📜
๑๐. อพฺยากตสํยุตฺตํ
๑. เขมาสุตฺตวณฺณนา
๔๑๐. พิมฺพิสารสฺส ¶ ¶ อุปาสิกาติ พิมฺพิสารสฺส โอโรธภูตา อุปาสิกา. ปณฺฑิจฺจํ สิกฺขิตภาเวน. เวยฺยตฺติยํ วิสารทภาเวน. วิสารทา นาม ติเหตุกปฏิสนฺธิสิทฺธสาภาวิกปฺา, ตาย สมนฺนาคตา.
อจฺฉิทฺทกคณนาย กุสโลติ นวนฺตคณนาย กุสโล. องฺคุลิมุทฺทาย คณนาย กุสโลติ องฺคุลิกาย เอว คณนาย กุสโล เสยฺยถาปิ ปาทสิกา. ปิณฺฑคณนายาติ สงฺกลนปฏุปฺปนฺนการิโน ปิณฺฑวเสน คณนา. ตถาคโตติ ขีณาสโว, ตถาคตํ สนฺธาย ปุจฺฉตีติ ขีณาสโวติ จสฺส อรหตฺตผลวสิภาวิตขนฺเธ อุปาทาย อยํ ปฺตฺติ โหติ. เตสุ ขนฺเธสุ สติ ขีณาสวา สตฺตสงฺขาตา โหนฺตีติ โวหาเรน ปฺเปตุํ สกฺกา ภเวยฺย, อสนฺเตสุ น สกฺกา, ตสฺมา ปรํ มรณาติ วุตฺตตฺตา เตสํ อภาวา ‘‘อพฺยากตเมต’’นฺติ วุตฺตํ. ยทิ เอวํ เตสํ อภาวโต ‘‘น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา’’ติ ปุฏฺาย ‘‘อามา’’ติ ปฏิชานิตพฺพา สิยา, ตํ ปน สตฺตสงฺขาตสฺส ปุจฺฉิตตฺตา น ปฏิฺาตนฺติ ทฏฺพฺพํ. เยน รูเปนาติ สตฺตตถาคเต วุตฺตรูปํ สพฺพฺุตถาคเต ปฏิกฺขิปิตุํ ‘‘ตํ รูป’’นฺติอาทิ วุตฺตํ. ยํ อุปาทายาติ ยํ ขนฺธปฺจกํ อุปาทาย. ตทภาเวนาติ ตสฺส ขนฺธปฺจกสฺส อภาเวน. ตสฺสา ปฺตฺติยาติ สตฺตปฺตฺติยา อภาวํ. นิรุทฺธํ น นิทสฺเสติ.
เขมาย เถริยา วุตฺตํ ปมํ สุตฺตํ ภควโต เสฏฺตฺถทีปนโต อคฺคปทาวจรํว โหตีติ วุตฺตํ ‘‘อคฺคปทสฺมิ’’นฺติ.
เขมาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๒. อนุราธสุตฺตวณฺณนา
๔๑๑. อิธ สฬายตนวคฺเค สงฺคายนวเสน สงฺคีติกาเรหิ วุตฺตํ.
๓-๘. ปมสาริปุตฺตโกฏฺิกสุตฺตาทิวณฺณนา
๔๑๒-๔๑๗. รูปมตฺตนฺติ ¶ ¶ เอตฺถ มตฺต-สทฺโท วิเสสนิวตฺติอตฺโถ. โก ปน โส วิเสโสติ? โย พาหิรปริกปฺปิโต อิธ ตถาคโตติ วุจฺจมาโน อตฺตา. อนุปลพฺภิยสภาโวติ อนุปลพฺภิยตฺตา.
ปมสาริปุตฺตโกฏฺิกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
๙. กุตูหลสาลาสุตฺตวณฺณนา
๔๑๘. นานาวิธนฺติ ตํตํทิฏฺิวาทปฏิสํยุตฺตํ อฺมฺปิ วา นานาวิธํ ติรจฺฉานกถํ. พหูนํ กุตูหลุปฺปตฺติฏฺานโตติ โยชนา. ยาว อาภสฺสรพฺรหฺมโลกา คจฺฉตีติ อคฺคินา กปฺปวุฏฺานกาเล คจฺฉติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํ. อิมฺจ กายนฺติ อิมํ รูปกายํ. จุติจิตฺเตน นิกฺขิปตีติ จุติจิตฺเตน ภิชฺชมาเนน นิกฺขิปติ. จุติจิตฺตสฺส หิ โอรํ สตฺตรสมสฺส จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อุปฺปนฺนํ กมฺมชรูปํ จุติจิตฺเตน สทฺธึ นิรุชฺฌติ, ตโต ปรํ กมฺมชรูปํ น อุปฺปชฺชติ. ยทิ อุปฺปชฺเชยฺย, มรณํ น สิยา, จุติจิตฺตํ รูปํ น สมุฏฺาเปติ, อาหารชสฺส จ อสมฺภโว เอว, อุตุชํ ปน วตฺตเตว. ยสฺมา ปฏิสนฺธิกฺขเณ สตฺโต อฺตรณาย อุปปชฺชติ นาม, จุติกฺขเณ ปฏิสนฺธิจิตฺตํ อลทฺธํ อฺตรณาย, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘จุติกฺขเณ…เป… โหตี’’ติ.
กุตูหลสาลาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๑๐. อานนฺทสุตฺตวณฺณนา
๔๑๙. เตสํ ลทฺธิยาติ เตสํ สสฺสตวาทานํ ลทฺธิยา สทฺธึ เอตํ ‘‘อตฺถตฺตา’’ติ วจนํ เอกํ อภวิสฺส. ตโต เอว อนุโลมํ ตํ นาภวิสฺส าณสฺสาติ อสารํ เอตนฺติ อธิปฺปาโย. อปิ นุ เมตสฺสาติ เม เอตสฺส อนตฺตาติ วิปสฺสนาาณสฺส อนุโลมํ อปิ นุ อภวิสฺส, วิโลมกเมว ตสฺส สิยาติ อตฺโถ.
อานนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๑๑. สภิยกจฺจานสุตฺตวณฺณนา
๔๒๐. ยสฺสป’สฺสาติ ¶ ¶ ปาสฺส อยํ ปิณฺฑตฺโถ ‘‘อาวุโส’’ติอาทิ. ตตฺถายํ สมฺพนฺโธ – อาวุโส, ยสฺสปิ ปุคฺคลสฺส ตีณิ วสฺสานิ วุฏฺโ, เอตฺตเกน กาเลน ‘‘เหตุมฺหิ สติ รูปีติอาทิปฺาปนา โหติ, อสติ น โหตี’’ติ เอตฺตกํ พฺยากรณํ ภเวยฺย, ตสฺส ปุคฺคลสฺส เอตฺตกเมว พหุ, โก ปน วาโท อติกฺกนฺเต! อิโต อติกฺกนฺเต ธมฺมเทสนานเย วาโทเยว วตฺตพฺพเมว นตฺถีติ เถรสฺส ปฺหพฺยากรณํ สุตฺวา ปริพฺพาชโก ปีติโสมนสฺสํ ปเวเทสิ.
สภิยกจฺจานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
อพฺยากตสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺกถาย
สฬายตนวคฺควณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตา.