📜
๓. อกมฺมนิยวคฺควณฺณนา
๒๑-๒๒. ตติยสฺส ¶ ¶ ¶ ปเม อภาวิตนฺติ อวฑฺฒิตํ ภาวนาวเสน อปฺปวตฺติตํ. อกมฺมนิยํ โหตีติ กมฺมกฺขมํ กมฺมโยคฺคํ น โหติ. ทุติเย วุตฺตวิปริยาเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. เอตฺถ จ ปเม จิตฺตนฺติ วฏฺฏวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตํ, ทุติเย วิวฏฺฏวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตํ. ตตฺถ จ วฏฺฏํ วฏฺฏปาทํ, วิวฏฺฏํ วิวฏฺฏปาทนฺติ อยํ ปเภโท เวทิตพฺโพ. วฏฺฏํ นาม เตภูมกวฏฺฏํ, วฏฺฏปาทํ นาม วฏฺฏปฏิลาภาย กมฺมํ, วิวฏฺฏํ นาม นว โลกุตฺตรธมฺมา, วิวฏฺฏปาทํ นาม วิวฏฺฏปฏิลาภาย กมฺมํ. อิติ อิเมสุ สุตฺเตสุ วฏฺฏวิวฏฺฏเมว กถิตนฺติ.
๒๓-๒๔. ตติเย วฏฺฏวเสเนว อุปฺปนฺนจิตฺตํ เวทิตพฺพํ. มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ เทวมนุสฺสสมฺปตฺติโย มารพฺรหฺมอิสฺสริยานิ จ ททมานมฺปิ ปุนปฺปุนํ ชาติชราพฺยาธิมรณโสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาเส ขนฺธธาตุอายตนปฏิจฺจสมุปฺปาทวฏฺฏานิ จ ททมานํ เกวลํ ทุกฺขกฺขนฺธเมว เทตีติ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตติ นามาติ. จตุตฺเถ จิตฺตนฺติ วิวฏฺฏวเสเนว อุปฺปนฺนจิตฺตํ.
๒๕-๒๖. ปฺจมฉฏฺเสุ อภาวิตํ อปาตุภูตนฺติ อยํ วิเสโส. ตตฺรามยธิปฺปาโย – วฏฺฏวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตํ นาม อุปฺปนฺนมฺปิ อภาวิตํ อปาตุภูตเมว โหติ. กสฺมา ¶ ? โลกุตฺตรปาทกชฺฌานวิปสฺสนามคฺคผลนิพฺพาเนสุ ปกฺขนฺทิตุํ อสมตฺถตฺตา. วิวฏฺฏวเสน อุปฺปนฺนํ ปน ภาวิตํ ปาตุภูตํ นาม โหติ. กสฺมา? เตสุ ธมฺเมสุ ปกฺขนฺทิตุํ สมตฺถตฺตา. กุรุนฺทกวาสี ผุสฺสมิตฺตตฺเถโร ปนาห – ‘‘มคฺคจิตฺตเมว, อาวุโส, ภาวิตํ ปาตุภูตํ นาม โหตี’’ติ.
๒๗-๒๘. สตฺตมฏฺเมสุ อพหุลีกตนฺติ ปุนปฺปุนํ อกตํ. อิมานิปิ ทฺเว วฏฺฏวิวฏฺฏวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตาเนว เวทิตพฺพานีติ.
๒๙. นวเม ‘‘ชาติปิ ทุกฺขา’’ติอาทินา นเยน วุตฺตํ ทุกฺขํ อธิวหติ อาหรตีติ ทุกฺขาธิวหํ. ทุกฺขาธิวาหนฺติปิ ปาโ. ตสฺสตฺโถ – โลกุตฺตรปาทกชฺฌานาทิ ¶ อริยธมฺมาภิมุขํ ทุกฺเขน ¶ อธิวาหียติ เปสียตีติ ทุกฺขาธิวาหํ. อิทมฺปิ วฏฺฏวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตเมว. ตฺหิ วุตฺตปฺปการา เทวมนุสฺสาทิสมฺปตฺติโย ททมานมฺปิ ชาติอาทีนํ อธิวหนโต ทุกฺขาธิวหํ, อริยธมฺมาธิคมาย ทุปฺเปสนโต ทุกฺขาธิวาหฺจ นาม โหตีติ.
๓๐. ทสเม วิวฏฺฏวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตเมว จิตฺตํ. ตฺหิ มานุสกสุขโต ทิพฺพสุขํ, ทิพฺพสุขโต ฌานสุขํ, ฌานสุขโต วิปสฺสนาสุขํ, วิปสฺสนาสุขโต มคฺคสุขํ, มคฺคสุขโต ผลสุขํ, ผลสุขโต นิพฺพานสุขํ อธิวหติ อาหรตีติ สุขาธิวหํ นาม โหติ, สุขาธิวาหํ วา. ตฺหิ โลกุตฺตรปาทกชฺฌานาทิอริยธมฺมาภิมุขํ ¶ สุเปสยํ วิสฺสฏฺอินฺทวชิรสทิสํ โหตีติ สุขาธิวาหนฺติปิ วุจฺจติ. อิมสฺมิมฺปิ วคฺเค วฏฺฏวิวฏฺฏเมว กถิตนฺติ.
อกมฺมนิยวคฺควณฺณนา.