📜
๒. อภิสมยสํยุตฺตํ
๑. นขสิขาสุตฺตํ
๗๔. เอวํ ¶ ¶ ¶ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. อถ โข ภควา ปริตฺตํ นขสิขายํ ปํสุํ อาโรเปตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, โย วายํ [โย จายํ (สพฺพตฺถ) ทุติยสุตฺตาทีสุ ปน วาสทฺโทเยว ทิสฺสติ] มยา ปริตฺโต นขสิขายํ ปํสุ อาโรปิโต, อยํ วา มหาปถวี’’ติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ, ยทิทํ มหาปถวี. อปฺปมตฺตโก ภควตา ปริตฺโต นขสิขายํ ปํสุ อาโรปิโต. เนว สติมํ กลํ อุเปติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติ มหาปถวึ อุปนิธาย ภควตา ปริตฺโต นขสิขายํ ปํสุ อาโรปิโต’’ติ. ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อริยสาวกสฺส ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส อภิสเมตาวิโน เอตเทว พหุตรํ ทุกฺขํ ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺตกํ อวสิฏฺํ. เนว สติมํ กลํ อุเปติ น สหสฺสิมํ ¶ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติ ปุริมํ ทุกฺขกฺขนฺธํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย ยทิทํ สตฺตกฺขตฺตุํปรมตา. เอวํ มหตฺถิโย โข, ภิกฺขเว, ธมฺมาภิสมโย; เอวํ มหตฺถิโย ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. ปมํ.
๒. โปกฺขรณีสุตฺตํ
๗๕. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, โปกฺขรณี ปฺาสโยชนานิ อายาเมน ปฺาสโยชนานิ วิตฺถาเรน ปฺาสโยชนานิ ¶ อุพฺเพเธน, ปุณฺณา อุทกสฺส สมติตฺติกา กากเปยฺยา. ตโต ปุริโส กุสคฺเคน อุทกํ อุทฺธเรยฺย. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว ¶ , กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา กุสคฺเคน อุทกํ อุพฺภตํ ยํ วา โปกฺขรณิยา อุทก’’นฺติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ, ยทิทํ โปกฺขรณิยา อุทกํ. อปฺปมตฺตกํ กุสคฺเคน อุทกํ อุพฺภตํ. เนว สติมํ กลํ อุเปติ ¶ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติ โปกฺขรณิยา อุทกํ อุปนิธาย กุสคฺเคน อุทกํ อุพฺภต’’นฺติ. ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อริยสาวกสฺส ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส อภิสเมตาวิโน เอตเทว พหุตรํ ทุกฺขํ ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺตกํ อวสิฏฺํ. เนว สติมํ กลํ อุเปติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติ ปุริมํ ทุกฺขกฺขนฺธํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย, ยทิทํ สตฺตกฺขตฺตุํปรมตา. เอวํ มหตฺถิโย โข, ภิกฺขเว, ธมฺมาภิสมโย; เอวํ มหตฺถิโย ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. ทุติยํ.
๓. สมฺเภชฺชอุทกสุตฺตํ
๗๖. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ ¶ , ภิกฺขเว, ยตฺถิมา มหานทิโย สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ, เสยฺยถิทํ – คงฺคา ยมุนา อจิรวตี สรภู มหี, ตโต ปุริโส ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุทฺธเรยฺย. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยานิ วา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานิ ยํ วา สมฺเภชฺชอุทก’’นฺติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ ยทิทํ สมฺเภชฺชอุทกํ; อปฺปมตฺตกานิ ¶ ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานิ. เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ สมฺเภชฺชอุทกํ อุปนิธาย ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานี’’ติ. ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. ตติยํ.
๔. ทุติยสมฺเภชฺชอุทกสุตฺตํ
๗๗. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ยตฺถิมา มหานทิโย สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ, เสยฺยถิทํ – คงฺคา ยมุนา อจิรวตี สรภู มหี, ตํ อุทกํ ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺย ¶ เปตฺวา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา สมฺเภชฺชอุทกํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ ยานิ วา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺานี’’ติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ สมฺเภชฺชอุทกํ ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺตกานิ ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺานิ. เนว สติมํ กลํ ¶ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ สมฺเภชฺชอุทกํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺานี’’ติ. ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. จตุตฺถํ.
๕. ปถวีสุตฺตํ
๗๘. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ ¶ , ภิกฺขเว, ปุริโส ¶ มหาปถวิยา สตฺต โกลฏฺิมตฺติโย คุฬิกา อุปนิกฺขิเปยฺย. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยา วา สตฺต โกลฏฺิมตฺติโย คุฬิกา อุปนิกฺขิตฺตา อยํ [ยา (สฺยา. ก.)] วา มหาปถวี’’ติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ, ยทิทํ มหาปถวี; อปฺปมตฺติกา สตฺต โกลฏฺิมตฺติโย คุฬิกา อุปนิกฺขิตฺตา. เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ มหาปถวึ อุปนิธาย สตฺต โกลฏฺิมตฺติโย คุฬิกา อุปนิกฺขิตฺตา’’ติ. ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. ปฺจมํ.
๖. ทุติยปถวีสุตฺตํ
๗๙. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, มหาปถวี ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺย, เปตฺวา สตฺต โกลฏฺิมตฺติโย คุฬิกา. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา มหาปถวิยา ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ ยา วา สตฺต โกลฏฺิมตฺติโย คุฬิกา อวสิฏฺา’’ติ?
‘‘เอตเทว ¶ ภนฺเต, พหุตรํ, มหาปถวิยา, ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺติกา สตฺต โกลฏฺิมตฺติโย คุฬิกา อวสิฏฺา. เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ มหาปถวิยา ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย สตฺต โกลฏฺิมตฺติโย คุฬิกา อวสิฏฺา’’ติ. ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. ฉฏฺํ.
๗. สมุทฺทสุตฺตํ
๘๐. สาวตฺถิยํ ¶ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ปุริโส มหาสมุทฺทโต ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุทฺธเรยฺย. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว ¶ , กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยานิ วา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานิ ยํ วา มหาสมุทฺเท อุทก’’นฺติ?
‘‘เอตเทว ¶ , ภนฺเต, พหุตรํ, ยทิทํ มหาสมุทฺเท อุทกํ; อปฺปมตฺตกานิ ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานิ. เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ มหาสมุทฺเท อุทกํ อุปนิธาย ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อุพฺภตานี’’ติ. ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว…เป… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. สตฺตมํ.
๘. ทุติยสมุทฺทสุตฺตํ
๘๑. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, มหาสมุทฺโท ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺย, เปตฺวา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา มหาสมุทฺเท อุทกํ ปริกฺขีณํ ปริยาทินฺนํ ยานิ วา ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺานี’’ติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ มหาสมุทฺเท อุทกํ, ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺตกานิ ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺานิ. เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ มหาสมุทฺเท อุทกํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ ¶ อุปนิธาย ทฺเว วา ตีณิ วา อุทกผุสิตานิ อวสิฏฺานี’’ติ. ‘‘เอวเมว ¶ โข ภิกฺขเว…เป… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. อฏฺมํ.
๙. ปพฺพตสุตฺตํ
๘๒. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ปุริโส หิมวโต ปพฺพตราชสฺส สตฺต สาสปมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อุปนิกฺขิเปยฺย. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยา วา สตฺต สาสปมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อุปนิกฺขิตฺตา โย วา หิมวา [อุปนิกฺขิตฺตา, หิมวา วา (สี.)] ปพฺพตราชา’’ติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ ยทิทํ หิมวา ปพฺพตราชา; อปฺปมตฺติกา สตฺต สาสปมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา ¶ อุปนิกฺขิตฺตา. เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ ¶ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ หิมวนฺตํ ปพฺพตราชานํ อุปนิธาย สตฺต สาสปมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อุปนิกฺขิตฺตา’’ติ. ‘‘เอวเมว โข…เป… ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. นวมํ.
๑๐. ทุติยปพฺพตสุตฺตํ
๘๓. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, หิมวา ปพฺพตราชา ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺย, เปตฺวา สตฺต สาสปมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา หิมวโต ปพฺพตราชสฺส ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ ยา วา สตฺต สาสปมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อวสิฏฺา’’ติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ หิมวโต ปพฺพตราชสฺส ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺติกา สตฺต สาสปมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อวสิฏฺา. เนว สติมํ ¶ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ หิมวโต ปพฺพตราชสฺส ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย สตฺต สาสปมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อวสิฏฺา’’ติ.
‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อริยสาวกสฺส ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส อภิสเมตาวิโน เอตเทว ¶ พหุตรํ ทุกฺขํ ยทิทํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ; อปฺปมตฺตกํ อวสิฏฺํ. เนว สติมํ กลํ อุเปติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติ ปุริมํ ทุกฺขกฺขนฺธํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธาย ยทิทํ สตฺตกฺขตฺตุํปรมตา. เอวํ มหตฺถิโย โข, ภิกฺขเว, ธมฺมาภิสมโย, เอวํ มหตฺถิโย ธมฺมจกฺขุปฏิลาโภ’’ติ. ทสมํ.
๑๑. ตติยปพฺพตสุตฺตํ
๘๔. สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป… ‘‘เสยฺยถาปิ ¶ , ภิกฺขเว, ปุริโส สิเนรุสฺส ปพฺพตราชสฺส สตฺต มุคฺคมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อุปนิกฺขิเปยฺย. ตํ กึ มฺถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยา วา สตฺต มุคฺคมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อุปนิกฺขิตฺตา โย วา สิเนรุ [อุปนิกฺขิตฺตา, สิเนรุ วา (สี.)] ปพฺพตราชา’’ติ?
‘‘เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ ยทิทํ สิเนรุ ปพฺพตราชา; อปฺปมตฺติกา สตฺต มุคฺคมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อุปนิกฺขิตฺตา. เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ ¶ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ สิเนรุํ ปพฺพตราชานํ อุปนิธาย สตฺต มุคฺคมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อุปนิกฺขิตฺตา’’ติ. ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อริยสาวกสฺส ทิฏฺิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส ¶ อธิคมํ อุปนิธาย อฺติตฺถิยสมณพฺราหฺมณปริพฺพาชกานํ อธิคโม เนว สติมํ กลํ อุเปติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติ. เอวํ มหาธิคโม, ภิกฺขเว, ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล, เอวํ มหาภิฺโ’’ติ. เอกาทสมํ.
อภิสมยสํยุตฺตํ สมตฺตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
นขสิขา โปกฺขรณี, สมฺเภชฺชอุทเก จ ทฺเว;
ทฺเว ปถวี ทฺเว สมุทฺทา, ตโย จ ปพฺพตูปมาติ.