📜
๔. ชมฺพุขาทกสํยุตฺตํ
๑. นิพฺพานปฺหาสุตฺตวณฺณนา
๓๑๔. ชมฺพุขาทกสํยุตฺเต ¶ ¶ ¶ ชมฺพุขาทโก ปริพฺพาชโกติ เอวํนาโม เถรสฺส ภาคิเนยฺโย ฉนฺนปริพฺพาชโก. โย โข อาวุโส ราคกฺขโยติ นิพฺพานํ อาคมฺม ราโค ขียติ, ตสฺมา นิพฺพานํ ราคกฺขโยติ วุจฺจติ. โทสโมหกฺขเยสุปิ เอเสว นโย.
โย ปน อิมินาว สุตฺเตน กิเลสกฺขยมตฺตํ นิพฺพานนฺติ วเทยฺย, โส วตฺตพฺโพ ‘‘กสฺส กิเลสานํ ขโย, กึ อตฺตโน, อุทาหุ ปเรส’’นฺติ? อทฺธา ‘‘อตฺตโน’’ติ วกฺขติ. ตโต ปุจฺฉิตพฺโพ ‘‘โคตฺรภุาณสฺส กึ อารมฺมณ’’นฺติ? ชานมาโน ‘‘นิพฺพาน’’นฺติ วกฺขติ. กึ ปน โคตฺรภุาณกฺขเณ กิเลสา ขีณา ขียนฺติ ขียิสฺสนฺตีติ? ‘‘ขีณา’’ติ วา ‘‘ขียนฺตี’’ติ วา น วตฺตพฺพา, ‘‘ขียิสฺสนฺตี’’ติ ปน วตฺตพฺพาติ. กึ ปน เตสุ อขีเณสุเยว กิเลเสสุ โคตฺรภุาณํ กิเลสกฺขยํ อารมฺมณํ กโรตีติ? อทฺธา เอวํ วุตฺเต นิรุตฺตโร ภวิสฺสติ.
มคฺคาเณนาปิ เจตํ โยเชตพฺพํ. มคฺคกฺขเณปิ หิ กิเลสา ‘‘ขีณา’’ติ วา ‘‘ขียิสฺสนฺตี’’ติ วา น วตฺตพฺพา, ‘‘ขียนฺตี’’ติ ปน วตฺตพฺพา, น จ อขีเณสุเยว กิเลเสสุ กิเลสกฺขโย อารมฺมณํ โหติ, ตสฺมา สมฺปฏิจฺฉิตพฺพเมตํ. ยํ อาคมฺม ราคาทโย ขียนฺติ, ตํ นิพฺพานํ. ตํ ปเนตํ ‘‘รูปิโน ธมฺมา อรูปิโน ธมฺมา’’ติอาทีสุ (ธ. ส. ทุกมาติกา ๑๑) ทุเกสุ อรูปิโน ธมฺมาติ สงฺคหิตตฺตา น กิเลสกฺขยมตฺตเมวาติ.
๒. อรหตฺตปฺหาสุตฺตวณฺณนา
๓๑๕. อรหตฺตปฺหพฺยากรเณ ¶ ยสฺมา อรหตฺตํ ราคโทสโมหานํ ขีณนฺเต อุปฺปชฺชติ, ตสฺมา ‘‘ราคกฺขโย โทสกฺขโย โมหกฺขโย’’ติ วุตฺตํ.
๓-๑๕. ธมฺมวาทีปฺหาสุตฺตาทิวณฺณนา
๓๑๖-๓๒๘. เต ¶ ¶ โลเก สุคตาติ เต ราคาทโย ปหาย คตตฺตา สุฏฺุ คตาติ สุคตา. ทุกฺขสฺส โข อาวุโส ปริฺตฺถนฺติ วฏฺฏทุกฺขสฺส ปริชานนตฺถํ. ทุกฺขตาติ ทุกฺขสภาโว. ทุกฺขทุกฺขตาติอาทีสุ ทุกฺขสงฺขาโต ทุกฺขสภาโว ทุกฺขทุกฺขตา. เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโย.
๑๖. ทุกฺกรปฺหาสุตฺตวณฺณนา
๓๒๙. อภิรตีติ ปพฺพชฺชาย อนุกฺกณฺนตา. นจิรํ อาวุโสติ อาวุโส ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน ภิกฺขุ ‘‘ปาโต อนุสิฏฺโ สายํ วิเสสมธิคมิสฺสติ, สายํ อนุสิฏฺโ ปาโต วิเสสมธิคมิสฺสตี’’ติ (ม. นิ. ๒.๓๔๕) วุตฺตตฺตา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต นจิรสฺสํ ลหุเยว อรหํ อสฺส, อรหตฺเต ปติฏฺเหยฺยาติ ทสฺเสติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
ชมฺพุขาทกสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.