📜
๓. อสุภภาวนา นิทฺเทส
สิริมํ ¶ คณิกํ ทิสฺวา, ทเมตุํ รตฺตเจตสํ;
ทสฺเสตฺวา มตสารีรํ, ตสฺสา ชิโน อิทํ พฺรวิ.
จรํวา ¶ ยทิวา ติฏฺํ, นิสินฺโน อุทวา สยํ;
สมฺเฉติ ปสาเรติ, เอสา กายสฺส อิฺชนา.
อฏฺิ นฺหารูหิ สํยุตฺโต, ตจ มํสาว เลปโน;
ฉวิยา กาโย ปฏิจฺฉนฺโน, ยถาภูตํ นทิสฺสติ.
อนฺตปูโร ¶ ทรปูโร, ยกน เปฬสฺส วตฺถิโน;
หทยสฺส ปปฺผาสสฺส, วกฺกสฺส ปิหกสฺสจ.
สิงฺฆานิกาย เขฬสฺส, เสทสฺสจ เมทสฺสจ;
โลหิตสฺส ลสิกาย, ปิตฺตสฺสจ วสายจ.
อถสฺส ¶ นวหิ โสเตหิ, อสุจิ สวติ สพฺพทา;
อกฺขิมฺหา อกฺขิคูถโก, กณฺณมฺหา กณฺณคูถโก.
สิงฺฆานิกาจ นาสโต, มุขโต วมติ เอกทา;
ปิตฺตํ เสมฺหฺจ วมติ, กายมฺหา เสทชลฺลิกา.
อถสฺส ¶ สุสิรํ สีสํ,
มตฺถลุงฺคสฺส ปูริตํ;
สุภโต นํ มฺติ พาโล,
อวิชฺชาย ปุรกฺขโต.
ยทาจ โส มโต เสติ,
อุทฺธุมาโต วินีลโก;
อปวิทฺโธ สุสานสฺมึ,
อนเปกฺขา โหนฺติ าตโย.
ขาทนฺติ ¶ นํ สุวานาจ, สิงฺคาลกาจ กิมิโย;
กากา คิชฺฌาจ ขาทนฺติ, เยจฺเ สนฺติ ปาณกา.
สุตฺวาน ¶ พุทฺธวจนํ, ภิกฺขุ ปฺาณวา อิธ;
โสโข นํ ปริชานาติ, ยถาภูตฺหิ ปสฺสติ.
ยถาอิทํ ตถาเอตํ, ยถาเอตํ ตถาอิทํ;
อชฺฌตฺตฺจ พหิทฺธาจ, กาเย ฉนฺทํ วิราชเย.
ฉนฺท ¶ ราค วิรตฺโต โส, ภิกฺขุ ปฺาณวา อิธ;
อชฺฌคา อมตํ สนฺตึ, นิพฺพานํ ปท มจฺจุตํ.
ทฺวิปาทโก ยํ อสุจิ, ทุคฺคนฺโธ ปริหารติ;
นานากุณป ปริปูโร, วิสฺสวนฺโต ตโตตโต.
เอตาทิเสน ¶ กาเยน, โย มฺเ อุนฺนเมตเว;
ปรํวา อวชาเนยฺย, กิมฺตฺร อทสฺสนาติ;
กาย วิจฺฉนฺทนียสุตฺตํ, วิชยสุตฺตนฺติปิ วตฺตพฺพํ.
ร-อกฺขโร ¶ สิยาคฺคิมฺหิ, โรว อคฺคิว อาคโต;
ตสฺมา ราโคติ วตฺตพฺโพ, ตณฺหาว นิจฺจตาปิกา.
อภิณฺหเมว ราคคฺคิ, ทยฺหเต สุภสฺินํ;
กิมิขชฺชวโณ สาว, ทุกฺขี ราคี ส สพฺพทา.
ทุกฺขี ¶ ปิย มลทฺธาน, ลทฺธาปฺย ปริปุณฺณโต;
นตฺถิ ราคคฺคิขนฺธสฺส, ปิยินฺเธน หิ ปุณฺณตา.
นตฺถิ ¶ ราคสโม อคฺคิ,
อิติ วุตฺตํ มเหสินา;
เตน ราคคฺคินา ทฑฺโฒ,
สพฺโพ โลโก ติทุกฺขิโต.
เอกสฺส ปิวิตํ ขีรํ, จตู ทธิ ชลา พหุ;
ราคเหตุ ภเว สนฺธิ, ฏฺานํ อนมตคฺคิกํ.
จตูทมิ ¶ ชลา ภิยฺโย, สีสจฺเฉทน โลหิตํ;
ราคเหตุ ภเว มจฺจ, ภยํ อนมตคฺคิกํ.
เอกสฺส รุทโต อสฺสุ, จตู ทธิ ชลา พหุ;
ทุกฺขํ อนมตคฺคํว, ตํเหตุ ปริเทวนํ.
ตตฺตาโย ¶ คุฬ คิลิต, วธคฺคิ ทยฺหนา ทิกํ;
อสงฺขฺเยยฺยํ มหาทุกฺขํ, ตํเหตุ นิรเย ลภิ.
เอก ทฺวิตฺติ จตุ ปฺจ, พุทฺธุปฺปาเทปฺย โมจิตํ;
ขุปฺปิปาสิต นิชฺฌามํ, ลภิ ตํเหตุ เปตฺติกํ.
ติรจฺฉาเน ¶ อสูเรจ, ทุกฺขํ นานาวิธํ ลภิ;
นมตคฺคิก สํสาเร, สพฺพนฺตํ ราคเหตุกํ.
เอกสฺเสเกน กปฺเปน, ปุคฺคลสฺสฏฺิ สฺจโย;
สเจ สํหาริโต อสฺส, เวปุลฺล ปพฺพตาธิโก.
เอก กปฺเป อิทํ ทุกฺขํ, นาทิกปฺเปสุ กากถา;
ราโค นนุ มหาเวรี, พาโล ชโน ต มิจฺฉติ.
ราคสุทฺธิ ¶ อโสโกจ, นิทฺทุกฺโข ายปตฺติจ;
นิพฺพานํ ปฺจ ปจฺจกฺขา, อสุภาย ผลา มตา.
อสุภคฺคหณํ ¶ ฌายี, มิตา สินฺทฺริย สํวโร;
โสมิตฺย มุกฺกฏฺาวาจา, ฉฬิเม ราค สุทฺธิยา.
นิจฺจุคฺคราค โรคีนํ, อสุภา วาตุโลสธา;
ราคยกฺขาภิ คยฺหานํ, อสุภา มนฺต มุตฺตรํ.
สชีวกาจ ¶ นิชฺชีวา, อสุภา ทุวิธา มตา;
สชีวา เกสโลมาทิ, ทเสวิเม อชีวกา.
อุทฺธุมาตก ¶ วีนีลํ, วิปุพฺพกํ วิฉิทฺทกํ;
วิกฺขายิตก วิกฺขิตฺตํ, หติวิกฺขิตฺต โลหิตํ.
ปุฬุว ฏฺิก มิจฺเจสุ, ลทฺธา อฺตรํ สโต;
รตน วานปสฺเสยฺย, ยถา เจตสิ ปากฏํ.
มตํ ¶ ขชฺชํ ส มํสฺจ, นิโลหิตํ นิมํสกํ;
วิกฺขิตฺตํ เสต ปฺุชฏฺึ, นวธา ปุติมิกฺขเย.
มจฺจุโต ¶ ปริมุจฺจามิ, ปฏิวตฺติ ยิมา ยิติ;
ปโยชน สมาวชฺช, โมทิตพฺพํ ชิคุจฺฉเก.
สชีวเก ชิคุจฺฉตฺถํ, นิชฺชีวา สุภ มีริตํ;
ตถูปโม อยํกาโย, เอวเมว ภวิสฺสติ.
เอวํธมฺโม ¶ อยํกาโย, เอวํภาวี นติกฺกโม;
อิจฺจุป สํหเร ทิสฺวา, เอกทฺวิห มตาทิกํ.
ยถา ¶ อิทํ ตถาเอตํ, ยถาเอตํ ตถา อิทํ;
เชคุจฺฉํ ปฏิกูลฺยฺจ, กาเย อิจฺจุป สํหเร.
อุทฺธุมาต วินีลาทิ,
ปฏิกูลฺโย ชิคุจฺฉิโต;
ตเถวายมฺปิ เม กาโย,
วิเสโส นายุ-สายุว.
อุทฺธุมาต ¶ วินีลาโท, โสภณํ นตฺถิ กิฺจิปิ;
อิมสฺมึปิ เม กาเย, คเวสนฺโตปิ สพฺพโส.
ปฏิกูลวสา ธาตุ, วสาจ ทฺวิปฺปการโต;
ปจฺจเวกฺเขยฺยิมํ กายํ, อิจฺฉํ วิราค มตฺตนิ.
วณฺณ ¶ สณฺาน คนฺเธหิ, อาสโย กาสโตปิจ;
เชคุจฺฉ ปฏิกูลฺยาจ, เกสา น ตุฏฺมานิตา.
อิติ เกเสสุ อิกฺเขยฺย,
โลมา ทีสุปฺยยํ นโย;
ทฺวตฺตึเสวฺหิ โกฏฺาเส,
ปจฺจเวกฺเข วิสุํวิสุํ.
กายโต ¶ พหินิกฺขนฺตํ, ปฏิกูลฺยํ ชิคุจฺฉิตํ;
อนิกฺขนฺตมฺปิ เชคุจฺฉํ, ปฏิกูลฺยํว ตสฺสมํ.
สงฺขตมฺปิ ยถา วจฺจํ, มนฺุตํ น ปาปุเณ;
อุปกฺกม สหสฺเสหิ, เอวํ เกสาทิกมฺปิจ.
สภาว ¶ ปฏิกูลฺยํว, เอกมฺปิ วจฺจ ปฺุชกํ;
นนุ เชคุจฺฉิตา ภิยฺโย, ทฺวตฺตึส วจฺจปฺุชกา.
ปจฺเจกมฺปิ ¶ ปฏิกูลฺยํ, เกสาทิกํ สภาวโต;
เกสาทิทฺวตฺตึส ปฺุโช, ภิยฺโย เชคุจฺฉิโต นนุ.
ปฺุชิเตสฺเวว กนฺเตสุ, กนฺโตโหติ ส ปฺุชโก;
ปฺุชิเตสุ อกนฺเตส, อกนฺโตว ส ปฺุชโก.
ปจฺเจกํ ¶ วินิภุตฺเตส, เกส โลม นขาทิสุ;
นตฺถิ ตฺา กุมารีวา, มุขหตฺถาทิกานิวา.
สมฺปิณฺฑิ เตสุ เตสฺเวว,
กุโต ตา ตานิ อาคตา;
ปฺตฺติ มตฺต เมเวสา,
ชิคุจฺฉฺา น กาจิปิ.
สนฺตํ ¶ จินฺเตยฺย นาสนฺตํ, สนฺต จินฺตยโต สุขํ;
อสนฺตํ ปริกปฺเปนฺโต, นานาทุกฺเขหิ ตปฺปติ.
นาวชฺช สนฺตเชคุจฺฉํ, สฺํ อสติ กาตุน;
สุภา อิตฺถีติ คารคฺคิ, อุปฺปชฺชิ สุภสฺิโน.
อสนฺตํว ¶ อภูตํว, ปสฺเส ราคคฺคิโชติยา;
ตาย สนฺตฺจ ภูตฺจ, น ปสฺสติ กทาจิปิ.
เอกสฺส ¶ ปิวิตํ ขีรํ, สีสจฺเฉทน โลหิตํ;
รุทโต อสฺสุ ตํเหตุ, จตูทธิ ชลา พหุ.
อายติมฺปิ อตีเตว, สํสรนฺตสฺส เหสฺสติ;
ราคํ หนฺตุ มนีโหเจ, ขีรํ อสฺสุจ โลหิตํ.
สุภสฺาย ¶ โส วฑฺโฒ,
ตทภาเว ส นสฺสติ;
ถิรํ หนฺตุํ น ตํสฺํ,
สกฺกา สิถิล วีริโย.
อุสฺโสฬฺหิ ¶ วีริโย หุตฺวา, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;
สุภสฺาปฺป หานาย, ปริจฺจชฺชาปิ ชีวิตํ.
อฺกิจฺจ มุเปกฺขาย, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;
มนฺทิ หุตฺเวห ราคคฺคิ, นิพฺพายิสฺสติ อายตึ.
กิจฺจํ เม อิทเมเวติ, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;
ทานิ มนฺทคฺคิ หุตฺวาน, ปาโมชฺชํ เว ลภิสฺสติ.
กาเย ¶ ทฏฺพฺพ เชคุจฺฉํ, อปสฺสนฺโต ปมาทวา;
อลทฺธา กิฺจิ ปาโมชฺชํ, ปพฺพชฺชมฺปิ น โมทติ.
ปุเร มรามิ กาเย สฺมึ, ปสฺสา มิ ปสฺสิตพฺพกํ;
อิจฺจา รทฺโธ วีตึลทฺธา, ปพฺพชฺชํ อติโมทติ.
กาเย ¶ ทฏฺพฺพ เชคุจฺฉํ, อปสฺสนฺโต ปมาท วา;
โมฆํว ทุลฺลภาตีโต, มหาชานียตํ คโต.
สนฺตํ ภูตฺจ เชคุจฺฉํ, ราคคฺคินา อปสฺสิยํ;
ปฺาปทีปโชเตน, สมิกฺเขยฺย อภิณฺหโส.
สนฺตํ ¶ ภูตฺจ กาเย สฺมึ, ทฏฺุกาโม สทาสโต;
ปฺาปทีปเกเนว, ทกฺเข น ราคีสีขินา.
เชคุจฺฉิเตน กาเยน, นิกฺขนฺเตน ชิคุจฺฉโต;
อชฺช สฺเววา วินฏฺเน, นาล มุนฺนมิตุํ สโต.
กีทิสํ ¶ มํ ตุวํ มฺิ, อหํ สพฺพ เชคุจฺฉโก;
เชคุจฺฉโตจ นิกฺขนฺโต, อิจฺเจว วตฺตุ มรหติ.
กาเย เชคุจฺฉสฺํว, กเร สพฺพิริยา ปเถ;
ตสฺมึ ตุฏฺพฺพกํ นตฺถิ, ปิยายิตํ มมายิตํ.
สุภาย ¶ นว มตฺตานํ, อสุภา ปริปาจเย;
สนฺโต ปกฺกสฺส สํสาโร, นนฺโต นวสฺส ราคิโน.
กาเย อสุภ สฺาย, ปริปกฺก สภาวิโน;
อาลมฺเพสุ อจาปลฺลา, ถิรา สมฺพุทฺธ สาสเน.
อนฺโต ¶ โคจริกา ปกฺกา, พหิ โคจริกา นวา;
ปกฺกา นาสาย อุจฺจา เต, นีจาเยว นวา สิโน.
นวานวา ¶ สุภาโภคี, นีจานีจา ภิคามิโน;
ปกฺกา ปกฺกาว ธีฌายี, สนฺตาสนฺตา วิราคิโน.
สกฺกา สกฺกา น ทสฺเสตุํ, สุภํสุภํ สตํสตํ;
ธีราธีราค มุชฺฌนฺติ, กาเย กาเย กฺริเยกฺริเย.
สกฺกา ¶ สกฺกาปิ ตํ กาตุํ, สุภํสุภํ น ธีมยํ;
สนฺโตสนฺโตชิคุจฺฉฺู, น วานวา สุเภสโก.
ทุกายํ ¶ สุติ จินฺเตตฺวา, มมายนฺตา มหาตปา;
ตปํ นิพฺพายิตุํ อิจฺฉํ, ทุกายํ ทุติ จินฺตเย.
ยฺวาสุภํ สุภโต มฺิ, โกนุพาโลตทุตฺตริ;
อนฺโธ อุมฺมตฺตโกวา โส, นตฺตานํ มฺเต ตถา.
สริตพฺพก ¶ เมเวตํ, กาเย เชคุจฺฉ ปฺุชตํ;
มนฺทราโค มโนสีตํ, ลเภยฺย ตมนุสฺสนํ.
คิหิภาเว อปาเยจ, ราคยกฺขนฺธ นินฺนิตา;
มํปิ เนสฺสติ โสยกฺโข, สาเทมิเจ ตทาคตํ.
อภิณฺห ¶ คาหินํ ราค, ยกฺขํ อนนฺต ทุกฺข ทํ;
อสุภา ตุล มนฺเตน, วาเรหิ ตํ ส ภายติ.
ราคยกฺโข พหุมาโย, สทฺธาเมตฺตา ทิเวสวา;
ราคมฺปิ กุสลํ มฺิ, ชโน เตเนว วฺจิโต.
อาตุรํ ¶ อสุจึ ปุตึ, ปสฺส นนฺเท สมุสฺสยํ;
อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ, พาลานํ อภิปตฺถิตํ.
สุภโต นํ มฺติ พาโล, อวิชฺชาย ปุรกฺขโต;
อิจฺจาห ภควา นินฺทิ, พาโลติ สุภสฺินํ.
นฺหารุฏฺิ ¶ ตจ มํสานิ, สรํ สตํ น นินฺทิโต;
พุทฺธนินฺทาย โมเจตุํ, ตานารพฺภ อนุสฺสเร.
มฺิตฺวา อตฺตโน พาลฺยํ, อสุเภ สุภทสฺสิโน;
วายาเมยฺย อพาลาย, กายํ อสุภโต สรํ.
อตฺตานํ ¶ ครหิตฺวาน, พาลํ วิปริทสฺสินํ;
สุภสฺํ ปหินฺเนยฺย, กเรยฺยาสุภ สฺิตํ.
วิส เภสชฺชรุกฺขฏฺโ, อหิ ฑํเสยฺยโสสโต;
ยถา ตสฺเสว ปณฺณาทึ, ขาเทตฺวา วิส มุชฺชเห.
เอวํ ราโค สมุปฺปชฺเช, กาเย คนฺธาทิ วาสิเต;
อนฺโต ตสฺเสว เชคุจฺฉํ, จินฺเตตฺวา ราค มุชฺชเห.
ชิคุจฺฉิเตน ¶ กาเยน, อปสฺสนฺโต ชิคุจฺฉตํ;
อุนฺนเมติ อวฺาติ, อวิชฺชาย ปุรกฺขโต.
อายตึ ¶ มคฺคลาภาย, พีชํ กเรยฺย ภาวนํ;
พีชา ภาเว กุโต มคฺโค, มคฺคพีชา หิ ภาวนา.
มคฺคพีโช อปาเยปิ, นิมฺมุคฺโค สมเย คเต;
อุมฺมุชฺชิตฺวาว พุทฺธานํ, มคฺคํ ลเภยฺย สนฺติเก.
อชีชสฺส ¶ ตุ สํสาโร, ทีโฆเยว อนนฺติโก;
ตสฺมาหิ ภาวนาพีชํ, กเรยฺย โมจนตฺถิโก.
อภิณฺห ปีฬิตํ ราคํ, อสุภาย นิวารเย;
มนฺทีหุตฺวา ปหีเยยฺย, ราโค อสุภ ภีรุโก.
มาเชคุจฺฉํ ¶ มมาเยถ, สาว เชคุจฺฉมามโก;
อนนฺต ทุกฺข มาปาทิ, เชคุจฺฉิต มมายนา.
มํสลคฺโค ตจจฺฉนฺโน,
นฺหารุพนฺโธ ฏฺิปฺุชโก;
โมเหติ ฉวิยา โลกํ,
มหาทุกฺโข ส โมหิโต.
นฺหารุฏฺิ ¶ ตจ มํเสหิ, ราควฑฺฒกิ สงฺขเต;
เคเห โรคา ปุตี ปาปา, วสนฺติ กุจฺฉิตา สทา.
ลุงฺคนฺตา วีส ภูธาตู, ปิตฺตาที ทฺวาทสมฺพุว;
ตาปํ ชิรํ ทหํ ปกฺกํ, จตุรคฺคิ ฉวายุกา.
อโธทฺธํ กุจฺฉิ โกฏฺาสา,
องฺคจารีจ ปาณกา;
ธาตุโยเยว กาเยสฺมึ,
ทฺวิตาลีส อนฺกา.
ยถา ¶ พหิ ตถา อชฺฌตฺตํ, ธาตู ภฺวาปา นลานิลา;
นเม นาหํ นอตฺตาติ, สํมเสยฺย ปุนปฺปุนนฺติ.
๔. เมตฺตาภาวนานิทฺเทส
เมตฺตา ¶ ภาวน มิจฺฉมฺปิ, สุณ พุทฺธวโจ ยิทํ;
โทส นิคฺคหณตฺถาย, โทโส เมตฺตายเวริหิ.
อกฺโกจฺฉิมํ อวธิมํ, อชินิมํ อหาสิเม;
เยจ ตํ อุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ นสมฺมติ.
อกฺโกจฺฉิมํ ¶ อวธิมํ, อชินิมํ อหาสิเม;
เยจตํ นุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ อุปสมฺมติ.
นหิเวเรน เวรานิ, สมฺมนฺติธ กุทาจน;
อเวเรนจ สมฺมนฺติ, เอสธมฺโม สนนฺตโน.
ปเรจ ¶ นวิชานนฺติ, มย เมตฺถ ยมามเส;
เยจ ตตฺถ วิชานนฺติ, ตโต สมฺมนฺติ เมธคา.
กุทฺโธ อตฺถํ นชานาติ, กุทฺโธ ธมฺมํ นปสฺสติ;
สทา อนฺธตมํ โหติ, ยํโกโธ สหเตนรํ.
อุภินฺน ¶ มตฺถํ จรติ, อตฺตโนจ ปรสฺสจ;
ปรํ สํกุปฺปิตํ ตฺวา, โย สโต อุปสมฺมติ.
ตสฺเสว เตน ปาปิยฺโย, โย กุทฺธํ ปฏิกุชฺฌติ;
กุทฺธํ อปฏิกุชฺฌนฺโต, สงฺคามํ เชติ ทุชฺชยํ.
ขนฺตี ¶ ปรมํ ตโป ติติกฺขา,
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา;
นหิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี,
นสมโณ โหติ ปรํ วิเหยนฺโต.
อโกเธน ชิเน โกธํ, อสาธุํ สาธุนา ชิเน;
ชิเน กทริยํ ทาเนน, สจฺเจนา ลิกวาทินํ.
โย ¶ เว อุปฺปติตํ โกธํ, รถํ ภนฺตํว วารเย;
ต มหํ สารถี พฺรูมิ, รสฺมิคฺคาโห อิตโรชโน.
ปุริสสฺส ¶ หิ ชาตสฺส, กุธารี ชายเต มุเข;
ยาย ฉินฺทติ อตฺตานํ, พาโล ทุพฺภาสิตํภณํ.
เสโล ยถา เอกคฺฆโน, วาเตน นสมีรติ;
เอวํ นินฺทา ปสํสาสุ, นสมิฺชนฺติ ปณฺฑิตา.
สมานภาคํ ¶ กฺรุพฺเพถ, คาเม อกฺกุฏฺ วนฺทิตํ;
มโนปโทสํ รกฺเขยฺย, สนฺโต อนุณฺณโต สิยา.
นปโร ปรํ นิกุปฺเปถ, นาติมฺเถ กตฺถจิ นกิฺจิ;
พฺยาโรสนา ปฏิฆสฺา, นฺมฺสฺส ทุกฺข มิจฺเฉยฺย.
มาตา ¶ ยถา นิยํ ปุตฺต,
มายุสา เอกปุตฺต มนุรกฺเข;
เอวมฺปิ สพฺพ ภูเตสุ,
มานสํ ภาวเย อปริมาณํ.
สุตฺวาน ทุสิโต พหุํ วาจํ,
สมณานํวา ปุถุชนานํ;
ผรุเสน หิ น ปฏิวชฺชา,
น หิ สนฺโต ปฏิเสนึ กโรนฺติ.
สจฺจํ ¶ ภเณ นกุชฺเฌยฺย, ทชฺชา อปฺปมฺปิ ยาจิโต;
เอเตหิ ตีหิ าเนหิ, คจฺเฉ เทวาน สนฺติเก.
น ปเรสํ วิโลมานิ, น ปเรสํ กตากตํ;
อตฺตโนว อเวกฺเขยฺย, กตานิ อกตานิจ.
สุ ¶ ทสํ วชฺชมฺเสํ, อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ;
ปเรสฺหิ โส วชฺชานิ, โอผุนาติ ยถา ภุสํ;
อตฺตโน ปน ฉาเทติ, กลึว กิตวา สฏฺโ.
นิธีนํว ¶ ปวตฺตานํ, ยํ ปสฺเส วชฺชทสฺสินํ;
นิคฺคยฺหวาทึ เมธาวึ, ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเช.
ตาทิสํ ภชมานสฺส,
เสยฺโยโหติ นปาปิโย;
อิติ วุตฺตํ มุนินฺเทน,
ติโลกคฺเคน สตฺถุนา.
เมตฺตา ¶ คนฺเธน วาเสนฺโต,
โทสํ ทูเรกเร พุโธ;
ทูราสนฺเนสุ สพฺเพสุ,
อตฺตโน เวริเกสุปิ.
หเน โทสู ปนาหานิ, อนตฺถ การกานิ หิ;
เตสฺว สนฺเตสุ สพฺเพสุ, เมตฺตาโหติ สุนิมฺมลา.
สตํ ¶ ทุชฺชน วากฺเยหิ, นมโน ยาติ วิกฺริยํ;
นหิตาปยิตุํ สกฺกา, คงฺคานทึ ติณุกฺกยา.
นหิ นินฺทา ปสํสาหิ, สตํ มโนวิการตา;
น กทาจิปิ กมฺเปยฺย, วาเตหิ เสลปพฺพโต.
นทิยํ ¶ ขุทฺทกา นาวา, วิจีหิ อุนฺนโตนตา;
มหานาวา นกมฺปนฺติ, มหนฺตีหิ วิจีหิปิ.
โลเก ปสํส นินฺทาหิ, ทุชฺชโนวุนฺนโตนโต;
สนฺโตปฺโ นจลติ, มหานินฺทา ถุตีหิปิ.
เสโลเสโล ¶ นิเลเหว,
วณฺณาวณฺณา อสสฺสตา;
ลาภาลาภา สุขาทุกฺขา,
ยสายสา นกมฺปติ.
ขมาธคฺค กเรตสฺส, ทุชฺชโน กึ กริสฺสติ;
อติเณ ปติโต อคฺคิ, สยเมว ปสมฺภติ.
สยเมว ¶ สกตฺตานํ, มจฺจุพฺภเยน ตจฺฉตุ;
มาฺเ ตจฺฉตุ โทเสน, กิมตฺถํ อฺตจฺฉนํ.
มาฺเ ตจฺฉ ตุโทเสน, นเสยฺโย อฺตจฺฉนํ;
มาฺโ ตํ อหิพฺยคฺเฆว, โทมนสฺเสน ภายตุ.
นิสฺสาย ¶ ครุกาตพฺพํ, พหูนํ ปาปโมจนํ;
อจาปลฺเลน สนฺเตน, ครุกาตพฺพตํ วเช.
นิสฺสาย ครุกาตพฺพํ, พหูนํ ปฺุวฑฺฒนํ;
ครุกาตพฺพตํ คจฺเฉ, ธีติยา สีล คุตฺติยา.
สนฺตํ ¶ หิ สีลวํ ธีตึ, หิโรตฺตปฺเปน ภายติ;
ทุชฺชนํ โทมนสฺเสน, อหิพฺยคฺเฆว ภายติ.
นผรุสาย วาจาย, อฺเ ทเมยฺย ปณฺฑิโต;
อตฺตานํว ทเมตฺวาน, อฺเ สณฺเหน โอวเท.
จิตฺเต ¶ สณฺเห อสณฺหาปิ, นวาจาผรุสา ภเว;
ตสฺมา โอวา ทนาทีสุ, รกฺเขยฺย ถทฺธจิตฺตโต.
อตฺตาน โมวทตฺถาย, สิกฺเขยฺย พุทฺธภาสิตํ;
ปรมฺปิ อนุกมฺปาย, อิจฺฉนฺโต อนุสาสเย.
อฺํ นนิคฺคเห กิฺจิ, สุเตน ปฏิปตฺติยา;
อตฺตนิคฺคหณํ เสยฺโย, นุนฺนเมยฺย ชิโนรโส.
นาวีกเรยฺย ¶ โทสํวา, โลภํ มานํ สกํมลํ;
มาฺเ มฺนฺตุ ตํ ทิสฺวา, จิรปฺปพฺพ ชิโต นุติ.
กกเจน ตฺตเฉเทนฺเต, เวริเกปินโทสเย;
อิจฺโจวาทํ มุนินฺทสฺส, สมฺปฏิจฺฉ ชิโนรโส.
เวรี ¶ อจฺจุปนาหีปิ, รูเปว ทุกฺขการโก;
น ตฺว ตพฺพิสเย นาเม, ทุกฺขํ มากริ เจตสิ.
เวรี ติพนฺธ เวโรปิ, อิเหว ทุกฺขการโก;
ภวนฺตรํ นอนฺเวติ, สกมฺมุนา คโต หิโส.
โทโสตุ ¶ อิห ปีเฬตฺวา,
ทุกฺขาวโห ภเวภเว;
มหานตฺถ กรํ โทสํ,
กสฺมา วฑฺเฒติ เจตสิ.
เมตฺตาสีตมฺพุเสเกน, ชิโนวาท มนุสฺสรํ;
มหา นตฺถ กรํ โทสํ, นิพฺพายตุ ส เจตสิ.
ฉทฺทนฺโต ¶ ลุทฺทกํ ปาปํ, ภูริทตฺโตหิ ตุณฺฑิกํ;
ธมฺมปาโล ขมิ ตาตํ, กปินฺโท กนฺทโร ปตํ.
อสงฺขฺเยยฺย ตฺตภาเวสุ, ปรวชฺชํ ติติกฺขโต;
นาถสฺส ปารมึ ขนฺตึ, สรํ ธีโร ติติกฺขตุ.
สาสเน ¶ จิรวาเสน, เอวํ นิทฺโทสกา อิติ;
ตุวํ ปฏิจฺจ มฺนฺตุ, สาสเน สปฺปโยชนํ.
สาสเน จิร วาสาปิ, มาทิสาว อิเม อิติ;
ตมาคมฺม นมฺนฺตุ, สาสเน นิปฺปโยชนํ.
ทฺเว อุเสตีติ โทโส โส, สปรํ ทยฺหเต ทฺวยํ;
ปหาตพฺโพ ส สพฺเพสุ, ปรตฺถ สตฺถ มิจฺฉตา.
ปรทินฺเนหิ ¶ โนอายุ, ติฏฺเต นาตฺตโน วสา;
ปรวชฺชํ ขเมตพฺพํ, นสาธุ อฺวิโรธิโต.
เชคุจฺฉ ¶ กฺโกส นินฺทานิ, พาโล คณฺหาติ อกฺขโม;
ขมนฺโตตุ นคณฺหาติ, ชานํ เชคุจฺฉิตานิติ.
ปรทินฺนานิ วจฺจานิ, ปาภตนฺติ นโกจิปิ;
คณฺเหยฺเยวํ ทุรุตฺตานิ, อคณฺหนฺโต ขเม สโต.
นทิ ¶ กลฺโลล วิจิโย, ตีรํ ปตฺวา สมนฺติธ;
สพฺเพ อุปฺปติตา โทสา, ขนฺติปตฺวา สมนฺติ เต.
โทสุมฺมตฺตก วาจาย, นุมฺมตฺโต กึกริสฺสติ;
ภเว ยฺยุมฺมตฺตโก โสว, ตาทิสํ วจนํ ภณํ.
โกธโน อกฺขโม อฺ, ทุฏฺสฺี ภยาลุโก;
คามมชฺเฌ อฬกฺโกว, ตถา มาโหหิ ตํ ชห.
เมตฺตาลุโก ¶ ขมาสีโล,
สพฺพฏฺาเนสุนิพฺภโย;
ปรตฺถ สตฺถ มิจฺฉนฺโต,
ขนฺติ เมตฺตฺจ ภาวเย.
ปรกฺโกสานิ นินฺทานิ, ตํว ปจฺเจนฺติ นาฺคู;
ขิตฺตํปํสุว วาตุทฺธํ, ครุกํ กึ ขมายเต.
อกฺโกสนฺโตจ ¶ นินฺทีจ, ปีฬิโต สก กมฺมุนา;
อิธ เปจฺจจ นีเจยฺโย, นํนยํ คณฺหิ อกฺขโม.
อกฺโกโส ¶ มํ นอาคจฺฉิ,
ตสฺเสวา นตฺถการโก;
อิติ ตฺวาว สปฺปฺโ,
อกฺโกสํ น ครุํ กเร.
วิการาปตฺติ มิจฺฉนฺโต, เวรี พหุ มุปกฺกมิ;
มามิตฺตวส มนฺเวหิ, นิพฺพิกาโร ตุวํภว.
เมตฺตมฺพุนา สทฺโทโสจ, ปรโทโสจ สมฺมติ;
เมตฺตาเสเกน สพฺเพสุ, สพฺพโตคฺคึ นิปารเย.
สโทส ¶ ปรโทสคฺคึ, สพฺพโต ทิสโต ฏฺิตํ;
เมตฺตา โตเยน วาเรยฺย, สิยา นิพฺพุติ สพฺพธิ.
นคเม อตฺตโน อคฺคึ, ปรคฺคึวาปิ นาคเม;
เมตฺตมฺพุนาว นิพฺพาตุ, สปรคฺคิ ทฺวยํ ภุสํ.
คุณี ¶ คุณี นนฺทินฺทาย, ปสํสาย คุณี คุณี;
นินฺทํนินฺทํ นกุปฺเปยฺย, นสาทิเย ถุตึ ถุตึ.
คุณํ นินฺทาย นาเสตุํ, นสกฺกา โกจิ กุสฺสโก;
วฑฺเฒตุํวา ปสํสาย, ครุํกเร น ตํทฺวยํ.
โทสพฺภา ¶ มล สฺฉนฺโน, เมตฺตาจนฺโท น โรจติ;
ตํมุตฺตสฺส ตุ เอตสฺส, อติสฺสย ปภาวโต.
สุ สุตฺต พุทฺธ สุปินา, ทฺเวปิยา คุตฺติ นากฺกโม;
สมาธิ สุมุขา มุฬฺหา, พฺรหฺมา ตฺเยกา ทส คฺคุณา.
สีตํ ¶ กโรตุ เมตฺตาย, จกฺขุํ ลาเภตุ ปฺาย;
มากาสินิปฺปเภ จฺเ, จนฺโท โหหิ คเตคเต.
ทูราสนฺเนสุ ¶ สพฺเพสุ, เมตฺตํ เปเสตุ ปาภตํ;
ธมฺมํ เทเสตุ ปตฺตานํ, จนฺโท โหหิ คเตคเต.
สมฺปตฺตานํ มลํ โธว, สีตํกเร สทาทโย;
อุจฺจนีเจ นวิเสเส, ชลสฺสโม คเตคเต.
อสอสฺสเตสุ ¶ ผุฏฺเสุ, โลกธมฺเมสุ อฏฺสุ;
ปติฏฺโ นิพฺพิกาโร ตฺวํ, ปถวีสทิโส ภว.
นากาสิ กลหํ สิลา, สทา เกนจิ นิจฺจลา;
เมตฺตายนฺโต ขมายนฺโต, มหาสิลํ คุรุํกเร.
สิลาว ¶ สีลวา โหตุ, ทุรุตฺตานิ ติติกฺขตุ;
ปจฺจุตฺเต โทสสํวฑฺโฒ, อนุตฺโตว ปสมฺภติ.
สพฺเพ อหํว อิจฺฉนฺติ, สตฺตา สุขนฺติ าตุน;
ภาเวยฺย กมโต เมตฺตํ, ปิย มชฺฌตฺต เวริเก.
สพฺเพ ¶ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน;
อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, นหเนยฺย นฆาตเย.
สุข กามานิ ภูตานิ,
โยทณฺเฑน วิหึสติ;
อตฺตโน สุข เมสาโน,
เปจฺจ โส นลเภสุขํ.
อเวรา ¶ พฺยาปชฺชา นีโฆ, สุขี จสฺสํ อหํว เม;
หิตกามา ตถา อสฺสุ, มชฺฌตฺตา เวริโนปิจ.
มาตโร ¶ ภาตโร าตี, ทายโก ปาสกาปิจ;
สุขีโหนฺตูติ ภาเวยฺย, จเช เตสุจ ลคฺคนํ.
โทโส เมตฺตาย ทูราริ, ตณฺหา อาสนฺน เวริกา;
ตณฺหํ ปิเยสุ วาเรยฺย, โทสํ เวรีสุ เมตฺติโก.
เอกุทฺเทเส ¶ กกมฺมาจ, สิสฺสา อาจริยา สุขี;
โหนฺตุ สพฺรหฺมจารีจ, เตจ ฺโฺ หิตาวหา.
ราชาโนจ อมจฺจาจ, คาเม อิสฺสริยา สุขี;
ภวนฺตุ เทวตาโยจ, เตหิ สุรกฺขิโต สุโข.
มยํ ¶ เยน สุคุตฺตาว,
สุขิตา รฏฺวาสิโน;
สุขี กลฺล ตฺถุ โสราชา,
เตชวนฺโต จิรายุโก.
รฏฺ ¶ ปิณฺเฑน ชีวาม, รฏฺวาสี สุขนฺตุติ;
ภาเวยฺเยวํ อโมฆํว, รฏฺปิณฺฑํ สุภฺุชติ.
อาปายิกา พหู สนฺติ, มาตาปิตาทิ ปุพฺพกา;
เตจฺเจ สุขีนีฆา, สฺสฺว พฺยาปชฺชา อเวริโน.
สตฺตา ¶ ภูตาจ ปาณาจ, ปุคฺคลา อตฺตภาวิกา;
ถี ปู ริยา นริยาจ, เทวานรา นิปาติกา.
อเวรา โหนฺตุ พฺยาปชฺชา, อนีฆาจ สุขี อิเม;
อตฺตานํ ปริหารนฺตุ, จตุธา อิติ ภาวเย.
ปุรตฺถิมาย ¶ ทิสาย, สพฺเพสตฺตา อเวริโน;
อพฺยาปชฺชา สุขีนีฆา, โหนฺตูติ ตาว ภาวเย.
ปุรตฺถิมาย ทิสาย, สพฺเพปาณาติอาทินา;
ทฺวาทสกฺขตฺตุํ ภาเวยฺย, เสสาสุปิ อยํนโย.
จตุทฺทิสา ¶ นุทิสา โธ, อุทฺธํ สตฺตาจ ปาณิโน;
ภูตาจ ปุคฺคลา อตฺต, ภาวี สพฺเพ ถิ ปูริสา.
อริยา อริยา เทวา, นราจ วินิปาติกา;
อเวรา พฺยาปชฺชา นีฆา, สุขตฺตาจ ภวนฺตุ เต.
จตุทฺทิสา ¶ นุทิสา โธ, อุทฺธนฺติ ทสเกทิสิ;
ทฺวาทเส เต ปริจฺฉิชฺช, ภาเวยฺย ปุคฺคเล พุโธ.
เมตฺตา ¶ วสฺเสน เตเมตุ, ปชฺชุนฺโตวิย สพฺพธิ;
มากิฺจิ ปริวชฺเชหิ, เอวํ เมตฺตา สุภาวิตา.
ปฺจา โนธิ สตฺโตธิสา, สิยุํ ทฺวาทสปุคฺคลา;
นฺตุ จตูเหสุ ภาเวตฺวา, อฏฺตาลีสกา สิยุํ.
ทสเกทิสิ ¶ ตาเมตฺตา, จตุสฺสต อสีติโย;
อฏฺตาลีสาหิ ปฺจ, สตา ฏฺวีส สาธิกา.
ทุกฺขิเต ¶ กรุณํ พฺรูเห, มุทิตํ สุขิเต ชเน;
เมตฺตาเจว อุเปกฺขาจ, อุโภ อุโภสุ ภาวิตา.
พฺรหฺมวาสีติ วตฺตพฺโพ, เตสฺวฺตร วาสิโต;
คนฺธภูเตสุ โส โลเก, พฺรหฺมาวิย วิโรจติ.