📜
(๑๐) ๕. อสุรวคฺโค
๑. อสุรสุตฺตวณฺณนา
๙๑. ปฺจมสฺส ¶ ¶ ปเม อสุโรติ อสุรสทิโส พีภจฺโฉ. เทโวติ เทวสทิโส คุณวเสน อภิรูโป ปาสาทิโก.
๒. ปมสมาธิสุตฺตวณฺณนา
๙๒. ทุติเย ¶ อชฺฌตฺตํ เจโตสมถสฺสาติ นิยกชฺฌตฺเต อปฺปนาจิตฺตสมาธิสฺส. อธิปฺาธมฺมวิปสฺสนายาติ สงฺขารปริคฺคาหกวิปสฺสนาาณสฺส. ตฺหิ อธิปฺาสงฺขาตฺจ, ปฺจกฺขนฺธสงฺขาเตสุ จ ธมฺเมสุ วิปสฺสนาภูตํ, ตสฺมา ‘‘อธิปฺาธมฺมวิปสฺสนา’’ติ วุจฺจตีติ.
๓. ทุติยสมาธิสุตฺตวณฺณนา
๙๓. ตติเย โยโค กรณีโยติ ยุตฺตปฺปยุตฺตตา กตฺตพฺพา. ฉนฺโทติ กตฺตุกมฺยตาฉนฺโท. วายาโมติ ปโยโค. อุสฺสาโหติ ตโต อธิมตฺตตรํ วีริยํ. อุสฺโสฬฺหีติ ปงฺกลคฺคสกฏอุทฺธรณสทิสํ มหาวีริยํ. อปฺปฏิวานีติ อนิวตฺตนตา.
๔. ตติยสมาธิสุตฺตวณฺณนา
๙๔. จตุตฺเถ เอวํ โข, อาวุโส, สงฺขารา ทฏฺพฺพาติอาทีสุ, อาวุโส, สงฺขารา นาม อนิจฺจโต ทฏฺพฺพา, อนิจฺจโต สมฺมสิตพฺพา, อนิจฺจโต ปสฺสิตพฺพา. ตถา ทุกฺขโต, อนตฺตโตติ เอวํ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ. เอวํ โข, อาวุโส, จิตฺตํ สณฺเปตพฺพนฺติอาทีสุปิ ปมชฺฌานวเสน, อาวุโส, จิตฺตํ สณฺเปตพฺพํ ปมชฺฌานวเสน สนฺนิสาเทตพฺพํ, ปมชฺฌานวเสน ¶ เอโกทิ กาตพฺพํ, ปมชฺฌานวเสน สมาทหิตพฺพํ. ตถา ทุติยชฺฌานาทิวเสนาติ เอวํ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ. อิเมสุ ตีสุปิ สุตฺเตสุ สมถวิปสฺสนา โลกิยโลกุตฺตราว กถิตา.
๕. ฉวาลาตสุตฺตวณฺณนา
๙๕. ปฺจเม ฉวาลาตนฺติ สุสาเน อลาตํ. มชฺเฌ ¶ คูถคตนฺติ มชฺฌฏฺาเน คูถมกฺขิตํ. เนว คาเม กฏฺตฺถํ ผรตีติ กูฏโคปานสิถมฺภโสปานาทีนํ อตฺถาย อนุปเนยฺยตาย คาเม น กฏฺตฺถํ สาเธติ, เขตฺตกุฏิปาทํ วา มฺจปาทํ วา กาตุํ อนุปเนยฺยตาย น อรฺเ กฏฺตฺถํ สาเธติ. ทฺวีสุ โกฏีสุ คยฺหมานํ หตฺถํ ฑหติ, มชฺเฌ คยฺหมานํ คูเถน มกฺเขติ. ตถูปมนฺติ ตํสริกฺขกํ. อภิกฺกนฺตตโรติ สุนฺทรตโร. ปณีตตโรติ อุตฺตมตโร. ควา ขีรนฺติ คาวิโต ขีรํ. ขีรมฺหา ทธีติอาทีสุ ปรํ ปรํ ปุริมโต ปุริมโต อคฺคํ, สปฺปิมณฺโฑ ปน เตสุ สพฺเพสุปิ อคฺคเมว ¶ . อคฺโคติอาทีสุ คุเณหิ อคฺโค เจว เสฏฺโ จ ปมุโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จาติ เวทิตพฺโพ. ฉวาลาตูปมาย น ทุสฺสีโล ปุคฺคโล กถิโต, อปฺปสฺสุโต ปน วิสฺสฏฺกมฺมนฺโต โคณสทิโส ปุคฺคโล กถิโตติ เวทิตพฺโพ. ฉฏฺเ สพฺพํ อุตฺตานตฺถเมว.
๗. ขิปฺปนิสนฺติสุตฺตวณฺณนา
๙๗. สตฺตเม ขิปฺปนิสนฺตีติ ขิปฺปนิสามโน สีฆํ ชานิตุํ สมตฺโถ. สุตานฺจ ธมฺมานนฺติ สุตปฺปคุณานํ ตนฺติธมฺมานํ. อตฺถูปปริกฺขีติ อตฺถํ อุปปริกฺขโก. อตฺถมฺาย ธมฺมมฺายาติ อฏฺกถฺจ ปาฬิฺจ ชานิตฺวา. ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน โหตีติ นวโลกุตฺตรธมฺมานํ ¶ อนุรูปธมฺมภูตํ สสีลกํ ปุพฺพภาคปฺปฏิปทํ ปฏิปนฺโน โหติ. โน จ กลฺยาณวาโจติ น สุนฺทรวจโน. น กลฺยาณวากฺกรโณติ น สุนฺทรวจนโฆโส โหติ. โปริยาติอาทีหิ สทฺธึ โน-กาโร โยเชตพฺโพเยว. คุณปริปุณฺณาย อปลิพุทฺธาย อโทสาย อคฬิตปทพฺยฺชนาย อตฺถํ วิฺาเปตุํ สมตฺถาย วาจาย สมนฺนาคโต น โหตีติ อตฺโถ. อิมินา อุปาเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
๘. อตฺตหิตสุตฺตวณฺณนา
๙๘-๙๙. อฏฺมํ ¶ ปุคฺคลชฺฌาสยวเสนาปิ ทสพลสฺส เทสนาาณวิลาเสนาปิ กถิตํ, นวมํ ปฺจเวรวเสน.
๑๐. โปตลิยสุตฺตวณฺณนา
๑๐๐. ทสเม กาเลนาติ ยุตฺตปฺปตฺตกาเลน. ขมตีติ รุจฺจติ. ยทิทํ ตตฺถ ตตฺถ กาลฺุตาติ ยา เอสา ตตฺถ ตตฺถ กาลํ ชานนา. ตํ ตํ กาลํ ตฺวา หิ อวณฺณารหสฺส อวณฺณกถนํ วณฺณารหสฺส จ วณฺณกถนํ ปณฺฑิตานํ ปกตีติ ทสฺเสติ.
อสุรวคฺโค ปฺจโม.
ทุติยปณฺณาสกํ นิฏฺิตํ.
๓. ตติยปณฺณาสกํ