📜
๒. อภิสมยสํยุตฺตํ
๑. นขสิขาสุตฺตวณฺณนา
๗๔. สุขุมาติ ¶ ¶ ตรุณา ปริตฺตา เกสคฺคมตฺตภาวโต. ยถา เกสา ทีฆโส ทฺวงฺคุลมตฺตาย สพฺพสฺมึ กาเล เอตปฺปมาณาว, น ตจฺฉินฺทนํ, เอวํ นขคฺคาปิ เกสคฺคมตฺตาว, น เตสํ ฉินฺทนํ อวฑฺฒนโต. ปรโตติ ‘‘สหสฺสิมํ สตสหสฺสิม’’นฺติ วุตฺตฏฺาเน. อภิสเมตฺวาติ ปฏิวิชฺฌิตฺวา, ตสฺมา อภิสเมตาวิโน ปฏิวิทฺธสจฺจสฺสาติ อตฺโถ. กามํ ปุริมปทํ ทุกฺขกฺขนฺธสฺส อตีตภาวํ อุปาทายปิ วตฺตุํ ยุตฺตํ. ปุเรตรํเยว ปน วุตฺตภาวํ อุปาทาย วุตฺตนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘ปุริมํ ทุกฺขกฺขนฺธ’’นฺติอาทิ วุตฺตํ. ปุริมํ นาม ปจฺฉิมํ อเปกฺขิตฺวา. ปุริมปจฺฉิมตา หิ ตํ ตํ อุปาทาย วุจฺจตีติ อิธาธิปฺเปตํ ปุริมํ นีหริตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘กตมํ ปนา’’ติอาทิ วุตฺตํ. ‘‘อตีตมฺปิ ปริกฺขีณ’’นฺติ อิธาธิปฺเปตํ ปริกฺขีณเมว วิภาเวตุํ ‘‘กตมํ ปน ปริกฺขีณ’’นฺติอาทิ วุตฺตํ. โสตาปนฺนสฺส ทุกฺขกฺขโย อิธ โจทิโตติ ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘ปมมคฺคสฺส อภาวิตตฺตา อุปฺปชฺเชยฺยา’’ติ วตฺวา อิทานิ ตํ สรูปโต ทสฺเสตุํ ปุน ‘‘กตม’’นฺติอาทิ วุตฺตํ. สตฺตสุ อตฺตภาเวสุ ยํ อปาเย อุปฺปชฺเชยฺย อฏฺมํ ปฏิสนฺธึ อาทึ กตฺวา ยตฺถ กตฺถจิ อปาเยสุ จาติ ยํ ทุกฺขํ อุปฺปชฺเชยฺย, ตํ สพฺพํ ปริกฺขีณนฺติ ทฏฺพฺพํ. อสฺสาติ โสตาปนฺนสฺส, ยํ ปริมาณํ, ตโต อุทฺธฺจ อุปปาตํ อตฺถีติ อธิปฺปาโย. มหา อตฺโถ คุโณ มหตฺโถ, โส เอตสฺส อตฺถีติ มหตฺถิโย ก-การสฺส ย-การํ กตฺวา. เตนาห ‘‘มหโต อตฺถสฺส นิปฺผาทโก’’ติ.
นขสิขาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๒. โปกฺขรณีสุตฺตวณฺณนา
๗๕. อุพฺเพเธนาติ อวเวเธน อโธทิสตาย. เตนาห ‘‘คมฺภีรตายา’’ติ.
โปกฺขรณีสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๓. สํเภชฺชอุทกสุตฺตาทิวณฺณนา
๗๖-๗๗. สมฺภิชฺชฏฺาเนติ ¶ ¶ สมฺภิชฺชสโมธานคตฏฺาเน. สเมนฺติ สเมตา โหนฺติ. เตนาห ‘‘สมาคจฺฉนฺตี’’ติ. ปาฬิยํ วิภตฺติโลเปน นิทฺเทโสติ ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ตีณิ วา’’ติ อาห. สมฺภิชฺชติ มิสฺสีภาวํ คจฺฉติ เอตฺถาติ สมฺเภชฺชํ, มิสฺสิตฏฺานํ. ตตฺถ อุทกํ สมฺเภชฺชอุทกํ. เตนาห ‘‘สมฺภินฺนฏฺาเน อุทก’’นฺติ.
สํเภชฺชอุทกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
๔. ปถวีสุตฺตาทิวณฺณนา
๗๘-๘๔. จกฺกวาฬพฺภนฺตรายาติ จกฺกวาฬปพฺพตสฺส อนฺโตคธาย.
ฉฏฺาทีสุ วุตฺตนเยเนวาติ อิธ ฉฏฺสุตฺตาทีสุ ปมสุตฺตาทีสุ วุตฺตนเยเนวาติ อตฺโถ เวทิตพฺโพ วิเสสาภาวโต.
ปริโยสาเนติ อิมสฺส อภิสมยสํยุตฺตสฺส โอสานฏฺาเน. อฺติตฺถิยสมณพฺราหฺมณปริพฺพาชกานนฺติ อฺติตฺถิยานํ. คุณาธิคโมติ ฌานาภิฺาสหิโต คุณาธิคโม. สตภาคมฺปิ…เป… น อุปคจฺฉติ สจฺจปฏิเวธสฺส มหานุภาวตฺตา. เตนาห ภควา ปจฺจกฺขสพฺพธมฺโม ‘‘เอวํ มหาธิคโม, ภิกฺขเว, ทิฏฺิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล เอวํ มหาภิฺโ’’ติ.
ปถวีสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺกถาย
อภิสมยสํยุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตา.