต น สาธุ;
ราชา น สาธุ อนิสมฺมการี,
โย ปณฺฑิโต โกธโน ตํ น สาธุ.
อายํ ขยํ สยํ ชฺา, กตากตํ สยํ ชฺา;
นิคฺคเห นิคฺคหารหํ, ปคฺคเห ปคฺคหารหํ.
มาตา ¶ ปุตฺตกตํ ปาปํ, สิสฺสกตํ คุรุ ตถา;
ราชา รฏฺกตํ ปาปํ, ราชกตํ ปุโรหิโต.
อกฺโกเธน ชิเน โกธํ, อสาธุํ สาธุนา ชิเน;
ชิเน กทริยํ ทาเนน, สจฺเจนาลิกวาทินํ.
อทนฺตทมนํ ¶ ทานํ, ทานํ สพฺพตฺถสาธกํ;
ทาเนน ปิยวาจาย, อุนฺนมนฺติ นมนฺติ จ.
อทนฺตทมนํ ¶ ทานํ, อทานํ ทนฺตทูสกํ;
ทาเนน ปิยวาจาย, อุนฺนมนฺติ นมนฺติ จ.
ทานํ สิเนหเภสชฺชํ, มจฺเฉรํ โทสโนสธํ;
ทานํ ยสสฺสีเภสชฺชํ, มจฺเฉรํ กปโณสธํ.
น รฺา สมกํ ภฺุเช, กามโภคํ กุทาจนํ;
อากปฺปํ รสภุตฺตํ วา, มาลาคนฺธวิเลปนํ;
วตฺถสพฺพมลงฺการํ, น รฺา สทิสํ กเร.
น ¶ เม ราชา สขา โหติ, น ราชา โหติ สมโก;
เอโส สามิโก มยฺหนฺติ, จิตฺเต นิฏฺํ สณฺาปเย.
นาติทูเร ภเช รฺโ, นจฺจาสนฺเน ปวาตเก;
อุชุเก นาตินินฺเน จ, น ภเช อุจฺจมาสเน;
ฉ โทเส วชฺเช เสวโก, อคฺคีว สํยโต ติฏฺเ.
น ¶ ปจฺฉโต น ปุรโต, นาปิ อาสนฺนทูรโต;
น กจฺเฉ โนปิ ปฏิวาเต, น จาปิ โอณตุณฺณเต;
อิเม โทเส วิวชฺเชตฺวา, เอกมนฺตํ ิตา อหุ –
ชปฺเปน มนฺเตน สุภาสิเตน,
อนุปฺปทาเนน ปเวณิยา วา;
ยถา ยถา ยตฺถ ลเภถ อตฺถํ,
ตถา ตถา ตตฺถ ปรกฺกเมยฺย.
กสฺสโก ¶ วาณิโช มจฺโจ, สมโณ สุตสีล วา;
เตสุ วิปุลชาเตสุ, รฏฺมฺปิ วิปุลํ สิยา.
เตสุ ¶ ทุพฺพลชาเตสุ, รฏฺมฺปิ ทุพฺพลํ สิยา;
ตสฺมา สรฏฺํ วิปุลํ, ธารเย รฏฺภารวา.
มหารุกฺขสฺส ¶ ผลิโน, อามํ ฉินฺทติ โย ผลํ;
รสฺจสฺส น ชานาติ, พีชฺจสฺส วินสฺสติ.
มหารุกฺขูปมํ รฏฺํ, อธมฺเมน ปสาสติ;
รสฺจสฺส น ชานาติ, รฏฺฺจสฺส วินสฺสติ.
มหารุกฺขสฺส ผลิโน, ปกฺกํ ฉินฺทติ โย ผลํ;
รสฺจสฺส วิชานาติ, พีชฺชสฺส น นสฺสติ.
มหารุกฺขูปมํ ¶ รฏฺํ, ธมฺเมน โย ปสาสติ;
รสฺจสฺส วิชานาติ, รฏฺฺจสฺส น นสฺสติ.