📜
๖. ราชกณฺโฑ
เอกยามํ สเย ราชา,
ทฺวิยามฺเว ปณฺฑิโต;
ฆราวาโส ติยามํว,
จตุยามํ ตุ ยาจโก.
ธนวา สุตวา ราชา,
นที เวชฺโช จิเมปฺจ;
ยตฺถ ¶ เทเส น วิชฺชนฺติ,
น ตตฺถ ทิวสํ วเส.
ยสฺมึ ปเทเส น มาโน,
น เปมํ นจ พนฺธวา;
นจ วิชฺชาคโม โกจิ,
น ตตฺถ ทิวสํ วเส.
อปุตฺตกํ ฆรํ สฺุํ,
รฏฺํ สฺุํ อราชกํ;
อ สิปฺปสฺส มุขํ สฺุํ,
สพฺพ สฺุํ ทลิทฺทกา.
ธนมิจฺเฉยฺย วาณิชฺโช,
วิชฺชมิจฺเฉ ภเชสุตํ;
ปุตฺตมิจฺเฉ ตรุณิตฺถึ,
ราชามจฺจํ วสํ คเม.
นฏฺโยติ อสนฺตุฏฺโ,
สนฺตุฏฺโ จ มหีปติ;
ลชฺชา จ คณิกา นฏฺา,
นิลฺลชฺชา กุลธีติกา.
ปกฺขีนํ พลมากาโส,
มจฺฉานมุทกํ พลํ;
ทุพฺพลสฺส ¶ พลํ ราชา,
กุมารานํ รุทํ พลํ.
ขมา ชาคริยุฏฺานํ,
สํวิภาโค ทยิกฺขณา;
นายกสฺส คุณา เอเต,
อิจฺฉิตพฺพา สตํ คุณา.
สกึ วทนฺติ ราชาโน,
สกึ สมณพฺราหฺมณา;
สกึ สปฺปุริสา โลเก,
เอส ธมฺโม สนนฺตโน.
อลโส คิหี กามโภคี น สาธุ,
อสฺโต ปพฺพชิโต น สาธุ;
ราชา อนิสมฺมการี น สาธุ,
ปณฺฑิโต โกธโน ตํปิ น สาธุ.
พหโว ยตฺถ เนตฺตาโร,
สพฺเพ ปณฺฑิตมานิโน;
สพฺเพ มหตฺตมิจฺฉนฺติ,
เตสํ กมฺมํ วินสฺสติ.
อายํ ขยํ สยํ ชฺา,
ราชา สยํ กตากตํ;
นิคฺคเห ¶ นิคฺคเหตพฺพํ,
ปคฺคเห ปคฺคหารหํ.
ปิฏฺิโตกฺกํ นิเสเวยฺย,
กุจฺฉินาว หุตาสนํ;
สามิกํ สพฺพภาเคน,
ปรโลกํ อโมหวา.
อคฺคิ อาโป อิตฺถิมูฬฺโห,
สปฺโป ราช-กุลานิจ;
อปยนฺเตน คนฺตพฺพา,
อจฺเจก-ปาณหารกา.
ปทุฏฺ-ภริย-สํวาโส,
ปทุฏฺ จิตฺต ทาสโก;
ส-สปฺเป จ ฆเร วาโส,
มจฺจุ เอว น สํสโย.
มูฬฺห สิสฺโส ปเทเสน,
กุนารี ภรเณน จ;
อสตา สมฺปโยเคน,
ปณฺฑิโตปฺปวสีทติ.
มาตา ปุตฺตกรํ ปาปํ,
สิสฺสปาปํ คุรุกตา;
ราชา ¶ รฏฺกรํ ปาปํ,
ราชปาปํ ปุโรหิโต.
อโกเธน ชิเน โกธํ,
อสาธุํ สาธุนา ชิเน;
ชิเน มจฺฉรึ ทาเนน,
สจฺเจนาลีกวาทินํ;
อทนฺตํ ทมนํ ทานํ,
ทานํ สพฺพตฺถ สาธกํ;
ทาเนน ปิย วาจาย,
อุนฺนมนฺติ นมนฺติ จ;
ทานํ สิเนหเภสชฺชํ,
มจฺเฉรํ โทสโนสธํ;
ทานํ ยสสฺสี เภสชฺชํ,
มจฺเฉรํ กปโณสธํ.
พหูนมปฺปสารานํ,
สามคฺคิยา ชยํ ชเย;
ติเณหิ วตฺตเต โยตฺตํ,
เตน นาโคปิ พชฺฌเต.
สหาโย อสมตฺโถปิ,
เตชสา กึกริสฺสติ;
นิวาเต ¶ ชลิโต อคฺคิ,
สยเม วูปสมฺปติ.
น รฺา สมกํ ภฺุเช,
กามโภคํ กุทาจนํ;
อากปฺปํ รส ภุตฺตึวา,
มาลา คนฺธ วิเลปนํ;
วตฺถํ สพฺพอลงฺการํ,
น รฺา สทิสํ กเร.
น เม ราชา สขา โหติ,
น ราชา โหติ เมถุโน;
เอโส สามิโก มยฺหนฺติ,
จิตฺเต นิฏฺํ สุถาปเย.
นาติทูเร ภเช รฺโ,
นาจฺจาสนฺโนปวาตเก;
อุชุเก นาตินินฺเน จ,
น ภเช อุจฺจมาสเน.
ฉโทเส วชฺเช เสวโก,
ติฏฺเ อคฺคึว สํยโต.
คุณี สพฺพฺุ ตุลฺโยปิ,
นโสภติ อนิสฺสโย;
อนคฺฆโมปิ ¶ มณิเสฏฺโ,
เหมํ นิสฺสาย โสภติ.
ราชกณฺโฑ นิฏฺิโต.