📜
(๑๔) ๔. โยธาชีววคฺโค
๑. โยธาชีวสุตฺตวณฺณนา
๑๓๔. จตุตฺถสฺส ¶ ปเม ยุทฺธํ อุปชีวตีติ โยธาชีโว. ราชารโหติ รฺโ อนุจฺฉวิโก. ราชโภคฺโคติ รฺโ อุปโภคปริโภโค. องฺคนฺเตว สงฺขฺยํ คจฺฉตีติ หตฺโถ วิย ปาโท วิย จ อวสฺสํ อิจฺฉิตพฺพตฺตา องฺคนฺติ สงฺขฺยํ คจฺฉติ. ทูเร ปาตี โหตีติ อุทเก อุสภมตฺตํ ¶ , ถเล อฏฺุสภมตฺตํ, ตโต วา อุตฺตรินฺติ ทูเร กณฺฑํ ปาเตติ. ทุฏฺคามณิอภยสฺส หิ โยธาชีโว นวอุสภมตฺตํ กณฺฑํ ปาเตสิ, ปจฺฉิมภเว โพธิสตฺโต โยชนปฺปมาณํ. อกฺขณเวธีติ ¶ อวิราธิตเวธี, อกฺขณํ วา วิชฺชุ วิชฺชนฺตริกาย วิชฺฌิตุํ สมตฺโถติ อตฺโถ. มหโต กายสฺส ปทาเลตาติ เอกโตพทฺธํ ผลกสตมฺปิ มหึสจมฺมสตมฺปิ องฺคุฏฺปมาณพหลํ โลหปฏฺฏมฺปิ จตุรงฺคุลพหลํ อสนปทรมฺปิ วิทตฺถิพหลํ อุทุมฺพรปทรมฺปิ ทีฆนฺเตน วาลิกสกฏมฺปิ วินิวิชฺฌิตุํ สมตฺโถติ อตฺโถ. ยํกิฺจิ รูปนฺติอาทิ วิสุทฺธิมคฺเค วิตฺถาริตเมว. เนตํ มมาติอาทิ ตณฺหามานทิฏฺิปฏิกฺเขปวเสน วุตฺตํ. สมฺมปฺปฺาย ปสฺสตีติ สมฺมา เหตุนา การเณน สหวิปสฺสนาย มคฺคปฺาย ปสฺสติ. ปทาเลตีติ อรหตฺตมคฺเคน ปทาเลติ.
๒. ปริสาสุตฺตวณฺณนา
๑๓๕. ทุติเย อุกฺกาจิตวินีตาติ อปฺปฏิปุจฺฉิตฺวา วินีตา ทุพฺพินีตปริสา. ปฏิปุจฺฉาวินีตาติ ปุจฺฉิตฺวา วินีตา สุวินีตปริสา. ยาวตาวินีตาติ ปมาณวเสน วินีตา, ปมาณํ ตฺวา วินีตปริสาติ อตฺโถ. ‘‘ยาวตชฺฌา’’ติ ปาฬิยา ปน ยาว อชฺฌาสยาติ อตฺโถ, อชฺฌาสยํ ตฺวา วินีตปริสาติ วุตฺตํ โหติ. ตติยํ อุตฺตานเมว.
๔. อุปฺปาทาสุตฺตวณฺณนา
๑๓๗. จตุตฺเถ ¶ ธมฺมฏฺิตตาติ สภาวฏฺิตตา. ธมฺมนิยามตาติ สภาวนิยามตา. สพฺเพ สงฺขาราติ จตุภูมกสงฺขารา. อนิจฺจาติ หุตฺวา อภาวฏฺเน อนิจฺจา. ทุกฺขาติ สมฺปฏิปีฬนฏฺเน ทุกฺขา. อนตฺตาติ อวสวตฺตนฏฺเน อนตฺตา. อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต ตีณิ ลกฺขณานิ มิสฺสกานิ กถิตานิ.
๕. เกสกมฺพลสุตฺตวณฺณนา
๑๓๘. ปฺจเม ตนฺตาวุตานํ วตฺถานนฺติ ปจฺจตฺเต สามิวจนํ, ตนฺเตหิ วายิตวตฺถานีติ อตฺโถ. เกสกมฺพโลติ ¶ มนุสฺสเกเสหิ วายิตกมฺพโล ¶ . ปุถุสมณพฺราหฺมณวาทานนฺติ อิทมฺปิ ปจฺจตฺเต สามิวจนํ. ปฏิกิฏฺโติ ปจฺฉิมโก ลามโก. โมฆปุริโสติ ตุจฺฉปุริโส. ปฏิพาหตีติ ปฏิเสเธติ. ขิปฺปํ อุฑฺเฑยฺยาติ กุมินํ โอฑฺเฑยฺย. ฉฏฺสตฺตมานิ อุตฺตานตฺถาเนว.
๘. อสฺสขฬุงฺกสุตฺตวณฺณนา
๑๔๑. อฏฺเม อสฺสขฬุงฺโกติ อสฺสโปโต. อิทมสฺส ชวสฺมึ วทามีติ อยมสฺส าณชโวติ วทามิ. อิทมสฺส วณฺณสฺมึ วทามีติ อยมสฺส คุณวณฺโณติ วทามิ. อิทมสฺส อาโรหปริณาหสฺมินฺติ อยมสฺส อุจฺจภาโว ปริมณฺฑลภาโวติ วทามีติ.
๙. อสฺสปรสฺสสุตฺตวณฺณนา
๑๔๒. นวเม อสฺสปรสฺเสติ อสฺเสสุ ปรสฺเส. ปุริสปรสฺเสติ ปุริเสสุ ปรสฺเส, ปุริสปุริเสติ อตฺโถ. อิมสฺมึ สุตฺเต ตีณิ มคฺคผลานิ กถิตานิ. ตตฺถ อยํ ตีหิ มคฺเคหิ าณชวสมฺปนฺโนติ เวทิตพฺโพ.
๑๐. อสฺสาชานียสุตฺตวณฺณนา
๑๔๓. ทสเม ¶ ภทฺเรติ ภทฺทเก. อสฺสาชานีเยติ การณาการณํ ชานนเก อสฺเส. ปุริสาชานีเยสุปิ เอเสว นโย. อิมสฺมึ สุตฺเต อรหตฺตผลํ กถิตํ. ตตฺรายํ อรหตฺตมคฺเคน าณชวสมฺปนฺโนติ เวทิตพฺโพ.
๑๑. ปมโมรนิวาปสุตฺตวณฺณนา
๑๔๔. เอกาทสเม อจฺจนฺตนิฏฺโติ อนฺตํ อติกฺกนฺตนิฏฺโ, อกุปฺปนิฏฺโ ธุวนิฏฺโติ อตฺโถ. เสสํ สทิสเมว.
๑๒. ทุติยโมรนิวาปสุตฺตวณฺณนา
๑๔๕. ทฺวาทสเม อิทฺธิปาฏิหาริเยนาติ อิชฺฌนกปาฏิหาริเยน. อาเทสนาปาฏิหาริเยนาติ ¶ อาทิสิตฺวา อปทิสิตฺวา กถนอนุกถนกถาปาฏิหาริเยน.
๑๓. ตติยโมรนิวาปสุตฺตวณฺณนา
๑๔๖. เตรสเม ¶ สมฺมาทิฏฺิยาติ ผลสมาปตฺตตฺถาย สมฺมาทิฏฺิยา. สมฺมาาเณนาติ ผลาเณน. สมฺมาวิมุตฺติยาติ เสเสหิ ผลสมาปตฺติธมฺเมหิ. อิเมสุ ตีสุปิ สุตฺเตสุ ขีณาสโวว กถิโตติ.
โยธาชีววคฺโค จตุตฺโถ.