📜
๙. ฌานสํยุตฺตํ
๑. คงฺคาเปยฺยาลวคฺโค
๑-๑๒. ฌานาทิสุตฺตทฺวาทสกํ
๙๒๓-๙๓๔. สาวตฺถินิทานํ ¶ ¶ ¶ ¶ ‘‘จตฺตาโร เม, ภิกฺขเว, ฌานา. กตเม จตฺตาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. ปีติยา จ วิราคา อุเปกฺขโก จ วิหรติ สโต จ สมฺปชาโน สุขฺจ กาเยน ปฏิสํเวเทติ, ยํ ตํ อริยา อาจิกฺขนฺติ – ‘อุเปกฺขโก สติมา สุขวิหารี’ติ ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสฺส จ ปหานา ปุพฺเพว โสมนสฺสโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมา อทุกฺขมสุขํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ฌานา’’ติ.
‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, คงฺคา นที ปาจีนนินฺนา ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภารา; เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จตฺตาโร ¶ ฌาเน ภาเวนฺโต จตฺตาโร ฌาเน พหุลีกโรนฺโต นิพฺพานนินฺโน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร. กถฺจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จตฺตาโร ฌาเน ภาเวนฺโต จตฺตาโร ฌาเน พหุลีกโรนฺโต นิพฺพานนินฺโน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช ¶ วิหรติ. วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา…เป… ทุติยํ ฌานํ…เป… ¶ ตติยํ ฌานํ…เป… จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. เอวํ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จตฺตาโร ฌาเน ภาเวนฺโต จตฺตาโร ฌาเน พหุลีกโรนฺโต นิพฺพานนินฺโน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร’’ติ. ทฺวาทสมํ.
คงฺคาเปยฺยาลวคฺโค ปโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
ฉ ¶ ปาจีนโต นินฺนา, ฉ นินฺนา จ สมุทฺทโต;
ทฺเวเต ฉ ทฺวาทส โหนฺติ, วคฺโค เตน ปวุจฺจตีติ.
อปฺปมาทวคฺโค วิตฺถาเรตพฺโพ.
ตสฺสุทฺทานํ –
ตถาคตํ ปทํ กูฏํ, มูลํ สาโร จ วสฺสิกํ;
ราชา จนฺทิมสูริยา, วตฺเถน ทสมํ ปทนฺติ.
พลกรณียวคฺโค วิตฺถาเรตพฺโพ.
ตสฺสุทฺทานํ –
พลํ ¶ ¶ พีชฺจ นาโค จ, รุกฺโข กุมฺเภน สูกิยา;
อากาเสน จ ทฺเว เมฆา, นาวา อาคนฺตุกา นทีติ.
เอสนาวคฺโค วิตฺถาเรตพฺโพ.
ตสฺสุทฺทานํ –
เอสนา วิธา อาสโว, ภโว จ ทุกฺขตา ติสฺโส;
ขิลํ มลฺจ นีโฆ จ, เวทนา ตณฺหา ตสินา จาติ.
๕. โอฆวคฺโค
๑-๑๐. โอฆาทิสุตฺตํ
๙๖๗-๙๗๖. ‘‘ปฺจิมานิ, ภิกฺขเว, อุทฺธมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ. กตมานิ ปฺจ? รูปราโค, อรูปราโค, มาโน, อุทฺธจฺจํ, อวิชฺชา – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปฺจุทฺธมฺภาคิยานิ ¶ สํโยชนานิ. อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ปฺจนฺนํ อุทฺธมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ อภิฺาย ปริฺาย ปริกฺขยาย ปหานาย จตฺตาโร ฌานา ภาเวตพฺพา. กตเม จตฺตาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ…เป… ¶ ตติยํ ฌานํ…เป… จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิเมสํ ¶ โข, ภิกฺขเว, ปฺจนฺนํ อุทฺธมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ อภิฺาย ปริฺาย ปริกฺขยาย ปหานาย อิเม จตฺตาโร ฌานา ภาเวตพฺพา’’ติ วิตฺถาเรตพฺพํ. ทสมํ. (ยถา มคฺคสํยุตฺตํ ตถา วิตฺถาเรตพฺพํ).
โอฆวคฺโค ปฺจโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
โอโฆ โยโค อุปาทานํ, คนฺถา อนุสเยน จ;
กามคุณา นีวรณา, ขนฺธา โอรุทฺธมฺภาคิยาติ.
ฌานสํยุตฺตํ นวมํ.