📜

(๖) ๑. ปุคฺคลวคฺโค

๕๓. ‘‘ทฺเวเม , ภิกฺขเว, ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย, พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ. กตเม ทฺเว? ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, ราชา จ จกฺกวตฺตี. อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย, พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสาน’’นฺติ.

๕๔. ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ อจฺฉริยมนุสฺสา. กตเม ทฺเว? ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, ราชา จ จกฺกวตฺตี. อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ อจฺฉริยมนุสฺสา’’ติ.

๕๕. ‘‘ทฺวินฺนํ, ภิกฺขเว, ปุคฺคลานํ กาลกิริยา พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา โหติ. กตเมสํ ทฺวินฺนํ? ตถาคตสฺส จ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส, รฺโ จ จกฺกวตฺติสฺส. อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ กาลกิริยา พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา โหตี’’ติ.

๕๖. ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ถูปารหา. กตเม ทฺเว? ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, ราชา จ จกฺกวตฺตี. อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ถูปารหา’’ติ.

๕๗. ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, พุทฺธา. กตเม ทฺเว? ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, ปจฺเจกพุทฺโธ จ. อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว พุทฺธา’’ติ.

๕๘. ‘‘ทฺเวเม , ภิกฺขเว, อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺติ. กตเม ทฺเว? ภิกฺขุ จ ขีณาสโว, หตฺถาชานีโย จ. อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺตี’’ติ.

๕๙. ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺติ. กตเม ทฺเว? ภิกฺขุ จ ขีณาสโว, อสฺสาชานีโย จ. อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺตี’’ติ.

๖๐. ‘‘ทฺเวเม , ภิกฺขเว, อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺติ. กตเม ทฺเว? ภิกฺขุ จ ขีณาสโว, สีโห จ มิคราชา. อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺตี’’ติ.

๖๑. ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, อตฺถวเส สมฺปสฺสมานา กึปุริสา มานุสึ วาจํ น ภาสนฺติ. กตเม ทฺเว? มา จ มุสา ภณิมฺหา, มา จ ปรํ อภูเตน อพฺภาจิกฺขิมฺหาติ. อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว อตฺถวเส สมฺปสฺสมานา กึปุริสา มานุสึ วาจํ น ภาสนฺตี’’ติ.

๖๒. ‘‘ทฺวินฺนํ ธมฺมานํ, ภิกฺขเว, อติตฺโต อปฺปฏิวาโน มาตุคาโม กาลํ กโรติ. กตเมสํ ทฺวินฺนํ? เมถุนสมาปตฺติยา จ วิชายนสฺส จ. อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ ธมฺมานํ อติตฺโต อปฺปฏิวาโน มาตุคาโม กาลํ กโรตี’’ติ.

๖๓. ‘‘อสนฺตสนฺนิวาสฺจ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิ สนฺตสนฺนิวาสฺจ. ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติ. ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ. ภควา เอตทโวจ –

‘‘กถฺจ, ภิกฺขเว, อสนฺตสนฺนิวาโส โหติ, กถฺจ อสนฺโต สนฺนิวสนฺติ? อิธ, ภิกฺขเว, เถรสฺส ภิกฺขุโน เอวํ โหติ – ‘เถโรปิ มํ น วเทยฺย, มชฺฌิโมปิ มํ น วเทยฺย, นโวปิ มํ น วเทยฺย; เถรมฺปาหํ น วเทยฺยํ, มชฺฌิมมฺปาหํ น วเทยฺยํ, นวมฺปาหํ น วเทยฺยํ. เถโร เจปิ มํ วเทยฺย อหิตานุกมฺปี มํ วเทยฺย โน หิตานุกมฺปี, โนติ นํ วเทยฺยํ วิเหเยฺยํ [วิเหเสยฺยํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ปสฺสมฺปิสฺส นปฺปฏิกเรยฺยํ. มชฺฌิโม เจปิ มํ วเทยฺย…เป… นโว เจปิ มํ วเทยฺย อหิตานุกมฺปี มํ วเทยฺย โน หิตานุกมฺปี, โนติ นํ วเทยฺยํ วิเหเยฺยํ ปสฺสมฺปิสฺส นปฺปฏิกเรยฺยํ’ . มชฺฌิมสฺสปิ ภิกฺขุโน เอวํ โหติ…เป… นวสฺสปิ ภิกฺขุโน เอวํ โหติ – ‘เถโรปิ มํ น วเทยฺย, มชฺฌิโมปิ มํ น วเทยฺย, นโวปิ มํ น วเทยฺย; เถรมฺปาหํ น วเทยฺยํ, มชฺฌิมมฺปาหํ น วเทยฺยํ, นวมฺปาหํ น วเทยฺยํ. เถโร เจปิ มํ วเทยฺย อหิตานุกมฺปี มํ วเทยฺย โน หิตานุกมฺปี โนติ นํ วเทยฺยํ วิเหเยฺยํ ปสฺสมฺปิสฺส นปฺปฏิกเรยฺยํ. มชฺฌิโม เจปิ มํ วเทยฺย…เป… นโว เจปิ มํ วเทยฺย อหิตานุกมฺปี มํ วเทยฺย โน หิตานุกมฺปี, โนติ นํ วเทยฺยํ วิเหเยฺยํ ปสฺสมฺปิสฺส นปฺปฏิกเรยฺยํ’. เอวํ โข, ภิกฺขเว, อสนฺตสนฺนิวาโส โหติ, เอวฺจ อสนฺโต สนฺนิวสนฺติ.

‘‘กถฺจ, ภิกฺขเว, สนฺตสนฺนิวาโส โหติ, กถฺจ สนฺโต สนฺนิวสนฺติ? อิธ, ภิกฺขเว, เถรสฺส ภิกฺขุโน เอวํ โหติ – ‘เถโรปิ มํ วเทยฺย, มชฺฌิโมปิ มํ วเทยฺย, นโวปิ มํ วเทยฺย; เถรมฺปาหํ วเทยฺยํ, มชฺฌิมมฺปาหํ วเทยฺยํ, นวมฺปาหํ วเทยฺยํ. เถโร เจปิ มํ วเทยฺย หิตานุกมฺปี มํ วเทยฺย โน อหิตานุกมฺปี, สาธูติ นํ วเทยฺยํ น วิเหเยฺยํ ปสฺสมฺปิสฺส ปฏิกเรยฺยํ. มชฺฌิโม เจปิ มํ วเทยฺย…เป… นโว เจปิ มํ วเทยฺย หิตานุกมฺปี มํ วเทยฺย โน อหิตานุกมฺปี, สาธูติ นํ วเทยฺยํ น นํ วิเหเยฺยํ ปสฺสมฺปิสฺส ปฏิกเรยฺยํ’. มชฺฌิมสฺสปิ ภิกฺขุโน เอวํ โหติ…เป… นวสฺสปิ ภิกฺขุโน เอวํ โหติ – ‘เถโรปิ มํ วเทยฺย, มชฺฌิโมปิ มํ วเทยฺย, นโวปิ มํ วเทยฺย; เถรมฺปาหํ วเทยฺยํ, มชฺฌิมมฺปาหํ วเทยฺยํ, นวมฺปาหํ วเทยฺยํ. เถโร เจปิ มํ วเทยฺย หิตานุกมฺปี มํ วเทยฺย โน อหิตานุกมฺปี, สาธูติ นํ วเทยฺยํ น นํ วิเหเยฺยํ ปสฺสมฺปิสฺส ปฏิกเรยฺยํ. มชฺฌิโม เจปิ มํ วเทยฺย…เป… นโว เจปิ มํ วเทยฺย หิตานุกมฺปี มํ วเทยฺย โน อหิตานุกมฺปี, สาธูติ นํ วเทยฺยํ น นํ วิเหเยฺยํ ปสฺสมฺปิสฺส ปฏิกเรยฺยํ’. เอวํ โข, ภิกฺขเว, สนฺตสนฺนิวาโส โหติ, เอวฺจ สนฺโต สนฺนิวสนฺตี’’ติ.

๖๔. ‘‘ยสฺมึ, ภิกฺขเว, อธิกรเณ อุภโต วจีสํสาโร ทิฏฺิปฬาโส เจตโส อาฆาโต อปฺปจฺจโย อนภิรทฺธิ อชฺฌตฺตํ อวูปสนฺตํ โหติ, ตสฺเมตํ, ภิกฺขเว, อธิกรเณ ปาฏิกงฺขํ – ‘ทีฆตฺตาย ขรตฺตาย วาฬตฺตาย สํวตฺติสฺสติ, ภิกฺขู จ น ผาสุํ [ผาสุ (ก.)] วิหริสฺสนฺติ’. ยสฺมิฺจ โข, ภิกฺขเว, อธิกรเณ อุภโต วจีสํสาโร ทิฏฺิปฬาโส เจตโส อาฆาโต อปฺปจฺจโย อนภิรทฺธิ อชฺฌตฺตํ สุวูปสนฺตํ โหติ, ตสฺเมตํ, ภิกฺขเว, อธิกรเณ ปาฏิกงฺขํ – ‘น ทีฆตฺตาย ขรตฺตาย วาฬตฺตาย สํวตฺติสฺสติ, ภิกฺขู จ ผาสุํ วิหริสฺสนฺตี’’’ติ.

ปุคฺคลวคฺโค ปโม.